Genel Anyonlar
Karbonat (CO 3 Seyreltik asitlerle (CH 3 COOH, H 2 SO 4, HCl: CO 2 gazı çıkararak parçalanır. Deneyin yapılışı: Katı CO 3 numunesi deney tüpüne alınır, distile suda çözülür, üzerine seyreltik asit çözeltisi ilave edilir, gaz kabarcıklarının çıkışı CO 3 varlığını gösterir. Na CO 2CH COOH 2CH COONa H O CO 2 3 3 3 2 2 28.12.2015 2
Karbonat (CO 3 CO 2 gazının çıkışı, çıkan gazın Ba(OH 2 veya Ca(OH 2 çözeltileri içerisinden geçirilmesiyle de anlaşılır. CO 2 gazı bu çözeltileri BaCO 3 veya CaCO 3 oluşturması nedeniyle bulandırır. Ba(OH 2 + CO 2 BaCO 3 + H 2 O beyaz 28.12.2015 3
Bikarbonat (HCO 3 MgSO 4 ile: Soğuk HCO 3- çözeltisine MgSO 4 çözeltisi ilave edilirse soğukta çözünen Mg(HCO 3 2 oluşur, bir çökelek meydana gelmez; ancak bu çözelti kaynatılırsa beyaz renkli MgCO 3 çökeleği oluşur. Aynı deney CO 3 için yapıldığında soğukta MgCO 3 çökeleği oluşur. Bu deney iki anyonun tanınmasında ayırıcıdır. 2NaHCO 3 + MgSO 4 Mg(HCO 3 2 + Na 2 SO 4 ısı K 2 CO 3 + MgSO 4 MgCO 3 + K 2 SO 4 28.12.2015 4
Sülfit (SO 3 Seyreltik HCl veya seyreltik H 2 SO 4 ile: Katı SO 3 numunesi üzerine seyreltik HCl veya seyreltik H 2 SO 4 ilave edilip ısıtılırsa SO 2 gazı çıkar. Bu gazın çıkışı 3 yolla anlaşılır: Yanık kükürt kokusundan Na 2 SO 3 + 2 HCl 2NaCl + SO 2 + H 2 O Deney tüpünün ağzına konulan K 2 Cr 2 O 7 çözeltisi ile ıslatılmış süzgeç kağıdının rengini yeşile çevirmesinden K 2 Cr 2 O 7 + 3H 2 SO 3 + H 2 SO 4 K 2 SO 4 + Cr 2 (SO 4 3 + 4H 2 O 28.12.2015 5
Sülfit (SO 3 Seyreltik HCl veya seyreltik H 2 SO 4 ile: Potasyum iyodat ve nişasta çözeltisi ile ıslatılmış süzgeç kağıdının çıkan buharlara tutulmasıyla meydana gelen mavi renkten 2KIO 3 + 5 SO 2 + 4 H 2 O I 2 + 2KHSO 4 + 3 H 2 SO 4 FeCl 3 ile: SO 3 numunesi FeCl 3 ün sarı rengini turuncuya çevirir. 28.12.2015 6
Tiyosülfat (S 2 O 3 Seyreltik HCl ile: S 2 O 3 çözeltisi üzerine soğukta seyreltik HCl ilave edilirse kükürtün yapıdan ayrılması nedeniyle çözelti bulanır, çözeltide sülfüröz asit (H 2 SO 3 meydana gelir. Çözelti ısıtıldığında SO 2 çıkışı olur. Na 2 S 2 O 3 + 2HCl SO 2 + H 2 O + S + 2NaCl 28.12.2015 7
Tiyosülfat (S 2 O 3 AgNO 3 ile: S 2 O 3 çözeltisi üzerine AgNO 3 reaktifi ilave edilirse beyaz renkli Ag 2 S 2 O 3 çökeleği oluşur. Bu çökelek, S 2 O 3 nin aşırısında Na 3 [Ag(S 2 O 3 2 ] kompleksini vererek çözünür. Ayrıca çökelek kararlı olmadığı için beklemekle ve ısıtmakla bozunur. Renk sırasıyla sarı, kahverengi ve son olarak AgS den dolayı siyaha döner. Na 2 S 2 O 3 + 2AgNO 3 Ag 2 S 2 O 3 + 2NaNO 3 Ag 2 S 2 O 3 + 3Na 2 S 2 O 3 2Na 2 [Ag(S 2 O 3 2 ] Ag 2 S 2 O 3 + H 2 O 2Ag 2 S + H 2 SO 4 siyah 28.12.2015 8
Tiyosülfat (S 2 O 3 FeCl 3 ile: Hızla kaybolan koyu menekşe bir renk meydana gelir. Bu rengin sebebi demir ile S 2 O 3 arasında meydana gelen komplekstir. Fe +3 ün Fe +2 ye dönüşmesi nedeniyle renk hızla kaybolur. 2S 2 O 3 + 2Fe +3 S 2 O 6 + 2Fe +2 28.12.2015 9
Sülfür (S Seyreltik HCl ile: Numune üzerine seyreltik HCl ilave edilirse H 2 S gazı çıkışı olur. Bu gaz 3 şekilde anlaşılır: Na 2 S + 2HCl H 2 S + 2NaCl Karakteristik kokusundan Kurşun asetat ile ıslatılmış süzgeç kağıdını siyahlaştırmasından Pb(CH 3 COO 2 + H 2 S PbS + 2CH 3 COOH siyah Kadmiyum asetat çözeltisi ile ıslatılmış süzgeç kağıdını sarartmasından 28.12.2015 10
Sülfür (S Sodyum nitrozoprussiyat ile: NaOH ile alkali yapılmış reaktifin süzgeç kağıdına emdirilmiş çözeltisi H 2 S gazı ile mor menekşe renk verir; çünkü Na 2 S haline döner. 2NaOH + 2H 2 S Na 2 S + H 2 O Na 2 S + Na 2 [Fe(CN 5 NO] Na 4 [Fe(CN 5 NOS] Sodyum nitrozoprussiyat mor 28.12.2015 11
Nitrit (NO 2- Demir II sülfat (FeSO 4 ile (Halka deneyi: NO - 2 çözeltisi seyreltik H 2 SO 4 veya seyreltik CH 3 COOH ile asitlendirilip FeSO 4 çözeltisi ilave edildiğinde [FeNO]SO 4 bileşiği oluştuğu için iki sıvı arasında kahverengi halka meydana gelir. Eğer sıvı dikkatli ilave edilmezse halka oluşmaz, tüm çözelti kahverengi olur. Bu nedenle FeSO 4 çözeltisi ilave edilirken tüp eğilir ve dikkatli bir şekilde ilave edilir. 2NaNO 2 + 2CH 3 COOH 2CH 3 COONa + 2HNO 3 3HNO 2 H 2 O + HNO 2 + NO FeSO 4 + NO [FeNO]SO 4 28.12.2015 12
Nitrat (NO 3- Kahverengi halka deneyi: Bu deney iki şekilde yapılır: Yaklaşık 3 ml taze hazırlanmış doygun FeSO 4 çözeltisi, yaklaşık 2 ml nitrat içeren çözeltiye tüp eğilerek H 2 SO 4 yavaş yavaş ilave edilir. Bu işlem sırasında tüpün dış yüzeyi musluk suyu altına tutulur. İki sıvının değme yüzeyinde kahverengi bir halka gözlenir. Yaklaşık 4 ml H 2 SO 4 yavaş yavaş yaklaşık 2 ml NO 3 - çözeltisine ilave edilir. Karışım musluk suyu altında soğutulurken iyice karıştırılır. Deney tüpü eğilerek taze hazırlanmış doygun FeSO 4 çözeltisi yavaşça ilave edilir. İki sıvının değme yüzeyinde kahverengi bir halka gözlenir. 28.12.2015 13
Nitrat (NO 3- Kahverengi halka deneyi: NaNO 3 + H 2 SO 4 NaHSO 4 + HNO 3 6FeSO 4 + 2HNO 3 + 3H 2 SO 4 3Fe(SO 4 3 + 2NO + 4H 2 O FeSO 4 + NO [Fe(NO]SO 4 kahverengi Demir II nitrozil sülfat 28.12.2015 14
Nitrat (NO 3- Difenilamin (C 6 H 5 NHC 6 H 5 ile: Derişik H 2 SO 4 içerisinde çözülerek hazırlanmış difenilamin çözeltisi nitrat içeren çözeltiye ilave edildiğinde temas yüzeyinde mavi bir renklenme gözlenir. Difenilbenzidin 2 + 2H + + 2e - Difenilamin Difenilbenzidin viyole + 2H + + 2e - 28.12.2015 15
Tiyosiyanat/Rodanür (SCN - FeCl 3 ile: SCN - çözeltisi üzerine FeCl 3 ilave edildiğinde ferri tiyosiyanat (Fe(SCN +3 oluşumu nedeniyle kan kırmızısı renklenme meydana gelir. FeCl 3 + SCN - Fe(SCN +3 Kan kırmızısı 28.12.2015 16
Ferrosiyanür (Fe(CN 6-4 FeCl 3 ile: Fe(CN 6-4, asidik veya nötral çözeltilerinde FeCl 3 ile prusya mavisi çökelek oluşturur. Bu çökelek kuvvetli alkaliler ile Fe(OH 3 vererek bozunur. 28.12.2015 17
Klorür (Cl - AgNO 3 ile: Cl - içeren çözeltiye derişik HNO 3 ilave edilerek ortam asidik yapılır, sonra AgNO 3 ilave edilirse beyaz renkli yumakçıklar halinde AgCl çökeleği elde edilir. Cl - + AgNO 3 AgCl + NO 3-28.12.2015 18
Klorür (Cl - Kromil klorür deneyi: Katı Cl - numunesi üzerine ağırlığının 3 katı kadar toz potasyum bikromat (K 2 Cr 2 O 7 ilave edilir ve karıştırılır. Bu karışımın üzerine kapladığı hacim kadar derişik H 2 SO 4 ilave edilir ve su banyosunda ısıtılır. Çıkan koyu kırmızı renkli kromil klorür (CrO 2 Cl 2 buharları başka bir deney tüpü içerisindeki NaOH çözeltisine gönderilir. Deney tüpündeki çözelti sodyum kromat oluşması nedeniyle sarı renk alır. K 2 Cr 2 O 7 + 4NaCl + 6H 2 SO 4 2CrO 2 Cl 2 + 2KHSO 4 + 4NaHSO 4 + 3H 2 O 28.12.2015 19
Sülfat (SO 4 BaCl 2 ile: SO 4 iyonları HNO 3 ile asitlendirilmiş ortamda BaCl 2 ile beyaz renkli BaSO 4 çökeleğini verir. BaCl 2 + Na 2 SO 4 BaSO 4 + 2 NaCl 28.12.2015 20
Sülfat (SO 4 Hepar deneyi: SO 4 iyonları içerisindeki kükürt nedeniyle katı tuz halindeyken sodyum nitrozoprussiyatlı ortamda menekşe bir renk meydana getirir. Yakılarak siyah karbon haline getirilen kibrit çöpü distile suyla ıslatılır ve sırasıyla SO 4 aranacak numuneye ve katı Na 2 CO 3 e batırılır. SO 4 numunesi, kömür + Na 2 CO 3 indirgen karışımı ile sodyum sülfür haline dönüşür ve rengi kahverengi olur. Daha sonra bu kibrit çöpü sarı turuncu renkli sodyum nitrozoprussiyat çözeltisine daldırılır, çözeltinin rengi mor menekşeye döner. Na 2 SO 4 + BaCl 2 BaSO 4 + 2 NaCl BaSO 4 + Na 2 CO 3 + 4C Na 2 S + BaCO 3 + 4CO Na 2 S + Na 2 [Fe(CN 5 NO] Na 4 [Fe(CN 5 NOS] mor 28.12.2015 21
Fosfat (PO 4-3 Amonyum molibdat ile: 28.12.2015 22
Kromat (CrO 4 ve Bikromat (Cr 2 O 7 AgNO 3 ile: CrO 4, AgNO 3 ile seyreltik HNO 3 ve amonyakta çözünebilen fakat seyreltik CH 3 COOH ta çözünmeyen kırmızı kahverengi Ag 2 CrO 4 çökeleğini verirler. Cr 2 O 7 çözeltilerinde ise kırmızı kahverengi Ag 2 Cr 2 O 7 çöker; bu çökelek ısıtıldığında AgCrO 4 e döner. K 2 CrO 4 + 2AgNO 3 Ag 2 CrO 4 + 2KNO 3 K 2 Cr 2 O 7 + 2AgNO 3 Ag 2 Cr 2 O 7 + 2KNO 3 Kromil klorür deneyi: 28.12.2015 23
Tartarat (C 4 H 4 O 6 Ayna deneyi: AgNO 3 çözeltisi tartaratları nötral çözeltilerinden gümüş tartarat (Ag 2 C 4 H 4 O 6 şeklinde beyaz bir çökelek halinde çöktürür. Ag 2 C 4 H 4 O 6 çökeleği tartaratların aşırısında seyreltik HNO 3 ve seyreltik NH 3 te çözünür. Bu çökeleğin NH 3 ile çözünmesinden oluşan çözelti ısıtılırsa metalik Ag açığa çıkar, metalik Ag ayna şeklindedir. Deneyin yapılışı: Bir tüpe alınan AgNO 3 çözeltisi üzerine 1 damla NaOH ilave edilir; çökelek (Ag 2 O, NH 4 OH ile çözülür ve üzerine bir spatül ucu katı numune ilave edilip su banyosunda ısıtılır. Tartarat tüpün çeperinde ayna oluşturur. 28.12.2015 24
Asetat (CH 3 COO - Derişik H 2 SO 4 ve etil alkol ile: Bir tüpe bir spatül ucu katı asetat numunesi alınır, üzerine yaklaşık 1 ml H 2 SO 4 ve 2-3 ml alkol ilave edilip karıştırılır. Tüp su banyosunda ısıtılırsa meyve kokusu ile tanınan etil asetat (CH 3 COOC 2 H 5 meydana gelir. C 2 H 5 OH + CH 3 COOH CH 3 COOC 2 H 5 + H 2 O 28.12.2015 25
Bromür (Br - Klorlu su deneyi: Br - çözeltisine damla damla klorlu su ilave edilirse brom açığa çıkması nedeniyle çözelti portakal kırmızısı renk alır. Bu çözeltinin üzerine kloroform, karbon tetra klorür ilave edilip çalkalanırsa brom bu çözücülerde çözünerek organik faza geçer. Ardından bu karışım kendi haline bırakılırsa organik çözücü fazı kırmızımtırak bakır bir renk alır ve sulu tabaka renksiz kalır. 28.12.2015 26
Iyodür (I - Klorlu su deneyi: I - çözeltisine damla damla klorlu su ilave edilirse çözeltide kahverengi bir renklenme meydana gelir. Bu renklenmenin sebebi açığa çıkan elementel iyottur. Bu çözeltinin üzerine kloroform, karbon tetraklorür ilave edilip çalkalanırsa organik fazda mor bir renk meydana getirerek çözünür. Eğer klorlu suyun aşırısı ilave edilirse renksiz iyodat asidine (HIO 3 yükseltgenir ve renk kaybolur. 28.12.2015 27
Borat (B 4 O 7 Borat tuzları 3 çeşit borik asitten oluşur: H 3 BO 3 (ortoborik asit, H 2 B 4 O 7 (piroborik asit, HBO 2 (metaborik asit. Derişik H 2 SO 4 ve alkol deneyi: Kuru bir tüpe bir miktar boraks numunesi alınıp üzerine 1 ml derişik H 2 SO 4 ve 5 ml metil/etil alkol ilave edilip hafifçe ısıtılır. Buharlaşma sağlandıktan sonra tüpün ağzındaki buhar bunzen alevine tutularak yakılır ve yeşil renkli alev meydana gelir. 28.12.2015 28
Final sınavlarında başarılar 28.12.2015 29