Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi [Ünite Çalışma Kitapçığı] 8 1. ÜNİTE : ZEKÂT, HAC VE KURBAN İBADETİ 2. ÜNİTE: KAZA VE KADER Alperen ÇELİK Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmeni 2013

KAVRAMLAR KAZANIMLAR 2. ÜNİTE: 1. Paylaşma ve yardımlaşmanın birey ve toplum için önemini yorumlar. 2. İslam ın paylaşma ve yardımlaşmaya verdiği önemi yorumlar. 3. Paylaşma ve yardımlaşma ibadeti olarak zekât ve sadakanın kimler tarafından, kimlere, nelerden, nasıl verileceğini açıklar. 4. Zekât ve sadakanın birey ve topluma katkılarını yorumlar. 5. Başkalarına yardım ettiğinde yaşadığı duyguları arkadaşları ile paylaşır. 6. Ülkemizdeki sosyal yardımlaşma kurumlarını tanır. 7. Hac ve umre ile ilgili mekân ve kavramların anlamlarını açıklar. 8. Hac ibadetinin nasıl ve niçin yapıldığını açıklar. 9. Haccın birey ve toplum üzerindeki etkilerini açıklar. 10. Hac ve umrenin Müslümanlar arası iletişim ve etkileşime nasıl katkı sağladığının farkında olur. 11. Kurban ibadetinin anlamını, sosyal dayanışma ve yardımlaşma açısından önemini açıklar. 1. ÜNİTE: 1. Kaza ve kader kavramlarını açıklar. 2. Allah ın her şeyi bir ölçüye göre yarattığına örnekler verir. Sevgili Öğrenciler, 28 Kasım 2013 te gireceğiniz ilk sınavda yukarıdaki 13 kazanımdan sorumlu olacaksınız. Başarılar... 2

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 8. SINIF Yapılışına Göre İbadetler 3 Gruba Ayrılır: A. Bedenle Yapılan İbadetler: Namaz, oruç v.b. B. Malla Yapılan İbadetler: Zekat, sadaka v.b. C. Hem Mal, Hem Bedenle Yapılan İbadetler: Hac Hac Nedir? Hac, yılın belirli günlerinde dinimizce önemli sayılan Kâbe, Arafat ve çevresindeki yerlerin ibadet niyetiyle ziyaret edilmesidir. Gerekli şartları taşıyan her Müslümanın ömründe bir kez hac ibadetini yapması dinimizin bir emridir. Hac Niçin Yapılır? Bütün ibadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de asıl maksat Allah ın rızasını, hoşnutluğunu kazanmaktır. Hacca giden insanlar, Allah ın kendilerine verdiği sağlık ve zenginlik nimetlerinden dolayı ona şükretmiş olurlar. Önemli yerleri ziyaret ederek Allah a dua ve ibadet etmiş olurlar. Dünyanın dört bir yanından gelen farklı renk ve ırka mensup Müslümanlarla bir araya gelirler. Birbirlerini tanıma imkânı bulurlar. Hac Kimlere Farzdır? Akıllı ve ergenlik çağına girmiş olanlara, Ekonomik durumu iyi olan, yani hacca gidip gelinceye kadar hem kendi hem de bakmakla yükümlü olduğu insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar varlıklı kimselere, Sağlığı hacca gitmeye elverişli olanlara (Sağlığı elverişli olmayanlar bir başkasını kendi adına hacca gönderebilir.) Özgürlüğünü kısıtlayacak bir durumu bulunmayanlara, Bulaşıcı hastalık, terör, savaş gibi yol güvenliğini tehlikeye düşürecek bir durumla karşı karşıya olmayanlara farzdır. Kâbe Müslümanlar İçin Neden Önemlidir? Yeryüzünde Allah a ibadet amacıyla yapılan ilk binadır. (Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapılmıştır.) Kâbe Müslümanların kıblesidir. Gücü yetenlerin Kâbe yi haccetmesi, Allah ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır. [Âl-i İmran suresi, 97. ayet] Umre Nedir? Umreyle Hac Arasındaki Farklar: Umre de hacda olduğu gibi Mekke deki kutsal mekânları ziyaret etmektir. Umrenin hacdan farkları şunlardır: Umre, hac zamanı dışında da yapılabilir. Bir sene içerisinde bir defa hac yapılabilir. Umre ise birden fazla yapılabilir. Hac farz, umre ise sünnettir. Umrede sadece ihrama girilerek Kâbe tavaf edilir ve sa y yapılır. Umre de vakfe, şeytan taşlama ve kurban kesme yoktur. 2012 SBS 3

Resim : Mikat sınırlarını gösteren harita DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 8. SINIF Hac ve Umre ile İlgili Kavramlar: 1.İhram: Başka zamanlarda yapılmasında sakınca olmayan bazı davranışların hac ve umre ibadeti yerine getirilirken belli bir süre için yasak olması demektir. Bu yasakların başladığı sınırlara mikat denir. Kâbe ye gidenler mikatta ihrama girer ve hacca niyet eder. İhramlı Kişiye Yasak Olan Davranışlar: Saç, sakal ve tırnak kesmek Bitkileri koparmak Hayvanlara zarar vermek Dikişli elbise giymek Resim : İhram kıyafetleri Resim : Sa y yapan Müslümanlar Hacerül Esved(Kara Taş): Kabe nin güneydoğu köşesinde yer alan ve tavafın başlama yerini işaret eden gümüş bir çerçeve içerisinde yer alan taştır. Haccın Farzları: 1.İhram 2.Kabe yi tavaf 3.Arafat ta vakfe Haccın Vacipleri: 1.Sa y 2.Müzdelife Vakfesi 3.Şeytan Taşlamak 4.Saçları traş etmek veya kısaltmak 5.Veda Tavafı Kim Allah için hacceder ve Allah a karşı gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu günkü gibi günahlarından arınmış bir şekilde hacdan döner. [Hadis] 2.Tavaf: Kâbe nin güneydoğu köşesinde bulunan Hacerü l-esved in hizasından başlayarak Kâbe nin etrafında yedi kez dönmektir. Her bir dönüşe şavt denir. Tavaf haccın farzlarındandır. Farz olan tavaf Kurban Bayramı nın ilk üç gününde yapılır. Tavaf esnasında kişi, kendisi, ailesi ve bütün inananların iyiliği için dua eder. 3.Sa y: Mekke de bulunan Safa ve Merve tepeleri arasında yedi defa gidip gelmektir. Safa dan Merve ye dört, Merve den Safa ya üç kez gidilir. Sa y haccın gereklerinden olup Hz. İsmail in anneci Hacer in, oğluna su arayışını sembolize eder. 4.Vakfe: Arife günü öğle vaktinden bayram sabahına kadar, bir süre Arafat ta bulunmak demektir. (Mekke yakınlarında bulunan dağ) Bu süre ibadet ve dua ile geçirilir. 5. Müzdelife: Arafat ta vakfe den sonra Müzdelife ye gidilir. Müzdelife de akşam ve yatsı namazları, yatsı vaktinde cemaatle kılınır. Buna namazların cem edilmesi denir. Bayram sabahı Müzdelife vakfesi yapılır. 6.Mina: Müzdelife vakfesinden sonra Mina ya hareket edilir ve burada şeytan taşlanır, ardından kurban kesilir. 7.Mescid-i Nebi: Hz. Muhammed in Medine ye hicret ettikten sonra ilk yaptırdığı mescittir. Vefat ettiğinde de Mescid-i Nebi nin yanına defnedilmiştir. Hac vazifesini yerine getiren Müslümanlar Mescid-i Nebi yi ve Peygamberimizin kabrini de ziyaret ederler. Çünkü Peygamberimiz: Beni vefatımdan sonra ziyaret edenler, hayatımda ziyaret etmiş gibidir. buyurmuştur. 8. Şeytan Taşlama: Şeytan taşlama sembolik bir ibadettir. İnsanın içindeki kötü duygulardan ve şeytanın tuzaklarından kurtulmayı sembolize eder. Müzdelife vakfesinden sonra burada toplanan taşlarla Mina da şeytan taşlanır. 4

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 8. SINIF BUNLARA DİKKAT Hac ve umre arasındaki benzerlik ve farklar Haccın Müslümanlar arasındaki birlikteliği sağlamadaki rolü ve önemi Müslümanlar arasında eşitlik duygusu (Makam, ırk, renk ayrımı yok) Hac ibadetinde yapılanların sıralaması Şeytan taşlamanın kötülüklere karşı sembolik bir tepki oluşu. Haccın İnsan Davranışları Üzerindeki Etkisi: Kişi Allah ın bir emrini yerine getirmenin mutluluğunu yaşar. Farklı ırk, dil ve kültürlerden Müslümanlar aynı amaç için bir araya gelmiş olurlar. Müslümanlar arasındaki birlik, beraberlik ve kardeşlik duyguları pekişmiş olur. Hacda giyilen ihram, insanlar arasındaki makam, mevki, unvan gibi farklılıkları ortadan kaldırır, insanları gösterişten uzak, sade bir görünüme kavuşturur. İhramlıyken en ufak bir canlıya bile zarar vermeme gibi konan yasaklar, insanın bütün canlılara karşı şefkat ve merhamet gösterme alışkanlığı kazanmasına yardımcı olur. Tavaf, bütün Müslümanların birlikteliğinin sembolik ifadesidir. Arafat ta vakfe Allah ın huzurunda bekleyişi hatırlatır. Sa y, en imkânsız zamanlarda bile Allah tan ümit kesmemeyi ve tevekkülü bize anlatır. Şeytan taşlama esnasında şeytanın hile, düşmanlık ve kötülüklerine karşı sembolik bir tepki gösterilmiş olur. Hac yolculuğu insanın bilgi ve görgüsünü arttırır. Zorluklara sabretme alışkanlığı kazandırır, iradeyi güçlendirir. Sırasıyla Hac İbadetinde Yapılanlar: 1. Hacca niyet edilerek İhram a girilir. (Mikat sınırlarında ihrama girilir.) 2. Mekke ye gidilerek tavaf ve sa y yapılır. 3. Arafat ta vakfe yapılır. (Arefe gününden bayram sabahına kadar) 4. Akşam Müzdelife ye gidilir ve gece orada geçirilir. 5. Müzdelife vakfesi yapılır ve Mina ya hareket edilir. (Bayramın 1. günü) 6. Mina da şeytan taşlama ibadeti yapılır, ardından kurban kesilir. 7. Tekrar Mekke ye dönülerek Ziyaret Tavafı yapılır. 8. Mekke den ayrılmadan bir de Veda Tavafı yapılır. Hac, hicretin 9. yılında farz kılınmıştır. Peygamberimiz hicretin 10. yılı hac yapmıştır. Bu peygamberimizin ilk ve tek haccıdır. Buna aynı zamanda veda haccı denir. Kim Allah için hacceder ve Allah a karşı gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu günkü gibi günahlarından arınmış bir şekilde hacdan döner. [Hadis] Telbiye Duası ve Anlamı Lebbeyk Buyur Allahümme lebbeyk Allah ım buyur Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk Buyur ey ortağı olmayan! Buyur İnne l-hamde ve n-nimete leke Tüm hamt ve nimetler sana aittir. Mülk de sana aittir. ve l mülk lâ şerîke lek Senin ortağın yoktur. 5

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 8. SINIF Kurban Nedir? İslâm dininde yerine getirilmesi vacip(*) ibadetlerden biridir. Kurban, Allah a yaklaşmak ve onun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla belirli bir zamanda uygun nitelikteki bir hayvanı kesmektir. Kesilen bu hayvana da kurban denir. Bu tanıma göre; Kurban Allah rızası için kesilir. Kurban kesilecek hayvanın bir takım niteliklere sahip olması gerekir. Kurban, yılın belirli günlerinde kesilir. (Hicri aylardan Zilhicce ayının 10, 11, 12. günleri) Kurban Keserken Nelere Dikkat Edilmelidir? Kurbanı kesecek kişinin bu işi iyi biliyor olması gerekir. Kesmeye götürürken kurbana iyi davranmalı, hayvana eziyet verici davranışlardan uzak durmalıdır. Kurbanlık hayvan kıbleye doğru yatırılır ve Bismillahi Allahü Ekber denilerek kesilir. Kurban kesilirken çevre temizliğine ve sağlık kurallarına uyulmalıdır. İbadetle İlgili Kavramlar: a)farz: Dinin yapılmasını kesin bir şekilde istediği ibadet ve davranışlardır. b)vacip: Farz kadar kesin olmamakla birlikte yapılması emredilen ibadetlerdir. c)sünnet: Hz. Muhammed in yaptığı ve bizim de yapmamızı istediği ibadetlerdir. Biz, her millet için Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık. [Hac suresi, 34] Onların ne etleri ne de kanları Allah a ulaşmaz. Fakat sizin Allah ın emirlerine olan bağlılığınız ona ulaşır. [Hac suresi 37] Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın. [Hadis] Kurbanın Eti ve Derisi: Peygamberimizin tavsiyesine göre kurban eti üçe bölünür. Bir bölümü yoksul ve ihtiyaç sahibi kimselere, bir bölümü ev halkına, bir bölümü de gelen misafir ve komşular için ayrılır. Dileyen kurban etinin tamamını da fakirlere ve yardım kuruluşlarına bağışlayabilir. Kurbanın derisi de hayır kurumlarına ve fakirlere verilebilir. Kurban Niçin Kesilir? Bütün ibadetlerde olduğu gibi kurbanda da asıl amaç Allah rızasını kazanmaktır. Kişi kurban kesmekle Allah ın emrini yerine getirmiş olmanın mutluluğunu yaşar, Allah a kulluk bilincini ortaya koyar. Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar. Kişiyi bencillikten kurtarır, cömert olmaya teşvik eder. Yapılan yardımlar sayesinde zenginlerle, yoksullar arasındaki bağlar güçlenir. Kurban Kesilebi- Kaç Kişi Adı- Nitelikleri Koyun ve Keçi 1 kişi adına 1 yaşını doldurmuş Sığır ve Manda 1-7 kişi adına 2 yaşını doldurmuş Deve 1-7 kişi adına Kimler Kurban Kesmekle Yükümlüdür? Akıllı, ergenlik çağına gelmiş, 5 yaşını doldurmuş olmalı Zekât verebilecek seviyede zengin olan Müslümanlar.(*) Kurban kesilecek hayvanların sağlıklı olması gerekir. (Kör, topal olmamalı) 6

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI... 8. SINIF Kurban İbadetinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Açısından Önemi: Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar. Zenginle fakir arasındaki bağları güçlendirir. Kurban, insanın sevdiği şeyi Allah için feda etmesi demektir. Hicri Aylar(4 Kasım 2013-1 Muharrem 1435) 1. Muharrem (Aşure Günü) 2. Safer 3. Rabıulevvel (Hz. Muhammed in doğumu) 4. Rabiu lâhir 5. Cemaziyelevel 6. Cemaziyelahir 7. Recep (Üç aylar başlangıç) 8. Şaban 9. Ramazan (Kur an ayı) 10. Şevval 11. Zilkâde 12. Zilhicce (Kurban, Hac zamanı) Biz, her millet için Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık. [Hac suresi, 34] Onların ne etleri ne de kanları Allah a ulaşmaz. Fakat sizin Allah ın emirlerine olan bağlılığınız ona ulaşır. [Hac suresi 37] Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın. [Hadis] KURBAN ÇEŞİTLERİ: 1.Adak Kurbanı: Bir işin veya isteğin olması halinde kesilmek üzere Allah a adanan kurbandır. Adak kurbanı tamamen fakirin hakkıdır. Adak kurbanı kesen kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler kesilen bu kurbanın etinden yiyemezler. 2.Şükür Kurbanı: İnsanlar kendilerini mutlu eden bir haber, yeni bir ev veya araba aldıklarında Allah a şükür maksadıyla bazen kurban keserler. Buna şükür kurbanı denir. 3.Akîka Kurbanı: Çocuk sahibi olan anne-babalar Allah a şükür amacıyla kurban kesebilir. Bu kurbana da akîka kurbanı denir. Not: Şükür ve akîka kurbanının etinde bu kurbanı kesenler ve yakınları da yiyebilir. Alevî Bektaşi Kültüründe Kurban: Alevî- Bektaşiler, Kurban Bayramı başta olmak üzere, yılın belli mevsimlerinde çeşitli nedenlerle kurban keserler. Kurban kesilirken Kurban Tığlama(kesme) duası okunur. Bu kurban çeşitleri şunlardır: 1.Adak kurbanı: Bir is veya isteğin gerçekleşmesi durumunda kesilir. 2.Ziyaret kurbanı: Ziyaret yerlerine giderken kesilir. 3.Şükür kurbanı: Muharrem ayında kesilir. 4.Dâr kurbanı: Ölen kişinin affı için kesilir. 5.Musahiplik kurbanı: Yol kardeşliği(musahiplik) sözü verilirken kesilir. 7

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI... 8. SINIF İslâmda Paylaşma ve Yardımlaşmaya Örnek Verilebilecek İbadetler: Zekat Sadaka Fidye Fitre Kurban Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. [İnsan suresi, 8] Allah yapacağınız her iyiliği bilir. [Bakara suresi, 215] Yetimin başını okşa, yoksulu doyur. [Hadis] İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı: İnsan, yaratılış itibariyle muhtaç bir varlıktır. Başta anne babası olmak üzere diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Bu nedenle insan, yaşamını bir toplumunun üyesi olarak yardımlaşma ve paylaşma içerisinde sürdürmek zorundadır. Bir toplumdaki bütün insanların imkânları eşit değildir. Her toplumda zengin insanlar olduğu gibi yoksul insanlar da vardır. İş bulamadığından veya sağlığı elverişli olmadığından çalışamayan insanlar olabilir. Böyle durumlarda zengin insanların, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeleri ve sahip oldukları imkânları onlarla paylaşmaları gerekir. Bu konuda Yüce Allah: Onların (zenginlerin) mallarında, muhtaç ve yoksullar için bir hak vardır. [Zâriyat, 19] buyurmuştur. 2. İslâm ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem: İslâm dini insanların yardımlaşma ve dayanışma içerisinde kardeşçe yaşamalarını ister. Elde bulunan imkânların başkalarıyla paylaşılmasını, zor durumda olan insanlara maddî ve manevî olarak yardım edilmesini öğütler. Bu paylaşma ve yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biri ensar-muhacir kardeşliği olmuştur. Baskılar sonucu bütün mal varlıklarını bırakarak Mekke den Medine ye göç etmek zorunda kalan Mekke li muhacirlere, Medineli Müslümanlar sahip çıkmışlar, bütün imkânlarını onlarla paylaşmışlardır. Bu nedenle Medineli Müslümanlara yardım edenler anlamına gelen ensar ismi verilmiştir. Paylaşmak veya yardım etmek için zengin olmak gerekmez. Dinimiz bollukta ve darlıkta başkalarına yardım etmeyi öğütler. 3. Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât: Zekat, kelime anlamı olarak, temizlik, artma, çoğalma, arıtma ve bereket anlamlarına gelir. Terim olarak ise; Zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Zekat, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medine de farz kılınmıştır. Zekatın amacı, toplumsal yardımlaşmayı yaygınlaştırmak ve yoksulları korumaktır. Ayrıca zekat, malın bereketlenmesi ve çoğalmasıdır. Zekât İbadetinin Kişiye ve Topluma Faydaları: Kişi zekat vermekle, Allah ın kendisine vermiş olduğu nimetlere karşı şükretmiş olur. Zekat zenginlerle fakirler arasındaki kıskançlık, kin ve düşmanlık duygularını giderir, dostluk ve saygı bağlarını kuvvetlendirir. Zekât, İnsandaki cimrilik ve bencillik gibi kötü duyguları yok eder. Zekât ekonomik dengesizlikleri önler. Toplumda sosyal adaletin sağlanmasına katkıda bulunur. Kimler Zekât Vermekle Yükümlüdür? Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunludur. Bir kimsenin dinen zengin sayılabilmesi için nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Nisap: Yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçların dışında en az 85 g altın veya ona eşdeğer mal ya da paraya sahip olmaktır. Zekâtı verilecek mal ya da paranın bir yıl süreyle sahibinin elinde bulunması gerekir. Ayrıca zekât verecek kişinin borcu da bulunmamalıdır. 8

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI... 8. SINIF Zekât Kimlere Verilir? Tevbe suresi 60. Ayette zekat verilebilecek kişiler şöyle sıralanmıştır: Yoksullara, borçlulara, düşkünlere, yolda kalmış yolculara, özgürlüğünü yitirmiş olanlara, kalbi İslâm a ısındırılmak istenenlere, Allah yolunda çalışanlara, zekât toplamakla görevli memurlara.. Zekat verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. Ancak zekât verecek kişi eşi, çocukları, anne, baba, dede, babaanne gibi bakmakla yükümlü oldukları kişilere zekât veremez. Zekatı Kim? Nelerden? Ne Kadar? Kimlere verilmelidir? İslâm da Paylaşma ve Yardımlaşmaya Örnek Verilebilecek İbadetler: Zekat, Sadaka, Fidye, Fitre, Kurban... Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvan Zekat Oranı: Küçükbaş Hayvanlar: 40-120 ye kadar 120-200 e kadar 200-400 e kadar 400-500 e kadar Büyükbaş Hayvanlar: 1 koyun 2 koyun 3 koyun 4 koyun 30-40 en az 2 yaşında 1 dana/düve 40-60 en az 3 yaşın 1 dana/düve 60 en az 1 yaşında 2 buzağı Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. [İnsan suresi, 8] Allah yapacağınız her iyiliği bilir. [Bakara suresi, 215] Yetimin başını okşa, yoksulu doyur. [Hadis] Zengin olan her Müslüman Altın, gümüş, nakit para ve menkul değerler Ticaret malları Koyun ve keçi Zekât Verirken Nelere Dikkat Edilmelidir? Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. (Bakmakla yükümlü olduğumuz yakınlarımız hariç) Zekât bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. Ve kesinlikle Allah için verildiği bilinmelidir. Zekât verirken, gösterişten uzak, gurur ve kibre kapılmadan yerine getirilmelidir. Alçakgönüllü, anlayışlı ve hoşgörülü olmalıdır. Mümkünse zekât gizlice verilmelidir. 1/40 % 2,5 Sığır ve manda 1/30 Deve Toprak ürünleri Her beş deve için bir koyun veya keçi 1/10 (% 10 Doğal yollarla sulanıyorsa) 1/20 (% 5 Masraf edilerek sulanıyorsa) Zekât verdiğimiz kişinin onurunu kırmadan, gururunu incitmeden bu ibadeti yerine getirmeliyiz. 4. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka: Yoksullara Düşkünlere Borçlulara Yolda kalmış olanlara Özgürlüğünü yitirmiş olanlara Kalbi İslâm a ısındırılmak istenenler (Müellefe-i Kulub) Allah yolunda çalışanlara Zekât memurlarına Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü yardım ve iyiliğe sadaka denir. Sadakada zaman ve miktar sınırlaması yoktur. İnsanlar istedikleri zaman, istedikleri kadar yapabilirler. Ayrıca sadaka verecek kişinin zengin olması da gerekmez. Bu yüzden sadaka zekâttan daha kapsamlı bir ibadettir. Sadaka sadece maddi yardımla olmaz. İnsanın bilgi ve tecrübesini diğer insanlarla paylaşması, bir hastayı ziyaret etmek, insanlara güler yüzle selam vermek, insanların üzüntülerini paylaşmak, dertlerine ortak olmak da bir çeşit sadakadır. 9

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI... 8. SINIF Sadaka-ı Cariye: Sadaka çeşitlerinden biri de sadaka-ı cariye dir. Sevabı hiç bitmeyen, öldükten sonra da insana sevab kazandıran sadaka demektir. Herkesin yararlanacağı cami, okul, yurt ve hastane gibi hayır kurumları yaptırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak, hayırlı evlat yetiştirmek sadaka-ı cariyeye örnek verilebilir. Peygamberimiz konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: Kişi öldüğü zaman, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-ı cariye, insanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat. Fıtır Sadakası: Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken ve halk arasında fitre olarak bilinen sadakadır. Fitreyi zengin Müslümanların vermesi gerekir ama miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre verebilir. Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek kişinin bir günlük yiyecek miktarı kadardır. (2013 yılı için 9,25 TL) Fıtır sadakası kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini aile büyüklerinden biri verir. Fıtır sadakası, sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü anlamına gelir. Fıtır sadakasıyla herkes kendi imkanları ölçüsünde yardım etmenin mutluluğunu yaşar. İnsanı cömertliğe alıştırır. Yoksullarda aldıkları yardımlarla bayramlık ihtiyaçlarını karşılarlar. Böylece karşılıklı sevgi ve kardeşlik bağları güçlenir. Sadaka çeşitlerinden fıtır sadakası (fitre) ramazan bayramında önce verilmesi gerekli bir sadaka çeşididir. Bir de ramazan ayında sürekli hastalığı veya yaşlılığı sebebiyle oruç tutamayanların tutamadığı her gün için ödedikleri fidye vardır. Fidye bir sadaka çeşidi sayılmaz ancak yardımlaşma ve dayanışma ibadeti sayılabilir. 5. Yardımlaşma Kurumlarımız: İslâm dininin toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya verdiği önem Müslümanları da bu konuya önem vermeye yöneltmiştir. Atalarımız bu amaçla yoksul ve kimsesizlerin beslenmeleri için aşevleri(imarethaneler), hastaların tedavisi için hastaneler(darüşşifalar), yaşlıları korumak için huzurevleri (darül acezeler) açmışlardır. Ayrıca öğrencilere yardım etmek, bilimsel çalışmalara katkı sağlamak, kış şartlarında hayvanlara yiyecek sağlamak vb. amaçlarla vakıflar kurmuşlarıdır. Bu yardım kuruluşları ve vakıfların benzerlerine bugün de rastlamaktayız. Kızılay, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Milli Eğitim Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı v.b. sivil toplum kuruluşları bunlara örnek olarak verilebilir. Bir kimseye bineğine binmede veya eşyasını taşımada yardım etmek, güzel söz, namaza gitmek için atılan her adım, yoldaki rahatsızlık veren şeyleri kaldırmak bir sadakadır. [Hz. Muhammed] Kim Müslüman kardeşine yardım eder ve onun ihtiyacını karşılarsa Allah da ona yardım eder. Kim bir Müslümanın sıkıntısını giderirse Allah da kıyamet günün de onun sıkıntılarından birini giderir. [Hz. Muhammed] ZEKAT Farzdır. Belli bir miktarı vardır. Yılda bir defa verilir. Maddî değerli olan şeylerden verilir. SADAKA Sünnettir. Dilediğimiz kadar verebiliriz. Dilediğimiz zaman verebiliriz. Manevî şeyler de sadaka kabul edilir. 10

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI... 8. SINIF «Gökleri yedi kat yaratan odur. Rahman ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak bir bozukluk görüyor musun?» Mülk suresi, 3. ayet Atmosferin 7 Katmanı: 1- TROPOSFER: Dünyaya en yakın katmandır. Yağmur, kar bu katmanda oluşur. 2- STRATOSFER 3- OZONOSFER: Güneşten gelen zararlı ışınlar bu katta tutulur. 4- MEZOSFER 5- TERMOSFER 6- İYONOSFER 7- EKZOSFER Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık. [Kamer suresi, 49. ayet] O, yeryüzünde olanların hepsini sizin için yaratan sonra göğe yönelip onu yedi gök halinde düzenleyendir. [Bakara suresi, 29. ayet] Güneş ve Ay bir hesaba göre hareket etmektedir. Göğü Allah yükseltti ve dengeyi o koydu. Sakın o dengeyi bozmayın. [Rahman suresi, 1-5. ayet] Allah her şeyi Bir Ölçüye Göre Yaratmıştır: Allah kâinatta bulunan her şeyi belli bir plan ve ölçü içerisinde yaratmıştır ve insandan kâinatı incelemesini, ondaki uyum ve denge üzerinde düşünmesini istemiştir. Allah her şeyi yerli yerinde yaratmıştır. İnsan ve hayvanlar yaratılmadan önce, yeryüzü onların yaşamlarına uygun bir şekilde yaratılmıştır. Bizlere düşen evrendeki bu düzeni korumaktır. Yeryüzündeki Düzen ve Ölçüye Örnekler: Deniz ve göllerdeki tuz, suda yaşayan canlıların hayatlarına uygun orandadır. Gezegen ve yıldızların büyüklükleri, aralarındaki mesafe kâinattaki dengeyi bozmayacak şekildedir. Dünyanın Güneş ve Ay a olan uzaklığı dünyadaki yaşamı olumsuz etkilemeyecek orandadır. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı. İnsan kulağının işitme sınırları Gözümüzle her şeyi görebilmemiz.. Kaza ve Kader Ne Demektir? Allah ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde yaratmasına ve yaratılmış olan her şeyi programlamasına kader denir. Kaderde yer alan olayların zamanı gelince ortaya çıkmasına da kaza adı verilir. Evrendeki Yasalar: Allah evrendeki düzen ve işleyişi bir takım yasalara bağlamıştır. Evrende görülen bu yasalar üç başlık altında toplanır: 1. Fiziksel Yasalar: Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensipleri konu alan yasalardır. Örnek: Suyun 100 derecede kaynaması... Isınan metallerin genleşmesi... Eylemsizlik ilkesi... 2. Biyolojik Yasalar: Canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır. Örnek: İnsanın yaşaması için solunum, sindirim, dolaşım sistemlerine sahip olması gerekir. Canlıların dış dünyayı algılayabilmesi için duyu organlarına ihtiyaç vardır. Balıklar suda solunum yapabilmek için solungaçlara, kuşlar uçabilmek için kanatlara ihtiyaç duyarlar. 3. Toplumsal Yasalar: Toplumsal olaylar arasında var olan sebep sonuç ilişkisini ifade eden yasalardır. Bu yasalar Kur an-ı Kerim de sünnetullah kavramıyla dile getirilmiştir. Örnek: Adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur. Kuraklık sonucu açlık-susuzluk yaşayan insanlar göç ederler. Sanayileşmenin artmasıyla köyden kente göç hızlanmıştır. 11