LEJYONER HASTALIĞI O ÖNLENMESİ VE KONTROLÜNDE HASTANE SU SİSTEMLERİNİN YÖNETİMİ Uzm.Dr.Efsun AKBAŞ Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Salgın Hastalıklar Araştırma Müdürlüğü Ulusal Legionella Referans Laboratuvarı Nisan27ANKARA efsun.akbas@rshm.gov.tr NEDEN ÖNEMLİ? Lejyoner hastalığını önlemek için Su sisteminden Legionellaları elimine edebildiğinizde hastane enfeksiyonuna neden olabilecek diğer birçok mikroorganizmayı da sudan uzaklaştırabileceğiniz için 1 2 Hastane kaynaklı enfeksiyon Hastane kaynaklı enfeksiyon Hastaların ve bazan hastane personelinin hastanede bulundukları süre içinde edinilmiş enfeksiyonunu, Bu tanıma göre; hastane bir çevre olarak enfeksiyon kaynağı olabilir. Hastane binasının en önemli çevresel komponenti su sistemidir. Enterobacter Serratia Acinetobacter Citrobacter Flavobacterium Aeromonas Pseudomonas Legionella türleri... 3 4 Hastanekaynaklı enfeksiyonlarda suyun bir rezervuar olarak rolüne dair belki de en önemli örnek Legionella türü mikroorganizmalar ve Lejyoner hastalığı Lejyoner hastalığı... Genel infeksiyon belirtileri ile başlar, ateş (>38.5 C), titreme, halsizlik, miyalji, başağrısı, Genellikle hızla ilerler öksürük, yan ağrısı, balgam (nonprodüktif) Xray de pnömonik infiltrasyon hızla her iki akciğere yayılabilir, Yu VL Principles and Practices Infectious Diseases (Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. eds.) 2 5 6 1
Lejyoner hastalığı (2)... Sistemik yayılıma bağlı etkiler GIS semptomları [%35, karın ağrısı, diare, bulantı..] Nörolojik bulgular [baş ağrısı, letarji, ajitasyon, koma ] Renal tutulum [proteinüri, hematüri, akut böbrek yetm.] Multiorgan yetmezliği ile ölüm %14 vakada Ekstrapulmoner tutulum Peritonit, Kolit, Pankreatit, Pyelonefrit Abse (perirektal, apendiks, renal, kutanöz), yara inf., sellülit Perikard efüzyonu, Myokardit, Perikardit, Endokardit, Lejyoner hastalığı (3)... Temel patolojik olaylar akciğerlerde ortaya çıkar Hastalığın seyrini savunma mekanizmalarının durumu belirler. Kesin tanısı mikrobiyolojik inceleme ile konur Yu VL Principles and Practices Infectious Diseases (Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. eds.) 2 7 Yu VL Principles and Practices Infectious Diseases (Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. eds.) 2 8 1976, Amerikan Lejyon Kongresi müşkülpesent Çomak şeklinde doğada yaygın Gram negatif Sporsuz > 4 tür hareketli (polar, subpolar flagellalar) (yüzey antijenik yapılarına göre bazı türlerde >2 serotip) en sık hastalık etkeni L.pneumophila (%85) (Stratford Bellevue Hotel, Philadelphia) 9 1 11 Legionella pneumophila (18 serogrup) Vakaların; %8 inden SG1 %1 undan SG2 ve SG6 sorumlu 12 2
Legionellaceae üyeleri... Laboratuvarda üretilmeleri GÜÇ Doğanın normal florasında yerleşik Çevre şartlarına yüksek düzeyde adaptasyon yeteneği göl, nehir, kaplıca suları, diğer su kaynakları, çamur, kompost ve toprak düşük ph (<5.), yüksek ısı (46 o C), yüksek klor düzeyi (>.5ppm) Maviyeşil algler, Doğada serbest yaşayan amipler (Achanthamoeba sp, Hartmanella sp, Tetrahymena sp, Naegleria sp) 13 14 su sistemlerinde Legionella kolonizasyonunu etkileyen faktörler 15 16 (Yeraltı Yüzey) DOĞAL SULAR İÇMEKULLANMA SUYU Legionellalar bina su sistemlerine nasıl yerleşir? Baraj Arıtma tesisi Şehir Şebekesi Legionellalar HASTANE su sistemi Algler (yosunlar), Parazitler, Mantarlar ve bakteriler çöküntü yapma eğiliminde olan Mineraller, kum v.b. ev BİREY iş yeri, mağaza... otel hastane Şebeke suyu üretim tesisi çöktürme, dinlendirme, filtrasyon, dezenfeksiyon Şebeke suyu (Legionella sp dahil) Dip sedimenti Biyofilm 17 18 3
Biyofilm besleyici koruyucu Korozyon Kullanılan malzemenin cinsi PVC Bakır Tortu dip sedimenti Durgunluk Ölü boşluklar Organik içerik 19 2 C 8 Suyun ısısı Legionellalar su sistemlerinde nereye yerleşir?... 7 6 5 4 3 2 55 Cde Legionella 56 saat içinde ölür >5 C Legionella yaşayabilir, ancak üreyemez ideal üreme aralığı (3546 C) <2 C Legionella canlılığını sürdürür ama üreyemez Legionella üreme aralığı (25 C) sıcak (soğuk) su tankları musluklarduş başlıkları tesisat boruları içinde biyofilm airconditioner sistem soğutma kuleleri ventilatör ve nebulizörler (hastanelerde) diş üniteleri sprey nemlendirciler (manavçiçek reyonlarında) buz makineleri dekoratif havuz ve fıskiyeler... Biyofilm... 21 22 hastalığın ortaya çıkışına ilişkin teoriler AEROSOL [bir kuvvet etkisi altındaki sıvının soğutma kulesi fanları, duş başlıkları, jakuzi, sprey nemlendiriciler.. havaya damlacıklar halinde saçılması] havada asılı kalmış Legionella sp içeren <5µ damlacıkların INHALASYONU Kontamine suyun ASPIRASYONu ya da orofarinkse yerleşmiş bakterinin solunum yollarına geçmesi 23 Duyarlı konak >5 yaş, erkek, sigara, alkol, İmmunsupressif tedavi, kortigosteroid kullanımı, transplantasyon, Diabetes mellitus,.. Aracı mekanizma <5µm aerosol inh. aspirasyon enfeksiyon zinciri HASTANE su sistemi Algler (yosunlar), Parazitler, Mantarlar ve bakteriler çöküntü yapma eğiliminde olan Mineraller, kum v.b. Rezervuar (bina su sistemi) Dip sedimenti Biyofilm 24 4
Duyarlı konak >5 yaş, erkek, sigara, alkol, İmmunsupressif tedavi, kortigosteroid kullanımı, transplantasyon, Diabetes mellitus,.. Aracı mekanizma <5µm aerosol inh. aspirasyon enfeksiyon zinciri HASTANE su sistemi Algler (yosunlar), Parazitler, Mantarlar ve bakteriler çöküntü yapma eğiliminde olan Mineraller, kum v.b. Rezervuar (bina su sistemi) Dip sedimenti Biyofilm 25 Lejyoner hastalığının önlenmesi... temel strateji bakterinin yaşam fırsatlarını ortadan kaldırmak ve bunu sürekli yapmaktır. HASTANE su sistemi Algler (yosunlar), Parazitler, Mantarlar ve bakteriler çöküntü yapma eğiliminde olan Mineraller, kum v.b. Rezervuar (bina su sistemi) Dip sedimenti Biyofilm 26 su sistemlerinde Legionella kolonizasyonunu önleme teknikleri fiziksel önlemler kimyasal önlemler iyi teknik bakım Fiziksel önlemler fiziki şartları bakterinin yaşam sınırları dışına çıkarmak sıcak su ısısının yükseltilmesi (thermal eradication) suyun akıtılması (flushing) ısıtma boşaltma (heat and flush) fizikî temizlik mevcut sediment v.b.nin uzaklaştırılması 27 28 Kimyasal önlemler Legionellaların canlılığını ve üremesini engeleyen ajanların/yöntemlerin uygulanması yüksek klorlama (hiperklorinasyon) metal iyonizasyonu (bakırgümüş) ozonizasyon (O3) İyi teknik bakım... sistemin Legionella bakterisi için cazibesini ortadan kaldıracak tedbirlerin alınması! düzenli olarak ölü boşlukların giderilmesi (örn.; günde bir kez boş odaların musluklarından suyun 5 dakika akmasını sağlamak) kireçlenme ve sediment birikimini engelleyici tedbirler eskime, korozyon v.b. sorunların zamanında tadilatı sistem dizaynı 29 3 5
sıcak su ısısının yükseltilmesi (termal eradikasyon) C 8 7 6 5 4 3 66 C de Legionella 2 dk.da ölür. 6 C de Legionella 32 dk.da ölür. Yanık riski başlar 55 Cde Legionella 56sa içinde ölür >5 C Legionella yaşar, üreyemez ideal üreme aralığı (3546 C) Dezenfeksiyon aralığı (78 C) 7 C dezenfeksiyon ısısıdır; ısıtıcı bu ısıya çıkabilmelidir Legionella üreme aralığı (25 C) 2 <2 C Legionella canlı kalır ama üreyemez 31 32 C akut önlem olarak su ısısının artırılması C 8 7 6 66 C de Legionella 2 dk.da ölür. 6 C de Legionella 32 dk.da ölür. Dezenfeksiyon aralığı (78 C) 7 C dezenfeksiyon ısısıdır; ısıtıcı bu ısıya çıkabilmelidir 8 7 6 7 C dezenfeksiyon ısısıdır 66 C de Legionella 2 dk.da ölür. 6 C de Legionella 32 dk.da ölür. Son kullanma noktası Superheating >7 C (2472 saat) >6 C (3dk akıtma) 5 4 3 55 Cde Legionella 56sa içinde ölür >5 C Legionella yaşar, üreyemez ideal üreme aralığı (3546 C) Normal ısı 45 C Legionella üreme aralığı (25 C) ~4 C Son kullanma noktası 5 4 3 55 Cde Legionella 56sa içinde ölür >5 C Legionella yaşar, üreyemez ideal üreme aralığı (3546 C) Normal ısı 45 C Legionella üreme aralığı (25 C) ~4 C Son kullanma noktası 2 <2 C Legionella canlı kalır amaüreyemez 2 <2 C Legionella canlı kalır ama üreyemez 33 34 rutin önlem olarak su ısısının artırılması C Sıcak su ısısının yükseltilmesi... 8 7 6 5 4 3 2 7 C dezenfeksiyon ısısıdır 66 C de Legionella 2 dk.da ölür. 6 C de Legionella 32 dk.da ölür. 55 Cde Legionella 56sa içinde ölür >5 C Legionella yaşar, üreyemez ideal üreme aralığı (3546 C) <2 C Legionella canlı kalır amaüreyemez Superheating >6 C Legionella üreme aralığı (25 C) Son kullanma noktası >5 C kolay uygulanabilir. vaka saptandığında yeni vakaları önlemek için alınacak ilk tedbirdir akut dönemde hızlı eliminasyon sağlar uzun dönemde yeniden yerleşmeyi önleyebilir maliyeti en düşük yöntemdir. yanık riski artar! yalnızca sıcak suda etkili. sediment ve biyofilm içi bakteriye etkili olmayabilir. paralel giden soğuk su borularında ısının artması;soğuk su tesisatına yerleşmiş Legionellalar da çoğalır. 35 36 6
Suyun boşaltılıpdoldurulması (flushing) suyun boşaltılıp doldurulması (flushing) Etkisi: sudaki serbest bakterinin drenajı bakteri sayısını azaltır. Kullanımı: akut dönem koruyucu önlemdir (vaka ihbarı, tadilat sonrası uzun süre devre dışı kalmış sistem, turbülans nedenlerini takiben...) özellikle surperheating ile birlikte; tüm çeşme ve duş başlıklarından 6 C su 3 dk akıtılır. 37 38 Suyun boşaltılıpdoldurulması (flushing) Hemen uygulanabilir! vaka saptanan hastanede kısa dönemde yeni vaka çıkmasını önleyebilir. Tek başına yeterli değildir. Biyofilm ve sediment içi bakteriye etkili olmaz. fizikî temizlik (sedimentin uzaklaştırılması) 39 4 Fizikî temizlik Etkisi: sediment, kirlilik ve biyofilmin uzaklaştırılması Kullanımı: tüm su tankları, soğutma kuleleri acil koruyucu önlemler içinde hemen sediment birikim hızına göre yılda 24 kez bakteri sayısını, dezenfektan etkisini tek başına yeterli değil. tankların dizaynı uygun değilse veya boşaltma muslukları yoksa istenilen etkide temizlik yapılamaz. yoğun klorlama (hiperklorinasyon) 41 42 7
Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(1) Klorinasyon; sodyum hipoklorit (sıvı) veya kalsiyum hipoklorit (katı) bileşiklerinin su dezenfeksiyonu amacıyla (~.5 ppm) kullanılması işlemidir. Hiperklorinasyon; normalde ihtiyaç duyulan klor düzeylerinin üzerine çıkılmasıdır (>1 ppm) Rutin uygulamada; ticari olarak mevcut klorinatör ekipmanı ile sisteme ev tipi çamaşır suyu (sıvı form) verilmesi tercih ediliyor Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(2) Etki mekanizması: Oksitleyici etki Klor bileşikleri.5 ppm Klor bileşikleri >3 ppm mikroorganizmanın yıkımı Salmonella, Shigella, E.coli, V.cholerae Legionella bakterisi 43 44 Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(3) Akut dönem önlemi olarak Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(4) akışayarlayıcı enjektör mekanizması Rutin önlem olarak Yüksek klor düzeyi (min. 2 saat) efektif klor düzeyi Soğuk su tankı ~3 ppm (min.2 saat) Soğuk su tankı ~12 ppm 45 46 Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(5) akışayarlayıcı enjektör mekanizması efektif klor düzeyi Klor konsantrasyonu iyi ayarlanırsa sistemin tamamında dezenfeksiyon sağlamak mümkündür. Rutin uygulamadan gelen alışkanlık nedeniyle süprizlere neden olmaz. Yoğun klorlama (Hiperklorinasyon)(6) klor toleransı (Legionella sp ölmez, baskılanır) sıcak suya uygulanamaz korozyon kararlı düzeylere ulaşma sorunu (gelen suyun niteliği, akış hızı, kirlilik ve biyofilm miktarı) otomatik klorinatör maliyeti (kurma ~$3., yılda ~$5.) kalifiye eleman ve zaman kanserojen etki (trihalometanlar) 47 48 8
ULTRAVIOLE (UV) RADYASYON (1) UV radyasyon UV radyasyon cihazı Kullanımı: sınırlı kapasite (max 5L/dk.) sınırlı bölgede etkili UV ışık (254 nm, optim. etki 4 C) Bakteri DNA sı (Legionella sp) 49 5 ULTRAVIOLET (UV) RADYASYON (2) montaj kolaylığı bakteri üzerine öldürücü etki yan ürün veya zarar verici etkisi yok koku ve tat değişikliğine neden olmaz işletme masrafı düşük sistemde rezidüv bırakmaz önfiltrasyon gerektirir UV lamba yüzeylerinde biyofilm ve tortu birikimi UV ışık transmisyonunu düşürür lamba yüzeyleri devamlı temiz tutulmalıdır ısı, etkinlik ana su girişine yerleştirilirse kapasitesi yetmez! bakır gümüş iyonizasyon 51 52 BAKIRGÜMÜŞ İYONİZASYON SİSTEMİ (1) BAKIRGÜMÜŞ İYONİZASYON SİSTEMİ (2) Etki mekanizması: protein denaturasyonu ve hücre permiabilitesinin bozulması Ag + Ag + elektrolitik etki ile... Mikroorganizmalar (Legionella sp) ideal konsantrasyon.2.4 ppm.2.4 ppm 53 Ag Cu++ + Ag Cu + ++ sıcak su tankı İyon konsantrasyonları önerilen düzeyin altında bakteriyi öldüremez önerilen düzeyin üstünde suyun kalitesini bozarlar. 23 günde bir periyodik iyon ölçümleri yapılmalıdır. ( 2 ayda bir) atomik absorbsiyon spektroskopi ile ölçüm yaptırılmalıdır. 54 9
BAKIRGÜMÜŞ İYONİZASYON SİSTEMİ (3) BAKIRGÜMÜŞ İYONİZASYON SİSTEMİ (4) + Ag sıcak su tankı + Ag soğuk su tankı 55 Legionella bakterisi üzerine kesin öldürücü etki sistemde yerleşik bakterinin yok edilmesi son kullanma noktasında etkili kurulması ve bakımı kolay donanım ve takip maliyeti yüksek iyi çalışan bir teknik servis gerektirir yalnız sıcak su sistemine yerleştirildiğinde verimli soğuk su sisteminde diğer dezenfeksiyon metodlarının kullanımına devam edilmesi gerekir. 56 Ozonizasyon (1) rezidüel kons. 12 mg/l ozonizasyon (O 3 ) O2 O 3 Hava kompresörü O 2 tankı Ozonatör (elektriksel uyarıcı etki ile yerinde üretim) O2 O2 O2 O2 Ozon (O3) güçlü bir biyosit ve oksitleyici ajandır. Bakteriyi enzim aktivitelerini bozarak öldürür. 57 58 Ozonizasyon (2) Legionella üzerinde kısa sürede etki kesin öldürücü etki Klorun etkisini artırır Ozonun yarı ömrü çok kısadır Diğer dezenfektan (klor) uygulamalarından vazgeçilemez. Sıcak suda etkinliğini kaybeder Yüksek düzeylerde koroziv etki gösterir. Başlangıç maliyeti yüksek Hava kompressörü ve oksijen üreticisi büyük yer kaplar ANİ (ŞOK) ISITICI SİSTEM sıcak su tankı şok ısıtıcı ünitesi (>88 C) 455 C soğuk su yer ekonomisi sağlar sıcak suda kolonizasyonu önler varolan bakteriyi ortadan kaldırmayacağı için, eski sistemde ani ısıtıcılı sisteme geçilmesi önerilmez yeni binalara uygulanması önerilir. (~4 C) 59 6 1
Maliyetler* Hiperklorinasyon Termal dezenfeksiyon Ani ısıtıcı sistem UV radyasyon ünitesi Ozonizasyon Bakırgümüş iyoniz. sist. Başlangıç maliyeti ($) 3 45 3 5 15 3 18 35 2 35 35 6 *5 yataklı ve 2 sıcak su tankı olan bir hastanede, ABD de Yıllık bakım devam ($) 5 8 5 8 2 4 1 2 1 54 6 9 hastanekaynaklı Lejyoner hastalığı kontrolü stratejileri kolonizasyonun önlenmesi aktif vaka sürveyansı 61 62 HENÜZ su sistemlerinde Legionella kolonizasyonunu önleyecek uzun vadeli ya da kalıcı tek bir yöntem bulunmuş değildir! hastanekaynaklı Lejyoner hastalığı kontrolü stratejileri Risk değerlendirmesi Vaka sürveyansı Suyun incelenmesi Legionella sp aranması yılda en az 1 kez Total Bakteri Sayımı (TBS) ort. 3 ayda bir 63 64 Risk değerlendirmesi (1) su sisteminin genel durumu gözden geçirilir, su sisteminin rutin bakımı hakkında bilgi alınır. özellikle Lejyoner hastalığı riskini artıran durumlar sorgulanır. Hastane kaç yataklıdır? Daha önce su sisteminden Legionella sp saptanmış mıdır? Daha önce vaka çıkmış mıdır? Sistemde Legionella kolonizasyonunu önlemeye yönelik herhangi bir rutin önlem alınıyor mu? Yatan hastaların ortalama yaşı? Yatan hasta populasyonunun özelliği? Risk değerlendirmesi (2) Son 3 ay içinde su sistemi basıncında ani değişikliğe yol açan bir olay olmuş mudur? su kesintisi negatif basınç sedimentin yerinden oynaması bakterinin sisteme yayılması sisteme suyun hızla doluşu TÜRBÜLANS 65 66 11
Risk değerlendirmesi (3) Hastanenin yakın çevresinde büyük hafriyat var mıdır? topraktan suya karışma olasılığı tesisatın zayıf bağlantı noktaları / çatlaklardan suya geçiş Bina yeni midir? Yakın zamanda tadilat görmüş müdür? Binanın yaşı Kullanılan tesisat malzemesi uygun mudur? su tanklarında tahliye muslukları? tesisat malzemesinin niteliği dizaynı, 67 KRİTİK KONTROL NK. SICAK SU TANKI SOĞUK SU TANKI HASTA ODALARI SU DAĞITIM TESİSATI SOĞUTMA KULELERİ UYGULAMA Tankın temizliği (sedimentin uzaklaşt., dezenfek.) Serbest klor düzeyi ölçümü Tankın temizliği (sedimentin uzaklaşt., dezenfek.) Suyun mikrobiyolojik incelenmesi (TBS) Suyun kimyasal incelenmesi (içilebilirlik) Duş/musluklardan suyun min 3 dk akıtılması Musluk ve duş başlıklarının dezenfeksiyonu Musluk ve duş başlıklarının kireçten arındırılması Serbest klor düzeyi ölçümü Sıcak su ısısının ölçülmesi Fiziksel kontrol Dezenfeksiyon Fiziki temizlik ve kimyasal dezenfeksiyon Rutin muayene Rutin işletme bakımı TBS SIKLIK 3 ayda bir Her gün Her ay 3 ayda bir 6 ayda bir Boş kaldığı her gün Her hafta Her ay Random, her gün Random, her gün Ayda bir Yılda bir 3 ayda bir Haftada bir 3 ayda bir Ayda bir 68 Sıcak su tankları ve son kullanma noktalarından kültür Legionella üredi mi? Sıcak su tankları ve son kullanma noktalarından kültür Legionella üredi mi? Serogrup 1 mi izole edildi? Üriner antijen hastanede Nozokomiyal legionellozis görüldü mü? Hastanede transplantasyon uygulanıyor mu? Legionella spesifik kültür çalışması hastanede Legionella testlerini yapan başka bir lab.a gönderilmesi karar ağacı vaka sürveyansı kapsamında hastanenin kendi lab.ında bulundurucağı tekniklere karar vermesi için.. 69 karar ağacı hastanenin su dezenfeksiyonu ve çevresel sürveyans uygulamaları için Nozokomiyal legionelloz saptanmış mıydı? Distal örneklerin >%3 unda üreme? Nozokomiyal pnömonilerde Legionella tanısı için prospektif sürveyans yap. Tanı konamayan pnömonilerde makrolid/kinolon etkisini değerlendir! Nozokomiyal legionelloz saptandı mı? Dezenfeksiyon yap Çevresel sürveyansa devam 7 Hastane su sistemlerinde Legionella sp araştırması 1996 Türkiye de durum Akbas E, Dalkilinc I, Guvener E. A risk factor for nosocomial pneumonia: Legionella spp. colonization in hospital water supplies. The International Symposium and Workshop on Hospital Hygiene and Hospital Infection Control. Oct 711, 1996, Izmir Abstract Book, p:31 Yatak kapasitesi 67158 arasında olan 11 hastane çalışmaya alındı Kolonizasyonu belirleyici faktörler: sıcak su üretimi ve otelcilik hizmetlerinin gelişmişliği binanın yaşıeskiliği. 71 72 12
Tablo: 1996 da Ankara il merkezindeki 11 hastaneden toplanmış su örneklerinde Legionella sp dağılımı 1 Hastane hastane A hastane B hastane C hastane D hastane E hastane F hastane G hastane H hastane I hastane J hastane K TOPLAM Yatak (n) 3 158 1126 15 587 555 21 25 67 8 55 Örnek (n) 13 17 16 23 15 13 14 12 16 25 28 179 Legion. (+) örnek 1 2 2 5 (%2.9) kolonizasyon (cfu/l) 1 4 15 >1 5 İzole edilen tür L.pneum.SG5 L.pneum.SG5 L.pneum. SG6 1 Akbas E, Dalkilinc I, Güvener E. The International Symposium and Workshop on Hospital Hygiene and Hospital Nozokomiyal Lejyoner hastalığı VAKA 25 İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi nce bildirilmiştir Toplam 6 vaka 1 i kültür ile konfirme L.pneumophila SG1 Hastane su sisteminden L.pneumophila SG1 izole edilmiş ve moleküler tekniklerle hasta ve su izolatlarının aynı genomik paterne sahip oldukları gösterilmiştir. Hastane binası yeni (~1 yaşında) ve modern, 6 yataklı O güne dek Legionella sp önleme amaçlı dezenfeksiyon ve su sürveyansı yapılmadığı biliniyor. Salgın, bu olaydan az önce başlatılmış vaka sürveyansı sayesinde yakalanmıştır. Infection Control Oct 711, 1996, Izmir, TURKEY, Abstract Book, p:31 73 74 Mevzuat ÖZET Seyahatİlişkili Lejyoner Hastalığı Kontrol Programı Genelgesi TSHGM 3.5.1996 676 Seyahatİlişkili Lejyoner Hastalığı Kontrol Programı Genelgesi SB TSHGM. 1.5.21 2749 Bulaşıcı hastalıkların ihbarı ve bildirim sistemi: Standart tanı, sürveyans ve laboratuvar rehberi Yönergesi. TSHGM 24.2.24 1534 Hastanekaynaklı Lejyoner Hastalığı Kontrolü Programı Genelgesi... planlanıyor Nozokomiyal Lejyoner hastalığı ÖNLENEBİLİR bir hastalıktır. Lejyoner hastalığının önlenmesi ve kontrolünde hastane su sistemlerinin yönetimi enfeksiyon kontrol programının bir parçası olarak ele alınmalı ve uygulanmalıdır. Bu aynı zamanda ciddi ikincil kazanımlar sağlar; su tesisatında etkili dekontaminayon ile elde edilen iyileşme sonucu kaynağını sudan alan diğer enfeksiyonların da kontrol altına alınması gibi... 75 76 KAYNAKLAR European Guidelines for the Prevention and Control of Travel Associated Legionnaires Disease (draft). Part 2: Case definitions and procedures for reporting and responding to cases of travel associated infection. EWGLI. 11 January 21. Aproaches to prevention and control of Legionella infection in Allegheny County health care facilities. Pittsburgh: Allegheny County Health Department, 1997: 115 Liu Z, Stout JE, Tedesco L, Boldin M, Hwang C, Diwen WF, Yu VL. Controlled evaluation of coppersilver ionization in eradicating Legionella pneumophila from a hastane water distribution system. J Infect Dis 1994; 169: 91922 Muraca PW, Yu VL, Goetz A. Disinfection of water distribution systems for Legionella: a review of application procedures and methodologies. Infect Cotrol Hosp Epidemiol 199; 11 (2): 7988 S.B.Temel Sağlık Hizmetleri Gn.Md.lüğü, 1.5.21/2749 Seyahatİlişkili Lejyoner Hastalığı Kontrol Programı Genelgesi Bulaşıcı hastalıkların ihbarı ve bildirim sistemi: Standart tanı, sürveyans ve laboratuvar rehberi. TSHGM 24.2.24 1534 sayılı Bulaşıcı Hastalıkların Bildirimi Yönergesi. Akbas E, Dalkilinc I, Güvener E. A risk factor for nosocomial pneumonia: Legionella spp. colonization in hospital water supplies. The International Symposium and Workshop on Hospital Hygiene and Hospital Infection Control Oct 711, 1996, Izmir, TURKEY, Abstract Book, p:31 Ozerol IH, Bayraktar M, Cizmeci Z, Durmaz R, Akbas E, Yildirim Z, Yologlu S. Legionnaire's disease: a nosocomial outbreak in Turkey. J Hosp Infect. 26; 62(1):57 77 13