31.03.2015 KAYSERİ Hazırlayanlar Prof. Dr. Rıfat YILDIZ Pelin GENÇOĞLU Meryem ÇAVUŞOĞLU
Kayseri Ekonomisinin Bazı İllerle Karşılaştırılması Seçilmiş İstatistikler: 2002-2014 Kapsam: Kayseri Denizli Konya Gaziantep Adana Dönem: 2002-2014 (KAYHAM) 2
Kayseri Ekonomisinin Bazı İllerle Karşılaştırılması Seçilmiş İstatistikler: 2002-2014 Giriş İÇİNDEKİLER 1. İllerle İlgili Genel Bilgiler 2. Merkez Bütçe Vergi Gelirleri 3. İstihdam 4. Dış Ticaret Sonuç (KAYHAM) 3
1. İLLERLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Çalışma kapsamında yer alan beş ille ilgili, Nüfus, Göç Durumu ve Gelişmişlik Sıralamaları (KAYHAM) 4
1.1. Toplam Nüfus İLLER YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİNİN TOPLAM NÜFUSU (2007-2014) YILLAR 2007 2010 2014 Artış Oranı KAYSERİ (4) 1.165.088 1.234.651 1.322.376 13,50 GAZİANTEP (3) 1.560.023 1.700.763 1.889.466 21,12 KONYA (2) 1.959.082 2.013.845 2.108.808 7,64 DENİZLİ (5) 907.325 931.823 978.700 7,87 ADANA (1) 2.006.650 2.085.225 2.165.595 7,92 TÜRKİYE 70.586.256 73.722.988 77.695.904 10,07 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İstatistik Kurumu (KAYHAM) 5
1.1. Toplam Nüfus 2007-2014 yıllarına ait nüfus değerlerine göre illerin toplam nüfus sıralaması; Adana Konya Gaziantep Kayseri Denizli şeklinde olmuştur. (KAYHAM) 6
1.2. Toplam Nüfus Artış Hızı ( ) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİNİN YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (2007-2014) ( ) YILLAR İLLER 2007-08 2008-09 2009-10 2010-11 2011-12 2012-13 2013-14 Ortalama Kayseri (2) 16,43 17,98 23,59 16,63 15,51 15,86 20,65 18,09 G.Antep (1) 32,91 25,38 28,08 30,59 25,87 24,63 24,12 27,37 Konya (5) 5,49 11,51 10,57 12,20 6,71 13,04 14,13 10,52 Denizli (4) 11,52 9,25 5,88 11,16 8,75 13,49 15,69 10,82 Adana (3) 9,82 17,57 11,09 11,24 7,95 11,05 7,57 10,90 Türkiye 13,10 14,50 15,88 13,49 12,01 13,66 13,32 13,71 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İstatistik Kurumu (KAYHAM) 7
1.2. Toplam Nüfus Artış Hızı ( ) Yedi yıllık dönemin nüfus artış hızı ortalamalarına göre sıralama; Gaziantep Kayseri Adana Denizli Konya Kayseri ve Gaziantep in yıllık nüfus artış ortalaması Türkiye nin ortalamasının üstündedir. (KAYHAM) 8
1.3. Net Göç YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİNİN NET GÖÇ* DEĞERLERİ (2007-2014) YILLAR İLLER KAYSERİ (+1) G.ANTEP (+2) KONYA (-2) DENİZLİ (+3) ADANA (-1) 2007-08 1.400 955-11.258 601-12.823 2008-09 2.244 1.950-4.964-1.587-424 2009-10 7.462 4.053-8.828-1.605-4.306 2010-11 2.600 7.357-2.399-399 -11.879 2011-12 3.774 2.262 3.668 2.454-13.367 2012-13 2.791-313 -3.926 3.049-12.335 2013-14 7.583 2.023 345 3.508-11.619 TOPLAM 27.854 18.287-27.362 6.021-66.753 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İstatistik Kurumu (*): Aldığı göç ile verdiği göç farkı (KAYHAM) 9
1.3. Net Göç Göç alan iller sırasıyla; Kayseri Gaziantep Denizli Göç veren iller sırasıyla; Adana Konya (KAYHAM) 10
1.4. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması SEGE, Kalkınma Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması dır. 2011 yılında gerçekleştirilen SEGE araştırmasında, iller için sekiz ana başlıkta toplanan 61 değişken dikkate alınarak gelişmişlik endeksi hesaplanmıştır. Endeks değerleri dikkate alınarak, iller; yüksek, orta ve düşük gelişmişlik gruplarına ayrılmıştır. Orta gelişmişlik grubu, kendi içerinde yükseğe yakın, ortalamaya yakın yüksek, ortalamaya yakın düşük ve düşüğe yakın şeklinde dört alt gruptan oluşmaktadır. (KAYHAM) 11
1.4. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA İLLERİNİN SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI (2011) SEGE*-2011 SEGE*-2011 Dahil Olduğu İLLER Sırası Endeks Değeri Gelişmişlik Grubu Kayseri (3) 17 0,56 ORTA (Yükseğe Yakın) G.Antep (5) 30 0,26 ORTA (Ortalamaya Yakın Yüksek) Adana (2) 16 0,57 ORTA (Yükseğe Yakın) Konya (4) 20 0,53 ORTA (Yükseğe Yakın) Denizli (1) 10 0,91 ORTA (Yükseğe Yakın) Adana (2) 16 0,57 ORTA (Yükseğe Yakın) Kaynak: KAYHAM, Kalkınma Bakanlığı (*): İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (KAYHAM) 12
1.4. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması SEGE- 2011 araştırmasına göre illerin Türkiye sıralamasında; Denizli, 10. sırada, Adana, 16. sırada, Kayseri, 17. sırada Konya, 20. sırada, Gaziantep, 30. sırada yer almıştır. (KAYHAM) 13
1.5. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması (İGE) Türkiye İş Bankası tarafından illerin gelişmişlik düzeyini ölçmek için Türkiye de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, 2010 ve 2012 yılına 49 (32 ekonomik, 17 sosyal gösterge) değişken kullanılarak illerin gelişmişlik endeksi (İGE) hesaplanmıştır. İGE değerine göre iller, beş farklı gelişmişlik grubundan birine dahil olmaktadır. İlk grup, en yüksek gelişmişlik seviyesini; beşinci grup az gelişmişlik seviyesini temsil etmektedir. (KAYHAM) 14
1.5. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması (İGE) KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA İLLERİNİN GELİŞMİŞLİK DÜZEYLERİ (2010-2012) İGE*-2010 Sıralaması İGE*-2012 Sıralaması Dahil Olduğu Gelişimişlik Grubu KAYSERİ 14 14 II.Grup G.ANTEP 12 10 II.Grup KONYA 10 9 II.Grup DENİZLİ 13 12 II.Grup ADANA 8 8 II.Grup Kaynak: Türkiye İş Bankası (*): İllerin Gelişmişlik Endeksi (KAYHAM) 15
1.5. İllerin Türkiye Gelişmişlik Sıralaması (İGE) İGE değerleri dikkate alındığında, İllerin gelişmişlik sıralaması; Adana, Konya, Gaziantep, Denizli, Kayseri şeklindedir. Sıralamada yıllar itibariyle değişiklik olmamıştır. Adana ve Kayseri nin Türkiye sıralamasındaki yeri değişmezken; Gaziantep, Konya ve Denizli yükseliş göstermiştir. Tüm iller gelişmişlik düzeyi olarak ikinci grupta yer almıştır. (KAYHAM) 16
2. MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ İllerin gelir durumları ile ilgili bilgi vermesi açısından merkezi bütçe gelir vergileri ele alınmıştır. Bu bölümde; Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahakkuku, Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilatı ve Merkezi Bütçe Vergi Gelirlerinin Tahsilat/Tahakkuk Oranları na yer verilmiştir. (KAYHAM) 17
2.1. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahakkukunun Artış Hızı YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNİN TAHAKKUK ENDEKS DEĞERLERİ (2004-2014, ENDEKS) Yıllar Kayseri (3) G.Antep (1) Konya (1) Denizli (2) Adana (4) 2004 100 100 100 100 100 2005 120 118 124 125 121 2006 159 152 170 156 158 2007 169 169 196 158 171 2008 186 168 219 156 191 2009 208 193 252 192 233 2010 259 248 298 238 261 2011 322 316 377 277 323 2012 330 314 413 306 340 2013 386 465 486 381 399 2014 430 567 567 433 422 Kaynak: KAYHAM, Muhasebat Genel Müdürlüğü (KAYHAM) 18
2.1. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahakkukunun Artış Hızı İllerin vergi gelirleri tahakkuku artış hızı sıralamaları; Konya (beş katın üstünde ) Gaziantep (beş katın üstünde ) Denizli (dört katın üstünde ) Kayseri (dört katın üstünde ) Adana (dört katın üstünde ) şeklindedir. (KAYHAM) 19
2.1. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahakkukunun Artış Hızı (KAYHAM) 20
2.2. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilatının Artış Hızı YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNİN TAHSİLAT ENDEKS DEĞERLERİ (2004-2014, ENDEKS) Yıllar Kayseri (4) (2004=100) G.Antep (3) (2004=100) Konya (1) (2004=100) Denizli (2) (2004=100) Adana (5) (2004=100) 2004 100 100 100 100 100 2005 120 111 122 125 112 2006 176 163 172 181 160 2007 184 193 189 196 171 2008 197 170 199 168 181 2009 209 211 228 202 206 2010 256 274 264 229 223 2011 307 347 334 261 273 2012 323 316 363 293 282 2013 379 397 415 374 324 2014 401 415 463 422 342 Kaynak: KAYHAM, Muhasebat Genel Müdürlüğü (KAYHAM) 21
2.2. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilatının Artış Hızı (KAYHAM) 22
2.3. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilat/Tahakkuk Oranı YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNİN TAHSİLAT ORANLARI (2004-2014, YÜZDE) Yıllar Kayseri G.Antep Konya Denizli Adana 2004 69,56 48,96 73,37 60,46 58,29 2005 69,44 46,00 72,18 60,40 53,95 2006 76,86 52,35 74,18 70,29 58,79 2007 75,89 56,07 70,74 74,97 58,36 2008 73,51 49,42 66,62 64,97 55,00 2009 69,91 53,52 66,58 63,49 51,34 2010 68,75 54,05 64,93 58,15 49,74 2011 66,42 53,85 64,90 57,03 49,15 2012 68,10 49,27 64,50 57,90 48,32 2013 68,34 41,81 62,64 59,34 47,30 2014 64,90 35,79 59,81 58,88 47,30 Ortalama 70,15 49,19 67,31 62,35 52,50 Kaynak: KAYHAM, Muhasebat Genel Müdürlüğü (KAYHAM) 23
2.3. Merkezi Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilat/Tahakkuk Oranı (KAYHAM) 24
3. İSTİHDAM Çalışma kapsamında yer alan illerdeki istihdam durumuna ilişkin ele alınan istatistikler şöyle sıralanmaktadır; İllerdeki İşgücü ve İşsizlik Durumu İllerde Açık İş ve İşe Yerleştirme Durumu (KAYHAM) 25
3.1. İllerdeki İşgücü ve İşsizlik Durumu KAYSERİ DENİZLİ KONYA ADANA VE GAZİANTEP İLLERİNİN İŞGÜCÜ VE İŞSİZLİK DEĞERLERİ (2007-2010-2013) Yıllar İller Kayıtlı İş Gücü (1) Kayıtlı İşsizler (2) Toplam İşgücü (3) (3)=(1)+(2) 2007 2010 2013 İşsizlik Oranı* (4) (4)=(2)/(3) Kayseri 17.097 15.856 32.953 0,48 Gaziantep 18.727 17.458 36.185 0,48 Konya 14.247 13.557 27.804 0,49 Denizli 10.848 9.680 20.528 0,47 Adana 24.221 22.827 47.048 0,49 Kayseri 32.696 28.899 61.595 0,47 Gaziantep 37.240 32.516 69.756 0,47 Konya 31.757 28.042 59.799 0,47 Denizli 26.551 23.430 49.981 0,47 Adana 54.370 48.948 103.318 0,47 Kayseri 69.599 35.709 105.308 0,34 Gaziantep 90.085 45.554 135.639 0,34 Konya 84.204 62.875 147.079 0,43 Denizli 51.700 28.831 80.531 0,36 Adana 135.766 75.546 211.312 0,36 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İş Kurumu (*): İşsizlik Oranı: İşsiz Sayısı/Toplam İşgücü (KAYHAM) 26
3.1. İllerdeki İşgücü ve İşsizlik Durumu İşsizlik oranı, İŞKUR a kayıtlı olmayan işsizleri içermemektedir. Kayıt dışı çalışanlar da işgücü içerisinde yer almamaktadır. 2007-2010-2013 dönemleri dikkate alındığında; Tüm illerde kayıtlı işgücü yaklaşık iki katını aşmıştır. Üç dönemde de en yüksek kayıtlı işsizlik Adana; en düşük kayıtlı işsizlik Denizli de gerçekleşmiştir. İllerin toplam işgücü sıralaması; Adana, Gaziantep, Kayseri, Konya ve Denizli şeklinde gerçekleşmiştir. 2013 yılı itibariyle de bütün illerin sahip olduğu değerlerin, kendi yedi yıllık ortalama işsizlik oranlarının altında bir değer olduğu görülmektedir. (KAYHAM) 27
3.2. İllerde Açık İş ve İşe Yerleştirme Durumu KAYSERİ DENİZLİ KONYA ADANA GAZİANTEP İLLERİ İŞ VE İŞE YERLEŞME İLE İLGİLİ GÖSTERGELER (2007-2013) GÖSTERGELER KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA 2007 2013 2007 2013 2007 2013 2007 2013 2007 2013 İŞ BAŞVURUSU (1) 16.746 35.061 15.772 45.693 12.522 46.593 11.727 30.599 20.492 71.012 AÇIK İŞ (2) 4.536 15.637 2.750 28.996 2.544 25.710 4.251 22.927 3.192 41.634 İŞE YERLEŞTİRME (3) 3.411 9.647 2.409 16.230 2.365 15.203 2.694 12.330 2.611 19.809 KALAN AÇIK İŞ (4)=(2)-(3) 1.125 5.990 341 12.766 179 10.507 1.557 10.597 581 21.825 İŞE YERLEŞTİRME/ AÇIK İŞ (5)=(3)/(1) 20,37 27,51 15,27 35,52 18,89 32,63 22,97 40,30 12,74 27,90 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İş Kurumu (KAYHAM) 28
4. DIŞ TİCARET İllerin dış ticaret durumları; İhracat değerleri, Kişi başına düşen ihracat değerleri, İhracatın sektörel dağılımı, İhracatın ülke gruplarına göre dağılımı, İthalat değerleri, İthalatın sektörel dağılımına ait istatistiklerle ele alınmıştır. (KAYHAM) 29
4.1. İllerin Toplam İhracat Değerleri (Bin USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLİ İHRACAT DEĞERLERİ (2002-2014, BİN USD) YILLAR İLLER KAYSERİ (4) GAZİANTEP (1) KONYA (5) DENİZLİ (2) ADANA (3) 2002 351.569 619.536 129.959 680.541 461.040 2003 465.104 866.153 179.039 866.083 565.281 2004 639.617 1.295.292 275.556 1.196.291 816.249 2005 702.969 1.652.554 419.985 1.415.355 883.833 2006 751.660 1.857.722 493.532 1.635.422 958.987 2007 977.544 2.447.656 694.111 2.010.063 1.166.028 2008 1.122.165 3.237.061 871.223 2.196.710 1.304.024 2009 964.320 2.952.993 735.997 1.587.500 1.135.887 2010 1.164.317 3.518.434 980.101 2.127.923 1.352.306 2011 1.469.400 4.759.952 1.168.598 2.639.582 1.756.356 2012 1.582.995 5.579.875 1.275.626 2.622.545 1.914.550 2013 1.765.892 6.515.194 1.368.079 2.741.457 1.916.196 2014 1.887.000 6.657.754 1.490.712 2.813.721 1.922.788 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İstatistik Kurumu (KAYHAM) 30
4.1. İllerin Toplam İhracat Değerleri (Bin USD) (KAYHAM) 31
4.1. İllerin Toplam İhracat Değerleri (Bin USD) 2002 yılı baz alındığında 2014 yılı sonunda ihracat artışlarına göre illerin sıralaması; Konya (yaklaşık 10 kat ) Gaziantep (yaklaşık 9 kat ) Kayseri (yaklaşık 4 kat ) Adana (yaklaşık 3 kat ) Denizli (yaklaşık 3 kat ) (KAYHAM) 32
4.2. Kişi Başına Düşen İhracat Değerleri (USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN İHRACAT DEĞERLERİ (2007-2014,USD) İller Kayseri Gaziantep Konya Denizli Adana Yıllar USD Endeks USD Endeks USD Endeks USD Endeks USD Endeks 2007 839 100 1.569 100 354 100 2.215 100 581 100 2008 947 113 2.008 128 442 125 2.393 108 644 111 2009 800 95 1.786 114 369 104 1.714 77 551 95 2010 943 112 2.069 132 487 138 2.284 103 649 112 2011 1.171 140 2.714 173 573 162 2.801 126 833 143 2012 1.242 148 3.101 198 622 176 2.759 125 901 155 2013 1.363 162 3.532 225 658 186 2.845 128 892 154 2014 1.427 170 3.524 225 707 200 2.875 130 888 153 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İstatistik Kurumu (KAYHAM) 33
4.2. Kişi Başına Düşen İhracat Değerleri (USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİNATEP- ADANA İLLERİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN İHRACAT DEĞERLERİ (2007-2014, BİN USD) (KAYHAM) 34
4.3. İllerin İhracatının Sektörel Dağılımı (Bin USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (2002-2014, BİN USD) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA YILLAR SEKTÖR 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 Tarım ve ormancılık 1.595 32.151 27.357 105.894 4.750 79.548 6.330 39.456 45.128 212.712 Balıkçılık - 458 - - 2 39-5.151 184 787 Madencilik ve taşocakçılığı 1.315 97.022 1.361 3.382 450 14.219 1.900 59.793 202 25.377 İmalat sanayi 347.861 1.750.467 585.647 6.527.562 124.646 1.392.222 670.867 2.708.633 402.412 1.646.654 Elektrik Gaz Su - - - 365 - - - 1-1 Toptan ve perakende ticaret 797 6.899 5.164 20.538 111 4.683 1.444 687 13.114 37.256 Diğer Hizmetler 1 4 7 13-1 - 1-1 Toplam 351.569 1.887.001 619.536 6.657.754 129.959 1.490.712 680.541 2.813.722 461.040 1.922.788 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu / (ISIC Rev. 3):Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (KAYHAM) 35
4.3. İllerin İhracatının Sektörel Dağılımı (Bin USD) İllerin tamamında, ihracatın sektörel dağılımında ilk sıra, imalat sanayi sektörüne aittir. İkinci sırada ise, tarım ve ormancılık sektörleri yer almaktadır. Kayseri, Denizli ve Konya için üçüncü sırada yer alan sektör, madencilik ve taş ocakçılığı iken; Gaziantep ve Adana da 2008-2014 dönemlerinde toptan ve perakande ticaret sektörüdür. (KAYHAM) 36
4.4. İllerin İhracatının Sektörel Dağılımı (%) YILLAR SEKTÖR YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (2002-2014, %) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 Tarım ve Ormancılık 0,45 1,70 4,42 1,59 3,65 5,34 0,93 1,40 9,79 11,06 Balıkçılık 0,00 0,02 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,18 0,04 0,04 Madencilik ve Taşocakçılığı 0,37 5,14 0,22 0,05 0,35 0,95 0,28 2,13 0,04 1,32 İmalat Sanayi 98,95 92,76 94,53 98,04 95,91 93,39 98,58 96,27 87,28 85,64 Elektrik, Gaz ve Su 0,00 0,00 0,00 0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Toptan ve Perakende Ticaret 0,23 0,37 0,83 0,31 0,09 0,31 0,21 0,02 2,84 1,94 Diğer Hizmetler 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 TOPLAM 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu / (ISIC Rev. 3):Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (KAYHAM) 37
4.5. İllere Göre İmalat Sanayi Sektörünün Toplam İhracat İçindeki Payı (%) 105,00 YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜ AÇISINDAN DAĞILIMI (2002-2014, %) 100,00 95,00 90,00 85,00 80,00 KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA 75,00 70,00 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (KAYHAM) 38
4.6. İllere Göre Tarım ve Ormancılık Sektörünün Toplam İhracat İçindeki Payı (%) 16,00 YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN TARIM SEKTÖRÜ AÇISINDAN DAĞILIMI (2002-2014, %) 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA 2,00 0,00 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (KAYHAM) 39
4.7. İllerin Toplam İhracatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı (Bin USD) KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA -GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN ÜLKE GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2004-2014, BİN USD) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA Ülke Grupları 2004 2014 2004 2014 2004 2014 2004 2014 2004 2014 ABD 64.540 79.668 53.155 269.184 11.537 43.247 240.878 325.477 24.930 88.192 Çin Halk Cumhuriyeti 6.089 18.444 1.482 63.309 1.061 7.799 358 58.857 6.546 43.207 Diğer Amerika Ülkeleri 9.494 44.910 7.759 89.197 1.421 48.162 15.155 159.882 5.452 7.321 AB Ülkeleri 234.802 545.706 329.757 1.191.951 80.135 354.099 733.667 1.764.174 417.436 731.798 Avrupa Ülkeleri (AB Dışındaki) 13.817 52.468 43.235 156.409 12.136 41.552 17.235 76.994 15.580 51.197 Uzak Doğu Ülkeleri 1.916 36.882 7.599 145.010 6.099 61.126 5.697 21.430 19.038 47.603 Orta Doğu Ülkeleri 133.263 692.386 624.930 3.889.726 99.626 698.108 77.300 550.910 210.430 667.790 Afrika Ülkeleri 25.644 103.797 13.002 317.965 7.199 73.451 13.606 80.940 5.430 35.650 Asya Ülkeleri 22.110 225.425 141.384 436.959 35.508 166.686 11.245 84.111 45.008 193.392 Serbest Bölgeler 26.008 88.532 45.721 65.597 13.238 11.234 68.505 45.568 55.920 43.303 Diğer 1.672 2.923 4.695 16.001 993 5.582 3.216 30.724 206 1.998 TOPLAM 539.355 1.891.141 1.272.719 6.641.308 268.953 1.511.046 1.186.862 3.199.067 805.976 1.911.451 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İhracatçılar Meclisi (KAYHAM) 40
4.8. İllerin Toplam İhracatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı (%) KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA İLLERİ İHRACAT DEĞERLERİNİN ÜLKE GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2004-2014, YÜZDE) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA ÜLKE GRUPLARI 2004 2014 2004 2014 2004 2014 2004 2014 2004 2014 ABD 11,97 4,21 4,18 4,05 4,29 2,86 20,30 10,17 3,09 4,61 Çin Halk Cumhuriyeti 1,13 0,98 0,12 0,95 0,39 0,52 0,03 1,84 0,81 2,26 Diğer Amerika Ülkeleri 1,76 2,37 0,61 1,34 0,53 3,19 1,28 5,00 0,68 0,38 AB Ülkeleri 43,53 28,86 25,91 17,95 29,80 23,43 61,82 55,15 51,79 38,28 Avrupa Ülkeleri (AB Dışındaki) 2,56 2,77 3,40 2,36 4,51 2,75 1,45 2,41 1,93 2,68 Uzak Doğu Ülkeleri 0,36 1,95 0,60 2,18 2,27 4,05 0,48 0,67 2,36 2,49 Orta Doğu Ülkeleri 24,71 36,61 49,10 58,57 37,04 46,20 6,51 17,22 26,11 34,94 Afrika Ülkeleri 4,75 5,49 1,02 4,79 2,68 4,86 1,15 2,53 0,67 1,87 Asya Ülkeleri 4,10 11,92 11,11 6,58 13,20 11,03 0,95 2,63 5,58 10,12 Serbest Bölgeler 4,82 4,68 3,59 0,99 4,92 0,74 5,77 1,42 6,94 2,27 Diğer 0,31 0,15 0,37 0,24 0,37 0,37 0,27 0,96 0,03 0,10 ABD 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Kaynak: KAYHAM, Türkiye İhracatçılar Meclisi (KAYHAM) 41
4.9. İllerin Toplam İthalat Değerleri (Bin USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLİ İTHALAT DEĞERLERİ (2002-2014, BİN USD) İLLER KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA YILLAR 2002 408.115 658.227 161.564 319.344 618.770 2003 494.161 1.000.182 244.921 476.042 844.900 2004 818.622 1.332.130 377.698 489.713 1.125.065 2005 913.418 1.686.155 427.021 720.875 1.265.050 2006 1.095.115 1.846.300 555.829 1.012.591 1.441.273 2007 1.291.328 2.269.084 695.625 1.376.425 1.918.628 2008 1.387.750 2.793.357 775.418 1.634.676 2.151.647 2009 1.001.632 2.128.417 583.483 1.146.484 1.692.782 2010 1.449.619 3.430.558 802.842 1.730.988 2.229.404 2011 1.724.364 4.723.312 1.170.864 2.262.650 2.974.779 2012 1.589.200 5.053.993 1.153.774 2.262.295 3.046.332 2013 1.695.272 5.608.041 1.249.700 2.208.190 2.694.131 2014 1.714.663 5.807.372 1.341.522 2.175.789 2.547.457 Kaynak: KAYHAM,Türkiye İstatistik Kurumu (KAYHAM) 42
4.9. İllerin Toplam İthalat Değerleri (Bin USD) (KAYHAM) 43
4.10. İllerin İthalatının Sektörel Dağılımı (Bin USD) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İTHALAT DEĞERLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (2002-2008-2014, BİN USD) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA YILLAR SEKTÖR 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 Tarım ve Ormancılık 41.706 90.898 69.148 719.703 12.743 244.726 18.546 105.673 77.536 437.904 Balıkçılık 8 - - - 37 - - 47 1.089 Madencilik ve Taşocakçılığı 870 12.041 17.057 8.669 2.022 35.214 2 10.266 2.058 171 İmalat sanayi 364.759 1.604.505 570.212 5.015.702 145.253 1.042.481 300.410 2.057.380 533.404 2.086.996 Elektrik Gaz Su - 5.343 - - - - - - Toptan ve Perakende Ticaret 781 7.202 1.809 57.953 1.546 19.062 386 2.469 5.725 21.273 Diğer Hizmetler - 8 1 2-2 - 1-24 TOPLAM 408.116 1.714.662 658.227 5.807.372 161.564 1.341.522 319.344 2.175.789 618.770 2.547.457 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu / (ISIC Rev. 3):Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (KAYHAM) 44
4.11. İllerin İthalatının Sektörel Dağılımı (%) YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İTHALAT DEĞERLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (2002-2014, %) KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA SEKTÖR YILLAR 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 Tarım ve Ormancılık 10,22 5,30 10,51 12,39 7,89 18,24 5,81 4,86 12,53 17,19 Balıkçılık 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,04 Madencilik ve Taşocakçılığı 0,21 0,70 2,59 0,15 1,25 2,62 0,00 0,47 0,33 0,01 İmalat Sanayi 89,38 93,58 86,63 86,37 89,90 77,71 94,07 94,56 86,20 81,92 Elektrik, Gaz ve Su 0,00 0,00 0,00 0,09 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Toptan ve Perakende Ticaret 0,19 0,42 0,27 1,00 0,96 1,42 0,12 0,11 0,93 0,84 Diğer Hizmetleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 TOPLAM 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu / (ISIC Rev. 3):Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (KAYHAM) 45
4.12. İllere Göre İmalat Sanayi Sektörünün Toplam İthalat İçindeki Payı (%) 120,00 YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İTHALAT DEĞERLERİNİN İMALAT SANAYİ SEKTÖRÜ AÇISINDAN DAĞILIMI (2002-2014, %) 100,00 80,00 60,00 40,00 KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA 20,00 0,00 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (KAYHAM) 46
4.13. İllere Göre Tarım ve Ormancılık Sektörünün Toplam İthalat İçindeki Payı (%) 25,00 YILLAR İTİBARİYLE KAYSERİ-DENİZLİ-KONYA-GAZİANTEP-ADANA İLLERİ İTHALAT DEĞERLERİNİN TARIM SEKTÖRÜ AÇISINDAN DAĞILIMI (2002-2014, %) 20,00 15,00 10,00 KAYSERİ DENİZLİ KONYA GAZİANTEP ADANA 5,00 0,00 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (KAYHAM) 47
SONUÇ İLLERİN DEĞİŞİKENLERE GÖRE SIRALAMALARI (2014) KARŞILAŞTIRMA KRİTERİ İLLER KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA TOPLAM NÜFUS 4. sıra 3. sıra 2. sıra 5. sıra 1. sıra NET GÖÇ 1.sıra 2.sıra 2. sıra 3. sıra 1.sıra Göç alan Göç alan Göç veren Göç alan Göç veren TÜRKİYE GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI (SEGE-2011) 17. sıra 30. sıra 20. sıra 10. sıra 16.sıra GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ SIRALAMASI (İGE-2012) 14. sıra 10. sıra 9. sıra 12. sıra 8. sıra TOPLAM İŞGÜCÜ 3. sıra 2. sıra 4. sıra 5. sıra 1. sıra TOPLAM İHRACAT 4. sıra 1. sıra 5. sıra 2. sıra 3. sıra KİŞİ BAŞINA DÜŞEN İHRACAT 3. sıra 1. sıra 5. sıra 2. sıra 4. sıra TOPLAM İTHALAT 4. sıra 1. sıra 5. sıra 3. sıra 2. sıra (KAYHAM) 48
SONUÇ Tablodaki sıralamalar dikkate alındığında Kayseri; En yüksek göç alan il olma dışındaki değerlerde ilk sırada yer alamamıştır. Toplam işgücü ve kişi başına düşen ihracat değerlerine göre 3. sırada yer almaktadır. Toplam ihracat ve toplam ithalat değerlerine göre ise 4. sırada yer almaktadır. (KAYHAM) 49
SONUÇ YILLAR İTİBARİYLE İLLERİN DEĞİŞİKENLERE GÖRE SIRALAMALARI KARŞILAŞTIRMA KRİTERİ İLLER KAYSERİ GAZİANTEP KONYA DENİZLİ ADANA NÜFUS ARTIŞ HIZI ( ) (2007-2014) 2.sıra 1.sıra 5.sıra 4.sıra 3.sıra VERGİ GELİRLERİ TAHAKKUKU ARTIŞ HIZI (2004-2014) VERGİ GELİRLERİ TAHSİLATI ARTIŞ HIZI (2004-2014) VERGİ GELİRLERİ TAHSİLAT/ TAHAKKUKU ORANI ARTIŞI ORT. (2004-2014) 3. sıra 1. sıra 1. sıra 2. sıra 4. sıra 4. sıra 3. sıra 1. sıra 2. sıra 5. sıra 1. sıra 5.sıra 2.sıra 3.sıra 4.sıra TOPLAM İHRACAT ARTIŞI (2002-2014) 3. sıra 2. sıra 1. sıra 4. sıra 4. sıra (KAYHAM) 50
SONUÇ Yıllar itibariyle göstergelerde meydana gelen değişmelere göre illerin sıralamasını gösteren tabloya bakıldığında Kayseri; Vergi tahsilat/tahakkuk oranı ortalama artışında 1.sırada, Nüfus artışı hızı açısından 2. sırada, Vergi gelirleri tahakkuku artış hızı ve toplam ihracat artışı açısından 3. sırada, Vergi gelirleri tahsilatı artış hızı açısından ise 4. sırada yer almaktadır. (KAYHAM) 51
SONUÇ İşgücü arz ve işgücü talebi arasında uyumsuzluk İhracat gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere Piyasa çeşitlendirmesi İhracatta dışa bağımlılık (imalat ve tarım sektörü ithalat ve ihracatta en yüksek pay) Kayseri, iller arasında 4. sırada (KAYHAM) 52
TEŞEKKÜRLER (KAYHAM) 53