SAYI 41 TEMEL B LG LER PROGRAM KURULUMU PROGRAM KURMANIN NCEL KLER. WINDOWS S STEM ANAL Z PROGRAMLARI WINDOWS Ç N ÖZEL ARAÇLAR. PROJELER V DEO KONFERANS INTERNET ÜZER NDE CANLI GÖRÜfiME YAPMAK. INTERNET FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK (2) FRONTPAGE LE TEMEL WEB SAYFASI TASARIMI. DOMAIN NED R? INTERNET ADRESLER NASIL BEL RLEN YOR? INTERNET TE ALIfiVER fi S TELER GÜVENL ALIfiVER fi ADRESLER. MULTIMEDIA VE E LENCE DIVX NED R? YEN B R V DEO CODEC. 42. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER KIZILÖTES DONANIMLAR. WINDOWS ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI. PROJELER B RDEN FAZLA BELGE LE ÇALIfiMAK. INTERNET INTERNET TE SÖZLÜKLER. INTERNET TE G ZL L K. FRONT PAGE LE ÇALIfiMAK (3). MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NED R? PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (XVI) 18 Eylül de Bayilerde Kaç rmay n! PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (15) WINDOWS 98 Ç N ÖNEML PUÇLARI. Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu 0 800 211 61 17 Saatleri: 9.30-11.00, 13.00-14.30 Abone Servisi 0 800 211 61 18 Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Vogel Sat fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Asu Bozyayla, Da t m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi. Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33
PROGRAM KURULUMU TEMEL B LG LER PROGRAM KURULUMU Günümüzde bilgisayar programlar n n kurulumu bir hayli basittir. Ço u zaman bir yaz l m n bilgisayara kurulumu oldukça basit ve kolay bir ifllemdir. Hele bilgisayar konusunda biraz tecrübe kazanm fl kullan c - lar için yaz l m kurmak en s radan ifllerdendir. Ne var ki bu durum hatalar n yap lmas n ya da zorluklarla karfl lafl lmas n önlemeye yetmeyebilir. Bu bölümde sizlere bilgisayara program kurmakla ilgili bilgiler vererek yaflan lan basit sorunlar rahatça aflabilmenize yard m edece iz. Öncelikle "program kurmak" iflleminin tam olarak ne oldu unu inceleyelim. Y llar önce bilgisayarlar daha basit ve programlar n boyutlar birkaç yüz kilobayt civar ndayken, bir program çal flt rmak için tüm yapman z gereken ilgili dosyalar kendi bilgisayar n za kopyalamaktan ibaretti. Ancakk zaman içinde bu durum de iflti ve programlar n çal flt r lmadan önce "bilgisayara kurulmas " iflleminin yap lmas gündeme geldi. Günümüzde kullan lan bilgisayarlar ve programlar eski dönemlerle k yaslanmayacak kadar karmafl kt r. Bu yüzden bir program n önce bilgisayara kurulmas gerekir. Kurulma ifllemi esnas nda sadece gerekli dosyalar n bilgisayara kopyalanmas ifllemi yap lmaz. Bunun yan nda kurulan program n özellikleri bilgisayarda bulunan donan ma göre ayarlan r ve ayr ca iflletim sisteminin ilgili bölümlerinde de benzer ayarlamalar gerçeklefltirilir. Bu karmafl k ifllemlerin iki temel sebebi vard r. Bunlardan ilki bilgisayar ve program aras ndaki uyumun sa lanmas ve böylece program n mümkün oldu unca hatas z, haliyle verimli bir biçimde çal flt r labilmesini sa lamakt r. kinci sebep ise baz yaz l msal güvenlik önlemleri alarak program n korsan kopyalar n n üretilmesini önlemeye çal flmakt r. Kurulum ifllemi esnas nda özellikle Windows içinde bulunan "Registry" yani kontrol dosyalar üzerine gerekli kay tlar düflülerek hem yaz l m korsanl önlenmeye çal fl l r, hem de baz özel uygulamalar ile kullan c lara daha genifl kapsaml hizmetler sunulur. Burada görülen pencere ço u yaz l m n kurulmas iflleminde karfl n za ç kar ve size kurulum düzeyini belirleme imkan sunar. < < HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 205
<<< TEMEL B LG LER PROGRAM KURULUMU CD ÜZER NDEN KURULUM Günümüzde ço u program CD ya da DVD-ROM gibi yüksek kapasiteli veri depolama ortamlar üzerinde sat fla sunulmaktad r. Her ne kadar henüz DVD-ROM kullan m çok yayg n de ilse de, CD-ROM lar bilgisayarla yap lan günlük çal flman n ayr lmaz bir parças haline gelmifllerdir. Bunun en önemli sebebi bu kay t ortamlar n n sahip oldu u yüksek veri depolama kapasitesidir. Bir CD-ROM ortalama 650 ila 800 MB aras nda veri depolamaktad r. Bu da ço u zaman büyük ve kapsaml yaz l mlar n depolanmas için yeterli olmaktad r. I < INFO> Otomatik CD alg lama ifllevi kurulum sürecine yard mc olabildi i gibi, baz durumlarda sorun da ç karabilmektedir. Mesela birden fazla CD üzerinde gelen yaz - l mlar n kurulmas esnas nda s k s k CD- ROM de ifltirmeniz gerekebilir. Otomatik alg lama ifllemi bu esnada istenmeyen bir biçimde devreye girerek, her CD de ifliminde kurulum program n n tekrar çal flt r lmas n sa layabilir. Arka arkaya aç lan kurulum menüsü pencereleri hem sistemi yavafllatacak, hem de baz durumlarda sistemin karars z hale gelmesine ve çökmesine sebep olabilecektir. Buradan kurulum iflleminin ne ölçüde tamamland n izleyebilirsiniz. < < Ancak baz durumlarda tek bir CD-ROM un kapasitesi yeterli olmayabilmektedir. Özellikle modern bilgisayar oyunlar gibi geliflmifl multimedya özelliklerine sahip olan programlar yüksek miktarda veri tafl rlar. Bu yüzden s k s k birden fazla CD-ROM üzerine bas lm fl olan programlarla karfl laflabilirsiniz. CD-ROM üzerindeki programlar ço u zaman bu ortama "s k flt r lm fl" olarak kaydedilirler, yerden tasarruf sa lad için bu yönteme hemen her zaman bafl vurulur. Burada genellikle özel veri s - k flt rma teknikleri kullan ld ndan, bu dosyalar WinZip ya da benzeri veri s k flt rma/çözme programlar yla açman z mümkün de ildir. Bu veriler ancak kurulum ifllemi esnas nda kurmakta oldu unuz program n kendisi taraf ndan aç labilir ve sabit disk üzerinde gerekli yere aktar - labilirler. CD üzerinde gelen bir program kurmak son derece basit bir ifllemdir. CD üzerinde ço unlukla "Autorun" ya da "Setup" ad nda bir programc k bulunur. Bu program n ifllevi CD bilgisayara tak ld nda kurulum ifllemini otomatik olarak bafllatmakt r. Ancak bu program n çal flabilmesi için CD sürücünüzün otomatik CD alg lama seçene inin aç k olmas gerekir. Bunu nas l açabilece inizi daha önceki bölümlerde anlatm flt k. CD-ROM sürücüye yerlefltirildi inde otomatik alg lama aç ksa kurulum program devreye girer ve gereken diyalog pencereleri ya da menüler ekranda görüntülenirler. Bu menülerde ço unlukla program sabit disk üzerinde hangi klasöre ve ne isimle kuraca n z belirlemeniz istenir. E er birden fazla sabit diskiniz varsa üzerinde uygun miktarda yer bulunan herhangi birini seçebilirsiniz. 206 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER
PROGRAM KURULUMU TEMEL B LG LER Çok büyük programlarda ihtiyaç duymad n z modülleri kurmamay seçebilirsiniz. < < Hemen her program temelde birbirine benzeyen kurulum pencerelerine sahip olacak biçimde tasarlan r, ancak grafik tasar m ve sunulan seçenekler aç s ndan baz de ifliklikler olabilir. Mesela baz programlar kurulum iflleminde sabit disk üzerine aktar lacak baz dosyalar seçebilmenize imkan tan rlar. Bu sayede büyük bir program kurarken kullanmayaca n z seçenekleri devre d fl b rakarak yerden tasarruf edebilirsiniz. Mesela Windows iflletim sistemini kurarken bu tür detayl bir seçenek tablosu karfl n za ç kacakt r. Program kurulumu esnas nda karfl laflabilece iniz bir di er diyalog penceresi ise sizden yaz l m koruma flifresi girmenizi isteyebilir. Yasal yollardan sat n al nan yaz l mlar n her biri farkl bir koruma koduna sahiptir ve bu kod program n ambalaj nda ya da kitapç nda bulunur. Bu kodu do ru olarak girmezseniz kurulum ifllemi gerçekleflmeyecektir. Baz yaz l mlar bu tür kodlar kurulum tamamland ktan sonra, program ilk defa çal flt r l rken girmenizi isteyebilir. Bir program kurarken e er sabit disk üzerinde yer s k nt n z yoksa, her zaman tam kurulum seçene ini iflaretlemenizi öneririz. Çünkü kurulmayan unsurlar program n yeteneklerini ya da çal flma h z n düflürecektir. Baz seçenekler ise kurulmakta olan program n çal flmas için çok gereklidir. Mesela Windows iflletim sisteminin bir parças olarak çal flan DirectX uygulamas bilgisayar n zda kurulu de ilse, hemen hiçbir multimedya uygulamas n çal flt rman z mümkün olmayacakt r. Baflta oyunlar olmak üzere hemen her multimedya program kurulum esnas nda DirectX in en son sürümünün sisteminizde mevcut olup olmad n denetler ve gerekirse bunu kurman z için sizi uyar rlar. Ancak burada önemli bir detay da belirtmek gereklidir. DirectX ya da benzeri bir uygulaman n bilgisayar n zda kurulu olan sürümü çal flt rmaya haz rland n z program n ihtiyaç duydu undan daha yüksek olabilir. Mesela nispeten eski bir uygulama bilgisayar n zda DirectX 8.0 kurulu oldu u halde bunu tam olarak alg lamay p, daha düflük bir sürümü kurmaya kalk flabilir. Bu gibi durumlarda kurulumu engelleyemiyorsan z bile telafl etmenize gerek yoktur. Çünkü ço u uygulaman n daha düflük bir versiyonu ile yer de ifltirmesine sistem taraf ndan genellikle izin verilmez. Ayr ca daha düflük bir sürüme ihtiyaç duyan program da rahatl kla daha üst seviye bir uygulama ile çal flt r labilir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 207
<<< TEMEL B LG LER PROGRAM KURULUMU * < PUCU> Baz programlar sistemden kald r l rken daha sonras n düflünerek baz temel dosyalar içeren klasörleri sabit disk üzerinde b - rakabilirler. Özellikle oyun programlar bunu hemen her zaman yaparlar. E er ihtiyac n z olmad n düflünüyorsan z bu klasörleri ve k sayol simgelerini normal bir biçimde diskinizden silebilirsiniz. D ER KURULUM YÖNTEMLER Daha küçük boyutlu programlar disket ya da Internet ortam üzerinden sabit diskinize kaydedip, daha sonra buradan kurabilmeniz olas d r. Bu tür uygulamalar genellikle iki farkl biçimde gelirler. lk flekilde tüm program bir ".EXE" dosyas fleklinde haz rlanm flt r ve çal flt r ld nda içinde bulunan s k flt r lm fl veri dosyalar n uygun yerlere kopyalayarak kurulurlar. Bu türden ".EXE" dosyalar n WinZip uygulamas ile kendiniz de oluflturabilirsiniz. Ancak dikkatli olman z gereken bir husus vard r ki o da pek çok tehlikeli virüsün de bu tür ".EXE" ekli dosyalar fleklinde Internet üzerinde yay ld klar d r. Özellikle e-posta ile gelen ve kayna belirsiz ".EXE" dosyalar na afl r flüpheyle yaklaflman z tavsiye ederiz. kinci tür ise kurulumda ihtiyaç duyulan tüm dosyalar n ZIP ya da benzer bir formatta s k flt - r lm fl olarak gelmesiyle uygulanan yöntemdir. Bu tür bir dosyay kendiniz açmal ve e er gerekirse klasör içindeki dosyalar sabit disk üzerinde gereken yere tafl man z gereklidir. Özellikle program yamalar ve yeni donan m sürücüleri Internet üzerinde bu formatta bulunabilirler. Programlar sabit disk üzerinde nereye kurdu unuz rahat çal flabilmeniz aç s ndan önemlidir. Bizim tavsiyemiz oyunlar ve benzeri farkl tüpte uygulamalar için ayr klasörler oluflturman z, yeni kuraca n z uygulamalar n bunlardan uygun olanlar n içine kurulmas n sa laman zd r. Burada hemen program sürücüleri ile ilgili bir detay hat rlatal m. E er olan donan m n sürücülerini güncellemeye çal fl yorsan z, o zaman sürücü dosyalar n içeren klasörü el alt nda bir yere yerlefltirip, sonra da daha önce anlat ld flekilde bunlardan faydalanabilirsiniz. Ancak e er tamamen yeni bir donan m kuruyorsan z, o zaman öncelikle eski donan m ve haliyle sürücülerini iptal etmeniz gereklidir. PROGRAM KALDIRMA Bir program n nas l kuruldu u kadar nas l kald r ld da önemlidir. Daha önce bu konuyu detayl olarak görmüfltük ancak yine bir hat rlatma yapal m istedik. Unutmay n ki bir program n dosyalar n içeren klasörü tutup çöp tenekesine atmak yapabilece iniz en önemli hatalardan biridir. Bu yüzden sisteme kurulu olan her uygulamay ya Ço u program kuruluma geçmeden önce sabit disk üzerinde yeterli yerinizin olup olmad n kontrol eder. < < kendi içindeki "Uninstall" seçene inden, ya da Windows içindeki "Program Ekle/Kald r" uygulamas yard m yla düzgün bir biçimde kald rman z gereklidir. Bu genel kurala uymad n z takdirde Windows neleri kurdu unuzu ve kald rd n z izleyemez, k sa bir süre sonra da kritik hatalarla karfl laflmaya bafllars n z. Baz durumlarda iflletim sistemi çal flamaz hale gelebilir ve yeniden kurulmas bile gerekebilir. 208 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER
S STEM ANAL Z PROGRAMLARI WINDOWS S STEM ANAL Z PROGRAMLARI Bilgisayar n z daha verimli kullanmak için faydalanabilece iniz özel programlar hakk nda daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Ço u kullan c evindeki ya da ofisindeki bilgisayardan farkl flekillerde faydalan r. Film seyretmek, müzik dinlemek, oyunlar oynamak ya da ofis yaz l mlar yard m yla günlük iflleri yürütmek gibi hemen her kullan c n n yapt fleyler vard r. Gerçekten de modern bir PC tüm bu iflleri son derece basit ve h zl bir biçimde yapabilir. Ancak gerçekte masan z n üzerinde duran bilgisayar son derece karmafl k bir yap ya ve iflleyifle sahiptir. E er bu iflleyifle daha iyi hakim olmak ya da sisteminizle ilgili daha detayl bilgi edinmek istiyorsan z, o zaman baz özel yaz l mlar kullanman z gerekecektir. Bu yaz l mlardan baz lar Windows iflletim sisteminin içinde yer al rlar, ancak ço u kullan c bunlar hemen hiçbir zaman çal flt rmaz. Baz yaz l mlar ise baflka firmalar taraf ndan üretilirler ve bunlar kullanabilmek için öncelikle sisteminize kurman z gereklidir. Büyük bir flirketin bilgisayar a nda kullan lmak üzere tasarlanm fl bilgisayar yaz l mlar tabii ki basit ve ücretsiz uygulamalar de ildirler. Ancak kendi kiflisel bilgisayar n zda kullanabilece iniz nispeten küçük ve masrafs z yaz l mlar da mevcuttur. E er Internet ba lant n z varsa bunlar n pek ço una ulaflabilir ve onlardan faydalanabilirsiniz. flte bu bölümde bu tür baz programlflar ve ne ifle yarad klar n görece iz. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 129
<<< WINDOWS S STEM ANAL Z PROGRAMLARI DAHA ÇOK B LG E er bilgisayarla olan u rafl n z s radan bir kullan c dan çok daha ötelere tafl mak niyetindeyseniz, o zaman herfleyden önce bu cihazlar çok daha iyi tan mak, haklar nda daha fazla bilgi sahibi olmak zorundas n z. Tabii burada bilgisayar - n zda ne tür ifllemci ya da ne kadar haf za oldu- unu bilmekten bahsetmiyoruz, bunlar zaten en temel kullan c lar n bile bilmesi gereken bilgilerdir. Bizim bahsetti imiz bilgiler o anda bilgisayar - n zda bulunan tüm donan m ve yaz l m ilgilendirmektedir. Bunlar n büyük bir k sm oldukça teknik konulardad r ve s radan bir kullan c n n bilmeye pek ihtiyac olmayan fleylerdir. Ancak ifli daha da ileri götürmeye niyetlenen ve özellikle programc - modülün kurulmufl olmas gereklidir. Ancak e er kurulu de ilse endifle etmenize lüzum yoktur, çünkü Windows kurulum CD- ROM u üzerinden bu ve daha pek çok uygulamay sonradan sisteme ekleyebilmek mümkündür. Sistem Bilgisi uygulamas n çal flt rmak için öncelikle "Bafllat" tuflu menüsü alt nda bulunan "Programlar" menüsüne girin. Buradan önce "Donat lar" ard ndan da "Sistem Araçlar " seçeneklerinin menülerine girin. "Sistem Bilgisi" fl kk n bulun ve t klayarak uygulamay çal flt r n. Ekrana gelecek olan pencerenin sol taraf nda sistemle ilgili ana donan m ve yaz l m kategorilerini, sa taraftaki pencerede ise seçili maddeyle ilgili çok detayl veri listesini görebilirsiniz. I < INFO> l k gibi konularla ilgilenenlerin bilgisayarlar n çal flma prensiplerine detayl bir biçimde vak f olmas gereklidir. Bunun için ise sistemde neler olup bitti ini aç kça görebilmek gereklidir. Windows iflletim sistemi içinde bu amaçla haz rlanm fl özel bir uygulama bulunmaktad r. "Sistem Bilgisi" adl bu uygulama sadece donan m de- il, ayn zamanda bilgisayar - n zda bulunan ve çal flmakta olan yaz l mlar hakk nda da çok detayl bilgi verebilecek yap dad r. Bu uygulamay çal flt rabilmek için Windows kurulumu esnas nda gerekli Unutmay n z ki Shareware ve Freeware tamamen farkl statüye sahip program türleridir. Freeware programlar tamamen ücretsiz olarak kullan labilen yaz l mlard r. 130 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS
S STEM ANAL Z PROGRAMLARI WINDOWS E er sisteminiz hakk nda daha da detayl bilgiler edinmek istiyorsan z, o zaman bu konuda farkl firmalar taraf ndan haz rlanm fl olan ücretsiz Freeware uygulamalardan da faydalanabilirsiniz. Afla da bu programlardan ikisini bulabilece- iniz web adreslerini veriyoruz. System Analyser: http://home.hccnet.nl/h.niekus/sa52ske.zip BelAsset Computer Profiles: www.belarc.com/demos/asset/belasset.exe Ayr ca Norton firmas taraf ndan haz rlanm fl ve oldukça detayl bilgiler veren benzer programlar da Internet üzerinden bulabilmeniz mümkündür. YANLIfiLI A KARfiI KORUNMA Windows ile çal fl rken ço u insan n bafl na gelen olaylardan biri de çeflitli sebeplerden dolay dosyalar n kazayla silinmesidir. Buna sebep kullan c n n yapt bir hata da olabilece i gibi, virüs ya da sistem ar zas da olabilmektedir. Ço u zaman önemli veri dosyalar n kaybetmemek için veri yedekleme yöntemine baflvurmak en iyisidir. Ancak CD yaz c ya da benzer yedekleme üniteleri olmadan bunu yapmak pek mümkün de ildir. Bu yüzden iyi bir anti-virüs program kullan lmal ve iflletim sistemi mümkün oldu unca temel kurallara uygun olarak aç l p kapat lmal d r. Kullan c hatalar na karfl ise çeflitli yaz l mlar yard m yla önlem almak mümkündür. Öncelikle "Geri Dönüflüm Kutusu" uygulamas n n korumas n aç k b rakmak ve silinen dosyalar n hemen sabit disk üzerinden kald r lmamas n sa lamak alabilece iniz ilk önlemdir. Biraz dikkatle silinmesini istemedi iniz dosyalar kaza ile de olsa silmekten kurtulabilirsiniz. Ancak e er herfleye ra men daha da ileri seviyede bir güvenlik sa lamak istiiyorsan z, o zaman baz yaz l mlara ihtiyac n z olacakt r. Norton gibi baz firmalar n haz rlad özel yaz l mlar sayesinde dosyalara çok seviyeli koruma sa lamak mümkün olabilmektedir. Böylece programlara silindikten sonra bile tekrar kavuflmak mümkün olabilmekte, hata yapma ihtimali biraz daha düflmektedir. Ayr ca silinmifl olan veri dosyalar n sabit disk üzerinde tekrar bulan ve okunabilir hale getiren yaz l mlar da mevcuttur. Afla da bu türden birkaç Shareware yaz l m bulabilece iniz web adreslerini veriyoruz. Recover4all: www.recover4all.com/download.html FileRecover: www.rognerud.com/file-recover/98/filerecoverdemo.zip HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 131
<<< WINDOWS S STEM ANAL Z PROGRAMLARI S STEM BAKIMI Windows iflletim sistemi bilgisayar n z n sabit diski üzerinde devaml veri yazma ve silme ifllemi sonucunda meydana gelebilecek yer kay plar n giderecek araçlara sahiptir. Gerçekten de bu yer kay plar zaman içinde yo unlaflarak sistemin çal flma süratini düflürece inden, s k s k gözden geçirilmelerinde fayda vard r.bunu yapabilmek için çal flt rmak san ld kadar zor ve karmafl k de ildir, ço u ifllem otomatik olarak gerçeklefltirilir. Bu türden geliflmifl bir uygulama isteyenler için Norton Utilities Norton Diagnostics ve System Doctor uygulamalar n kullanmalar n tavsiye edebiliriz. Bu uygulamalar bilgisayar n zda olup biten herfleyi sizin için kontrol alt nda tutacaklard r. flte size bu türden yaz l mlar bulabilece iniz birkaç web adresi: www.downloads2.3bsoftware.com/san811.zip www.tuffest.com/freeware/1ttl152d.zip ftp.download.com/pub/zd/pcmag/pcmmnsys.zip Windows içindeki "Disk Birlefltiricisi" program ndan faydalan labilir. Daha h zl çal flan bir uygulama isteyenler ise Norton Utilities taraf ndan haz rlanm fl olan Speed Disk program ndan faydalanabilirler. Bu konudaki yaz l mlar bulabilece iniz baz web adresleri afla dad r. Son olarak daha önce de defalarca iflledi imiz bir konuyu yeniden dikkatinize sunmakta fayda görüyoruz. Güvenli bir çal flma için kesinlikle anti-virüs yaz l mlar na ihtiyac n z vard r. Özellikle Internet kullan m n n afl r yayg nlaflt günümüzde hemen her tür virüs ve benzeri program kullan c lar tehdit etmektedir. Buradaki web adreslerinden uygun yaz l mlara ulaflabilirsiniz. http://housecall.antivirus.com/housecall/start_pcc.asp www.centralcommand.com www.avp.com ftp.download.com/pub/zd/pcmag/defrag.zip http://www1.execsoft.com/us_dk60se_9xtr_i.exe Bazen sisteminizde tuhaf davran fllar gözlemleyebilirsiniz. Gerçekten de bir bilgisayar n içinde neler olup bitti ini kontrol etmek pek mümkün de ildir. Bunun için baz özel diagnostik programlar na ihtiyac n z olacakt r. Bu tür programlar 132 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS
V DEO KONFERANS PROJELER V DEO KONFERANS Daha önce Internet üzerinden "yüzyüze" görüflmeyi denediniz mi? Internet kullan m n n yayg nlaflmas yla birlikte sohbet programlar na olan ra bet de artmaya bafllam flt r. Bilgisayar n z n bafl ndan kalkmadan dünyan n dört bir yan ndan arkadafllar edinmek ve fikir al flveriflinde bulunmak tabii ki oldukça hofl bir imkand r. Nitekim bu türden sohbet yaz - l mlar ve sitelerinin say lar inan lmaz biçimde artm fl, bunlardan faydalanan kullan c say s k sa sürede milyonlar geçmifltir. Ancak e er konufltu unuz kiflilerle yüzyüze olmaktan hofllan yorsan z, bu gibi sohbet programlar size itici gelebilir. Fakat bunun da bir çaresi vard r. E er bir PC kameran z varsa o zaman dünyan n dört bire yan ndan insanlarla "yüzyüze" görüflebilir, daha da iyisi uzak yerlerdeki çal flma arkadafllar n zla görüntülü konferanslar düzenleyebilirsiniz. Piyasada bu ifl için gelifltirilmifl pek çok yaz l m vard r, ancak bunlardan en yayg n kullan lanlardan biri olan NetMeeting uygulamas n hiçbir web sitesinden indirmenize gerek yoktur. Çünkü NetMeeting zaten Microsoft tasar m d r ve Windows iflletim sistemi içinde standard olarak bulunmaktad r. Bu bölümde size NetMeeting ve kamera ile donat lm fl iki bilgisayar kullanarak nas l video konferans yapabilece inizi anlataca- z. NetMeeting program "Bafllat" tuflu menüsü içindeki "Programlar/Donat lar/internet Araçlar " yolu izlenerek çal flt r labilir. E er program kurulu de ilse bunu Windows kurulum CD si içinden kolayca yükleyebilirsiniz. Uygulama ilk defa çal flt r ld - nda sizden bir kullan c ad, parola ve benzeri detaylar belirlemenizi isteyecektir. Bundan sonra ekrana ana çal flma penceresi gelecektir, s ras yla flu ad mlar takip edin. Ad m 1: Önce diyalog penceresi içinde bulunan telefon simgeli tufla t klay n. Ad m 2: Bundan sonra ekrana arama penceresi ç kacakt r. Pencerenin alt k sm ndaki kitap simgeli tufla t klay n. * < PUCU> E er bilgisayar n zda NetMetting yoksa, program bu adresten de alabilirsiniz: www.microsoft.com/windows/ netmeeting/download/nm301x86.asp HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 129
<<< PROJELER V DEO KONFERANS Ad m 5: fiimdi ekranda ça r n n gerçeklefltirilmekte oldu u yönünde bir uyar mesaj belirecektir. Ça r - n n yap lmas ve ba lant n n kurulmas için gereken süre Internet ba lant h z n za göre de iflebilir. Ad m 3: Aç lan pencerede ana sunucuya ba lanm fl durumdaki kullan c lar n bir listesini görebilirsiniz. E er ana sunucu adresini de ifltirmek isterseniz en üst k s mdaki adres sat r ndan yeni adresi girin. Ad m 4: Görüflmek istedi iniz arkadafl n zla ayn sunucu listesinde olman z gerekti ini unutmay n. Bundan sonra yapman z gereken sunucu listesi içinden onun ad n bulmakt r. Bunu buldu unuzda önce ad n üstüne, sonra da ekran na alt k sm nda bulunan ça r yapma tufluna t klay n. Ad m 6: Karfl taraf yap lan ça r y kabul ettikten sonra ba lant sa lanacak ve karfl l kl konuflman z sa layacak olan pencere aç lacakt r. Burada her iki tarafta da kamera varsa, ekrandaki pencerede karfl taraf n görüntüsünü izlemek mümkün olacakt r. Ayr ca mikrofon yard m yla sesli görüflmeler de yapabilirsiniz. I < INFO> Internet üzerindeki NetMeeting sunucu adreslerinin bir listesini bulabilmek için flu adreslere göz atman z tavsiye ederiz: www.netmeet.net/bestservers.asp www.netmeet.net/links.asp * < PUCU> Internet ba lant süratiniz karfl l kl video konferanslardaki görüntü kalitesini ve ak fl h z n önemli oranda etkileyecektir. E er sesli mesaj olana n da kullanmak isterseniz, o zaman resim ak fl süratinin iyice düflmesi kaç n lmaz olacakt r. 130 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER
FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK 2 INTERNET FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK 2 Frontpage ile ilgili bilgiler vermeye devam ediyoruz. Daha önceki bölümde Microsoft FrontPage uygulamas yla ilgili temel bilgileri vermifl, bu yaz l - m n web sayfas tasar m n oldukça kolay bir hale getirdi ini belirtmifltik. Gerçekten de FrontPage sahip oldu u araçlar sayesinde bir web sayfas tasarlarken ihtiyaç duydu unuz hemen her türden ifllemi kolayca yapabilmenize imkan sa layacak niteliktedir. HTML dilinde kodlama yaparken tek bir ifllem için bile uzun uzun kod yazman z gerekebilmektedir. Oysa FrontPage kullan c n n sayfa tasla üzerinde yapt ifllemleri kendili inden HTML diline çevirerek derledi inden, zaman ve emekten büyük tasarruf sa lamaktad r. SAYFAYA MET N G RMEK FrontPage ile bir sayfa haz rlarken, sayfa içine konacak olan metinleri t pk Word ya da benzeri bir metin editöür ile çal fl yormuflças - na rahat bir biçimde yazarak haz rlayabilirsiniz. Tüm yapman z gereken bofl sayfa üzerinde bir bafllang ç noktas seçmek, sonra da klavyeden girmek istedi iniz metinleri yazmakt r. Yeni bir sat ra geçmek ENTER tufluna basmak yeterlidir. Ayr ca e er isterseniz baflka bir kaynaktan ald n z metinleri kopyalamak ve yap flt rmak suretiyle rahatça sayfan - za aktarabilirsiniz. fiablon KULLANIMI FrontPage ile sayfa tasarlarken tamamen kendi dizayn n z gelifltirme imkan na sahipsiniz. Ancak e er bu programla çal flmaya yeni bafll yorsan z, ya da zamandan tasarruf etmek istiyorsan z, o zaman FrontPage içinde yer alan 60 haz r flablondan birini seçerek kullanabilirsiniz. Bu flablonlar n herbiri grafik ve düzenlenme aç s ndan farkl bir yap ya sahiptir. çlerinde mutlaka iflinize yarayacak olan bir tanesini bulman z mümkün olacakt r. Haz r flablonlardan birini seçmek için araç çubu undan Format seçene i menüsü alt nda bulunan Theme fl kk na t klayarak ilgili diyalog penceresine girebilir, buradan flablonlar inceleyebilirsiniz. I < INFO> URL asl nda ngilizce "Uniform Resource Locator" kelimelerinin k saltmas d r. Bu teknik terim herhangi bir web adresini tn mlamak için kullan l r. Mesela "www.microsoft.com" bir URL dir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 245
<<< INTERNET FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK 2 SAYFAYA ÇEfi TL UNSURLARI YERLEfiT RMEK FrontPage ile sayfa tasarlarken çok farkl unsurlar basit menüler yard m yla kolayca sayfa içinde istedi iniz yere yerlefltirebilirsiniz. Tüm bu yerlefltirme ifllemleri için araç çubu undaki Insert seçene ini kullanman z gerekecektir. Insert seçene i alt ndaki Picture fl kk menüsü içindeki From File simgesine t klay n. Aç lacak olan diyalog menüsü sayesinde sabit diskinizdeki herhangi bir resmi seçerek sayfa içine konmak üzere haz rlayabilirsiniz. Ancak unutmay n ki sadece GIF ve JPEG format ndaki resimlerden faydalanman z mümkün olacakt r. Ayr ca "Animated GIF" format ndaki hareketli GIF resimlerini de sayfalar n za yerlefltirebilirsiniz. Resmi seçtikten sonra sayfa tasar m penceresinde görüntülenecektir. Burada ayr ca resim araç çubu unu da görebilirsiniz. Bu araç çubu u resmin çeflitli özelliklerini gerekti i gibi ayarlaman za imkan tan yacakt r. Normalde HTML dilinde kodlama yaparken bunlar için sat rlar dolusu kod yazman z gerekir, ama burada tüm ifllemler otomatik olarak halledilmektedir. Ayn flekilde Insert seçene i alt ndan Hyperlink fl kk n seçerek ilgili diyalog kutusunu açabilirsiniz. Burada oluflturmak istedi iniz hyperlink adresini belirtmeniz, bunun sayfan za yerlefltirilmesi için yeterlidir. Hyperlink ba lant lar kendi sitenizdeki di er sayfalara ya da tamamen farkl sitelere ba lant yapabilmek için kullan l rlar. E er sitenizde birden fazla sayfa olacaksa bunlar kullanman z gerekecektir. Yine benzer bir biçimde Insert menüsü alt ndaki Picture seçene i içinde bulunan Video fl kk yard m yla sayfalar n za k sa video dosyalar yerlefltirebilirsiniz. Ancak unutmay n ki bunlar n boyu büyüdükçe hem site alan nda kaplad klar yer, hem de yüklenmek için ihtiyaç duyulacak olan zaman artacakt r. Insert seçene i alt nda bulunan Dynamic HTML seçene i ise sayfan za çeflitli özel efektler yerlefltirmenize imkan tan r. Fakat bunlar ancak browser uygulamalar n n son sürümleri taraf ndan desteklenmektedirler. Çok eski uygulamalarla sitenizi görmeye çal flan bir ziyaretçi hata mesajlar yla karfl laflacakt r. Sayfa üzerindeki genel çal flman z tamamlad ktan sonra ortaya ç kan dosyay kaydetmeyi unutmay n z. File menüsü alt ndaki Save As seçene ini kullanarak ilgili diyalog kutusunu aç n ve buradan dosyay uygun gördü ünüz klasörün içine kaydedin. * < PUCU> Sayfa içinde yer alan bir hyperlink ba lant y imleci ba lant n n olmas gereken konum üzerinde gezdirerek çabucak kontrol edebilirsiniz. O noktada bir ba lant mevcutsa sayfan n en alt nda ba lant n n iflaret etti i adres okunacakt r. 246 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET
DOMAIN NED R? INTERNET DOMAIN NED R? Bu bölümde s k s k karfl lafl lan bu kelimenin anlam n inceliyoruz. Internet tüm dünyay kaplayan ve herhangi bir fiziksel s n r bulunmayan dijital bir iletiflim a - d r. Bu a üzerinde milyonlarca bilgisayar bulunur ve bunlar belirli "kavflak" noktalar sayesinde birbirlerine ulaflabilirler. Bu kavflak noktalar da asl nda büyük kapasiteli bilgisayar sistemlerinden baflka bir fley de ildirler, bunlar n görevi veri ak - fl n idare etmektir. Peki bu denli karmafl k ve s n rs z gibi görünen bir yap içinde bilgisayarlar ve dolay s ile kullan c lar birbirlerini nas l bulacak, ihtiyaçlar olan veri al flveriflini nas l yapacaklard r? Bunun için Internet üzerinde bulunan her bilgisayara bir IP numaras verilmifltir. Çok miktarda say dan oluflan bu adresler (mesela 128.121.234.29 gibi) asla de iflmezler ve hep ayn bilgisayara aittirler. Bu durum özellikle devaml Internet üzerinde ba l olan sistemler için geçerlidir, ev kullan c lar ise ba land klar nda kendilerine servis sa lay c taraf ndan verilen geçici IP numaralar ile varl klar n belirli ederler. Buradaki en önemli sorun insan haf zas ndan kaynaklanmaktad r, bu kadar bol basamakl say - lardan oluflan web adreslerini ak lda tutmak ço u kullan c için do al olarak imkans zd r. Ancak insanlar her zaman için isimleri daha kolay hat rlayabilmektedirler, bu yüzden zaman içinde web üzerinde bulunan bilgisayarlara IP adresine ek olarak birer de "isim" verilmifl, bu flekilde sitelere ba lanma ifli kolaylaflt r lm flt r. flte bu isimlerin tümüne "Domain" ad verilir. Ancak Domain sistemi de kendi içinde belirli bir düzene sahiptir. Mesela bir web adresinin sonuna ilk gelen eke TLD, yani "En Üst Seviye Domain" (Top Level Domain) ad verilir. Bu isimler sanal bir s n r çizgisi olufltururlar denebilir, genellikle adresin ba l oldu u sitenin amac ya da içeri ine yönelik ipucu da verirler. Mesela en s k rastlanan ".com" ticari sitelere, ".gov" devlet kurulufllar na, ".mil" askeriyeye ait sitelere, ".net" ise üniversite a lar gibi yöresel bilgisayar a l komplekslerine verilen eklerdir. I < INFO> Yeni kullan ma giren Domain ekleri: Aero havac l k Info genel bilgiler Biz ticari Coop çeflitli flirketler Museum müzeler Name kiflisel kullan c sayfalar Pro yaln zca ikinci seviye domainler.org.info.pro.coop.edu HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 247
<<< INTERNET DOMAIN NED R? Zaman içinde Internet kullan m n n artmas yla birlikte bu üst seviye Domain isimleri yetersiz kalm fl, bu defa sitenin bulundu u ülkeyi gösteren ".tr", ".de", ".uk" gibi isimlere de yer verilmeye bafllanm flt r. Geçen zamanla birlikte yeni isimlere ihtiyaç duyulmufl ve yedi adet yeni Domain ad hizmete sunulmufltur. Bu isimlerin bir listesini bu bölümde bulabilirsiniz. Bir web sitesinin ad n belirlerken siteye verilecek isimden sonra bir de birinci seviye Domain ad n n kullan lmas flartt r. Bu isimlerin kullan m baz uluslaras yetkiye sahip ticari kurulufllar taraf ndan belirlenmektedir. E er kendinize bir site ad almay düflünüyorsan z bu flirketlere baflvurmal, isim hakk ücreti ve y ll k aidat ödeyerek kullan m hakk n yasal olarak onaylatmal s n z. Bu ücretler genellikle pek yüksek de ildir, ancak tabii bu durum da h zla de iflmektedir. Bu de iflimin bafll ca sebebi Internet üzerindeki ticari rekabetin günden güne artmas d r. Baz ileri görüfllü spekülatörler ilk zamanlarda h zl davran p, büyük flirketlerin domain isimlerini onlardan önce davranarak yasal olarak alm fllard r. Coca-Cola ya da Mercedes gibi bir firman n Domain haklar bugün paha biçilemez k ymettedir ve bunun bafll ca sebebi de spekülatörlerin birkaç yüz dolara ald klar bu tür Domain isimlerini as l flirketlere milyonlarca dolara varan fiyatlarla satmalar olmufltur. Asl nda ilk bak flta bu gereksiz gibi görünebilir, çünkü ille de bir flirketin web sitesi adresi olarak "www.flirket_ad.com" adresini kullanmas flart de- ildir. Bu adres pekala servis sa lay c n n domain ad ndan sonra da gelebilir. Ancak uygulamada bu fikir pek ifle yaramamaktad r, çünkü adres uzad kça ve alakas z firmalar n isimleri kar flt kça, insanlar n bunlar ak lda tutmas zorlaflmaktad r. Bu yüzden do rudan al nan Domain isimleri korkunç k ymet kazanm fllard r. Kullan ma giren yeni Domain eklerine ra men, gelecekte de Internet üzerinde Domain haklar ve fiyatlar konusu büyük bir tart flma konusu olmaya devam edecek gibi görünmektedir. I < INFO> Bir Domain isminde sadece ngiliz alfabesindeki harfler, say lar, kesme ve alt çizgi iflareti kullan labilir. Ayr ca hiçbir Domain ismi tüm ekleriyle birlikte 26 karakteri geçemez ve büyük-küçük harf ayr m da yoktur. 248 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET
INTERNET TE ALIfiVER fi S TELER INTERNET INTERNET TE ALIfiVER fi S TELER Bu bölümde Internet üzerinden al flverifl yapabilece iniz baz siteleri tan t yoruz. www.amazon.com Internet üzerinde ad en yayg n bilinen al flverifl sitelerinden biridir. Daha ziyade kitap ve çeflitli konulardaki CD-ROM sat fllar üzerine yo unlaflan bu sitede pek çok ürünü cazip fiyatlarla almak mümkündür. http://shopping.yahoo.com Burada sadece çeflitli kategorilerde al flverifl yapma olanaklar de il, ayn zamanda online al flveriflle ilgili ö ütler ve binlerce ticari siteye olan linkleri de bulabilmeniz mümkün olacakt r. http://eshop.mmsn.com Bu adreste bulunan MSN Atlas, Internet üzerindeki al flverifl siteleri üzerine arama yapt rabilece iniz en genifl kapsaml portal sitelerden biridir, ayr ca binlerce düzenlenmifl link içermektedir. http://netherwood.com.au/fleamarket/ Nispeten yeni olan ve henüz emekleme döneminde bulunan bu sitede ikinci el ve antika s n f eflyalar sat lmaktad r. Al c - lar çeflitli aç k art rmalara kat larak be- endikleri ürünleri sat n alabilmektedirler. www.shop.com Bu sitede modadan bilgisayara dek pek çok alandaki yenilikleri ve haberleri bulabilirsiniz. Ayr ca bol miktarda link ve al flveriflle ilgili ö ütlere de yer verilmektedir. http://www.lycos.com/network/shop/ Bu adreste Internet üzerinde arad n z belirli bir ürünle ilgili arama yapt rabilirsiniz. Ayr ca al flverifl siteleri ve aç k art rmalara olan çok say da link iflinizi bir hayli kolaylaflt racakt r. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 249
<<< INTERNET INTERNET TE ALIfiVER fi S TELER http://www.indirdik.com Benzerlerinden farkl bir al flverifl sitemine sahip olan sitede bir ürünü ne kadar çok kifli sat n al rsa fiyat o kadar düflebiliyor ve müflteriler bir araya gelerek daha ucuz online al flverifl yapabiliyorlar. http://www.infoshop.com.tr nfoshop sitesi kullan c lara, gezerken veya al flverifl yaparken yard mc olabilmek amac yla düzenlenmifl. Buradan bilgisayar ve internet ile ilgili arad n z her fleye kolayca ulaflabilirsiniz. http://www.yemeksepeti.com nternet kullan c lar na istedikleri restoranlardan istedikleri yemekleri siparifl verebilme imkan sunan bir adres. Sitede menüler ve restoranlar ayr ayr bölümler halinde yer al yor. http://www.rehber.gen.tr Sanal ma azalar aras nda, bilgisayar donan m, program ve cep telefonu gibi ürün fiyatlar aras nda güncel karfl laflt rmalar ve kategorilenmifl tüm sanal ma aza adreslerini burada bulabilirsiniz. http://www.deppo.com Çok genifl bir ürün yelpazesine sahip olan sitede kendi gibi çift harfli bölümler alt ndan neredeyse istedi iniz her fleyi online olarak sat n alabiliyorsunuz. http://www.dvdturkiye.com/dvd /default.asp Siteden sadece online DVD film ve DVD donan mlar sat n alabilmeniz mümkün oluyor. Ayr ca genifl film arflivi içinden de rahatl kla arama yapabiliyorsunuz. http://www.shop-tr.com Giyim, e itim, kitap, hediyelik eflya, elektronik, ev eflyas gibi birçok ürünü kapsayan, Türkiye deki online al flverifl sitelerinin bilgilerini ve sitelerle ilgili yorumlar bulabilece iniz rehber niteli inde bir site. http://www.ideefixe.com A rl kl olarak kitap içeri inin yan s - ra her türlü müzik CD si, kaseti ve film videolar na da ulaflabilece iniz içeri i oldukça genifl olan bu siteye üye olarak online al flverifl yapabilirsiniz. http://www.kangurum.com.tr Bilgisayar ürünlerinden, serami e, birçok ürünün ve markan n online al flverifl sisteminde tüketiciye ulaflmas n sa layan bu siteden g da ürünleri sat n almak da mümkün oluyor. 250 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET
DIVX NED R? MULTIMEDIA VE E LENCE DIVX NED R? Son zamanlarda oldukça yay lan bu yeni video format n inceliyoruz. DivX kelimesi flüphesiz gün geçtikçe daha fazla kullan c n n karfl s na ç kmaktad r. Bazen Internet üzerinden ya da arkadafllar n zdan ald n z bir video dosyas n s rf o "CODEC" bilgisayar n z taraf ndan desteklenmedi i için çal flt ramamak flüphesiz oldukça can s k c d r. flte DivX de yeni ve gittikçe daha fazla yay lan bir CODEC tir. Peki CODEC nedir? Bu asl nda ngilizce Coder/DECoder kelimelerinin k saltmas d r, ve bir video dosyas n n çal flt r labilmesini sa layan programd r. Bu tür video dosyas biçimlerini daha önceki bölümlerde s k s k ele alm flt k. Ve ço u zaman en yayg n kullan lan AVI biçiminde kaydedilmifl olan video görüntülerin DVD-ROM üzerine kaydedilmifl görüntülerden çok daha düflük kaliteli olduklar n gözlemlemifltik. Bunun en önemli sebebi MPEG-1 baflta olmak üzere kullan lmakta olan video s k flt rma formatlar n n yetersiz olmalar d r. Bu tür formatlarla s - k flt r lm fl bir filmi bir CD-ROM üzerine aktarabilmek için kaliteden çok feragat edilmesi gerekmektedir. Ne var ki DivX format bu ifli tamamen de ifltirmektedir. Video dosyalar n n MP3 standard olarak ta adland r lan bu CODEC sayesinde, ço u zaman yasad fl olarak DVD üzerine kaydedilmifl filmler daha küçük dosyalar üzerine dönüfltürülmektedir. Di er formatlar kullanarak bunu yapmaya imkan yoktur, çünkü 10 GB ye varan boyutlarda yer kaplayan DVD filmleri yak n boyutlarda bir kay t ortam na kaydetme zorunlulu u vard r. Oysa DivX ile bu boyutta bir film, ses ve görüntüde hemen hiçbir belirgin kay p olmadan tek bir CD-ROM üzerine kaydedilecek boyutlara s k flt r labilmektedir. Bu da yüksek kalitedeki DVD filmlerin rahatl kla kopyalanabilmesi ve hatta Internet üzerinden da t labilmesi imkan n do rumaktad r. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 97
<<< MULTIMEDIA VE E LENCE DIVX NED R? DIVX NASIL GEL fit? DivX teknolojisi asl nda Microsoft taraf ndan gelifltirilmifl olan MPEG-4 veri s k flt rma standard n temel almaktad r. Microsoft bu standard Internet üzerinden video yay n yapabilmek için gelifltirmifl, ancak s n rlar n dar tutarak Internet üzerindeki kullan m - na s n rland rma getirmek istemifltir. Ne var ki bunu oldukça rahats z edici bulan bir grup ba ms z programc, bu format gelifltirierek DivX teknolojisini ortaya ç karm fllard r. Tabii bu asl nda yasad fl bir ifllemdir, çünkü bu standard n tüm haklar Microsoft a aittir ve böyle bir program üzerinde izinsiz oynama yap lamaz. Ancak yine de Microsoft bu standard n ortaya ç kmas ve yay lmas karfl s nda görünen bir harekette bulunmam fl, hatta yeni Windows sürümlerinde bu standard n kullan m engelleyecek k s tlamalara bile gidilmemifltir. Bu da DivX teknolojisinin gün geçtikçe yay lmas na sebep olmufltur. Bugün DivX format nda kaydedilmifl filmleri izlemek için iki farkl CODEC kullan lmaktad r. Bunlardan biri nispeten eski olan orijinal Microsoft standard, di- eri ise yeni ve "k r lm fl" olan ba ms z standardt r. ki CO- DEC birbirleriyle uyumlu de- ildir, ancak yak n zamanda tamamen yeni ve uyumlu bir sürümün ortaya ç kmas beklenmektedir. NASIL ÇALIfiTIRILIR? DivX format nda kaydedilmifl bir video dosyas n çal flt rmak için baz özel koflullara uymak gereklidir. Öncelikle bu CODEC bilgisayara kurulu olmal d r, bu flekilde Windows Media Player ile birlikte çal flt r labilir. Ancak burada da bir sorun mevcuttur, Windows Media Player 8 sürümü haricindeki eski versiyonlarda uyuflmazl klar yaflanabilmektedir. Bu yüzden ya bu program n son sürümü, ya da Micro DVD Player veya DivX Player gibi alternatif programlar kullan lmal d r. I < INFO> DivX 4.XX CODEC sürümü sadece PC için de il, Linux ve Mac sistemler için de kullan labilmektedir. Bu CODEC www.projectmayo.com adresinden temin edilebilir. < < Burada Micro DVD Player uygulamas n n genel arabirimini görüyorsunuz. 98 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE
DIVX NED R? MULTIMEDIA VE E LENCE DivX format ndaki video dosyalar n çal flt rmak için gereken bir di er unsur ise oldukça güçlü bir bilgisayard r. Bu format normalde DVD üzerine kaydedilen büyük miktardaki verinin s k flt r lmas n sa lad - için, bu dosyalar n görüntülenmesi ifllemi gerçekten de yüksek miktarda ifllemci gücüne ihtiyaç duymaktad r. Düflük seviye bir bigisayar bu dosyalar okumakta oldukça zorluk çekecek ve görüntü kalitesi çok düflecektir. Ayn husus DivX format ndaki dosyalar olufltururken de geçerlidir. Her ne kadar bir DivX dosyas olufltururken görüntü kalitesini düflürerek dönüfltürme ifllemini nispeten h zland rmak mümkünse de, bu olay n esprisini tamamen yoketmekten baflka bir ifle yaramayacakt r. Genel olarak ihtiyaç duyulan minimum sistem en az P2-450 ifllemci, 64 MB RAM ve 8 MB grafik kart ndan oluflmaktad r. Daha güçlü bir sistem tabii ki gösterim kalitesini belirgin bir biçimde yükseltecektir. DivX gösteren programlar görüntü kalitesini de ifltirecek biçimde ayarlamak mümkündür. < < KEND DIVX DOSYALARINIZI OLUfiTURMAK Evinizde kendi DivX format ndaki videolar n z oluflturmak için DVD sürücü ve büyük kapasiteli sabit diske sahip h zl bir bilgisayara ihtiyac n z olacakt r. Bunun haricinde Virtual Dub ya da FlasK MPEG gibi dönüfltürücü programlara da gerek vard r. Bu tür programlar Internet üzerinde bulabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 99
<<< MULTIMEDIA VE E LENCE DIVX NED R? Ancak burada dikkatinizi çekmek istedi imiz bir husus var. O da yasal bir DVD videonun bu flekilde dönüfltürülmesinin kanun d fl bir ifllem olmas d r. Zaten normalde bir DVD üzerinden sabit diskinize aktard n z film dosyalar özel flifrelerle korundu undan, bunlar sabit diskten çal flt rmak normalde mümkün de ildir. CSS ad verilen bir flifreleme teknolojisi bunu engellemektedir. Ancak zaman içinde DeCSS ad verilen programlar ortaya ç km fl, böylece DVD üzerindeki filmlerin "k r lmas " mümkün olmufltur. Fakat tabii ki tüm bunlar yaparak DVD filmleri DivX format na çevirmek korsanl a girmektedir. Buna ra men baflta Internet olmak üzere pek çok yerde DivX format na dönüfltürülmüfl korsan filmlerin al flverifli h zla yay lmaktad r. I < INFO> DivX teknolojisi eskiden kiralanan DVD filmlerin izlenmesine k s tlamalar getiren DivX sistemiyle kar flt r lmamal d r. Bu sistem bir müddet önce uygulamadan kalkm flt r. CODEC NEREDEN BULUNAB L R? Internet üzerindeki büyük arama sitelerinden herhangi birine "DivX" kelimesini girip arama yapt r rsan z, bu konuyla ilgili yüzlerce sitenin varoldu unu görürsünüz. Bu sitelerin ço u DivX CO- DEC lerinin yan s ra, bu formatta kaydedilmifl filmleri de bünyelerinde bar nd rmaktad rlar. Her ne kadar bu durum korsanl a giriyor olsa da, flu ana dek ilgili kurumlardan ya da flirketlerden henüz ciddi bir tepki gelmemifltir. E er do rudan CODEC bulabilece iniz bir sitenin adresine ihtiyac n z varsa, o zaman www.divx.com adresinden eski sürümünü indirmeniz mümkündür. Yeni sürümü indirmek için ise www.projectmayo.com ya da www.divx-digest.com adreslerine gidebilirsiniz. Buralarda ayr ca pek çok video dosyas da bulma flans n z olacakt r. DivX format flüphesiz MP3 gibi devrim niteli- inde bir geliflmedir. Bunun kullan m flimdilik yasalar çi ner nitelikte yap ld ndan, zaman içinde bu konuda büyük tart flmalar ve kavgalar n yaflanmas kaç n lmaz gözükmektedir. Ancak tüm bunlar böyle geliflmifl bir teknolojinin kullan m n durduramaz, sadece belirli bir disiplin alt na alma yönünde sonuçlar do urabilir. 100 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE
ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (15) PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (15) BAfiLANGIÇ PAROLASINI KAPAT- MAK E er bilgisayar n z bir yerel a a ba l olarak çal flacak flekilde ayarlanm flsa, o zaman her aç l flta Widnows sizden parola girmenizi isteyecektir. Siz bir parola girmemifl bile olsan z bu durum de iflmeyecektir. Bu da bilgisayar n açma dü mesine bas p baflka bir ifl için ayr ld - n zda, döndü ünüz zaman bilgisayar n hala çal flmaya haz r hale gelmemifl olmas demektir. Bu gerçekten de can s k - c olabilir, ancak devre d fl b rak lmas imkans z de ildir. Afla da verilen ad mlar tek tek uygulaman z yeterlidir. 1- A komflular simgesine sa tuflla t klay n ce aç lan menüden "Özellikler" fl kk n seçin. 2- "Yap land rma" k sm ndaki "Birincil A Oturumu" sat r ndan "Windows Oturumu Açma" fl kk n seçili hale getirin. 3- "Tamam" tufluna bast n zda Windows oturumu yeniden bafllatmak isteyecektir, buna izin vermeyin. 4- "Bilgisayar m" simgesinden "Denetim Masas " bölümüne girin. 5- Burada bulunan "Parolalar" simgesine çift t klay p afl n. 6- "Windows Parolas n De ifltir" tufluna bas n, sonra da parola k sm n bofl b rakarak onaylay n. Bundan sonra Windows bafllat l rken size parola sorulmayacakt r. BELGEYE F L GRAN EKLEMEK MS Word ile çal fl rken, haz rlamakta oldu unuz belgenin içine filigranlar yerlefltirebilirsiniz. Filigranlar yar saydam olan ve arka planda yer alan resimler ya da sembollerdir. Bunlar kullanarak belgelerinize daha farkl bir görünüm verebilir, mesela flirket logonuzu metin sonuna bu flekilde koyarak bir so uk damga etkisi yaratabilirsiniz. fiimdi bunu nas l uygulayabilece inize bakal m. Öncelikle "Ekle" seçene i k sm ndaki "Resim" fl kk ndan "Dosyadan" bölümüne girin. Aç lan pencere içinden istedi iniz resmi seçin daha sonra s ras yla "Metin Üstünde Kayd r" ve "Ekle" tufllar - na t klay n. Bundan sonra resmin üstüne sa fare tufluyla t klay n, aç lan menüden "Resim Biçimlendir" fl k- k n seçin. Ekrana gelen diyalog penceresindeki "Konum" k sm ndan "Kayd rma" bölümündeki "Yok" seçene ini iflaretleyin. Bundan sonra diyalog penceresini kapat n ve tekrar resmin üzerine sa tuflla t klayarak "S ra" menüsünden "Metnin arkas na gönder" fl kk n seçin. En son olarak araç çubu undaki resim araçlar k sm ndan "Filigran" seçene ini iflaretleyin ve ifllemi tamamlay n. HERKES Ç N B LG SAYAR PÜF NOKTASI 37
<<< PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (15) WORD Ç NE RES M YERLEfiT RMEK Bazen Word ile çal fl rken metin belgesi içine bir resim yerlefltirmeniz gerekebilir. E er kullanmak istedi iniz resim oldukça büyükse, bunu al fl lm fl kopyala-yap flt r yöntemiyle düzgün bir biçimde belge içine aktarmak mümkün olmayabilir. Çünkü pano uygulamas n n kapasitesi oldukça s n rl d r ve çok büyük bir resim rahatl kla bu s n r aflabilir. Bu gibi durumlarda resmi kay ps z olarak belge içine aktarabilmenin baflka bir yolu daha vard r. Yerlefltirmek istedi iniz resmi CTRL+F3 tufl kombinasyonu ile kopyalayabilirsiniz. Bundan sonra belge içine aktarmak için CTRL+SHIFT+F3 tufl kombinasyonunu kullanman z yeterlidir. HAREKETL MET NLER Word ya da Excel ile çal fl rken metinlerde kullan lan fontlar n temel özelliklerinin nas l de ifltirilece ini san r z art k hemen herkes bilmektedir. Ancak kullan lan fontlarla ilgili daha pek çok baflka ayar yapabilmeniz mümkündür, bunlar "Biçim" seçene i alt ndaki "Yaz Tipi" fl kk na t klayarak yapabilirsiniz. Burada aç lacak olan diyalog kutusu üç farkl k s ma ayr lm flt r. Burada bulunan "Canland rma" bafll kl k s mdan fontlara al fl lm fl n d fl nda özel efektler verebilirsiniz. Yapman z gereken buradaki efektlerden hoflunuza gideni seçmektir. Her efektin nas l görünece ini önizleme penceresi içinde görebilirsiniz. Özellikle bafll klarda bu tür efektleri kullanmak oldukça hofl etkiler yaratabilir. Ancak unutmay n ki belgenizi yaz c da bast rmaya kalkarsan z bu özel efektler göze hofl görünmeyecek sonuçlar do urabilir. HIZLI ARAMA Windows iflletim sistemi içinde arad - n z belgeleri çabucak bulman z sa layan bir "Bul" ifllevinin varl n biliyorsunuz. Ancak her ihtiyac n z oldu unda bu arama ifllevini yeni bafltan çal flt rmak ve arad n z dosyan n ad n girmek zaman al r. Özellikle arad n z dosyalar s k s k ayn isimlerden olufluyorsa her defas nda ayn ifllemi yapmak can s k c olacakt r. Neyse ki bunu halletmenin kolay bir yolu vard r. Önce arama ifllemini normal olarak bafllat n. Daha sonra araman z yapt r n ve "Dosya" seçene i menüsünden "Aramay Kaydet" fl kk na t klayarak ifllemi gerçeklefltirin. Masaüstünde "Tüm Dosyalar" ad nda bir dosya belirecektir. E er sonradan buna çift t klayacak olursan z arama ekran derhal aç lacakt r. MET NDE DÜZELTMELER ÖNLEMEK Word ile çal fl rken yazd n z metinler her zaman yaz m kaidelerine tam anlam yla uygun olmayabilir. Özellikle s k s k yabanc kelimeler kullan yorsan z, Word içindeki Türkçe sözlü e göre yap lan yaz m denetimine göre s k s k yaz m hatalar uyar s yla karfl laflabilirsiniz. E er çal fl rken yaz n z n kontrol edilmesini istemiyorsan z, o zaman bunu kapatabilirsiniz. Word 97 içinde bu ifllevi "Araçlar" menüsü alt ndaki "Seçenekler" diyalog penceresinden girilen diyalog kutusundan kontrol edebilirsiniz. Bu diyalog kutusu pek çok bölümden oluflmaktad r, sizin gitmeniz gereken bölüm "Yaz m Denetimi ve Dilbilgisi" bafll kl oland r. Burada bulunan "Yazarken yaz m denetle" fl kk n seçilmemifl hale getirin. Bundan sonra "Tamam" tufluna basarak ç k n, art k yaz m hatalar ekranda gösterilmeyecektir. 38 HERKES Ç N B LG SAYAR PÜF NOKTASI