İÇİNDEKİLER İçindekiler... v Tablolar... xi Şekiller... xii Resimler... xii Önsöz... iii Birinci Bölüm REKREASYON OLGUSUNA GENEL YAKLAŞIM (Arş. Gör. Tolga GÜL) 1. İnsanlığın Temel İhtiyacı Olarak Zaman... 2 2. Boş Zaman Kavramı... 4 3. Rekreasyon İle İlgili Çeşitli Tanımlar... 9 4. Rekreatif Etkinliklere Katılmayı Etkileyen Faktörler... 12 4.1. Zaman Müsaitliği... 15 4.2. Maddi İmkânların Müsaitliği... 16 4.3. Sınıfsal Aitlik... 16 4.4. Eğitim Seviyesi... 17 4.5. Teknolojik Araç ve Gereç Sahipliği... 18 4.6. Demografik Faktörler... 19 4.7. Etnik ve Coğrafi Faktörler... 20 5. Rekreatif Faaliyetlerinin Sınıflandırması... 20 5.1. Etkinliklere Katılım Biçimine Göre Rekreasyon... 21 5.1.1. Etken Katılımlı Rekreasyon (Active)... 22 5.1.2. Edilgen Katılımlı Rekreasyon (Passive)... 22 5.1.3. Ettirgen Rekreasyon (Causative)... 22 5.2. Etkinliklere Katılanların Mekân Tercihleri Bakımından Rekreasyon... 22 5.2.1. Açık Mekân (Outdoor) Rekreasyon Etkinlikleri... 23 5.2.2. Kentiçi Rekreasyon Etkinlikleri... 24
vi 5.2.3. Kırsal Rekreasyon Etkinlikleri... 25 5.2.4. Kapalı Mekân (Indoor) Rekreasyon Etkinlikleri... 28 5.3. Etkinliklere Katılanların Sayısına Göre Rekreasyon... 28 5.3.1. Münferit Rekreasyon Etkinlikleri... 28 5.3.2. Grup Rekreasyon Etkinlikleri... 29 5.4. Etkinliklere Katılanların Yaşları Bakımından Rekreasyon... 29 5.4.1. Çocuk Rekreasyonu... 30 5.4.2. Gençlik Rekreasyonu... 35 5.4.3. Yetişkin Rekreasyonu... 37 5.4.4. Üçüncü Yaş Rekreasyonu... 38 5.5. Rekreasyonel Etkinliklerin Kültürel Değerleri Bakımından... 39 5.5.1. Milli Kültür Rekreasyonu... 39 5.5.2. Milletlerarası Kültür Rekreasyonu... 40 5.6. Etkinliklere Katılanların Zaman Tercihi Bakımından Rekreasyon... 41 5.6.1. Günübirlik Rekreatif Etkinlikler... 41 5.6.2. Haftasonu Rekreatif Etkinlikler... 41 5.6.3. Uzun Süreli Rekreatif Etkinlikleri... 41 5.7. Fonksiyonel Açıdan Rekreasyon... 42 5.7.1. Entelektüel Nitelikli Rekreasyon... 42 5.7.2. Sanatsal Nitelikli Rekreasyon... 43 5.7.3. Kültürel Nitelikli Rekreasyon... 46 5.7.4. Turizm Nitelikli Rekreasyon... 46 5.7.5. Sosyal Nitelikli Rekreasyon... 47 5.7.6. Sportif Nitelikli Rekreasyon... 48 5.7.7. Gönüllülük Esasına Dayalı Rekreasyon... 48 5.7.8. Sağlık ve Terapi Nitelikli Rekreasyon... 49 5.7.9. Ticari Nitelikli Rekreasyon... 50 5.8. A-Tipik Boş Zaman Davranışı... 54 6. Rekreatif Faaliyetlerinin Özellikleri... 54 7. Rekreasyon İşletmeleri... 59 7.1. Spor Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 59 7.2. Bireysel Tercihlere Yönelik Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 60
vii 7.3. Kültürel Etkinlik Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 60 7.4. Doğa ve Çevre Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 60 7.5. Eğitim Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 61 7.6. Turizm ve Tarihi Miras Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri.. 61 7.7. Eğlence ve İkram Amaçlı Hizmet Eden Rekreasyon İşletmeleri... 62 Kaynakça... 62 İkinci Bölüm BOŞ ZAMAN VE REKREASYON OLGUSUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ (Öğr. Gör. Ercan KARACAR) 1. Dünyada Boş Zamanın ve Rekreasyonun Tarihsel Gelişimi... 70 1.1. İlkçağda Boş Zaman ve Rekreasyon... 70 1.2. Antik Çağ da Boş Zaman ve Rekreasyon... 70 1.3. Roma Dönemi nde Boş Zaman Ve Rekreasyon... 71 1.4. Yeni Çağ da Boş Zaman ve Rekreasyon... 72 1.5. Yakın Çağ da Boş Zaman ve Rekreasyon... 73 2. Türkiye de Boş Zamanın ve Rekreasyonun Tarihsel Gelişimi... 75 2.1. Cumhuriyet Öncesi Türkiye de Boş Zamanın ve Rekreasyonun Tarihsel Gelişimi... 75 2.2. Cumhuriyet Sonrası Türkiye de Boş Zamanın ve Rekreasyonun Tarihsel Gelişimi... 76 Kaynakça... 78 Üçüncü Bölüm REKREASYONUN DİĞER ALANLAR İLE İLİŞKİSİ (Öğr.Gör. Üzeyir KEMENT) 1. Rekreasyon ve Turizm... 82 1.1. Turizm Kavramı... 82 1.2. Turizmin Özellikleri... 83 1.3. Rekreasyon ve Turizm Arasındaki İlişki... 85
viii 2. Rekreasyon ve Spor... 88 2.1. Sporun Tanımı ve Önemi... 88 2.2. Rekreasyon ve Spor Arasındaki İlişki... 89 2.3. Sportif Rekreasyon Etkinlikleri... 92 3. Rekreasyon ve Oyun... 94 3.1. Oyun Kavramı ve Tarihsel Gelişimi... 94 3.2. Rekreasyon ve Oyun İlişkisi... 95 4. Rekreasyon ve Sanat... 100 4.1. Sanat ve Sanat Türleri... 100 4.2. Rekreasyon ve Sanat Arasındaki İlişki... 103 5. Rekreasyon ve Kültür... 105 5.1. Kültür Kavramı... 105 5.2. Rekreasyon ve Kültürel Arasındaki İlişki... 106 6. Rekreasyon ve Çevre... 108 6.1. Çevre, Ekoloji ve Çevre Boyutları... 108 6.2. Rekreasyon İle Çevre Arasındaki İlişki... 110 7. Rekreasyon ve Ekonomi... 113 7.1. Ekonominin Tanımı ve Önemi... 113 7.2. Rekreasyonun Ekonomideki Yeri ve Arasındaki İlişki... 114 8. Rekreasyon ve Eğitim... 116 8.1. Genel Olarak Eğitim... 116 8.2. Rekreasyon ve Eğitim Arasındaki İlişki... 117 9. Rekreasyon ve Sağlık... 120 9.1. Sağlık Kavramı... 121 9.2. Rekreasyon Alanında Sağlığın Önemi ve Aralarındaki İlişki... 121 9.3. Terapötik Rekreasyon ve Sağlık... 124 10. Rekreasyon ve Peyzaj Mimari... 126 10.1. Peyzaj Kavramı ve Peyzaj Mimarlığı Alanı... 127 10.2. Rekreasyon ve Peyzaj Mimari Arasındaki İlişki... 128 Kaynakça... 130
ix Dördüncü Bölüm REKREASYON OLGUSUNA MAKRO ÇEVRE YAKLAŞIMI (Öğr.Gör. Mehmet Mert PASLI) 1. Boş Zaman ve Toplum... 137 2. Boş Zaman ve Kültür... 139 3. Boş Zaman ve Aile... 141 4. Boş Zaman ve Yaş... 144 5. Boş Zaman ve Sosyo-Ekonomik Durum... 146 6. Boş Zaman ve Din... 149 7. Boş Zaman ve Cinsiyet... 151 Kaynakça... 153 Beşinci Bölüm REKREASYON FAALİYETLERİNDE LİDERLİK (Arş.Gör. Özgür YAYLA) 1. Liderlik tanımları ve kapsamı... 156 2. Rekreasyon Faaliyetleri Açısından Liderlik... 158 3. Rekreasyon Liderinin Özellikleri... 159 4. Rekreasyon Liderinin Görevleri... 160 5. Rekreasyon Faaliyetlerinde Liderlik Rolleri... 160 6. Türkiye de Rekreasyon Liderliği nin Mevcut Durumu... 161 Kaynakça... 162 Altıncı Bölüm KAMUSAL ALANLARDA REKREASYON (Öğr. Gör. Ersan EROL) 1. Kamusal Alanlarda Rekreasyon Olgusuna Genel Bakış... 163 2. Kaynak Merkezli Rekreasyon Etkinlik Alanları... 164 2.1. Milli Parklar... 164
x 2.2.Koruma Alanları... 167 2.3. Ormanlar... 167 3. Kullanıcı Merkezli Rekreatif Etkinlik Alanları... 168 3.1. Arkeolojik ve Tarihi Alanlar... 168 3.2. Parklar... 168 3.3. Meydanlar... 169 3.4. Gezi ve Mesire Alanları... 169 3.5.Müzeler... 170 4. Boş Zaman Aktivitelerini ve Bunlara Yönelik Tesisleri Sağlayanlar... 170 4.1. Merkezi Yönetimler... 171 4.2. Gençlik ve Spor Bakanlığı... 171 4.3. Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü... 175 4.4. Çeşitli Bakanlıklar... 175 4.5. Üniversiteler... 176 4.6. Yerel Yönetimler... 176 Kaynakça... 180 Yedinci Bölüm REKREASYONDA YENİ TRENDLER (Öğr. Gör. Gönül GÖKER) 1. Kentsel Bağlamda Trend Olmak... 184 2. Göl Aktiviteleri... 185 3. Kampüs İçi Rekreasyonel Faaliyetler... 186 4. Spor Kompleksleri... 189 5. Orman İçi Rekreasyon ve Kent Ormancılığı... 190 6. Terepatik Rekreasyon... 191 7. Festivaller ve Şenlikler... 193 8. Alışveriş ve Eğlence Parkları... 195 9. Arkeoloji ve Müzecilik... 196 10. Endüstriyel Rekreasyon... 197 Kaynakça... 198