SES YUTUCU MALZEME VE KONSTRÜKSİYONLARIN DEĞİŞİK MEKANLARDA KULLANIM YÖNTEMLERİ RAMİZ ABDÜLRAHİMOV, RAMİDE ABDÜLRAHİMOVA, MUSTAFA KAVRAZ ÖZET Bilirie, yapıların akustik konforunun iyileştirilmesine kullanılan ses yutucu malzeme ve konstrüksiyonların özellikleri, sınıflanırılması, görünüşleri, fiziksel göstergeleri uygulama kuralları v.b açıklanmaktaır. Malzemelerin aracılığıyla, oğal ve yapay akustikli salon ve stüyolaraki reverberasyon zamanının istenilen eğerlerinin sağlanması, yankı ve oaklanma gibi akustik eksikliklerin kalırılması yer almaktaır. Mekanik sistemlerle ses yutucu malzemelerin miktarını eğişerek reverberasyon zamanının ayarlanması gösterilmekteir. Ara uvar, ekran ve öşeme konstrüksiyonları içerisine yerleştirilen emici malzemelerin ses geçiş kayıplarını yükseltme işlemleri e incelenmekteir. Gürültülü mekanların ve tesisat gürültüsünün ölçme veya hesaplamayla alınan aşırı gürültü üzeyinin ses yutucu malzemelerle stanart eğerlere inirilme yolları verilmekteir.. GİRİŞ Piyasaya sunularak kullanılması öngörülen ses yutucu malzeme ve konstrüksiyonların estetik açıan önemli olan ış görünüşü ve farklı Prof. Dr., K.T.Ü., Mimarlık Bölümü, Trabzon Doç. Dr., K.T.Ü., Mimarlık Bölümü, Trabzon Arş. Gör., Yük. Mimar, K.T.Ü., Mimarlık Bölümü, Trabzon
boyutlarının yanı sıra ses emiş özelliği, yangına karşı irenci, malzemenin yoğunluğu, strüktür faktörü, gözenekliliği, v.b gibi göstergeleri önem taşımaktaır. Bilirie, ses yutucu malzemelerin uygun seçimiyle, salonlara, rayo ve televizyon stüyolarına reverberasyon zamanının stanart eğerinin gerçekleştirilmesi, salonlara yankı ve oaklanma gibi sesin homojen bir şekile seyirci yerlerine ağılımı sorununun çözülmesi ve özel mekanik sistemlerin aracılığıyla ses yutucu malzemeleri artırıp azaltma imkanlarının sağlanması yolları açıklanmaktaır. Bu malzemeler gürültüyü kontrol etmenin ve tesisat gürültüsünü azaltmanın yanı sıra, bölücü ara uvarlara havaa oluşan seslerin, öşeme konstrüksiyonlarına ise arbe oğuşlu seslerin azaltılmasını sağlayarak ses geçiş kayıplarını yükseltmekteir. Bilirie, yukarıa açıklanan akustik konforsuzlukların ortaan kalırılması amacıyla, hesaplama yoluyla malzeme seçiminin üzenleme yöntemlerine yer verilmekteir.. SES YUTUCU MALZEME VE KONSTRÜKSİYONLARIN SINIFLANDIRILMASI VE ÖZELLİKLERİ Ses yutucu malzeme ve elemanların farklı ses yutma katsayı eğeri, boyutu, üretimine kullanılan ham mae türleri, ış görünüş izaynı v.b göstergeleri bunların sınıflanırılmasını ortaya çıkarmıştır. Beranek [] tarafınan gerçekleştirilen ilk sınıflanırma cam yününen oluşan eğişik esenli plakları içeren on iki çeşit malzeme ve elemanı ortaya çıkarmıştır. Sınıflanırma genel anlama oluğunan malzemelerin içeriğini açıklayamamıştır. Smith [] malzemelerin strüktür içeriğini, konstrüksiyon biçimlerini, izaynını ve yapıştırıcı kimliğini açıklarken, yangına karşı ayanıklılığını a eğerlenirmiştir. Daha sonraları yapılan sınıflanırmalar elemanların eğişik frekanslara ses yutma katsayı göstergelerinin (! ) ölçümle bulunmasına ve gerekli uruma bu göstergelere göre uygulanmasının gerçekleşmesine imkan sağlamıştır. Elemanların fiziksel özellikleriyle beraber, gelen sesin frekansı ve üşme açısına bağlı olarak ses emişinin eğişmesi e incelenerek belirlenmiştir []. Günümüze ses yutucu malzeme ve konstrüksiyonlar gözenekli, rezonatör ve eğişik geometrik kütlesel elemanlar şekline gruplanmaktaır [,,]. Gözenekli elemanlar; gözenekli ve lifli olan perlit, çeşitli taş ve cam yünü, sünger, plastik köpük, gözenekli alçı gibi malzemeleren yapılarak gürültü kontrolüne ve çok tabakalı ara uvar, ekran ve öşeme
konstrüksiyonlarına ses geçiş kaybını artıran ara tabaka şekline kullanılmaktaır. Yüzeyleri özel geometrik formlu gözenekli plakların görünüşleri ve birleşim etayları Şekil e verilmekteir. Panel boşluklu ve elikli plak şekline olan rezonatör ses yutucular kısa rezonans frekans sınırlarına alçak ve orta frekans bölgelerine, bazı urumlara ise yüksek frekanslara ses yutma özelliğine sahiptirler (Şekil ). a) b) 8 8 8 Şekil - Yüzeyleri özel geometrik formlu esenlerle süslenmiş gözenekli plakların görünüşleri ve birleşim etayları (); a) Plakaların görünüşü; b ) Birleşim etayları; - Plaka; - Profil askı elemanı; - Plaka tutturulan ahşap; - Kaynak birleşim; - Taşıyıcı tavan; - Metalik profil; - Yapıştırıcı; 8- Beton D D D D D D D D D D Şekil - Cam yünü elikli plakla kaplanmış rezonatör tipli ses yutucu () - Delikli ekran; - Cam yünü; - Ahşap takoz; - Taşıyıcı uvar; - Hava katmanı Kütlesel şekilli ses yutucu elemanlar geometrik kütle şekline tavanan asılı küre, piramit, konik v.b formlaran oluşturmaktaır. Bunların yüzeyleri sert ve hafif yarık olan malzemelerle kaplanarak arkasına cam yünü yerleştirilmekteir. Boyutlarını ve asılma yüksekliklerini ayarlayarak ses yutma katsayısı eğerlerine eğişiklikler meyana getirilebilmekteir (Şekil ). Gözenekli elemanlara ses emme mekanizması, ses enerjisinin gözeneklereki hava kütlesinin sürtünme irenişine karşı ısı enerjisine
önüşümüyle etkili olmakta ve plak şekilli elemanlara ise iç sürtünmeler sonucu yüzeyine oluşan eğinti algaları, ses enerjisinin mekanik enerjiye önüşmesiyle ar bant sınırlarına yutma vermekteirler. Kütlesel şekilli elemana ortalama ses yutma eğeri bir yanan elemanın kenarlarına sesin kırılması ve saçılmasıyla iğer yanan ses yutucu malzemenin emme etkisiyle gerçekleşmekteir. a) h l l l b) Şekil - Kütlesel şekilli ses yutucu elemanlar görünüş ve kesitleri (); a ) Görünüşleri; b ) Kesiti; - Elemanı tutturan etay; - Elemanın yüzeyi; - Cam yünü; - Askı elemanı;. SES YUTUCU MALZEME VE KONSTRÜKSİYONLARIN KULLANIM YÖNTEMLERİ.. Mimari Akustikte Değişik amaçlı salonların en önemli akustik göstergesi olan reverberasyon zamanı salonun hacmine, iç yüzeyleri kaplayan malzemelerin ve koltukların ses emme özelliklerine bağlıır []. Salonun amacına ve hacmine göre 00 Hz frekansta stanart optimum eğerler saptanmıştır (Şekil ). ve 00 Hz frekanslar için bu eğerin, ve, katsayısı ile çarpılarak artırılması gerekir. Reverberasyon zamanının hesaplanmasına -000 Hz arası oktav frekanslara Eyring tarafınan verilen Eşitlik ve formülleri kullanılmaktaır; T!000 = 0,.V, sn ()! S.ln!" # ( ) T 000! 000 = 0,.V, sn ()!# S.ln(!") + N.V
Salonun ortalama ses yutma katsayısı eğeri:! = A " " S =! n.s n " S ve yüzey alanlarının her birinin ses yutma katsayısıyla çarpılmasının toplamı: "! n.s n =!.S +!.S +!.S +... +! n.s n ile ele eilmekteir...0.8....0 0.8 0. Şekil - Reverberasyon zamanının çeşitli amaçlı salonların hava hacmine bağlı 00 Hz frekansta stanart optimum eğerleri () - Konser salonu; - Opera ve Bale tiyatrosu;,- Dram ve iğer tiyatro salonu; - Konferans ve toplantı salonu; -Sinema Tablo şekline sunulan reverberasyon zamanının hesaplanması, her yüzey alanının, yüzey kaplama malzemesinin mevcut tablolara bulunan ses yutma katsayısıyla çarpımı ile ele eilen "! n.s n eğerini kapsamaktaır. Seyirci ve koltuk sayısının bunların ses yutma katsayılarıyla çarpımı a bu eğere ilave eilmekteir. Reverberasyon zamanının hesaplanan eğeri Şekil eki optimum eğerlerle karşılaştırılığına, bu eğeren sapmalar mevcut salonu kaplayan ses yutucu malzemelerin yanlış seçiliği anlamına gelmekteir. Reverberasyon zamanının belirli frekanslara optimuman yüksek oluğu uruma, ses yutma katsayısı eğeri bu frekanslara yüksek olan malzeme uygulamak ve bunun tam tersi, reverberasyon zamanı üşük oluğuna ise yüzeylere ses yutma katsayısı üşük olan malzeme uygulamak gerekmekteir. Bunun için () ve () formüllerine salonun hacmine uygun reverberasyon zamanının optimum eğerleri T opt yerleştirilip -000 Hz ve 000-000 Hz frekanslar için Eşitlik eki uygulama gerçekleştirilir; 0. 0. 0.9...8. 9 8 0
ln!" opt ( ) = 0,.V ( ) = T opt.# S, ln opt! " 0,.V T opt. S + N.V # () Sonra, ln!" opt ( ) ya karşılık gelen!opt eğeri seçilir. Her frekansta!opt eğerine uygun optimum reverberasyon zamanı oluşturan ses yutulmalarının uygun eşeğer alanı A opt = "! opt.s n bulunur. A opt eğeri, mevcut A mev = "! n.s n ile karşılaştırılır. Duruma bağlı ses yutulmasının eşeğer karşılığının artırılması veya azaltılması gerekebilir. Örneğin, A mev > A opt oluğuna salon yüzeyleri aha yüksek ses yutma katsayısına sahip olan malzemelerle kaplanmalıır. Yüzey malzemelerini veya koltuk tiplerini eğiştirerek A mev! A opt koşulu tüm frekanslara sağlanana kaar reverberasyon zamanının yenien hesaplanması gerekmekteir. Sonuçta, T mev = T opt eğerine ulaşma veya en azınan %0 a kaar yaklaşmasının sağlanması istenilmekteir. Malzemelerin eğişik frekanslaraki ses yutma katsayı eğerleri özel tablolara yer almaktaır [,]. Ses yutucu malzemelerin yerleşeceği alan sınırları geometri akustiği aracılığıyla belirlenmekteir. Çok yüksek olan tavanan veya arka uvaran yansıyarak salonun ön ve orta sıralarına büyük gecikme zamanıyla gelen sesler yankı oluşturmaktaırlar. Bunu önlemek amacıyla arka uvarların eğimini eğişerek yansıyan sesleri salonun arka sıralarına yönlenirmek veya bu yüzeyleri ses yutucu malzemeyle kaplamak gerekmekteir. Oaklanma olayını gerçekleştiren eğrisel yüzeylerin yarıçapının üzgün seçilmesi veya bu yüzeylerin kısmen ses yutucu malzemelerle kaplanması problemin çözülmesini sağlamaktaır. Rayo ve televizyon stüyolarına reverberasyon zamanını belirli sınırlara eğiştirmek için mekanik sistemlerin aracılığıyla ses yutucu malzeme azaltılıp artırılabilir. Yüzeyinin bir kısmı sesi yutacak, iğer kısmı ise sesi yansıtacak, ayrıca önebilecek şekile tasarlanan hafif kolonları önürmekle e ses yutuculuk miktarlarını eğiştirip uygun reverberasyon zamanı sağlanabilir. Diğer bir uygulama a, stüyo uvarlarına bulunan ses yutucu malzemelerin yüzeyini özel panjurlarla açmak ve kısmen kaplamakla reverberayon zamanının eğiştirilebilmesiir. İstanbul a Lütfi Kırar Kongre Merkezi nin büyük salonunun konser ve kongre gibi farklı fonksiyonlar için kullanılacak olması neeniyle, reverberasyon zamanını bu fonksiyonlara uygun eğere getirebilmek amacıyla salonun yan uvarlarının belirli alanlarına iç tarafı ses yutucu, ış tarafı yansıtıcı olacak şekile
ayarlanabilen, kongre ve konser urumlarına otomatik olarak iare eilen sistemi bu şekile tasarlaık [8]. Ayrıca sistemeki kapakların arkasına bulunan rezonatör ses yutucular hava katmanı aracılığıyla belli frekanslara reverberasyon zamanının azalmasına yarımcı olmaktaırlar (Şekil ). 0 0 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 800 Şekil - Lütfi Kırar Kongre Merkezininin büyük salonuna kullanılan yarıklı rezonatörler (8), - Duvar; - Kapak; - Ahşap Ievha; - Metal profil; - Yansıtıcı; - Ses yalıtımı ; Menteşe.. Ses Geçiş Kaybına Çok katlı yapılaşmaa hafif ara uvar ve öşeme konstrüksiyonları kullanımına geçiliğinen, ağır konstrüksiyonlar yerine ses geçiş kaybı yüksek olan iki ve çok tabakalı konstrüksiyonlar uygulanmaktaır. Ortalama ses geçiş kaybı tabakalar arasına hava ya a yalıtımın kullanılması urumuna Eşitlik ile hesaplanmaktaır; R = R 0 +!R, B () Buraaki R 0 ses geçiş kaybı eğeri Eşitlik ile, tabakalar arasına hava veya yalıtımın veriği ses geçiş kaybı ve rezonans frekans ise Eşitlik an ele eilmekteir. " R 0 = R + R + 0log$ #!. f. c % ', B () & "!R = 0log f % $ # f ' 0 &, B f = 0! / k, Hz () m Şekil a iki betonarme tabaka arasına sert bağlantı olmaığı uruma ölçme yoluyla alığımız ses geçiş kaybının eğerlenirilmesi sergilenmekteir [9]. Hava tabakası veya buraya yerleştirilen yalıtım malzemesinin geçen ses algalarının rezonans titreşimlerini engelleiği, böylece ikinci tabakaa ses geçiş enerjisinin üştüğü görülmekteir.
Darbe oğuşlu sese karşı öşemelere yüksek ses geçiş kaybı sağlamak için konstrüksiyon; öşeme, öşeme altı, ses yalıtımı ve taşıyıcı gibi ört katmanan oluşmalıır. Döşeme altı katman 0-0 mm hafif betonan, ses yalıtımı -0 mm taş yününen olabilir. Ses yalıtımının tüm öşeme alanıyla sıkı temasta olması yüzer öşeme konstrüksiyonunu oluşturmaktaır. Yüksek ses geçiş kaybı sağlayan çok tabakalı uvar ve öşeme konstürksiyonlarınan örnekler Şekil e verilmekteir. Konstrüksiyonların birleşimlerine gerekli ses yalıtımının kullanılmamasıyla ortaya çıkan ses geçiş köprüleri, konstrüksiyonun ses geçiş kaybını azaltmaktaır. Köprüleri önleme yolları Şekil 8 e verilmekteir []. S e s G e ç i r m e z l i k 0 0 0 c b a b) a) R, B 0 c) 0 00 00 00 800 00 00 Frekans f, Hz Şekil - Tabakalar arasına sert bağlantı olmaığı uruma (); a) Saece hava tabakası bulunuğuna; b) Kenarlara ses yalıtımı bulunuğuna; c) Tabaka ses yalıtımıyla oluruluğuna; ) Tek bir tabakanın bulunuğu uruma ses geçiş kaybı a) b) c) ) 0 0 9 9 0 0 0 0 80 0. 0 0 0 0. 0 0 0 0 e) f) 0 0 0 0 0 8 0. 9 Şekil - Değişik ses geçiş kaybı bulunan, çok tabakalı elemanlaran oluşan uvar ve öşeme konstrüksüyonlarınan örnekler (), a,b,c,) Duvar; e,f) Döşeme; - Pere uvar; -Tuğla uvar; - Betonarme öşeme; - Alçı Ievha; - Ahşap; - Döşeme kaplama; -Cam yünü; 8- Taş yünü; 9- Hava katmanı; 0- Sıva; - Döşeme altı katman 8
a) b) c) ) 8 Şekil 8- Ses geçiş köprülerinin engellenmesi () a,b) Ara uvarların birleşimi; c) Döşeme elemanlarının birleşimi; ) Döşemelerin ara uvarla birleşimi; -Sıkıştırılmış harç; -Ses yalıtımı;-ara uvar; -Taşıyıcı uvar; -Süpürgelik; -Taşıyıcı öşeme; -Şap; 8-Döşeme kaplaması.. Gürültü Kontrolüne Gürültülü mekanlara yüzeyleren yansıyarak gelen ses üzeyi etkili oluğunan kontrol altına alınması ve ses yutucu malzemelerle kaplanması öngörülmekteir [,]. Yüzeylerin kaplanması urumuna yansıyan ses üzeyinin azalması Eşitlik e verilmekteir;!l =0 log B B, B () Mekan yüzeylerinin ses yutucu malzemelerle kaplanmaması urumunaki gösterge, B = B 000.! ile hesaplanmaktaır. Mekanın hacmine ve urumuna bağlı olan B 000, Şekil 9 a,b,c, grafiklerinen, mekanın hacmine uygun oktav frekanslara kullanılan! eğerleri Tablo en, mekanın yüzeylerinin ses yutucu malzemelerle kaplanması urumunaki gösterge olan B ise Eşitlik 8 en ele eilmekteir; Tablo - M nin oktav frekans eğerleri (0) Mekanın Oktav frekans spektrumu, Hz hacmi, m 0 00 000 000 000 V<00 0,8 0, 0, 0,8,, V=00-00 0, 0, 0, 0,,, V>00 0, 0, 0, 0,, B = A! "A!# (8) Ses yutucu malzemelerle kaplanmış yüzeylerin ortalama ses yutma katsayısı olan! = A + "A ile, ses yutucu malzemelerin genel ses yutma katsayısı S # ise,!a = " kap.s kap ile ele eilmekteir. 9
B 000 0 0 0 0 0 8 0 8 0 0 8 8 V, m Şekil 9- Mekanın hacmine ve urumuna bağlı olan B 000 sabit gösterge grafiği (), a ) Mobilya ve işçiler olmayan imalathaneler; b ) Az sayıa işçi çalışan imalathaneler ; c ) Mobilya ve çok sayıa kişi bulunan binalar; ) Tavan ve uvarlarına az miktar ses yutucu malzeme bulunan mekanlar Hesaplama sonucuna -000 Hz frekans oktav bantlarının her biri için, mekanın ölçülen gürültü spektrumuna bağlı özel tablolaran ses yutucu malzemelerin ses yutma katsayı eğerleri bulunup B göstergesi hesaplanır ve gürültü üzeyi!l nin azalma eğerleri Eşitlik 8 ile ele eilmiş olur. Mekan yüzeylerine efektif ses yutucu malzeme uygulanması urumuna!l eğeri 0- B e kaar azalabilir. Ses kaynaklarına aha yakın olan tavan yüzeyi ses yutucu malzemelerin yerleştirilmesi için aha etkili bir alan olmaktaır. İmalathanelere yukarı fenerleren gelen ışığı engellememek için kiriş veya makasa ik tasarlanmış ses yutucu kirişlerin kullanılması öngörülebilir [0], (Şekil 0). Mekan yüksekliğinin imkan sağlaması urumuna uvarların yukarı kısımları a ses yutucu malzemelerle kaplanabilir. Malzeme seçimi ölçme yoluyla oktav bantlar için alınan gürültü üzeyinin eğerlerine göre yapılmalıır. Havalanırma, klima, ısıtma, sıhhi tesisat, transformatör, asansörler ve bunların makine aireleri, v.b gibi gürültü ve titreşim üzeyi yüksek olan mekanların tavan ve uvar yüzeylerini gürültü üzeyinin spektrumuna uygun seçilen ses yutucu malzemelerle kaplamak gerekmekteir. Kamu binalarına havalanırma ve klima merkezlerinen mekanlara püskürtülen temiz hava taşıyıcı borulara aeroinamik sesle beraber, hava borularının uvar ve öşeme ile temasta olan bölgelerinen strüktür sesi ve titreşimi e iletilmekteir. Aeroinamik gürültüyü önlemek amacıyla havalanırma merkezinin çıkışına ve mekanların girişine yakın yerlere hava taşıyıcı borulara susturucuların uygulanması gerekmekteir (Şekil ). 0
a b 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 c I I.I KESİTİ I 0 Şekil 0- İçerisine ses yalıtımı bulunan ses yutucu kirişlerin görünüş şemaları (): a) Kirişlerin üzenlenmesine ilişkin şema, b) Kirişin görünüşü, c) Ses yutucu eleman, ) Ana kiriş, ) Ses yutucu kiriş; ) Kirişin karkası; ) Kaplama elemanı; ) Ses yutucu malzeme; ) Delikli levha a) b) c) ) Şekil - Susturucuların görünüş şekilleri (), a) Boru; b) Yuva (gözenekli); c) Levha; ) Kamera; - Dış kabuk; - Üzeri elikli hava taşıyıcı kanal; - Ses yalıtımı; - Ses yutucu yuvacık; - Ses yutan Ievha; - Hava taşıyıcı kanal; - Ara Ievha. SONUÇLAR Çalışmaa fiziksel göstergelerine, görünüşlerine, ses yutma katsayısına v.b parametrelerine göre sınıflanırılan ses yutucu malzeme ve konstrüksiyonlar açıklanmıştır. Aı geçen malzemelerle reverberasyon zamanı eğerinin eğişik frekanslara stanart eğere yaklaştırılma usülleri, salonlara yer alan yankı ve oaklanma gibi sesin netliğini ve homojen şekile ağılımını olumsuz etkileyen olayların kalırılma yolları gösterilmiştir. Mekanik sistemlerin aracılığıyla reverberasyon zamanını eğiştiren ses yutucu malzemelerin azaltılıp artırılma şekilleri incelenmiştir. Ses yutucu malzeme ve konstrüksiyonlarla gürültülü mekanlara gürültü kontrolünün sağlanması ve tesisat gürültüsünün azaltılması, enüstrileşmiş yapım sistemlerine kullanılan hafif ara uvar ve öşeme konstrüksiyonlarına ise ses geçiş kaybının yükseltilme usülleri hesaplama yöntemiyle verilmiştir.
SEMBOLLER / İNDİSLER T : reverberasyon süresi (sn) V : salonun hacmi, (m ) S n : her bir iç yüzeyin alanı,, (m )! : ses yutucu malzemelerle kaplanmış yüzeylerin ortalama ses yutma katsayısı! S : salonun toplam iç yüzey alan eğeri N : yüksek frekanslara havanın neme bağlı ses yutma katsayı A : yüzey alanlarının her birinin ses yutma katsayısıyla çarpımının toplamı, (m ) : optimum reverberasyon süresi (sn) T opt T mev : mevcut reverberasyon süresi (sn) R : ortalaam ses geçiş kaybı, (B) R 0 : ses geçiş kaybı, (B) R, R : birinci ve ikinci tabakaların yoğunluğuna bağlı ses geçiş kaybı (B) : ara tabakanın genişliği (m) c : sesin havaa yayılma hızı (m/s)!r : tabakalar arasına bulunan hava veya yalıtımın veriği ses geçiş kaybı, (B) f : istenilen frekans (Hz) f 0 : hava veya yalıtım tabakalarının rezonans frekansı (Hz) k : ara tabakanın elastik sertliği m : ara tabakanın yoğunluğu, (kg/m )!L : yüzeylerin kaplanması urumuna yansıyan ses üzeyinin azalımı, (B) B : mekan yüzeylerinin ses yutucu malzemelerle kaplanmaması urumunaki gösterge B 000 : mekanın hacmine ve urumuna bağlı Şekil 9 a,b,c, grafikleriyle bulunan gösterge! : mekanın hacmine uygun oktav frekanslara kullanılan eğerleri (tablo en bulunur) B : mekanın yüzeylerinin ses yutucu malzemelerle kaplanması urumunaki gösterge A : ses yutucu malzemelerle kaplanan yüzeylerin eşeğer alanı!a : ses yutucu malzemelerin genel ses yutma katsayısı! kap : her bir ses yutucu malzemenin istenilen frekanstaki ses yutma katsayısı S kap : ses yutucu malzemelerle kaplanan yüzeylerin alanı
KAYNAKLAR. Beranek, L. L., (9) Acoustics, Mc Graw Hill, New York.. Smith, L. M., (9) Akustik Malzemelerin Üretimi, Moskova (Rusça).. Yuin, E. Y., (9) Ses Yutucu ve Ses İzolasyon Malzemeleri, (Rusça), Moskova.. Abülrahimov, R., (98) Konstrüksiyonların Ses Yalıtımı ve Hesaplanma Usulü, ss. -, Bakü.. Abülrahimov, R., (98) Salonların Akustiği ve Elemanların Ses Yalıtımı, ss. -, Bakü.. Kayılı, M., (99) Ses Yutucu Elemanlar, Eğitim Semineri, ss. -9, İstanbul.. Abülrahimov, R., (00) Salonların Akustiği ve Tasarımı, Ankara 8. Kurra, S., Abülrahimov, R., Tamer, N., 99 Lütfi Kırar Kongre Merkezi Mimari Projesinin Akustik Yönen Değerlenirilmesi, İTÜ Akustik Ünitesi, ss. -, İstanbul. 9. Abülrahimov, R., Abülrahimova, R., (00) Enüstrileşmiş Çok Katlı Konutlara Ses Geçirmezliğin İncelenmesi,. Ulusal Akustik Kongresi Biliriler, ss. 8-, Antalya. 0. Abülrahimov, R., (99) Gürültünün Değerlenirilmesi ve Azaltma Yolları,. Ulusal Akustik Kongresi Bilirileri, ss. -8, Uluağ.