2.2.51 Sınıf 5. 1 Yükseltgen maddeler 2.2.51.1 Kriterler 2.2.51.1.1 Sınıf 5.1 başlığı, kendilerinin alevlenir olmaları gerekmediği halde, genellikle oksijen vererek başka malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeleri kapsar. 2.2.51.1.2 Sınıf 5.1 maddeleri ve bu gibi maddeleri içeren nesneler aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır: O Yükseltgen maddeler, ikincil riskli olmayan ve bu gibi maddeleri içeren nesneler: O1 O2 O3 Nesneler; OF OS OW OT Yükseltgen maddeler, katı, alevlenir; Yükseltgen maddeler, katı, kendiliğinden ısınan; Yükseltgen maddeler, su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan katı; Yükseltgen maddeler, zehirli: OT1 OT2 OC Yükseltgen maddeler, aşındırıcı: OC1 OC2 OTC Yükseltgen maddeler, zehirli, aşındırıcı. 2.2.51.1.3 Sınıf 5.1 altında sınıflandırılan maddeler ve nesneler, Bölüm 3.2 Tablo A'da listelenmiştir. Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilmeyen maddelerin ve nesnelerin, Bölüm 2.1'in hükümlerine uygun olarak 2.2.51.3'teki ilgili kayda atanması aşağıda verilen 2.2.51.1.6 ila 2.2.51.1.9 paragraflarına veya Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, Başlık 34.4 e uygun olarak testlere, yöntemlere ve kriterlere dayandırılabilir. Test sonuçları ile bilinen deneyimler arasında sapma olduğunda, bilinen deneyimlere dayalı kararlar, test sonuçlarından önce gelir. 2.2.51.1.4 Ek katkılar sonucu Sınıf 5.1 maddeleri, Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilen maddelerin ait oldukları risk kategorilerinden farklı kategorilere girdikleri takdirde, bu karışımlar ve çözeltiler, asıl tehlike derecelerine göre ait oldukları kayıtlara atanır. NOT: Çözeltilerin ve karışımların (müstahzarlar ve atıklar gibi) sınıflandırılması için, ayrıca, bkz. Başlık 2.1.3. 2.2.51.1.5 Ayrıca, 2.2.51.1.6 ila 2.2.51.1.9 da belirtilen kriterler ve Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, Başlık 34.4 teki test prosedürlerine dayanarak, Bölüm 3.2 Tablo A da ismen belirtilen bir maddenin yapısı nedeniyle bu Sınıfın hükümlerine tabi olmayacağı saptanabilir. - 163 -
Oksitleyici katılar Sınıflandırma 2.2.51.1.6 Bölüm 3.2 Tablo A da adıyla belirtilmeyen oksitleyici katı maddeler, Testler ve Kriterler Elkitabi, Kısım III, alt bölüm 34.4.1 (test O.1) ya da alternatif olarak alt bölüm 34.4.3'e (test O.3) uygun test prosedürü kapsamında 2.2.51.3'te listelenen girdilerden birine atandığında, aşağıdaki kriterler geçerli olacaktır: (a) Test O.1'de, katı bir madde test edilen 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece), 3:7 potasyum bromat ve selüloz karışımına (kütlece) ait olana eşit ya da bundan daha az tutuşma veya yanma veya ortalama yanma süreleri gösterirse, Sınıf 5.1'e atanacaktır; ya da (b) Test O.3'te, katı bir madde test edilen 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece), 1:2 kalsiyum peroksit ve selüloz karışımının (kütlece) ortalama yanma hızına eşit ya da bundan fazla ortalama yanma hızı gösterirse, Sınıf 5.1'e atanacaktır. Ambalaj gruplarının atanması 2.2.51.1.7 Bölüm 3.2 Tablo A da çeşitli girdiler altında sınıflandırılan oksitleyici katılar, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt bölüm 34.4.1 (test O.1) ya da alt bölüm 34.4.3'te (test O.3) yer alan test prosedürleri kapsamında aşağıdaki kriterlere uygun olarak ambalaj grubu I, II ya da III'e atanacaktır: (a) Test O.1: (i) (ii) (iii) Ambalaj grubu I: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, kütlece 3:2 potasyum bromat ve selüloz karışımının ortalama yanma süresinden daha az ortalama yanma süresi gösteren herhangi bir madde; Ambalaj grubu II: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, (kütlece) 2:3 potasyum bromat ve selüloz karışımının ortalama yanma süresine eşit ya da bundan daha az ortalama yanma süresi gösteren ve ambalaj grubu I kriterlerini karşılamayan herhangi bir madde; Ambalaj grubu III: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, (kütlece) 3:7 potasyum bromat ve selüloz karışımının ortalama yanma süresine eşit ya da bundan daha az ortalama yanma süresi gösteren ve ambalaj grubu I ve II kriterlerini karşılamayan herhangi bir madde; (b) Test O.3: (i) (ii) (iii) Ambalaj grubu I: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, (kütlece) 3:1 kalsiyum peroksit ve selüloz karışımının ortalama yanma hızından daha fazla ortalama yanma hızı gösteren herhangi bir madde; Ambalaj grubu II: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, (kütlece) 1:1 kalsiyum peroksit ve selüloz karışımının ortalama yanma hızına eşit ya da bundan daha fazla ortalama yanma hızı gösteren ve ambalaj grubu I kriterlerini karşılamayan herhangi bir madde; Ambalaj grubu III: 4:1 ya da 1:1 numune-selüloz oranında (kütlece) test edilen, (kütlece) 1:2 kalsiyum peroksit ve selüloz karışımının ortalama yanma hızına eşit ya da bundan daha fazla ortalama yanma hızı gösteren ve ambalaj grubu I ve II kriterlerini karşılamayan herhangi bir madde Yükseltgen Sıvılar Sınıflandırma 2.2.51.1.8 Bölüm 3.2 Tablo A da ismen belirtilmeyen yükseltgen sıvı maddelerin, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 34.4.2 uyarınca test prosedürlerine dayandırılarak 2.2.51.3'te belirtilen kayıtlardan bir tanesine atanması durumunda aşağıdaki kriterler uygulanır: - 164 -
Bir sıvı madde, test edilen 1:1 (kütle olarak) madde ve selüloz karışımında, 2070 kpa'lık veya bundan yüksek yükselen basınç gösteriyorsa ve ortalama basınç yükselme süresi 1:1 (kütle olarak) %65 sulu nitrik asit ve selüloz karışımının ortalama basınç yükselme süresine eşit veya bundan daha az ise Sınıf 5.1'e atanır. Ambalajlama gruplarının atanması 2.2.51.1.9 Bölüm 3.2 Tablo A'daki çeşitli kayıtlar altında sınıflandırılmış yükseltgen sıvılar, Test ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 34.4.2'deki test prosedürleri esas alınarak ambalajlama grubu I e, II'ye veya III'e, aşağıdaki kriterlere uygun olarak, atanır: (a) (b) (c) Ambalajlama grubu I: Test edilen 1:1 (kütle olarak) selüloz ve madde karışımında, kendiliğinden tutuşan veya 1:1 (kütle olarak) madde ve selüloz karışımında ortalama basınç yükselme süresi, 1:1 (kütle olarak) %50 perklorik asit ve selüloz karışımının ortalama basınç yükselme süresinden daha az olan maddeler; Ambalajlama grubu II: Test edilen 1:1 (kütle olarak) madde ve selüloz karışımında, ortalama basınç yükselme süresi 1:1 (kütle olarak) %40 sulu sodyum klorat ve selüloz karışımının ortalama basınç yükselme süresinden az veya buna eşit olan ve ambalajlama grubu I in kriterlerini karşılamayan maddeler; Ambalajlama grubu III: Test edilen 1:1 (kütle olarak) madde ve selüloz karışımında, ortalama basınç yükselme süresi 1:1 (kütle olarak) %65 sulu nitrik asit ve selüloz karışımının ortalama basınç yükselme süresinden az veya buna eşit olan ve ambalajlama grubu I in ve II nin kriterlerini karşılamayan maddeler. 2.2.51.2 Taşıma için kabul edilmeyen maddeler 2.2.51.2.1 Sınıf 5.1 deki kimyasal olarak kararsız maddeler, taşıma sırasındaki polimerizasyonu veya tehlikeli bozulmalarını önlemek için gerekli önlemler alınmadıkça taşıma için kabul edilmez. Bu amaçla, tanklarda ve haznelerde bu tepkimelere yol açabilecek malzemelerin bulunmamasına dikkat edilmelidir. 2.2.51.2.2 Aşağıdaki maddeler ve karışımlar taşıma için kabul edilmez: - Sınıf 1 zorunluluklarını (bkz. 2.1.3.7) karşılamamaları durumunda UN No. 3100'e atanan, yükseltgen katılar, kendiliğinden ısınan, UN No. 3121'e atanan, yükseltgen katılar, SU İLE REAKSİYONA GİREN ve UN No. 3137'e atanan, yükseltgen katılar, alevlenir; - Kararlılaştırılmamış hidrojen peroksit veya %60'tan fazla hidrojen peroksit içeren, kararlaştırılmamış, sulu hidrojen peroksit çözeltileri; - Alevlenir katışıklardan arındırılmamış olan tetranitrometan; - %72'den fazla (kütle olarak) asit içeren perklorik asit çözeltileri veya sudan başka bir sıvı içeren perklorik asit - %10 dan fazla asit içeren klorik asit çözeltisi veya sudan başka bir sıvı içeren klorik asit - Sınıf 5.1 de yer alan UN No.1745 BROM PENTAFLORÜR, UN NO.1746 BROM TRİFLORÜR ve UN NO.2495 İYOT PENTAFLORÜR ve Sınıf 2 de yer alan UN No.1749 KLORİN TRİFLORÜR ve UN No. 2548 KLORİN PENTAFLORÜR haricinde halojen içeren flor bileşikleri; - Amonyum klorat ve sulu çözeltileri ile kloratın bir amonyum tuzu ile - Amonyum klorit ve sulu çözeltileri ile kloritin bir amonyum tuzu ile - Amonyum tuzu ile hipoklorit - 165 -
- Amonyum bromat ve sulu çözeltileri ile bromatın bir amonyum tuzu ile - Amonyum permanganat ve sulu çözeltileri ile permanganatın bir amonyum tuzu ile - Sınıf 1 maddelerinin veya nesnelerinin bileşenlerinden biri olmadığı sürece, %0,2'den fazla alevlenir madde (karbon olarak hesaplanmış herhangi bir organik madde dahil) içeren amonyum nitrat; - Amonyum nitrat içeriği (amonyum nitrat içeriğinin saptanmasında, karışımında moleküler amonyum iyonu eşdeğeri bulunan tüm nitrat iyonları amonyum nitrat olarak hesaplanır) veya Sınıf 1'e uygulanan koşullar haricinde alevlenir madde içeriği 307 özel hükmünde verilen değerleri aşan gübreler; - Amonyum nitrit ve sulu çözeltileri ile inorganik nitritin bir amonyum tuzu ile - Potasyum nitrat, sodyum nitrat ve bir amonyum tuzunun karışımları. - 166 -
2.2.51.3 Toplu kayıtların listesi Yükseltgen maddeler ve bu maddeleri içere n nesneler İkincil riski olmayan O1 O2 O3 3210 KLORATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3211 PERKLORATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3213 BROMATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3214 PERMANGANATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3216 PERSÜLFATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B 3218 NİTRATLAR, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3219 NİTRİTLER, İNORGANİK, SULU ÇÖZELTİ, B.B.B. 3139 YÜKSELTGEN SIVI, B.B.B. 1450 BROMATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1461 KLORATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1462 KLORİTLER, İNORGANİK, B.B.B. 1477 NİTRATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1481 PERKLORATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1482 PERMANGANATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1483 PEROKSİTLER, İNORGANİK, B.B.B. 2627 NİTRİTLER, İNORGANİK, B.B.B. 3212 HİPOKLORİTLER, İNORGANİK, B.B.B. 3215 PERSÜLFATLAR, İNORGANİK, B.B.B. 1479 YÜKSELTGEN KATI, B.B.B. 3356 OKSİJEN ÜRETİCİSİ, KİMYASAL Katı, OF 3137 YÜKSELTGEN KATI, ALEVLENİR, B.B.B. (izin verilmez, bkz. 2.2.51.2) Katı, kendiliğinden OS 3100 YÜKSELTGEN KATI, KENDİLİĞİNDEN ISINAN, B.B.B. (izin verilmez, bkz. 2.2.42.2) Katı, suyla 3121 YÜKSELTGEN KATI, SU İLE REAKSİYONA GİREN, B.B.B. OW bkz. 2.2.51.2) OT1 3099 YÜKSELTGEN SIVI, ZEHİRLİ, B.B.B. OT2 OC1 3087 YÜKSELTGEN KATI, ZEHİRLİ B.B.B. 3098 YÜKSELTGEN SIVI, AŞINDIRICI, B.B.B. OC2 3085 YÜKSELTGEN KATI, AŞINDIRICI, B.B.B. Zehirli, OTC (Bu sınıflandırma koduna ait başka toplu kayıt mevcut değildir, ihtiyaç duyuluyorsa, 2.1.3.10'daki tehlikeli önceliği tablosundaki önceliğine göre saptanacak sınıflandırma kodu ve toplu kayıt ile sınıflandırılır.) - 167 -