BASINÇLI KAPLAR KAPSAMINDAKİ YÖNETMELİKLERİ BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ANAMETAL SANAYİ ŞUBESİ MAYIS 2012
BASINÇLI KAPLAR KAPSAMINDAKİ YÖNETMELİKLER Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği (87/404/AT) Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (99/36/AT) Aerosol Kaplar Yönetmeliği (75/324/AT)
BASINÇLI EKİPMANLAR YÖNETMELİĞİ (97/23/AT) SUNUM İÇERİĞİ 0.AMAÇ 1.KAPSAM 2.TANIMLAR 3.TEKNİK GEREKLER VE SIIFLANDIRMASI 4.UYUGNLUK DEĞERLENDİRMESİ 5.UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞLARI 6.CE UYGUNLUK İŞARETİ 7.TEMEL EMNİYET GEREKLERİ 8.MODÜLLER 9.UYUGNLUK BEYANI
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Yönetmelik, 25 Madde, 4 Bölüm ve 7 Ekten oluşmaktadır.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 0.GİRİŞ AB Konseyi tarafından 29 Mayıs 1997 tarihinde kabul edildi. AB de 29 Kasım 1999 tarihinde yürürlüğe girdi. AB de 29 Mayıs 2002 tarihinde zorunlu uygulamaya girdi.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Ülkemizde ise, 10 Nisan 2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlük tarihi 01 Temmuz 2003 olarak belirlenmiştir. Ancak, 19.03.2003 tarih ve 25053 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Geçici Madde ile yürürlük tarihi 01.01.2004 ertelenmiştir. Yönetmelikte bazı editörsel değişiklikler yapılarak 22.01.2007 tarih ve 26411 sayılı Resmi Gazetede yeniden yayımlanmıştır.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 0.GİRİŞ Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinin Amacı: AB üye ülkelerinde basınçlı ekipman ile basınçlı ekipman donanımlarının teknik engellerden bağımsız olarak piyasaya arzı ve hizmete sokulmasını temin etmek için tasarım, üretim, muayene ve uygunluk değerlendirme işlemlerinin yapılmasını sağlamaktır.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 1.KAPSAM Maksimum izin verilen PS basıncı 0,5 bar dan daha büyük olan ve bu yönetmelik kapsamında yer alan basınçlı ekipman ve basınçlı donanımları kapsar. Kaplar, basınca maruz depolama tankları, ısı değiştiriciler, endüstriyel boru hatları, emniyet cihazları ve basınç aksesuarları gibi bazı ürünler sayılabilir.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 1.KAPSAM DIŞI Diğer yönetmeliklerin kapsamına giren ürünler (99/36/AT, 87/404/AT, 75/324/AT, vs...) Araba lastikleri, şişme yastıklar, oyun topları, balonlar, içme suyu nakil ağları, turbo jeneratörler, kompresörler, basınçlı ısıtıcılar, yüksek voltajlı elektrik ekipmanları, petrol çıkarma ekipmanları, silahlı kuvvetler için tesisatlar, gemiler, roketler, uçaklar ve hareket edebilir deniz araçları, karbonatlı içecekler için şişeler ve kaplar, sıcak su ısıtma sistemindeki radyatör ve borular.
2.TANIMLAR Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Akışkanlar Basınçlı ekipman Boru donanımı Donanımlar Basınçlı aksesuarlar Emniyet aksesuarları Malzemeler İçin Avrupa Onayı İzin verilen maksimum basınç (PS) İzin verilen maksimum/minimum sıcaklık (TS Sabit bağlantılar Hacim (V) Standart çap (DN) Modül Teknik Dosya
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 3.TEKNİK GEREKLER (EK-I) VE SINIFLANDIRMA Genel Tasarım İmalat Malzeme
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 3.TEKNİK GEREKLER VE SINIFLANDIRMA Basınçlı ekipmanlar iki guruba ayrılabilir: a) EK-I deki temel emniyet gereklerini tam olarak sağlayan ekipmanlar (6.MADDE, 1. ve 2.FIKRA). Bu tür ekipmanlar CE işareti taşımalıdır. b) İyi mühendislik deneyimlerine göre tasarlanan ve imal edilen ekipmanlar (6. MADDE 3. FIKRA). Bu tür ekipmanlar CE işareti taşımamalıdır.
3.TEKNİK GEREKLER VE SINIFLANDIRMA SINIFLANDIRMA Basınçlı ekipmanlar EK-II ye uygun olarak, artan tehlike seviyesine göre sınıflandırılmaktadır. Bu amaçla akışkanlar iki gruba ayrılır: 1) Birinci grup, tehlikeli akışkanlardan oluşur. Bunlar, patlayıcı, alevlenebilen, toksik ve oksitleyici olarak tanımlanan maddeleri kapsar. 2) İkinci grup ise yukarıda bahsedilmeyen bütün diğer akışkanları kapsar.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) TEKNİK GEREKLER VE SINIFLANDIRMA Bir basınçlı ekipman için hangi tablonun kullanılması gerektiğini bulmak açısından sorulması geren sorular, Ekipmanın kap mı yoksa boru sistemi mi olduğu, Ekipmanda bulunacak akışkanın gaz mı yoksa sıvı mı olduğu, Akışkanın Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliğine göre tehlikeli ürün olup olmadığı, tespit edilmelidir.
EK II UYGUNLUK DEĞERLENDİRME TABLOLARI Kaplar, 1. Grup akışkan (gaz) Tasarım sıcaklığında buhar basıncı 0.5 bar dan büyük olanlar. Yönetmeliğin 6 ncı maddesi 1. fıkrası a(1.1) bendinde geçen ekipmanlar
Yönetmeliğin 6 ncı Maddesi 1. fıkrası (b) bendinde geçen ekipmanlar Buhar jenaratörleri, Buhar kazanları ve basınçlı pişiriciler
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 4.UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ Basınçlı Ekipman imalatçısı, piyasaya sürmeden önce her bir ekipmanı, ayrıntılarını Yönetmeliğin Ek-III ünde yer alan modül veya modüllerden ibaret olan uygunluk değerlendirmesine tabi tutar.
K-I K-II K-III K-IV Modül B (AT Tip İncelemesi) Modül B1 (AT Tasarım İncelemesi) Modül B1 (AT Tasarım İncelemesi) Modül B (AT Tip İncelemesi) Modül B (AT Tip İncelemesi) Modül B (AT Tip İncelemesi) Modül A (İç Üretim Kontrolü) Modül A1 (Son Değerlendirmede İzlenecek İç Üretim Kontrolü) Modül D1 (Üretim Kalite Güvencesi) Modül E1 (Ürün Kalite Güvencesi) + Modül C1 (Tipe Uygunluk) + Modül F (Ürün Doğrulaması) + Modül D (Üretim Kalite Güvencesi) + Modül E (Ürün Kalite Güvencesi) Modül H (Tam Kalite Güvencesi) + Modül D (Üretim Kalite Güvencesi) + Modül F (Ürün Doğrulaması) Modül G (AT Birim Doğrulaması) Modül H1 Tasarım İncelemesi ve Son Değerlendirmenin Özel Gözetimi ve Tasarım İncelemesi ile Tam Kalite Güvencesi)
5. UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞLARI: Birçok AB direktifinde uygunluk değerlendirme kuruluşu olarak sadece Onaylanmış Kuruluşlar söz konusudur. Ancak, Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinde uygunluk değerlendirmesi için 3 farklı uygunluk değerlendirme kuruluşu vardır. Bunlar, Onaylanmış Kuruluş, Tanınmış üçüncü taraf kuruluş ve Kullanıcı Denetmenidir.
6.CE İŞARETİ CE İşareti, ürünün, temel gerekler olarak tanımlanan ve insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşamı ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından asgari güvenlik koşullarına sahip olduğunu gösteren bir işarettir. CE işareti, tüketiciye bir kalite güvencesi sağlamaz, yalnızca ürünün, asgari güvenlik koşullarına sahip olduğunu gösterir. Diğer taraftan, ticari açıdan, ürünlerin bir üye ülkeden diğerine dolaşımı sırasında bir çeşit pasaport işlevi görmektedir.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 6.CE işaretinin iliştirilmesi iki şekilde olmaktadır: Düşük riskli ürünlerde, Yüksek riskli ürünlerde,
CE UYGUNLUK İŞARETİ CE uygunluk işareti oluşmaktadır. aşağıda belirtilen şekilde, 'CE harflerinden Şayet CE uygunluk işareti küçültülecek veya büyütülecekse, üstteki ölçekli resimde belirtilen oranlara uyulmalıdır. CE uygunluk işaretinde yer alan tüm yazılar, 5 mm den küçük olmamak üzere aynı düşey boyutlarda olmalıdır.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 7.TEMEL EMNİYET GEREKLERİ Temel Emniyet Gerekleri, basınçlı ekipmanların ve basınçlı donanımların tasarım, üretim, malzeme ve muayenesi ile ilgili gerekli hükümleri kapsamaktadır.
8.MODÜLLER Basınçlı ekipmanın bulunduğu kategoriye bağlı olarak tasarım, üretim ve kontrol safhalarında üretici ve Onaylanmış Kuruluş ilişkisi yer almaktadır. Kategori Kategori I Kategori II Kategori III Kategori IV Tasarım Üretici Üretici Onaylanmış Kuruluş Onaylanmış Kuruluş İmalat Üretici Üretici Üretici Onaylanmış Kuruluş Kontrol Üretici Onaylanmış Kuruluş Onaylanmış Kuruluş Onaylanmış Kuruluş
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 9.UYGUNLUK BEYANI ürünün tasarım, üretim ve uygunluk değerlendirmesinin özeti niteliğinde bir belgedir. Üretici tarafından hazırlanarak imzalanan Uygunluk Beyanı ile üretici yönetmeliğin tüm gereklerini yerine getirdiğini ve ürünün piyasaya arz ve kullanıma sunmaya hazır olduğunu beyan etmiş olur.
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) 9.Teknik Dosya Basınçlı ekipmanın tasarımını, üretimini ve işleyişini kapsamalıdır. - Tipin genel bir tanımı, - Tasarım ve imalat çizimleri, - Gerekli tanımlamalar ve açıklamalar, - Uygulanan standartların listesi, - Tasarım hesapları ve muayene sonuçları, - Deney raporları, - Üretimde yapılan testler hakkında bilgi, - Çalışmasına ilişkin bilgi.
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ 87/404/AT 35
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ (87/404/AT) 36
YÖNETMELİĞİN UYUMLAŞTIRILMASI (87/404/AT) AB SÜRECİ BBKY AB Komisyonu ve Konseyi tarafından kabul edilmesi (25 Haziran 1987) BBKY AB Resmi Gazetesinde Yayımlanması (8 Ağustos 1987) BBKY Yürürlüğe girmesi (1 Temmuz 1990) Yeni BBKY (2009/105/EC) (16 Eylül 2009) 37
YÖNETMELİĞİN UYUMLAŞTIRILMASI TÜRKİYE SÜRECİ BBKY (87/404/AT) yayımlanması 31.3.2002 tarih ve 24712 sayılı Resmi Gazete Uygulamaya giriş tarihi: Yayım tarihinden 1 yıl sonra Zorunlu uygulama tarihinin uzatılması 19 Mart 2003 tarih ve 25053 sayılı Resmi Gazete Yeni Zorunlu Uygulama tarihi: 1 Ocak 2004 Zorunlu uygulama tarihine kadar hem yönetmelik hem de zorunlu standartlar uygulamada 38
Basit Basınçlı KaplarYönetmeliği (97/23/AT) Yönetmelik, 23 Madde, 5 Bölüm ve 3 Ekten oluşmaktadır.
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ 87/404/AT Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, kişilerin, evcil hayvanların ve eşyaların güvenliğini sağlamak üzere seri olarak üretilen, basit basınçlı kapların uyması gereken asgari şartların belirlenmesi, sınıflandırılması, tasarımı, imali, montajı, dağıtımı, piyasaya arzı, hizmete sunulması, kullanımı, muayene ve belgelendirme işlemleri ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. 40
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ Kapsam MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; yakma amacı dışında kullanılan ve iç basıncı 0,5 bar dan daha yüksek olan ancak azami çalışma basıncı 30 bar ı geçmeyen, içine hava veya azot gazı konulmak üzere seri olarak üretilen ve ateşe maruz kalmayan, kaynaklı basit basınçlı kapları kapsar. 41
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ YÖNETMELİĞİN AMACI VE İÇERİĞİ Basit Basınçlı Kap olma şartları; Kullanım esnasında ateşe maruz kalmayacak, Silindirik olarak üretilmiş ve kaynak yapılmış, Çelik veya Alüminyumdan yapılmış, Hava veya Azot gazı konmak üzere tasarlanmış, İç basıncı 0,5 bar dan daha yüksek, Azami çalışma basıncı 30 bar ı geçmeyen, Azami çalışma basıncı ile kabın hacmi (PS ile V nin çarpımı) 10.000 bar X Litreyi geçmeyen, Asgari çalışma sıcaklığı -50 C den büyük, Azami çalışma sıcaklığı çelik kaplar için 300 C (Alüminyum kaplar için 100 C ) den düşük, Seri olarak üretilmiş, 42
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ SINIFLANDIRMA Kategori A.1 3000 bar.litre < (PS x V) 10.000 bar.litre Kategori A.2 200 bar.litre < (PS x V) 3.000 bar.litre Kategori A.3 50 bar.litre < (PS x V) 200 bar.litre Kategori B (CE hariç tüm işaretlemeler olacak) (PS x V) 50 bar.litre 43
BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ CE UYGUNLUK İŞARETİNE EŞLİK EDEN BİLGİLER Kap veya tanıtım plakası, asgari aşağıdaki bilgileri taşımalıdır Azami çalışma basıncı bar cinsinden PS, Azami çalışma sıcaklığı C cinsinden T max, Asgari çalışma sıcaklığı C cinsinden T min, Kabın kapasitesi litre cinsinden V, İmalatçının ismi ya da markası, Kabın tipi ve serisi veya partinin numarası CE uygunluk işaretinin vurulduğu yılın son iki rakamı 44
PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ 45
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (99/36/AT) Ülkemizde, 05.06.2002 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlük tarihi 01 Temmuz 2005 tarihi olarak belirlenmiştir.
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Yönetmelik, 23 Madde, 5 Bölüm ve 7 Ekten oluşmaktadır.
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (99/36/AT) AMACI ve KAPSAMI Kara ve demiryolunda tehlikeli madde taşımacılığı için onaylanmış taşınabilir basınçlı ekipmanların güvenliğinin arttırılması ve bu tür ekipmanların serbest dolaşımını teminen pazarda yer alması ve hizmete sunulması ve tekrar kullanımını sağlamaktır.
Mehmet DEMİR mehmet.demir@sanayi.gov.tr TEŞEKKÜRLER.