Sayı: 26 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Gündemden Başlık lar > Yılın yedinci ayında Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 135,06 TL/MWh olarak belirlendi. Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 > Yılın yedinci ayında Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 135,3 TL/MWh olarak belirlendi. > Temmuz ayında toplam elektrik tüketimi 24.369.865 MWh oldu. > Sıcaklık endeksinin 27,48 dereceden 28,09 derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. Ekonomik Takvim................ 9 > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* Temmuz'da tüketim %3,3 artış gösterdi Temmuz ayında toplam elektrik tüketimi 24.369.865 MWh olurken, rakam 2015 yılına göre %3,3 artış gösterdi. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI TEİAŞ verilerine göre; Türkiye genelinde Temmuz ayında toplam elektrik tüketimi 24.369.865 MWh olurken, 2015 yılına göre rakam %3,3 artış gösterdi. Temmuz ayında Ülke genelinde toplam elektrik üretimi 23.888.151 MWh olarak belirlenirken, ithalat rakamı 647.181 MWh, ihracat ise 165.466 MWh seviyesinde belirlendi. Yılın yedinci ayında termik kaynaklardan elektrik üretimi toplamı 15.611.388 MWh oldu. Rakam, 2015 yılına göre %3,6 artış gösterirken, hidrolik kaynaklardan elektrik üretimi Temmuz ayında geçen seneye göre %7,53 düşüş göstererek 6.145.884 MWh oldu. DENGELEME PİYASASI Yılın yedinci ayında Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 135,3 TL/MWh olarak belirlendi. Ağustos ayının ilk haftasında ise Sistem Marjinal Fiyatı 165,4 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Sistem Marjinal Fiyatı 1-7 Ağustos haftasında 165,4 TL/MWh olarak belirlenirken, bir önceki haftaya göre %2 artış göstermiş oldu. 1-7 Ağustos haftasında en yüksek SMF 196,4 TL/MWh ile 1 Ağustos Pazartesi günü, en düşük SMF ise 86,8 TL/MWh ile 7 Ağustos Pazar günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Temmuz ayı boyunca en yüksek ani puant 42.848 MW ile 27 Temmuz Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 17.734 MW ile 7 Temmuz Perşembe günü gerçekleşti. 2016 yılında kaydedilen en yüksek ani puant ise 2 Ağustos Salı günü 43.984,89 MW ile gerçekleşirken, yıl boyunca kaydedilen en düşük ani puant ise 6 Temmuz Çarşamba günü 17.734,47 MW ile gerçekleşti. SINIR ÖTESİ TİCARET TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Tezgah üstü elektrik piyasalarında Ağustos ayı ay sonu ürün (BOM) 160,5-162 TL/MWh arasında belirlendi. Ağustos ayı BOM kontratı geçtiğimiz hafta 159,5-161 TL/MWh seviyesinde işlem görüyordu. Tezgah üstü elektrik piyasalarında Eylül kontratı bugün 144-144,5 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, ürünün 143,75 ve 144 TL/MWh bandında 5'er MW işlemi gerçekleşti. Aynı zamanda Eylül ayı peak yük kontratı haftanın ilk gününde 167 TL/MWh seviyesinden işlem gördü. Ekim ayı baz yük kontrat piyasada 137-137,25 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, geçen hafta 139-140 TL/MWh bandında belirlenmişti. Kasım ayı baz yük kontrat ise hafta başında 138-139 TL/MWh seviyesine geldi. 2017 ilk çeyrek baz yük ürünü (Q12017) 139-141 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 124-124,5 TL/MWh seviyesinde belirlendi. 2017 ilk yarı baz yük kontratı (H12017) 130-131,5 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 140-141 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Tezgah üstü piyasalarda haftanın ilk gününde 2017 yıllık kontrat (CAL17) geçen haftaki 138-139 TL/MWh seviyesinden bu hafta başında 136,25-137 TL/MWh seviyesine geriledi. Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Ağustos ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 108 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 108 MW kapasitenin tamamı 8 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 6,12 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Ağustos ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 108 MW kapasitenin tamamı 4 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 12,32 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ağustos ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, kullanıma açılan kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 5,76 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM Temmuz ayında Ülke genelinde toplam elektrik üretimi 23.888.151 MWh olarak belirlenirken, ithalat rakamı 647.181 MWh, ihracat ise 165.466 MWh seviyesinde belirlendi. Yılın yedinci ayında termik kaynaklardan elektrik üretimi toplamı 15.611.388 MWh oldu. 2015 yılında aynı rakam 15.073.144 MWh olmuştu. 2016 yılında rakam 2015 Temmuz'a göre %3,6 artış göstermiş oldu. Hidrolik kaynaklardan elektrik üretimi Temmuz ayında 6.145.884 MWh olarak belirlendi. Rakam geçen seneye göre %7,53 düşüş göstermiş oldu. 2015 yılında hidrolik kaynaklardan elektrik üretimi 6.646.008 MWh seviyesine gerçekleşmişti. 2016 yılının Temmuz ayında akarsu tipi santrallerden elektrik üretimi 1.361.052 MWh olurken, barajlı HES'lerin elektrik üretimi 4.784.832 MWh olarak belirlendi. Rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 1.796.887 MWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 1.277.536 MWh seviyesinde belirlenmişti. Rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 2015 yılına göre %40,7 artış göstermiş oldu. Temmuz ayında jeotermal kaynaklardan üretimin ise 333.992 MWh olduğu tespit edildi. 2015 yılında aynı rakam 225.492 MWh seviyesindeydi. Temmuz ayı boyunca doğalgaz kaynaklarından 7.881.938 MWh üretim gerçekleşirken, rakam geçen seneye göre %2 düşüş göstermiş oldu. 2015 yılının Temmuz ayında doğal gaz kaynaklarından 8.034.580 MWh elektrik üretimi gerçekleşmişti. Ay boyunca kömür kaynaklarından 7.424.464 MWh elektrik üretilirken, 2015 yılında aynı rakam 6.542.361 MWh seviyesindeydi. Rakam böylece 2015 yılına göre %13,48 artış göstermiş oldu. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Temmuz ayında lisanslara göre üretime bakıldığında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 13.829.781 MWh, EÜAŞ'ın ise 5.042.310 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.603.877 MWh elektrik üretti. 4
BARAJLARA GELEN SU Temmuz ayının ilk 30 gününde barajlara gelen su 3.556.434 milyon m3 olarak belirlendi. 2015 yılının aynı döneminde rakam 3.820.696 milyon m3 seviyesindeydi. 2016 yılında (30 Temmuz tarihine kadar) barajlara gelen toplam su miktarı 49.898.608 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 55.602.082 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM 2016 yılının Temmuz ayında rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 1.796.887 MWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 1.277.536 MWh seviyesinde belirlenmişti. Temmuz ayında rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 2015 yılına göre %40,7 artış göstermiş oldu. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 3.300 MW, yarın için ise 2.400 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ Türkiye genelinde Temmuz ayında toplam elektrik tüketimi 24.369.865 MWh olurken, 2015 yılı Temmuz ayında elektrik tüketimi 23.590.308 MWh seviyesinde belirlenmişti. Böylece 2016 Temmuz ayında elektrik tüketimi 2015'in %3,3 üzerinde belirlenmiş oldu. Temmuz ayında Ülke genelinde toplam elektrik üretimi 23.888.151 MWh olarak belirlenirken, ithalat rakamı 647.181 MWh, ihracat ise 165.466 MWh seviyesinde belirlendi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 27,48 derece seviyelerinde belirlenmesi, sonrasında ise 28,09 derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ KÖMÜR İTHALATINA 15 DOLAR/TON EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK GETİRİLDİ Bakanlar Kurulu'nun konu ile ilgili kararı Resmi Gazete'de yayımlanırken, kararın amacı, dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına düzenlenmesini sağlamak amacıyla bazı ürünlerin ithalatında ek mali yükümlülük uygulanması olarak gösterildi. Buna göre; kömür ithalatında 15 ABD Doları/Ton ek mali yükümlülük getirildi. Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler, EFTA Üyesi Ülkeler, İsrail, Makedonya, Bosna-Hersek, Fas, Batı Şeria ve Gazze Şeridi, Tunus, Mısır, Gürcistan, Arnavutluk, Ürdün, Şili, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Güney Kore, Morityus ve Malezya menşeli kömür ithalatta ek mali yükümlülük uygulanmayacak. CEZ GROUP: TÜRKİYE'DE YATIRIM DOĞRU BİR KARARDIR CEZ Group, uzun vadeli perspektifte yatırım yapan bir grup olarak Türkiye'de yatırım kararı almanın doğru olduğuna inandıklarını bildirdi. "Türkiye ekonomisine inanan CEZ Group yatırımlarına hız kesmeden devam edecektir." denilen CEZ Group açıklamasında şöyle denildi: "Türkiye sıkıntılı bir süreçten geçmektedir ve ekonomik, politik zorlukların yaşandığı dönemlerde dahi CEZ Group olarak kendimizi ülkenin bir parçası olarak görüyoruz. Bu bağlamda, uzun vadeli perspektifte yatırım yapan bir grup olarak Türkiye'de yatırım kararı almanın doğru olduğuna inanıyoruz. 15 Temmuz'da yaşanan demokratik yolla seçilmiş hükümeti devirmeye karşı gerçekleşen darbe girişimi sonrasında, Türkiye ekonomisine inanan CEZ Group yatırımlarına hız kesmeden devam edecektir. Üretim ve satış operasyonlarımız planlandığı şekilde sürecektir. Tüm ülkenin barışçıl bir atmosfere yakın zamanda geri döneceğine yönelik inancımız tamdır." ZORLU ENERJİNİN YENİ RÜZGAR SANTRALİNİN 2.FAZI DEVREYE GİRDİ Zorlu Enerji'nin Gökçedağ RES'den sonra Türkiye'deki ikinci rüzgar santral projesi olan Sarıtepe-Demirciler RES'in 59,85 MW kurulu güçteki ilk iki fazı sisteme bağlandı. 100 milyon Euro yatırımla, toplam 80,3 MW kurulu güçte planlanan projenin yakın zamanda tam kapasite çalışmaya başlaması hedefleniyor. Türkiye'nin yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını ekonomiye kazandırmak üzere yatırımlarını aralıksız sürdüren Zorlu Enerji, Osmaniye'nin Bahçe ilçesinde kurulumuna devam ettiği, Rotor II projesi kapsamlındaki Sarıtepe - Demirciler Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) ilk iki fazını başarıyla devreye aldı. Toplam 80,3 MW güçte planlanan Sarıtepe Demirciler RES projesinin haziran ayında tamamlanan 39,9 MW'lık ilk 14 türbininin ardından, 19,95 MW kapasiteli 7 türbinin de kabulleri tamamlanarak elektrik üretimine başladı. Sarıtepe- Demirciler Rüzgar Enerjisi Santrallerinin 2016 yılsonuna kadar tam kapasite elektrik üretimine başlaması hedefleniyor. Türkiye'de ve Pakistan'da hayata geçirdikleri rüzgar enerjisi projeleriyle sektörün en deneyimli oyuncularından biri haline geldiklerini belirten Zorlu Enerji Genel Müdürü Sinan Ak, Osmaniye'nin Bahçe ilçesinde 100 milyon Euro yatırım ile toplam 80,3 MWm kurulu güçte planladığımız Sarıtepe - Demirciler RES projemiz kapsamında, ilk iki fazı başarı ile tamamlayarak devreye aldık. Santralimizin geri kalan 19,8 MW'lik kapasitesinin 2016 yıl sonuna kadar devreye girmesiyle Türkiye'de 215.3, Pakistan yatırımımızla birlikte ise toplam 271.7 MW'lık rüzgar gücüne sahip olacağız diye konuştu. Hayata geçirdikleri tüm rüzgar projelerinde gönüllü karbon piyasasında işlem gören enerji projelerini derecelendiren standartlar arasında en itibarlısı olan Gold Standard sertifikasına sahip olduklarını hatırlatan Sinan Ak, Yatırımlarımızda ekonomik sürdürülebilirlik kadar, toplumsal ve çevresel sürdürülebilirliği önemsiyor ve bunun gereklerini yerine getiriyoruz. Sektörümüz açısından da ilham verici olduğuna inandığımız projeleri hayata geçirmeye devam edeceğiz açıklamasında bulundu. Zorlu Enerji, Türkiye'nin en büyük rüzgar santralleri içinde yer alan 135 MW kurulu güce sahip Gökçedağ RES'in ve Pakistan'ın ilk rüzgar santralinin yatırımcısı ve işletmecisi konumunda. BOTAŞ'IN 6 AYDA GAZ İTHALATI 18,96 MİLYAR M3 OLDU BOTAŞ, 2016 yılının ilk 6 ayında 18 milyar 964 milyon m3 doğal gaz ithalatı gerçekleştirdi. 2015 yılının tamamında ithalat 41,3 milyar m3 olmuşu. Ocak-Haziran döneminde doğal gaz satışları 18 milyar 545 milyon m3 olurken, ihracat ise 352 milyon m3 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK: EN FAZLA ÜRETİM VE TESLİMAT LİNYİTTE Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan açıklamaya göre, katı yakıtların 2016 yılı Mayıs ayı toplam satılabilir üretim miktarlarına bakıldığında taşkömürünün 95 bin 913 ton, linyitin 4 milyon 25 bin 300 ton ve taşkömürü kokunun 372 bin 972 ton, teslimat(1) miktarlarına bakıldığında ise taşkömürünün 2 milyon 683 bin 45 ton, linyitin 3 milyon 613 bin 422 ton ve taşkömürü kokunun 415 bin 105 ton olarak gerçekleştiği görüldü. Üretilen katı yakıtların teslimatları karşılama oranı(2) %3,6 ile en düşük taşkömüründe gerçekleşti. Bu oran linyitte %111,4 iken taşkömürü kokunda %89,9 olarak hesaplandı. Katı yakıtların teslimat yerlerine göre dağılımı incelendiğinde taşkömürü teslimatının %54,2'si termik santrallere, %21,9'u ok tesislerine, %7,5'i demir-çelik haricindeki sanayiye yapılırken linyit teslimatının %85,9'u termik santrallere yapıldı. Taşkömürü kokunun ise %99'u demir-çelik sanayine sevk edildi. 6
kurarak memnuniyeti artırmaya yönelik faaliyetlerde bulunmayı planlıyor. İNGİLTERE'NİN ENERJİ ÜRETİMİNDE KÖMÜRÜN PAYI 5 KAT GERİLEDİ İngiltere'nin enerji üretiminde Temmuz ayında kömürün payı 5 kat geriledi. Montel'in haberine göre, kömürün payı belirtilen ayda yüzde 3,6'ya geriledi. Aynı zamanda, doğal gaz yakıtlı üretimin payı yüzde 32,1'den yüzde 45,9'a çıkarken, nükleer enerji üretiminin payı yüzde 24,9'dan yüzde 29,5'e yükseldi. ZEYBEKCİ: TÜRK AKIMI VE AKKUYU KONUSUNDA SİYASİ KARAR ALINDI Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Aleksey Ulyukayev ile 6 Ağustos'ta görüşeceklerini açıkladı. sputnik.com'da yer alan habere göre, Zeybekci, Moskova'daki görüşmeler sonucunda, Türk Akımı ve Akkuyu Nükleer Güç Santrali projelerini gerçekleştirme konusunda siyasi karar alındığını da vurguladı. 9 Ağustos'taki Erdoğan-Putin zirvesine kadar mevcut sorunları çözmek için çaba sarf edeceklerini belirten Zeybekci, çözümsüz kalan konuların Türkiye ve Rusya liderleri tarafından konuşulacağını belirtti. CLK BOĞAZİÇİ ELEKTRİK ÇALIŞAN SAYISINI %20 ARTIRDI CLK Boğaziçi Elektrik, saha operasyonları ve müşteri hizmet merkezleri için geçen haftadan bu yana 73 kişilik yeni istihdam sağladı. Bu şirketin toplam çalışan sayısının yüzde 20 artması anlamına geliyor. Türkiye'de faaliyet gösteren bazı şirketler 15 Temmuz'da gerçekleşen başarısız darbe girişimin ardından yatırım planlarını 'inadına' artırma yoluna gidiyorlar. 4.2 milyon abonesiyle elektrik perakende şirketi olarak hizmet veren CLK Boğaziçi Elektrik, saha operasyonları ve müşteri hizmet merkezleri için geçen haftadan bu yana 73 kişilik yeni istihdam sağladığını açıkladı. Bu şirketin toplam çalışan sayısının yaklaşık yüzde 20 artması anlamına geliyor. Gelecek dönemde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirlenen serbest tüketici limitlerinin sıfırlanmasıyla tüm vatandaşların kendi elektrik şirketini seçebileceğini, bu sayede piyasanın liberalleşme sürecinin alanını genişleteceğini öngördüklerini belirten CLK Boğaziçi Elektrik Bireysel Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Direktörü Hakan Uzun, bu nedenle daha iş gücünü artırma kararı aldıklarını belirtti. 15 Temmuz akşamı Türkiye'de yaşanan başarısız darbe girişiminin ardından meydana gelen birlik ve beraberlik ortamının geleceğe yönelik olumlu sinyaller verdiğini kaydeden Hakan Uzun, "Daha önceden planladığımız doğrultuda saha satış gücümüzü artırmak için işe alımlar yapmaya karar vermiştik. 15 Temmuz sonrasında bu kararımızın arkasında durduk. CLK Boğaziçi Elektrik şirketi olarak bizim planlarımızda bir değişiklik olmayacak. Türkiye'nin geleceğine inandığımız için bu yatırımlarımıza aralıksız devam edeceğiz" ifadelerini kullandı. Şirket, yeni istihdam edeceği 73 kişi ile sayısı 220'ye varan Müşteri İşlem Merkezleri'nde müşteri ile bire bir temas GAZBİR BAŞKANI ARSLAN: 2022 YILINA KADAR 6 MİLYAR TL YATIRIM YAPACAĞIZ GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan 2016 yılı şebeke yatırımlarının planlandığı şekilde devam ettiğini belirtti. Doğal gaz dağıtım sektörü yapısal olarak sağlam temellere oturmuş bir durumdadır. 2002 yılında başladığımız yatırım seferberliği ile özel sektör eliyle 10 milyar ABD Doları üzerinde şebeke yatırımı yapılmıştır. Bugün yaklaşık olarak 90.000 km üzerinde şebeke yatırımı gerçekleşmiştir. 15 Temmuz'da meydana gelen darbe girişiminin etkileri hükümetimiz tarafından alınan tedbirler ve milletimizin demokrasimize sahip çıkması sayesinde kısa sürede bertaraf edildi. Doğal gaz dağıtım sektörü olarak yatırım ortamının geliştirilmesi anlamında üstümüze düşen görevi yapacağız. Doğal gazı mümkün olan her yere götürmek istiyoruz. Bu yıl için sektör olarak yaklaşık 1 Milyar TL üzerinde yatırım hedefimiz var. 2022 yılına kadar 6 milyar TL yatırım yapacağız. Şebeke yatırımları yerli üreticiyi de destekliyor. Doğal gaz dağıtım sektörü sayesinde yerli boru üreticileri iş imkanı bulmaktadır. 68 doğal gaz dağıtım şirketimizin yoğun doğal gaz şebekesi yatırımları boru üreticilerinin zaman zaman tedarik anlamında zorlanmasına sebep olmakta. Bu yıl da yaklaşık olarak 10.000 km şebeke yatırım hedefimiz var. Finans Kuruluşları doğal gaz dağıtım sektörüne güveniyor. Doğal Gaz Dağıtım Sektörü finans kuruluşları nezdinde geçmiş 13 yılda müthiş bir güven tesis etti. Ve Sektörün kredibilitesi yükseldi. Bunu yatırım olarak ülkemize kazandırmamız gerekiyor. EPDK tarafından alınan kararlar sayesinde bugün 76 ilimizde doğal gaz kullanılmaktadır. Enerji Bakanlığı'nın doğal gazın tüm illerimize ulaştırılması hedefi var. Yakın zamanda Tunceli ve Ağrı illerimizin de doğal gaza kavuşacağını tahmin ediyorum. Diğer il ve ilçelerimiz için de dağıtım şirketlerimizin çalışmaları devam ediyor. İRAN'DA DOĞALGAZ BORU HATTINDA PATLAMA MEYDANA GELDİ İran'ın güneyinde bulunan Buşehr eyaletinin Gunave bölgesinde doğalgaz boru hattında patlama meydana geldi. Yetkililer, dün sabah saatlerinde meydana gelen olayda 1 kişinin hayatını kaybettiğini, 3 kişinin de yaralandığını bildirdi. Mehr'in haberine göre, Gunave Valisi Ali Paknijad, kurtarma ekiplerinin olay yerine sevk edildiğini ve patlamanın nedeniyle ilgili soruşturma başlatıldığını söyledi. Paknijad, 1 kişinin hayatını kaybettiğini, 3 kişinin de yaralandığını bildirerek, "Yangın kontrol altına alındı ve bir başka patlama riski bulunmuyor" dedi. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 02.08.2016 08.08.2016 8
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 09.08.2016 15.08.2016 9