Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Vol. 25 / No. 62 / Ağustos 2013 / TR link 2 /2013 03 PRODUCT NEWS Enerji tasarruflu eğirme yeni ring ve kompakt iplik makinası 07 Yeni R 35 ile daha da ekonomik yarı otomatik rotor iplikçiliği 20 TECHNOLOGY Com4 jet iplikleri başarı yolunda 22 PARTS ECOrized emiş borusu ring iplikçiliğinde sürdürülebilir enerji tasarrufu
2 LINK 62. 2 /2013 İÇİNDEKİLER PRODUCT NEWS 03 Enerji tasarruflu eğirme yeni ring ve kompakt iplik makinası 07 Yeni R 35 ile daha da ekonomik yarı otomatik rotor iplikçiliği TECHNOLOGY 11 Rieter İplikçilik El kitabı 12 C 70 tüm uygulamalarda etkileyici 14 Cer makinalarında regüle işlemi ile open end iplik makinalarında kaliteli iplik üretimi 16 E 80 penye makinası alanındaki deneyim eşsiz potansiyelini doğrulamaktadır 18 Optimum rotor çapı verimlik artışı için potansiyel 20 Com4 iplikleri başarı yolunda PARTS 22 ECOrized emiş borusu ring iplikçiliğinde sürdürülebilir enerji tasarrufu Kapak: Rieter ring iplik makinaları için ECOrized emiş borusu %10 oranında enerji tasarrufu sağlar. 3. ve 22. sayfada konu ile ilgili olarak daha fazla bilgi bulabilirsiniz. RIETER GLOBAL 24 Rieter Com4 Tercih edilen iplikler OUR CUSTOMERS 26 Kipaş Modern iplik üretimi için vitrin 27 Müşterimizin bakış açısından Yayımcı: Rieter Spun Yarn Systems Yazı işleri sorumlusu: Anja Knick Spun Yarn Systems Pazarlama Copyright: 2013 Rieter Machine Works Ltd. Klosterstrasse 20, CH-8406 Winterthur Switzerland www.rieter.com, rieter-link@rieter.com Önceden izin almak ve örnek kopya gönderilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Tasarım ve Uygulama: Marketing Rieter CZ s.r.o.
LINK 62. 2 /2013 3 PRODUCT NEWS Enerji tasarruflu eğirme yeni ring ve kompakt iplik makinası Ring iplikçiliğinde şu anki eğilim daha uzun makinalar yönündedir. Ancak, başarılı eğirme için daha fazlası gerekmektedir. 1 824 iğe ilave olarak, Rieter in yeni G 36 ve K 46 ring ve kompakt iplik makinaları aynı kalitede ispatlanmış ekonomiklikte iplik üretimini sağlamak için geliştirilmiş makina opsiyonlarına (örn. İlave ekipman) sahiptir. Enerji tüketimine de özellikle dikkat edilmiştir. Şekil 1 ECOrized emiş borusu Yeni G 36 ring iplik makinasında sürdürülebilir enerji tasarrufu. Sadece 10 sene önce ring iplik makinalarındaki maksimum iğ adedi 1 200 ve hatta sadece 1 008 adet ile sınırlıydı. Rieter 1 632 iğ sayısını sunabilen ilk üreticidir ve şu anda standart olarak kabul edilmektedir. İğ adedinin arttırılabilmesindeki en büyük problem tüm makina boyunca tahrik gücünün sabit olmasını sağlamaktır. Amaç her zaman çekim sisteminde kayış mekanizmasıyla oluşan artan kuvvetlerin azaltılabilmesidir. Yeni G 36 ve K 46 makinalarında Rieter yine orta silindir için ilave tahrik gücü sağlayan güvenilir makina-ortası tahrik sisteminden yana karar vermiştir. Bu sayede yeni G 36 ve K 46 makinalarında 1 824 adede kadar iğ bulunabilmektedir. Ekstraksiyon zor bir işlemdir Daha uzun makinalar ekstraksiyon sistemi açısından önemli ölçüde zorluklara sebep olmaktadır. Bu açıdan Rieter her bir eğirme işlemine adapte edilebilen farklı çözümler sunabilmektedir. Temel kural olarak, her bir tahrik mekanizması doğru tasarlandığı sürece daha uzun makinaların iğ başına enerji tüketimleri daha eski modellere kıyasla aynı olacaktır. Bu durum çekim sistemleri, iğ, bilezik bankı ve takım değiştirme sistemleri tahrik mekanizmaları için de geçerlidir. Ekstraksiyon işlemi için ise durum farklıdır. Makina uzunluğunun önemi yüksektir. G 32 ve G 35 modelleri eski modellerle kıyaslandığında %8 oranında enerji tasarrufu hava kılavuzunda gerçekleştirilen tasarım çözümleriyle sağlanmıştır. Yeni modellerde ise tamamen yeni çözümler geliştirilmektedir. Ring iplik makinalarında devrim yerine evrim Taşınması gereken hava miktarı arttıkça enerji tüketimi de artar. Dolayısıyla taşınan havanın hacminin azaltma yolunun bulunması gerektiği çok nettir. Ancak, düzgün ekstraksiyon işleminin gerçekleştirilmesi için yüksek vakumun yanında emiş borusunda yeterli genişlikte açıklıkta bulunmalıdır. ECOrized emiş borusu yeni ring eğirme jenerasyonunun tüm ihtiyaçlarına cevap vererek ideal çözüm olmuştur (Şekil 1). Vakum ile kapanan bir kapak emiş borusundaki açıklığın %85ini kapatmaktadır. Geriye kalan açıklık tüm travers genişliğince normal iplik kopuş oranında çalışmaya imkan verecek ayırma işlemini sağlar. Eğer sıra dışı bir lif birikimi olursa, bu biriken lif kütlesi emme tüpündeki kapağı açar ve oluşabilecek iplik kopuşlarını otomatikman engeller. Bu da iplik işletmeleri için belirgin bir avantajdır. ECOrized emiş borusu ekstraksiyon işlemlerine harcanan enerjide %50 oranında azalma sağlar. Böylece ring iplik makinasının toplam enerji tüketimi %10 oranında azalır. Konu ile ilgili olarak daha detaylı bilgiyi bu link dergisinin 22. sayfasında okuyabilirsiniz.
4 LINK 62. 2 /2013 PRODUCT NEWS Şekil. 2 İki taraflı ekstraksiyon sistemli K 46 kompakt iplik makinası toplam enerji tüketimini %8 oranında azaltır. Değişik önkoşullarla Kompakt eğirme Kompakt iplikçilikte vakum elyaf ekstraksiyonu yanında kompaktlaştırma işleminin de temelini oluşturur. Bilinen apron kompaklaştırma metodlarında da makinanın sonunda ya da (enerji açısından daha az tercih edilse de) her bölümde ek bir donanım aracılığıyla, bağımsız vakum oluşturmak için kullanılmaktadır. Rieter işleminde emiş kanalı, elyaf ekstraksiyonu ve ayrıca kompaktlaştırma için, vakum oluşturmak amacıyla kullanılır. Bu da daha az vakuma ihtiyaç olduğu anlamına gelmektir. Rieter bu sebeple diğer sistemlere kıyasla kompaktlaştırmak için %75 daha az enerjiye ihtiyaç duymaktadır. Kompaktlaştırmada %8 tasarruf Her bir emiş ünitesindeki emiş kanalının boyu kısaltılarak daha fazla enerji tasarrufu yapılabilir. Bu sebeple Yeni K 46 kompakt iplik makinasında (Şekil 2) ekstraksiyon sistemi iki üniteye ayrılmıştır. Burada her iki ayırma sisteminin aynı uzunlukta olması enerji tüketimini en düşük seviyede tutabilmek için önemlidir. Bu sebeple İki-taraflı ayırma sistemi makinanın ortasında ara tahrik mekanizmasının altında bulunmaktadır. Her iki emme ünitesi de inverter ile kontrol edildiği için vakum iplik uygulamasına ayarlanabilir. K 46 iki taraflı ayırma sistemiyle toplam enerji tüketiminde daha eski model olan K 45 e göre %8 tasarruf sağlamaktadır. Diğer Avrupalı üreticilere kıyasla Rieter kompakt iplik makinası tartışılmaz derecede düşük enerji tüketimine sahiptir (Şekil 3). İlave ekipman faydalı bir tamamlayıcıdır Yüksek performanslı makinalar ancak her bir bileşeni ihtiyaçlara uygun ise verimli bir şekilde kullanılabilir. Bu noktada Rieter kendi bünyesinde gerçekleştirdiği gelişmelere ve belirli tedarikçilerden alınan yüksek kaliteli komponentlere güvenmektedir. Kendi bünyesinde geliştirdiği baskı silindirlerinin yanı sıra G 36 ring iplik makinasının ana çekim bölgesi için gerekli kondenserleri de kendi bünyesinde yapabilmektedir. Bunun avantajı kolay tedarik ve sürekli kalitedir. Bunlar Rieter in işletme şartlarında başarısı ispatlanmış çekim sistemini tamamlar. Enerji tasarrufunun elemanları Önceki modeller ve Avrupalı rakipler ile yeni K 46 iplik makinasının karşılaştırılması 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % Rakiplerin enerji tüketimi (farklı iğ tahrikleri) 4-iğ kayış tahriki Optimum emiş kanalı -9 % -10 % Baskı çubuğu ara parçaları (PBS) da artık K 46 için tedarik edilmektedir (Şekil 4). Geliştirilmiş elyaf kılavuzu iplik kütlesindeki değişimleri minimuma indirir. Hatalar %20-30 oranında azaltılabilir. Bilinen Novibra iğlerinin Rieter için optimize edilmiş versiyonları ve bunun bunun yanısıra Bräcker TITAN bileziklerinin her zaman en uygun versiyonları kullanılmaktadır. K 46 nın enerji tüketimi -19 % İki taraflı emiş K 46 nın enerji tüketimi -8 % -27 % Şekil 3 Rieter kompakt iplik makinaları pazarda mevcut diğer iplik makinalarına göre belirgin biçimde daha az enerji tüketir.
LINK 62. 2 /2013 5 PRODUCT NEWS Şekil 4 Opsiyonel baskı çubuğu aralayıcısı (PBS) sık rastlanan hataları etkin bir şekilde %20 30 oranına azaltır. Sevk hızlarıyla ilgili düzenlemeler de yapılmıştır. Pek çok Rieter müşterisi ring ve kompakt iplik makinalarını piyasadaki diğer markalara kıyasla daha yüksek hızlarda kullanabilmektedir. Yeni G 36 ve K 46 makinalarıyla artık üretim hızlarını kullanılan hammaddeye bağlı olarak 36 m/dak. kadar yükseltmek mümkündür. Tüm uygulamalar için entegre çözümler Standart kompakt ipliğin yanı sıra, Rieter geniş bir aralıkta farklı iplik tipleri için entegre çözümler önermektedir. Modaya uygun Com4 compact-vario fantezi iplik ekonomik olarak VARIOspin, entegre fantezi iplik sistemi ile üretilebilmektedir. Fantezi iplik ve standart iplik arasındaki geçiş kontrol panelinden gerçekleştirilebilmektedir. Com4 compact-core özlü ipliğin çekim bölgesinde ki özel öz-eğirme iplik kılavuzlarıyla üretilmesi doğru ve sabit şartlar altında özün iplikle hatasız bir şekilde bütünleşmesini sağlar. Emme birimini ve hava kılavuz elemanını Twin versiyonuyla değiştirerek Com4 compact-twin iplik üretilebilir. Katlama ve bükme işlemleri kaldırılmıştır, böylece maliyet düşürülmektedir. Dolayısıyla iplik işletmeleri esnek ve hızlı bir şekilde müşteri ve Pazar ihtiyaçlarına cevap verebilmektedir. Etkin izlemeyle yüksek üretim performansını optimize etmek Her bir iğin izlenmesi (ISM) Rieter ring ve kompakt eğirme makinaları için faydalı bir opsiyondur (Şekil 5). Üç aşamalı gösterge: makinanın her iki ucunda; her birimde; her eğirme noktasında Yüksek verimliliği sağlayan ulaşması zor avantajlar sağlamaktadır. Kopuşların hızlı tespiti gibi belirgin bir avantajın yanısıra başka önemli avantajlarda sağlamaktadır: 1. Kısa aralıklı kontroller ISM olmaması durumunda, personel makinanın her iki tarafını da kontrol ederek kopuşları bulup tamir etmek zorundadır. ISM tarafından kontrol edilen izleme lambaları sayesinde operatör doğrudan kopuşun olduğu makina tarafına ve eğirme pozisyonuna yönlendirilir. Şekil 5 ISM: sadece izlemez, fakat aynı zamanda kaliteyi iyileştirir.
6 LINK 62. 2 /2013 PRODUCT NEWS verimliliğin sebepleri iplik makinasından toplanan detaylı bilgi sonucunda belirlenebilir. Sebep sıklıkla bir sonraki işlem aşamasında bulunabilir, ama bilgi derleme sistemi olmaksızın tespit etmek çok zordur. SPIDERweb (Şekil 6) sistemi ile balyadan iplik makinası çıkışına kadar olan tüm işlemlerin izlemesi ve optimizasyonu gerçekleştirilebilir. Basit bir şekilde farklı makinaların tüm parametrelerini birleştirir ve güvenilir bir şekilde hızlı ve uzun dönem değişimlerin hepsini gösterir. İşletme yönetimi için en iyi olasılıkları sunar ama aynı zamanda makina operatöründen beklenen performansı gerçekleştirmesi için operatöre yardımcı olur. Başarılı ring eğirme işlemi pek çok faktöre bağlıdır ve makina uzunluğu bunlardan sadece birisidir. Pek çok parametre ve hatta daha fazla bilinmeyen makina performansını ve dolayısıyla kârı düşürebilir. Rieter ring ve kompakt iplik makinalarının yanı sıra, işletme operatörüne uzun süreli güvenlik, kalite ve maksimum verimlilik sağlayan izleme sistemleri de sağlamaktadır. 13-201 Şekil 6 SPIDERweb makina verilerini toplanmasına, analiz edilmesine ve böylece iplikhane verimliliğinin başarılı bir şekilde iyileşir. 2. Hatalı eğirme elemanlarının daha kolay tespiti Entegre istatistiki özellikler daha fazla kopuşun olduğu eğirme pozisyonlarının tespitini ve sebebinin belirlenmesini kontrol paneli aracılığıyla sağlar. Böylece verimlilik ve kalite iyileştirmesinin yanı sıra uzun süreli personel ihtiyacının da önüne geçilmiş olur. 3. Arttırılan iğ hızı İplik kopuşlarının sürekli izlenmesi eğirme hızının ayarlanmasına imkân verir, böylece kopuş sıklığı personele aşırı yüklenmeyle sonuçlanmaz. 4. Geliştirilen kalite Sistem kopça hızındaki en ufak değişiklikleri bile ölçebilmektedir. Böylece geride kalan iğler kolaylıkla tespit edilebilir. Hızdaki dalgalanmalar LED lambasının yanıp sönmesinden anlaşılabilir. İplik makinası işlem sonucu bir bütün olarak göstermektedir Yüksek iğ hızları, düşük kopuş sıklığı, hatta belki de hammadde optimizasyonu bunların sonuçları iplik makinasında verimlilik ile ölçülebilir. Ancak, yetersiz Andreas Hellwig Ring ve Kompakt İplikçilik Ürün Yönetimi Müdürü Winterthur andreas.hellwig@rieter.com
LINK 62. 2 /2013 7 PRODUCT NEWS Yeni R 35 ile çok daha ekonomik yarı otomatik open end iplikçiliği Yeni R 35 yarı-otomatik rotor iplik makinası 460 adede kadar rotor ünitesiyle daha iyi iplik, daha yüksek üretim ve daha hızlı makina başlatma performansına sahiptir. Bu makina gelişmiş eğirme ve bobinleme teknolojilerini önemli ölçüde basitleştirilmiş operasyonla birleştirmektedir. na tarafları ve basitleştirilmiş ayarlama imkânlarıyla daha yüksek esneklik sunmaktadır. Yeni Q10 iplik temizleyicisi ve mükemmel bobinleme sistemi daha sonraki işlemlerde yüksek kaliteyi garantilemektedir. En uzun yarı-otomatik open end iplik makinası R 35 az yer gereksinimiyle, makina başına 460 adet eğirme pozisyonuyla, 200 m/dak. üretim hızıyla ve maksimum makina uzunluğuyla yüksek verimliliği garantilemektedir. Şekil 1 Yeni yarı otomatik open end iplik makinaları yüksek üretim hızlarında bile kaliteli ipliklerin üretimine olanak vermektedir. R 35 yarı-otomatik open end iplik makinası (Şekil 1) Ne 2 Ne 40 numara aralığındaki open end ipliklerin eğrilmesi için ekonomik üretim anlamına gelmektedir. Esası başarılı R 923 modeline dayanmaktadır. Bu makina üzerinde yapılan modifikasyonlarda yüksek verimlilik, daha iyi iplik kalitesi, daha fazla ekonomi ve özellikle geliştirilmiş operatör dostu olma özelliklerine odaklanılmıştır. Makina birbirinden bağımsız maki- Daha yüksek hızlar için yeni tahrik mekanizmaları Geliştirilmiş yeni sarım hareketi 460 eğirme pozisyonu ile 200 m/dak. sarım hızında yüksek kalitede bobin üretimine olanak vermektedir. makinanın her iki tarafındaki elektronik gezdirici tahrikleri tam boy makinalarda bile maksimum 200 m/dak hızlarda çalışabilmektedir.
8 LINK 62. 2 /2013 PRODUCT NEWS Şekil 2 Yeni S 35 eğirme kutusu yüksek eğirme stabilitesi sağlar. Yüksek verimlilik için yeni S 35 eğirme kutusu R 35 Yeni S 35 eğirme kutusuyla (Şekil 2) donatılmıştır. Yeni S 35 kutusunun optimize edilmiş yeni eğirme geometrisi geliştirilmiş eğirme stabilitesi sağlamaktadır. Böylece de her 100 rotor saatindeki kopuş sayısını azalmaktadır ve operatör gerekliliğini azaltırken günlük üretim miktarını arttırmaktadır. Yeni geliştirilmiş eğirme stabilitesi S 35 eğirme kutusu iplik mukavemetini ve çepel miktarı ile ilgili faydalı etkileriyle pamuk liflerinin açılması için ideal koşulları sağlar. Bu optimum besleme ve açma bölgesi ile sağlanmıştır. Yeni tasarım ile önceki modellere kıyasla düşük maliyetli hammadde karışımlarında bile daha iyi eğirme stabilitesi sağlanır. Yüksek iplik mukavemeti viskoz lifleriyle de sağlanabilmiştir (yüksek eğirme hızları da bile yüksek iplik mukavemetine ulaşılmıştır). Dahası, S 35 eğirme kutusu geniş bir kalite ve karışım aralığında polyester lifleri çalışılırken dönüş hızlarının arttırılmasında da yüksek potansiyele sahiptir. Ekonomik olarak ilgi çekici pamuk ve pamuk telefi karışımlarının işlenildiği uygulamaların büyük çoğunluğunda günümüzde aşina olunandan net şekilde daha yüksek seviyede verimlilik 80 000 11 0000 t/m rotor hızlarıyla sağlanabilmektedir. Alet kullanmaksızın kolay ayarlama Rieter in müşterileri Rieter in yarı-otomatik open end iplik makinasının evrensel yapısını takdir etmektedir. Sadece birkaç teknolojik bileşenle geniş bir aralıkta farklı iplik üretimi gerçekleştirilebilmektedir. Örneğin, çıkış borusundaki ufak seramik bölümün değiştirilmesiyle dokuma ipliklerinin üretiminden örme ipliklerinin üretimine geçilebilir. Viskoz, akrilik, polyester ve karışımları gibi farklı liflerin arasında geçiş yapmak için sadece ilgili açıcı silindirin değiştirilmesi yeterli olmaktadır. %100 polyester liflerini eğirebilmek için özel düze bulunmaktadır. Eğer değişiklik yapılması gerekiyorsa teknoloji bileşenleri kolaylıkla ve hızlıca herhangi bir alete ihtiyaç duyulmadan değiştirilebilir. Bu sebeple uygulama alanları kapsamında R 35 yeni standartlar belirlemektedir. AMIspin ile daha kolay ekleme Rotor ipliklerinin ekleme kaliteleri sonraki işlemlerdeki akış için önemi bir parametredir. Yüksek kalitede birleştirmeyi garantileyen iyi bilinen AMIspin daha basit ve hızlı alıştırma ve kullanım açısından daha da geliştirilmiştir. Ekleme işlemi daha kısa sürede gerçekleştirilebilmektedir. AMIspin mükemmel Ekleme kalitesini garantiler ve bu sebeple daha sonraki işlemler açısından çok önemli bir kalite parametresidir. Optimum AMIspin işlemi eğirme işletmelerinde operatörlere yüksek kopuş sıklığında ve az sayıda personelle çalışma durumlarında dahi daha yüksek makina verimliliği sağlamada yardımcı olur.
LINK 62. 2 /2013 9 PRODUCT NEWS İnovatif grafiksel dokunmatik ekranla kolay ve hızlı ayarlama Menü destekli makina kontrol paneli, operatör ve makina arasındaki iletişimi sağlar. Yarı otomatik R 35 in ana kontrol ekranı dokunmatiktir. Operatörü pek çok fonksiyon tanımları ve diğer bilgilendirmelerin bulunduğu menüler ile yönlendirir. Tüm operatör fonksiyonları bu ekranda entegredir: bütün olarak makina ve eğirme pozisyonu ayarları işletim, kalite ve çıktı için verilerin gösterimi ve analizi Q 10 iplik temizleyicisinin ayarları ve kalite hakkında derlediği tüm verilerin analizi istatistik ve diğer fonksiyonlar. Dokümantasyon amacıyla USB bağlantısı ile görüntülenen tüm veriler kolayca indirilebilir. Yeni Rieter Q 10 sensörü ile tescilli kalite R 35 opsiyonel olarak yeni jenerasyon iplik temizleyicisi Q 10 ile donatılabilir (Şekil 4). Şekil 3 Birbirinden tamamen farklı iki materyal makinanın iki tarafında birbirinden bağımsız olarak eş zamanlı eğrilebilir. Şekil 4 Yeni Rieter Q 10 sensör ile garantili iplik kalitesi. Enerji kesilmelerinden sonra eğirmeye yüksek kalitede ve hızlı başlama Daha hızlı AMIspin ekleme işlemiyle makinanın çalışmaya başlamasını hızlandıracak yeni bir teknoloji de tanıtılmıştır. Böylece çok daha hızlı ekleme gerçekleştirilmektedir. enerji kesilmelerinden sonra bile yüksek ve sürekli ekleme kalitesi mümkün olabilmektedir. Ekleme ve makinanın çalışmaya başlamasında oluşan iplik kayıpları da azalmaktadır. Daha fazla esneklik için bağımsız makina tarafları Diğer yarı otomatik open end iplik makinalarıyla karşılaştırıldığında makina taraflarının birbirinden bağımsız çalışabiliyor olması maksimum esneklik açısından önemli bir unsurdur (Şekil 3). Böylece tamamen iki farklı iplik aynı anda farklı makina taraflarında üretilebilmektedir. Bağımsız tahrik mekanizmaları, iki konveyör kayış ve her iki taraf için bağımsız ayar yapma imkânı küçük partilerin üretimini de hızlı ve ekonomik olarak gerçekleştirme imkanı sağlamaktadır. Makinanın bir tarafında parti değişimleri ya da bakım işlemleri yapılırken diğer tarafta üretime devam edilebilir. Böylece hem operasyon hem de bakım işlemi optimize edilebilir ve üretim arttırılabilir.
10 LINK 62. 2 /2013 PRODUCT NEWS İşletme koşullarında başarısı onaylanmış optik ölçümlü dijital iplik temizleme sisteminin avantajları: tüm iplik hatalarının (N-S-L-T) hassas bir şekilde tespiti ortam koşullarındaki değişikliklerden etkilenmeyen güvenilir ölçüm prensibi OE doğrudan uygulamalarında çok önemli olan lif şeridi ağırlığındaki değişimlere hızlı adaptasyon tam entegre sistem; tüm ayarlar makina kontrol panelinden yapılabilir. R 35 yeni koşum atı (her işe uygun) olarak tasarlanmıştır Yeni nesil yarı otomatik open end iplik makinaları, maliyet açısından etkin ve tükenmez enerjinin başlıca kriter olduğu her türlü uygulama alanı için bir koşum atı gibi sistematik olarak geliştirilmiştir. Sürekli ve güvenilir personelden oluşan çalışma takımı söz konusu olduğunda R 35 tam otomatik rotor makinalarına alternatif olabilir. R 35 in operatör dostu olması personelin sürekli iyi performans elde etmesine yardımcı olur, bu durum yüksek kalitede open end iplik üretiminde önemlidir (Şekil 5). 13-202 Karel Boněk Rotor Ürün yönetimi Ústí nad Orlicí karel.bonek@rieter.com Jagadish Gujar Rotor Ürün yönetimi Koreagon Bima jagadish.gujar@rieter.com Şekil 5 Kullanıcı dostluğu ile birleştirilmiş sürekli mükemmel performans.
LINK 62. 2 /2013 11 TECHNOLOGY Rieter İplikçilik El kitabı R 60 rotor iplik makinalarında ya da J 20 hava jetli iplik makinalarında yeni iplik eğirmek isteyen Rieter müşterileri ilgili ayarların net ve hızlı bir şekilde belirtilmiş olduğu Rieter İplikçilik El kitabı nda bulabilir. Bir sistem tedarikçisi olarak Rieter iplik makinaları için tabi ki kendini ayar önerileri sunmakla sınırlandırmaz. "İplikçilik El kitabı nın önemli bir kısmını komple işlem önerileri oluşturmaktadır (öneriler elyaf ve eğirme hazırlık makinelerini de kapsar). Tüm dört eğirme sistemi tedarikçisi olarak Rieter ayrıca ring ve kompakt iplikçilik için de İplikçilik El kitabı dökümanını hazırlamaktadır. 13-208 DOKUMA ÖRME Şekil 2 R 60 open end iplik makinası için "Rieter'in iplikçisinin Elkitabı" örnek sayfa: dokuma, denim, atkı ipliği, karde pamuk ve rejenere lifler, 6-8 Ne. UYGULAMALAR Doğal lifler Karışımlar Suni ve Sentetik Lifler Numara Aralığı Numara Aralığı Numara Aralığı Şekil 1 İplik işletmesi bakış açısıyla İplikçilik El kitabı nın yapısı tekstil uygulamasından ipliğe. İster dokuma çarşaflar isterse örme iç giyim için olsun, işlenebilirlik ve giyilebilirlik açısından iplikte aranan beklentiler değişmekte, dolayısıyla gerekli makina ayarları da farklılık göstermektedir. Rieter İplikçilik El kitabı söz konusu tekstil uygulaması için doğru reçeteyi sunmaktadır (Şekil 1). Farklı iplik numaraları, elyaf materyali ve kullanım alanları için optimum temel ayarlar ve teknoloji bileşenleri hızlıca ve kolayca bulunabilir. İplik işletmelerinin bakış açısını esas alan pratik tavsiyeler geniş teknolojik teknik bilgiye dayanır. İplik işletmeleri optimum ayar değerlerine Rieter İplikçilik El kitabı ile ulaşabilirler ve günlük eğirme işlerinde zaman tasarrufu sağlayabilirler. İplikçilik El kitabında yer alan bilgiler çok detaylı çizimler az yazılı doküman ile verilmektedir (Şekil 2). Her bir iplik uygulamasına bir sayfa ayrılmıştır, böylece sayfalar kolaylıkla kopyalanabilir ve makina ya da yedek parça depolarında kullanılabilir. Iris Biermann Kıdemli Pazarlama Müdürü Winterthur iris.biermann@rieter.com
12 LINK 62. 2 /2013 TECHNOLOGY C 70 tüm uygulamalarda etkileyici 1 500 den fazla satışı olan C 70 tarak makinası, Rieter in geniş en tarak makinaları alanında devam eden bir başarı hikayesidir. Bu alandaki deneyim C 70 tarak makinasının yüksek üretimini hem ince hem de kalın iplikler doğrulamaktadır. Şekil 1 C 70 tarak makinası rakiplerine göre %24 oranında daha az enerji tüketmektedir. Şekil 2 C 70 tarak makinası en yüksek üretim hızlarında bile yüksek oranda neps azaltmaktadır. 1.5 metrelik C 60 ve C 70 tarak makinalarının 6 000 adedi geçen satış rakamı bu teknolojinin kendi pazarını oluşturduğunu ispatlamaktadır. Başlangıçta uygulamanın belli alanlarına odaklanılsa da, C 70 tarak makinası, şimdi doğal liflerden sentetik liflere, kalın iplik numaralarından ince iplik numaralarına kadar her alanda kendini kanıtlamıştır. İnce numara pamuk ipliklerinden Rieter in daha eski 1 metrelik tarak makinaları (C 1/2 ve C 1/3) ince numaralardaki kaliteli penye pamuk iplikleri için kıyas markasıydı. Bu tarak makinalarını kullanan ince numara iplik işletmeleri tipik olarak USTER istatistiklerinin %5 lik aralığındaki iplikleri üretmektedir. Daha sonra piyasaya çıkan diğer tarak makinalarının bu uygulama alanında öne çıkamama sebepleri az sayıda ama çok önemlidir. İstenen kalite sağlanamamış ya da kalite sağlanmış ama sağlanan çıktı önemsiz olmuştur. Bu sebeple yeni tarak makinalarına yatırım anlamsız hale gelmiştir. Bu durum C 70 tarak makinasıyla bariz bir şekilde değişmiştir. Artan üretim miktarıyla beraber sağlanan kalitenin sebepleri aşağıda belirtildiği gibi sıralanabilir: mümkün olan en geniş taraklama alanı güvenilir dar taraklama aralığı kalite sürekliliğini sağlayan entegre garnitür teli bileme sistemi (IGS) uzun çalışma ömrüyle birinci sınıf garnitür teli düşük işletme maliyetleri (enerji, personel ve yer ihtiyacı). C 70 tarak makinaları tüm dünyada pek çok iplik işletmesinde başarılı bir şekilde Peru Pima, US Pima ya da Mısır Giza pamuğu gibi ekstra-uzun kesikli pamuk liflerinin işlenmesinde kullanılmaktadır....kalın numara open end ipliklerinin üretimine kadar Uygulama spektrumunun diğer ucunda, bir diğer adıyla, kalın numaralarda open end iplikleri için kısa pamuk lifleri bulunmaktadır. Bu anlamda C 70 tarak makinası 280 kg/saat e kadar tarak şeridi üretim kapasitesine sahiptir ve bu performans piyasadaki diğer tüm tarak makinalarını gölgede bırakmaktadır. Böylece C 70 tarak makinası kaliteden ödün vermeden aşırı derecede ekonomik olmaktadır. 1 2 Suni ve sentetik elyaf ile enerji tüketimi, %100 vizkoz, Ne 30 Neps azaltma, %100 pamuk, open end ipliği, Ne 12 Enerji tüketimi [kwsaat/kg] Δ = C 70 tarak makinası ile %24 enerji tasarrufu 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 Tarak makinası üretimi [kg/saat] Rakip C 70 tarak makinası Neps azaltma [%] 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 200 225 250 275 Tarak makinası üretimi [kg/saat] Rakip (maks. Üretim 200 kg/saat) C 70 tarak makinası (maksimum üretim 275 kg)
LINK 62. 2 /2013 13 TECHNOLOGY İplik kalitesi, Ne 36 open end örme ipliği, %100 vizkoz Sık rastlanan hatalar [1/1000 m] 80 70 60 50 40 30 20 10 0 105 120 135 150 Tarak makinası üretimi [kg/saat] 24 21 18 15 12 9 6 3 0 CVm [%] C 70 tarak makinasının modular yapısı suni ve sentetik liflerin sahip olduğu yeni ve bilinen zorluklara karşı kolayca adapte edilebilmektedir. Pamuk versiyonu ile karşılaştırıldığında, saf suni ve sentetik lifler için olan versiyonundaki bazı farklılıklar hemen göze çarparken bazıları ise yakından incelendiğinde görülebilmektedir: krom çelikten lif kılavuzu bileşenleri alıcı silindir, ana tambur, şapkalar ve penyör telleri özel olarak suni ve sentetik lifler için tasarlanmıştır. Döküntü bıçaklarına sahip olmayan ama ilave taraklama elemanlarının bulunduğu ön ve son taraklama bölgesi. Şekil 3 Yüksek kalite seviyesiyle karşılaştırmalı olarak C 70 tarak makinasının verimliliği %42 artmıştır. CVm% İnce yerler Kalın yerler Neps %280 Üretilen her bir ilave kilogram tarak şeridi için enerji tüketimi azalmaktadır (Şekil 1). Burada atıf yapılan üretim rakamları sanayi-ölçekli üretim koşullarında test edilmiş ve denenmiştir. Bunlara ilave olarak neps miktarındaki azalmaya ilave olarak müşterinin net bir şekilde belirlediği kalite standartları da tabi ki yakalanabilmektedir (Şekil 2). Düşük enerji tüketimi için öne çıkan tarak makinalarında aşağıda belirtilen hususlar öne çıkmaktadır: şapkaların ön ve çıkış taraklama bölgelerinin uygun bir şekilde yerleştirildiği teknolojik enine kesit az sayıda hareketli kütlenin bulunduğu yenilikçi makina geometrisi, örn. Düşük silindir kütlesi az sayıdaki taraklama elemanı sayesinde düşük frenleme ihtiyacı modern, optimal ve dolayısıyla etkili tasarımlara sahip motorlar. Suni ve sentetik elyafın C 70 tarak makinası ile taraklanması Dünya üretim istatistikleri güncel verilerine göre pamuk elyafı, neredeyse tüm tüketimin %60 na denk gelecek şekilde, hala en fazla kullanılan kesikli elyaftır. İnsan yapısı lifler ise geri kalan %40 a tekabül etmektedir. Polyester kesikli lifler (%30) insan yapısı kesikli lifler listesinin en başında bulunmaktadır, peşi sıra ise %7 oranıyla selülozik kesikli lifler gelmektedir. Şekil 3 teki örnekte tarak çıkışı 105 ten 150 kg/saate çıkartılarak elde edilen Ne 36 viskoz open end ipliği için değerler görülebilmektedir. Kalite görece yüksek bir seviyede korunabilmiştir. Ne 24 polyester rotor ipliği için yapılan benzer bir denemede 160 kg/saat üretim hızında C 70 tarak makinasıyla kaydedilen performans 1 metrelik tarak makinasına kıyasla 4 kat daha fazladır. Burada tarak çıkışı 100 den 160 kg/saate çıkartılmasına rağmen neps miktarında sağlanan azalma değişmemiştir. Özet olarak C 70 yüksek performanslı tarak makinalarıyla iplik işletmeleri düşük üretim maliyetleriyle tüm uygulama alanlarında daha yüksek kalite değerlerine ulaşmıştır, böylece rekabetçi pazar ortamında başarı sürekliliğini sağlamışlardır. 13-203 Gerald Steiner Harman hallaç / Tarak ürün yönetim müdürü Winterthur gerald.steiner@rieter.com Uwe Nick Harman hallaç / Tarak ürün yönetimi Winterthur uwe.nick@rieter.com
14 LINK 62. 2 /2013 TECHNOLOGY Cer makinalarında regülasyon ile open end iplik makinasında kaliteli iplik üretimi Rieter Çinli bir müşterisiyle beraber gerçekleştirdiği bir çalışmada, yerel cer makinalarında iki cer pasajı yerine modern regüleli cer makinalarında tek pasaj cer uygulayarak, open end iplik makinalarında iplik kalitesinin arttırılabileceğini göstermiştir. karşılaştırmış, bunların iplik kalitesine ve open end iplik makinalarının çalışma davranışlarına olan etkilerini araştırmıştır. İlginç 3 ayarlama değerlerinin karşılaştırması Karşılaştırmalarda kullanılmak üzere müşterilerden birisi kendi open end iplik hatlarından birisinin kullanımını önermiştir. Söz konusu firmada yerel tedarikçilerden tedarik edilmiş tarak makinaları ve cerler ile Rieter in yarı otomatik R 923 open end iplik makinası kullanılmaktadır. Deneme için ise Rieter bir adet regüleli RSB-D 45 cer makinası sağlamıştır. Şekil 1 Regülesiz iki pasaj cer e kıyasla RSB-D 45 regüleli tek pasaj cer ile daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Sık rastlanan hatalar ve iplik düzgünlüğü % 100 pamuk ( %57 si telef), Ne 16, 780 T/m Sık rastlanan hatalar [1 / 1000 m] 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 st pass: 2 nd pass: Geçtiğimiz 30 sene içinde Rieter 30 000 den fazla cer makinasını müşterilerine teslim etmiştir ve dolayısıyla tartışmasız sektördeki lider tedarikçi olarak nitelendirilebilir. Rieter yüksek kaliteli iplik üretimi için regüleli ya da regülesiz cer makinaları tedarikçisidir ve tüm eğirme işlemlerinde en az bir adet regüleli cer kullanılmasını tavsiye etmektedir. Yine de piyasada hala regülesiz iki pasaj cer kullanımına güvenilmektedir. Rieter Müşteri Teknolojileri Bölümü, Rieter cer makinalarının gücünü sergileyebilmek için, farklı işlemleri Regülesiz rakip cer makinası Regülesiz rakip cer makinası Regülesiz rakip cer makinası Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 CVm [%] Tüm durumlarda dublaj ve gramaj değerleri korunarak aynı karde şerit üç farklı hazırlama hattından geçirilmiştir. Hazırlık işlemleri sonucu aşağıda belirtilen test ayarlarına erişilmiştir: 1. Rakip firmanın regülesiz çift kafalı cer makinasında iki pasaj, her pasaj 380 m/dak olmak üzere; 2. 380 m/dak hızında regülesiz bir pasaj, bunu takiben Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinasında 650 m/dak hızında geçiş; 3. Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinasına 650 m/dak hızında taraklanmış şeridin doğrudan beslenmesi Tüm cer şeritlerden 90 000 dev/dak hızındaki R 923 rotor iplik makinası kullanılarak 780 T/m büküme sahip Ne 16 rotor ipliği elde üretilmiştir. Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinasına ait ikna edici sonuçlar Müşteri regülesiz iki pasaj yerine RSB-D 45 te bir pasaj ile ve %75 daha yüksek üretim hızı ile dahi daha iyi iplik sonuçları ve open end iplik makinası açısından daha iyi çalışma davranışı sağlamıştır. Daha az sayıda sık rastlanan hata ve daha iyi düzgünlük En iyi düzgünsüzlük değeri (CVm%) bir adet regülesiz ve bir adet regüleli cer makinası içeren hatta elde edilmiştir. Ayrıca sık rastlanan hata sayısı da bariz azalmıştır (Şekil 1). Müşterinin şaşkınlığına rağmen regülesiz iki pasaj cer e kıyasla RSB-D 45 regüleli tek pasaj cer ile daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Bu durum özellikle ince yerler açısından daha belirgindir. İnce yerler [-%50] Neps [+%280] CVm [%] Kalın yerler [+%50]
LINK 62. 2 /2013 15 TECHNOLOGY Mukavemet ve uzama % 100 pamuk ( %57 si telef), Ne 16, 780 T/m 16 6,0 ve zayıf yerlerin sayısı azalmaktadır. Bu durum Uster Tensojet aracılığıyla izlenebilmektedir. Mukavemet varyasyonu düşüktür ve minimum mukavemet te artmıştır. Mukavemet [cn/tex] 15 14 13 12 11 10 9 8 1 st pasaj: 2 nd pasaj: Şekil 2 Rieter cer makinalarının yüksek seviyedeki hassasiyeti iplik mukavemetini ve uzamasını iyileştirir. İplik kopuşu ve verimlilik % 100 pamuk ( %57 si telef), Ne 16, 780 T/m İplik kopuşu [1/1000 rotor saati] 1 st pasaj: 2 nd pasaj: Mukavemet 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Regülesiz rakip cer makinası Regülesiz rakip cer makinası Regülesiz rakip cer makinası Regülesiz rakip cer makinası Normal iplik kopuşları Regülesiz rakip cer makinası Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası Uzama Regülesiz rakip cer makinası Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası Kalite duruşları Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası Rieter RSB-D 45 regüleli cer makinası 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 Uzama [%] 100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 Verimlilik Verimlilik [%] Open end iplik makinalarının çalışma davranışının iyileştirilmesi Bu önemli ölçüde daha iyi iplik kalitesi sadece müşteriden iplik satın alan üreticiler tarafından takdir edilmemekte, aynı zamanda open end iplik makinasının çalışma davranışını ve dolayısıyla verimliliği de iyileştirmektedir. İplik makinası 24 saat gözlenmiştir. Regüleli cer kullanımıyla kalite sebepli makina duruşları keskin bir şekilde azalmıştır (Şekil 3). Modern regüleli cer makinaları iplik kalitesini iyileştirir ve maliyeti düşürür Bu deneme Rieter regüleli cerler hakkında müşteriyi aşağıda belirtilen konularda ikna etmiştir: işlem süresi azalmaktadır üretim hızını arttırmaktadır iplik düzgünlüğünü iyileştirmektedir hata sayısını azaltmaktadır iplik mukavemetini arttırmaktadır iplikteki düğüm/ekleme sayısını azaltmaktadır open end iplik makinasının verimliliğini arttırmaktadır. Tüm bunlar iplik kalitesini iyileştirir ve maliyeti azaltır. Bu sebeple iplik işletmeleri Rieter cer makinaları ile müşterilerine daha kaliteli iplik vermelerine dolayısıyla daha yüksek fiyat istemelerine olanak vermekte ya da hammadde gibi maliyet unsurlarından tasarruf yapmalarını sağlamaktadır. 13-204 Shifeng Luo Müşteri teknoloji bölümü Changzhou shifeng.luo@rieter.com Şekil 3 Regüleli cer makinaları kalite duruşlarını belirgin biçimde düşürür. Daha yüksek mukavemet ve uzama Hassas olarak ayarlanabilen Rieter regüleli cer makinasının etkisi sadece birkaç daha az hata ve daha yüksek homojenlik ile anlaşılmamaktadır. İplik mukavemeti ve uzaması da iyileşmektedir (Şekil 2). Lifler daha fazla paralelleştirilmekte, ince yerlerin azalmasıyla da ortalama mukavemet yükselmekte Fuhua Tang Cer Makinaları Ürün Yönetimi Changzhou fuhua.tang@rieter.com
16 LINK 62. 2 /2013 TECHNOLOGY E 80 Penye Makinası alanındaki deneyim eşsiz potansiyelini doğrulamaktadır E 80 penye makinası eşsiz esnekliği ile kalite, verimlilik ve hammadde tasarrufu açısından yeni performans seviyelerini hedeflemektedir (Şekil 1). Bir Asyalı müşteri E 80 penye makinasının potansiyelinin uygulama alanındaki farklılıklarıyla tam anlamıyla nasıl kullanılacağını ve faydalanılacağını ispatlamıştır. Mükemmel tarama kalitesi E 80 markası Pamuk iplikçiliğinde penye işlemi dışında kalite geliştirme etkileri bu derece oln başka bir işlem kademesi bulunmamaktadır. Bu nedenle E 80 penye makinasının geliştirilmesinde önemli hedeflerden birisi, iplik kalitesinde yeni standartlar belirleyebilmek olmuştur. Tarama geometrisinin optimize edilmesi, hareket sırası (C A P D Q ) ve bu güne kadar kullanılmakta olan 90 lik yuvarlak tarak yerine 130 lik tarakların kullanımıyla gerçekleştirilmiştir. Tarama bölgesindeki %45'lik artış elyaf tutamlarının eşsiz ve tam olarak taranmalarını sağlamaktadır ve dolayısıyla iplik kalitesini arttırmaktadır. Şekil 1 E 80 penye makinası son derece esnek ve maliyet tasarrufludur. Yapılan karşılaştırmalar 2006 senesinde kurulmuş bir iplik işletmesinde gerçekleştirilmiştir. 1 3/8" uzunluğundaki (uzun stapelli) pamuk elyafı Ne 80 inceliğindeki iplik üretiminde kullanılmıştır. Bu durum Asyalı müşterinin işletmesinde de gerçekleşmiştir, sık rastlanan hatalar (IPI) açısından kalitede %17 gelişme sağlanmıştır ve aynı zamanda üretim %15 artmıştır (Şekil 2). Maksimum verimlilik Verimlilik açısından E 80 penye makinası yüksek üretim miktarları sağlayacak esnekliktedir. E 80 in besleme miktarında yapılan değişiklikle üretim miktarı ayarlanabilmektedir. Enerji türetimi açısında bu durum bir bakıma bir avantajdır. Yüksek dönüş hızları yüksek enerji tüketimine sebep olmaktadır, halbuki bu şekilde üretim miktarında enerji tüketimine dokunmadan artış sağlanabilmektedir. Buna ilave olarak tutam ağırlığının ve kıstırma oranlarının optimizasyonu mevcut eğirme hattına kısayla üretimin %44 oranında arttırılmasını sağlamıştır ve sık rastlanan hatalarda ise hafifçe bir artış gözlenmiştir (Şekil 3). Kalite avantajını hammadde tasarrufuna çevirmek Hammadde tasarrufları ekonomik açıdan çok önemlidir. Burada da E 80 diğer penye makinalarına kıyasla ihtiyaç duyulan esnekliği ve belirgin avantajları sunmaktadır. Rakiplerine karşı penye telefindeki %3 azalma ile kalitedeki liderlik bu alanda da sürdürülmektedir. Asyalı müşteri örnek olarak telefdeki azalmayı %2 almıştır (Şekil 4). Kullanılan hammade için bu rakam makina başına yıllık yaklaşık 20 000 ABD Dolarına karşılık gelmektedir. Burada da E 80 penye makinası ilave olarak üretimde %19 artış sağlamaktadır.
LINK 62. 2 /2013 17 TECHNOLOGY Kalite hedefi Sık rastlanan hatalar [%] 100 98 96 94 92 90 88 86 84 82 80 Verimlilik hedefi Üretim [kg/saat] 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Referans müşteri - 17 % E 80 Şekil 2 Kalite sık ratlanan hatalar (IPI) açısından %17 azalma sağlanmıştır E 80 ile aynı zamanda üretim %15 artmıştır. Referans müşteri + 44 % E 80 Quality Quality Yield Yield Productivity %15 daha yüksek verimlilikle birlikte daha iyi iplik kalitesi Productivity Kalitede hafifçe üretim artışı ile birlikte üretim avantajı Kombinasyon - E80 ile gerçek esneklik Ancak E 80 penye makinasının gerçek esnekliği kalite, verimlilik ve hammadde tasarrufunun birleşimiyle ortaya çıkmaktadır. Müşteri, işletmesi için üretim maliyetlerini ve karlılığı kararlı bir şekilde optimize edecek, özellikle kalite ve ekonomi açısından önemli avantajlar sağlayan bir kombinasyonu seçmektedir. daha önceki tarama hattına kıyasla E 80 penye makinasıyla IP değerlerinde %10 iyileştirme, üretimde %20 artış ve hammadde %1 tasarruf sağlamıştır. Potansiyel tasarruflar E 80 ile sunulan çok miktarda potansiyel tasarruflar eşsizdir ve bir benzeri yoktur. E 80 penye makinasının avantajları piyasadaki diğer rakiplerine kıyasla 2 sene içinde geri dönüş sağlamaktadır. Dahası, müşteri iletmesinde de görüldüğü üzere sadece 10 yaşındaki penye kısmının değiştirilmesi de ekonomik bir tekliftir. 13-205 Şekil 3 Verimlilik bakımından, üretimde %44 lük artış olurken sık raslanan hatalarda çok az bir yükselme görülmüştür. Hammadde tasarruf hedefi 20.0 19.5 19.0-2 % Quality Productivity Telef [%] 18.5 18.5 Yield 17.5 17.0 16.5 Referans müşteri E 80 Telef ekstraksiyonu ile biraz daha iyi kalite ve %19 üretim artışı Yvan Schwartz Penye Üretim Yönetim Müdürü Winterthur yvan.schwartz@rieter.com Şekil 4 E 80 penye makinası ile telef %2 oranında azalmıştır. Kullanılan hammadde göre bu makina başına yıllık 20 000 ABD Doları tasarrufa eşdeğerdir.
18 LINK 62. 2 /2013 TECHNOLOGY Optimum rotor çapı potansiyel üretim artışı Rotor hızını arttırırken optimum rotor çapının da belirlenmesi yararlıdır. Lif uzunluğu, kopuş sıklığı, istenen iplik kalitesi ve daha sonraki işlemlerin beklentileri gibi parametreleri göz önüne alınıp, optimum iplik değerleri sağlanırken üretim miktarı da arttırılabilir. Şekil 1 Daha küçük rotor çapı ile aynı iplik kalitesi %8 üretim artışıyla gerçekleşir. 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Rotor çapı aşağıdaki hususlara etkiler: ulaşılabilecek rotor hızına ve dolayısıyla verimliliğe ve ekonomiye eğirme gerilimine ve dolayısıyla eğirme işleminin stabilitesine iplik yapısına, özellikle kuşak oluşumuna ve kumaşın tutumuna iplik düzgünsüzlüğüne ve uzamasına, ayrıca tüylülüğüne etkiler. Küçük rotor çapları daha yüksek hıza izin verebilir ancak hammaddeye bağlı olarak eğirme işleminin stabilitesi için bazı ayarların yapılması gerekmektedir. Kopuş sıklığından anlaşılabilecek olan eğirme stabilitesi temelde rotor ile rotor kanalı arasında ipliğin ayrılma hareketini belirleyen aşağıdaki parametrelerden etkilenir: İplik düzgünlüğü ve sık rastlanan hatalar % 100 pamuk. Ne 21 Sık rastlanan hatalar [1/1000 m] Ince yerler [- 50 %] Neps [+ 280 %] 13,77 13,76 Rotor 33 XT 125 000 dev/dak., 135.8 m/dak. Rotor 28 XG 135 000 dev/dak., 146.7 m/dak. Kalın yerler [+ 50 %] CVm [%] 16 14 12 10 8 6 4 2 0 CVm [%] kesitteki lif adedi lif uzunluğunun rotr çevresine oranı rotor duvarından rotor kanalına lif akışındaki düzgünlük rotor kanalında büküm sürekliliği. Eğirmenin mümkün olması durumunda ipliğin büküm faktörü (alfa α) eğirme stabilitesi açısından iyi bir göstergedir. Alfa değeri (αmin) küçüldükçe eğirme stabilitesi iyileşir. Eğer aynı hızda kullanılan rotor çapı küçükse eğirme stabilitesi azalır. Bu sebeple rotor hızı eğirme stabilitesi sağlanana kadar arttırılmalıdır. Eğer optimum rotor hızı aşılırsa bu durumda eğirme stabilitesinde tekrar kötüleşme olur. Esas olarak kopuş sıklığı ve iplik kalitesi optimum rotor hızını belirler. Eğirme stabilitesi ve optimum dönüş hızı teknoloji komponentleri ile de değiştirilebilmektedir. Örneğin, Twist-Stop elemanları ve ya daha fazla kanallı cekim düzelerinin kullanımıyla büküm faktörü arttırılarak kopuş oranı düşürülebilir. Bunların minimum büküm katsayısı (αmin.) üzerine olumlu etkileri vardır. Ancak büküm faktörünü arttırmak son çözüm olmalıdır, çünkü üretim hızında azalamaya neden olur. Aşağıdaki örnekte Rieter Müşteri Teknolojileri Bölümünün küçük çaplı rotor kullanımıyla elde ettiği sonuçlar görülmektedir. Daha küçük çaplı rotor ile optimizasyon Müşteriyle işbirliği içinde Rieter Müşteri Teknolojileri Bölümü pamuk/telef karışımı elyaf kullanarak verimlilikte %8 artış sağlamıştır. Bu önemli artış rotor çapının 33 mm den 28 mm ye değiştirilmesiyle elde edilmiştir. Eğirme işleminin optimizasyonundan sonra aynı iplik sonuçları daha yüksek rotor hızlarında da elde edilebilmiştir. R 60 ile iplik kalitesinde değişiklik olmadan üretim miktarında artış Müşterinin iplik üretim hattı 540 eğirme pozisyonuna sahip üç adet R 60 open end iplik makinası içermektedir. Makinalar 33XT tipinde rotorlar ile donatılmıştır. Müşteri dokuma için Ne 21 numara pamuk ipliği üretmektedir. Makinalara beslenen şeritler Rieter in C 60 tarak makinası ve RSB-D 45 cer makinaları ile donatılmış aynı hattan sağlanmaktadır. Tüm makina ayarları aynıdır. Deneme için 33XT tipindeki rotorlar 28 XG rotorlarıyla değiştirilmiştir ve hızları optimize edilmiştir.
LINK 62. 2 /2013 19 TECHNOLOGY Ýplik mukavemeti ve uzama, %100 pamuk, Ne 21 12 11 5.0 4.6 Üretimdeki %8 lik artıştan müşteri faydalanmaktadır Yapılan deneme müşterinin R 60 open end iplik makinasının küçük rotor çaplarında iplik kalitesinden ödün vermeden daha yüksek eğirme hızlarına ulaşabildiğine inanmasını sağlamıştır. Mukavemet [cn/tex] 10 9 8 7 6 5 Rotor 33 XT 125 000 rpm, 135.8 m/min Rotor 28 XG 135 000 rpm, 146.7 m/min 4.2 3.8 3.4 3.0 2.6 2.2 Uzama [%] Rotor çapını 33 mm den 28 mm ye optimize edilmesi karşılığını ödemektedir. Verimlilikteki %1 lik azalmaya karşılık üretim miktarında %8 lik artış sağlanabilmektedir. Bu da müşteri için üretim miktarında makina başına günlük 203 kg artış anlamına gelmektedir. 13-206 Mukavemet Uzama Şekil 2 Üretim hızındaki artış mukavemet ve uzamaya etkilemez. Sonuçta aşağıdaki ayarlamalar gerçekleştirilmiştir: makina No. 1; 33 XT rotorlarıyla 125 000 dev/dak rotor hızı ve 135.9 m/dak çıkış hızında üretim yapmaktadır. makina No. 2; 28 XG rotorlarıyla 135 000 dev/dak rotor hızı ve 146.7 m/dak çıkış hızında üretim yapmaktadır. 28 XG tipindeki rotor özel olarak Ne 20-40 numara aralığındaki örme ve dokuma iplikleri için geliştirilmiştir. Daha küçük rotor çapları kuşak oluşumunu arttırır. Bu ayrıca daha fazla kalın yer anlamına da gelmektedir. Ancak artış minimumdur (Şekil 1). Analiz sonuçları aynı %CVm değerlerinin daha yüksek hızlarda da sağlanabildiğini göstermiştir. Eğirme esnasında kopuş sıklığını gözlemlemek de ilginçtir. Burada da iyi sonuçlar elde edilmiştir. 33 XT tipi rotorlar ile 1 000 rotor saatinde 170 kopuş olmuştur ve verimlilik %99 dur. 28 XG tipindeki rotorlarda ise 1 000 rotor saatinde 200 kopuş olmuştur ve verimlilik %98 dir. Eğer ekleme kalitesi iyi ve verimlilik yüksekse daha yüksek kopuş oranları kabul edilebilir olmaktadır. Yüksek üretim hızlarında iplik mukavemeti görece değişmemektedir. Uzama marjinal olarak daha iyidir. Tüm değerler ölçüm varyasyonu aralığındadır (Şekil 2). Yun Wu Tekstil Teknoloji Changzhou yun.wu@rieter.com Bruno Schenk Tekstil Teknoloji Müdürü Changzhou bruno.schenk@rieter.com
20 LINK 62. 2 /2013 TECHNOLOGY Com4 jet iplikleri başarı yolunda Com4 jet ipliklerinin üretildiği J 20 hava jetli iplik makinaları sıra dışı özellikleriyle pazarı ele geçirmektedir. Rieter in J 20 makinasının geniş uygulama alanları daha da genişletilmiştir ve müşterilerin deneyimleri ekonomik üretim ve kalitenin aynı zamanda sağlanabileceğine tanıklık etmiştir. Genişletilmiş uygulama alanları Esas olarak viskoz lifi işlenmesinde kullanılan makinanın teknik tasarımının ilk versiyonu J 20 modeliyle geliştirilmiştir. Sonuç olarak J 20 hava jetli iplik makinasının uygulama alanları hammadde ve daha ince iplikler açısından genişletilmiştir. J 20 hava jeti iplik makinaları aşağıdaki uygulamalar için kullanılabilmektedir: Ne 30-50 penye pamuk (elyaf uzunluğu >1 5/16" ve >1 1/8") Ne 24-40 selülozik lifler (viskoz, Modal, ProModal, Tencel) Ne 40-70 mikro-selüloz lifler Ne 24-40 viskoz ya da penye pamuk- %50 den az polyester ve selülozik lifler-penye pamuk karışımları Başarılı proje Hava jetli iplik makinalarına sahip bir tesiste başarılı olmak için modern, operatör dostu makina tasarımından daha fazlası gerekmektedir. Konseptin bir bütün olarak çalışması daha önemlidir. Hava jetli iplikçilikte her şey uygun elyaf hazırlama ile başlar, optimum eğirme ayarlarıyla devam eder ve takip eden sonraki işlemlerin uygunluğu ile sona erer. Sistem tedarikçisi olarak Rieter kapsamlı teknik destek sağlamaktadır ve bilgilerini iletmek için uygun bir ortamı da son olarak geliştirmiştir. Bu amaçla İplikçinin Kılavuzu hazırlanmıştır ve J 20 müşterilerine sağlanmaktadır (Link müşteri dergisinin bu sayısında ayrı olarak sunulan makaleye bakınız). Müşteri ile teknik ve teknoloji bilginin paylaşılması Ýplikçilik El kitabı farklı hammaddeler için doğru özellikler ve üretim ayarlamaları üzerine çizimlerle takviye edilmiş bilgiler içermektedir. Bu el kitabına ayrıca hazırlama hattının tamamı da dahil edilmiştir. Pratikte sıklıkla gözlemlendiği gibi önceki işlemlerde göz önünde bulundurularak yüksek makina verimliliği sağlanmıştır. Bu sebeple kılavuzdaki öneriler dikkatle takip edilmelidir. Şekil 1 Embee Plumbon Textiles, Endonezya, hava jetli iplik makinalarının ilk versiyonlarında halen yüksek kaliteli Com4 jet iplikleri üretilmektedir. Daha sonraki işlemlerde Com4 jet ipliğinin çalışılması Com4 jet ipliğinin özellikleri kumaş kalitesini ve örme/dokuma makinasının verimliliğini belirler. Com4 jet iplikleri diğer ipliklerden oldukça farklıdır ve bu sebeple daha sonraki işlemlerde farklı muamele görmeleri gerekmektedir.
LINK 62. 2 /2013 21 TECHNOLOGY Embee de buna karşılık bu sektördeki uygulamalarını arttırmıştır ve viskoz uygulamaları için hava-jetli eğirme kapasitesine ilaveler yapmıştır. 2011 sonunda PT. Embee yeni pazarlar yaratabilmek için pamuk/poliseter Com4 jet örme ipliklerinin üretimine başlamıştır. PT. Embee pazarlama ekibi küçük miktarlarda yaptığı sevkiyatlarla bu iplik hakkındaki deneyim kazanmış, bilgileri bir araya getirmiş ve üretim ayarlarını optimize etmiştir. PT. Embee bu alandaki Com4 jet ipliklerine olan artan talebe karşı iplik makina sayısını 8 e çıkarmıştır (Şekil 2). Ayrıca gelecek seneler için de projeler geliştirilmektedir. Şekil 2 PT. Embee Plum bon Textiles,.endonezya, 8 hava jetli iplik makinasıyla şimdi başarılı olarak üretim yapmaktadır. Paralel liflerden oluşan iplik merkezi ipliğin hacimli ve açık bir yapıya sahip olmasını sağlar. İşlem ayarlamalarının yapılmasıyla ekonomi üzerinde aşağıda belirtilen olumlu etkiler sağlanabilecektir, bu sebeple uygulanmaları faydalıdır: haşıllama haşıl maddesi ipliğe görece daha kolay nüfuz eder, böylece %10 daha az haşıl maddesine ihtiyaç duyulur. boyama boya pigmenti daha kolay emilecektir, böylece aynı renk yoğunluğu için daha az boyar madde kullanımı söz konusu olacaktır. dokuma ring iplikten yapılan dokumalara göre daha az sayıda atkı atımı ile aynı özellikler elde edilebilmektedir. PT. Embee bir başarı hikayesi PT. Embee Plumbon Textiles Cirebon Batı Java, Endonezya, ring, open end ve en son teknoloji hava jeti iplik teknolojisini kullanarak geniş aralıkta iplik üretmektedir. PT. Embee ISO 9001, Oeko-Tex Standard 100 ve USTERIZED kalite belgelerine sahiptir. Firma ayrıca Com4 jet iplikleri için Rieter Com4 jet lisansına da sahiptir. PT. Embee in üretim ekibi, sistem tedarikçisi olarak Rieter in know-how bilgisi ve iplikçilik el kitabı gibi destek imkanlarıyla bu makina hattının başarıya ulaşmasını sağlamıştır. 13-207 2010 yılı sonunda firma Ne 30 Ne 40 aralığında Com4 jet viskoz ipliği üretebilmek için makina portföyünü Rieter hava-jeti eğirme makinalarıyla genişletmiştir (Şekil 1). Firmanın tüm mühendisleri Rieter in servis ve teknoloji ekibinin bilgilerini ve tavsiyelerini birleştirmiştir. Büyük bir kararlılıkla başlangıç seviyesindeki bu tesis iyi bir kalite seviyesine ulaşmıştır. PT. Marc Schnell Hava Jetli İplikçilik Ürün Yönetimi Winterthur marc.schnell@rieter.com
22 LINK 62. 2 /2013 PARTS ECOrized emiş borusu ring iplikçiliğinde sürdürülebilir enerji tasarrufu Ve kazanan bu kelimeler büyük ve küçük pek çok ödül törenlerinden bilinmektedir. Watt d Or İsviçre nin en prestijli eneri tasarrufu ödülüdür. Rieterin iplik makinalarındaki yenilikçi ECOrized emiş borusu sağladığı enerji tasarrufu ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Ring iplik makinalarında %10 na varan enerji tasarrufu Rieter yıllardır enerji tasarrufu konusunda yeni gelişmelerin odağında yer almaktadır. Bu sadece çok önemli çevre faktörlerinden birisi olmayıp ayni zamanda ipliklerin üretiminde sürdürülebilir maliyet azaltılması ile ilgili önemli komponentlerden de birisidir. Enerji tasarrufu sağlayan küçük büyük her olanak üretim maliyetlerinde hemen kendini hissettirmektedir. ECOrized emiş borusuyla (Şekil 1) ekstraksiyon sisteminde sağlanan innovatif optimizasyon iplik kalitesinde ya da makina çalışma performansında her hangi bir değişikliğe sebep olmadan ring iplik makinasının tüm enerji tüketiminde %8-10 arasında önemli ölçüde azalma sağlamaktadır (Şekil 2). Ring İplik Makinasındaki Durum Eğirme işleminin stabilitesinin sağlanabilmesi için ring iplik makinasındaki eğirme pozisyonları sürekli temiz tutulmalıdır. Bu, genelde görevi düküntü, uçuntu, kopmuş lifleri ve pnömofil telefini uzaklaştırmak olan emiş boruları ile sağlanır. Seyrek de olsa oluşan fibrilleşmiş tutamlarda lif kütlesi oldukça fazladır. Emiş borusunun tıkanmasını engellemek için ring iplik makinasının emiş hacmi yüksek olmalıdır. Büyük etkisi olan küçük bir bileşen akıllı klapalı emiş borusu Rieter tarafından geliştirilen ECOrized emiş borusu akıllık bir klapaya sahiptir, bu klapa sadece pnömofil telefi için tamamen açılır ki bu da tüm üretim zamanının sadece %0.1 ine denk gelmektedir. Şekil 1 Ring iplik makinaları için akıllı klapalı ECOrized emiş borusu. İsviçre Federal Enerji Kurumu son derece prestijli Watt d Or enerji ödülünü 10 Ocak 2013 de yedinci kez vermiştir. Watt d Or ödülünün bu yılki sahibi Rieter Machine Works'tür. Rieter ihraç ürünleri için bu özel ödülü almıştır. Ring iplik makinalarındaki yeni bir emiş borusu jüriyi etkilemiştir ve enerji uzmanlarının coşkusunu ateşlemiştir. Normal eğirme işlemi esnasında, kopuşlar dahi olsa, bu klapa neredeyse tamamen kapalıdır ve gerekli hava yönetimi otomatik olarak kontrol edilmektedir (Şekil 3). Neredeyse tamamen kapalı olan ve otomatik olarak kontrol edilen emiş borusunun bu açıklığı gerekli olan ayrıştırma kapasitesinin %50 azaltılmasını sağlamıştır, böylece eğirme pozisyonu başına 3-4 watt tasarruf sağlanabilmiştir. 1 632 eğirme pozisyonuna sahip ve 8 500 üretim saati temel alınırsa, bu değer yaklaşık 42 000 kwh/yıl olmaktadır. Örneğin kwh başına 0.10 ABD Doları enerji maliyeti ile eğirme pozisyonu başına 3 ABD Doları ve makina başına yılda 5 000 ABD Doları tasarruf yapılabilmektedir.