Hayati Yazıcı Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Teşkilat Başkanı 29-11-2006 Sayın Hayati Yazıcı, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Dişhe kimliği Birliği dişhekimlerini dişlerin ve komşu dokularının doktoru olarak ta nımlayarak gelecekte dişhekimi unvanı yerine Ağız Doktoru unvanının kul lanılmasını öngörmektedir. Dişhekimleri 5 yıllık eğitimleri süresince, diş ve diş eti hastalıklarından öncelikle korunma, hastalıkların tedavisi ve eksik dişlerin tamamlanması olan protez hizmetlerini verebilecek bilimsel nitelikleri kazanırlar. Bu bağlamda dişhekimliği hizmetleri; tıp hizmetlerinde olduğu gibi basamaklandırma ile değil 1, 2 ve 3 ncü basamak hizmetlerini aynı anda verebilen bir meslektir. ÜLKEMİZDE AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI VE SUNUMU Türkiye'de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi ve sunumuna bakıldığında, ağız-diş sağlığı hizmetlerinde çok başlı uygulamaların olduğu görülecektir. GSS ile birlikte çok başlılığın kaldırılması hem verimliliğin artmasını hem de maliyetlerin düşmesini sağlayacaktır. Türkiyede dişhekimliği hizmetlerinin örgütlenmesi tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi ağırlıklı olarak muayenehane temeli üzerinde olmuştur. Ayrıca kamuda çalışan meslektaşlarımızın çoğu kamudaki çalışma saatleri dışında muayenehanelerinde çalışarak yaşamlarını sürdürmektedirler. Ülkemizdeki yaklaşık 20.000 dişhekiminin, yaklaşık 6000 i resmi sağlık kurumlarında, geri kalanı ise, kendi özel muayenehanelerinde çalışmaktadır (Tablo-1). 30% 70% Serbest Kamu Tablo 1- Dişhekimlerinin Çalışma Alanları
Ayrıca resmi kurumlarda çalışan dişhekimlerinin % 50 sinin muayenehanesi mevcuttur. (Tablo-2) 50% 50% Kamuda Çalışıyor,Muayenehanesi Var Kamuda Çalışıyor,Muayenehanesi Yok Tablo 2- Kamudaki Dişhekimlerinin Çalışma Şekilleri Muayenahanesinde çalışan dişhekimi sayısı yaklaşık 17.000 dir. Yani, dişhekimliği hizmetlerinin sunumu ağırlıklı olarak muayenehanelerdir. (Tablo-3) 15% 85% Muayenehanesi Olanlar Muayenehanesi Olmayanlar Tablo 3- Dişhekimlerinin Ülke Geneli Çalışma Şekli 2
Dişhekimliği hizmetlerinin özel sunumdaki durumuna bakıldığında tablo şöyledir: Özel hastane, poliklinik ve merkezlerde çalışan dişhekimi sayısı yaklaşık 900 dür. Ülkemizde ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin %98 i muayenehanelerde, %2 si özel hastane, poliklinik ve merkezlerde üretilmektedir.(tablo 4) 2% 98% Bireysel Muayenehane Hastane+Merkez+Poliklinik Tablo 4- Dişhekimliği Hizmetlerinin Özel Sunumdaki Durumu AB ÜLKELERİNDE DİŞHEKİMLİĞİ HİZMETLERİ 1 Avrupa ülkeleri arasında genel sağlık hizmetlerinin nasıl sağlanması gerektiği (örneğin hastane açma, insan gücü içeriği, birinci ve ikinci basamaklar arasındaki bağlantı) konusunda büyük farklılıklar vardır. Çoğu ülkede dental hizmetlerin büyük kısmı, resmi kurumlarda çalışmayan, özel muayenehanelerdeki hekimler tarafından gerçekleştirilmektedir (özel, serbest veya genel çalışanlar). Çoğu AB/AEA ülkelerinde bu oran %83 dür. Bazı ülkelerde (Belçika, Lüksemburg, İzlanda, Malta ve Portekiz) ise bu tür çalışan hekimlerin oranı hemen hemen %100 ü bulmaktadır. Özel / Serbest Çalışanların Oranı İsveç %44 İsviçre %89 Slovenya %50 Estonya %90 Finlandiya %54 Fransa %90 İrlanda %57 Litvanya %90 Norveç %65 Romanya %90 Danimarka %70 Macaristan %92 1 Avrupa Birliği Dental Liaison Komitesi Dental Practike El Kitabı 3
Hollanda %77 Kıbrıs %94 Avusturya %78 Almanya %95 Litvanya %80 İspanya %95 Polanya %80 Portekiz %98 Slovakya %82 Belçika %99 Çekostovakya %84 Lüksemburg %99 İngiltere %84 Malta %99 İtalya %87 İzlanda %100 Yunanistan %89 AVRUPA BİRLİĞİNİN SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ÇALIŞMA ŞEKLİ KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMI AB Parlamentosu nun 16.02.2003 tarihinde Lizbon da aldığı Serbest mesleklere dair piyasa kuralları ve rekabet kuralları ile ilgili Avrupa Parlamentosu Kararı ında, sağlık meslek gruplarının neden sermayenin eline terk edilmeyeceğini açıkça göstermektedir. Serbest mesleklerin demokratik sistemin ifadesi olduğunu ve öncelikle Avrupa toplumlarının önemli bir unsurunu teşkil ettiğini teyit eder. AB Sözleşmesinin 152. maddesinin esaslarına uymak konusunda serbest mesleklerin sağlık sektöründe özellikle dikkate alınması konusunu vurgular. Serbest meslekler için, hem kendi üye ülkelerinde, hem de Avrupa Birliği nde rekabetin ve serbest hizmetin teşvik edilmesinin gereğine ve yararına dikkat çeker. İşte bu genel eğilim/kural doğrultusunda aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere dişhekimliği hizmetleri bütün dünyada ağırlıklı olarak muayenehanelerden verilmektedir. (Tablo-5) 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 HOLLANDA İNGİLTERE FRANSA DANİMARKA BULGARİSTAN TÜRKİYE Serbest Kamu Üniversite Diğer Kurumlar Tablo 5-Avrupada Dişhekimliği Hizmetlerinin Sunum Alanları 4
TÜRKİYE DE GENEL TIPTA HİZMET SUNUMU Ülkemizde yaklaşık 100.000 uzman ve pratisyen hekim bulunmaktadır. Muayenehanelerinde serbest çalışanların sayısı 4.500 dolayındadır. Sağlık hizmetleri 1, 2 ve 3 basamaklarda sunulduğundan, muayenehane hizmetleri genel tıpta çok yaygın değildir. (Tablo-6) 4% 96% Kamuda Çalışan Uzman+Pratisyen Hekim Sadece Muayenehanesi bulunanlar Tablo 6- Türkiye de Genel Tıpta Hizmet Sunumu DİŞHEKİMLİĞİ HİZMETLERİ MUAYENEHANELERDEN ALINMALIDIR Tüm vatandaşlarına uygun ortamlarda, eşit sağlık hizmetleri sunmak, Devletin Anayasal görevidir. Bu ayrıca Sosyal Devlet olmanın da temel ilkelerinden biridir. Yaklaşık olarak 60-65 milyon civarındaki insana ağız ve diş sağlığı hizmeti verebilmek için kamunun istihdam ettiği dişhekimi sayısı 6000 civarındadır. Bu sayıdaki dişhekimi ile vatandaşlarımıza ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin yeterli bir şekilde verilmesinin mümkün olmadığı çok açıktır. Bu yetersizlikten dolayı, kamuda hastalara aylar hatta yıllar sonraya randevu verilmektedir. Görüldüğü gibi tıp alanında hekimlerin yaklaşık %4 ü emeklerini muayenehanelerinde kullanmaktadırlar. Buna karşın diş hekimlerinde bu oran %85 dir. Diş hekimliği hizmetlerinin tıp hizmetlerinden temel bir farkı da şudur. Dişhekimliği hizmetlerinin neredeyse % 100 e yakını ayakta verilen sağlık hizmetleridir. Bu hizmetlerin verildiği birimlerde (Muayenehane, poliklinik, merkez, hastane) kullanılan teknik donanımının ve kullanılan materyal tamamen aynıdır. 5
Aynı eğitimi almış, fiziki mekan dışında aynı teknik donanımlara sahip birimlerde çalışan dişhekimlerinden GSS kapsamında alınacak hizmetlerin farklı tutulması bu mesleğe yapılacak en büyük haksızlık olacaktır. Doğaldır ki uzmanlık alanları ile ilgili kısıtlamalar olacaktır. Ancak yukarıda ifade ettiğimiz gibi aynı niteliklere sahip dişhekimleri arasında yapılacak ayrım adil ve etik olmayacaktır. Türk Diş hekimleri Birliği (TDB) sistemin yaşayacağı sorunları yakından bilmekte ve ne olursa olsun meslektaşlarımız bu sistemden yararlansın anlayışında olmadı ve olmayacaktır. TDB sürdürülebilir bir uygulamayı savundu ve savunmaya devam edecektir. Bu anlamda teminat kapsamı içerisinde yer alacak dişhekimliği hizmetlerinde öncelikli grupların ve öncelikli tedavilerin olmasını önermiş ve önermeye devam etmektedir. TDB toplumun ve mesleğin çıkarlarını ortaklaştırma anlayışını sürdürmeye devam edecektir. Siyasi iktidarın ve SGK değerli yeni yönetim kurulu üyelerinin; diş hekimleri arasında ayrıcalık yaratacak hiç bir uygulamayı uygun görmeyeceğini umut ediyor ve böyle bir uygulamayı kabul etmeyeceğimizi ve bunu başta hastalarımız ve kamuoyu ile sürekli paylaşacağımızı siz değerli yetkililerin bilgisine sunuyoruz. Saygılarımızla, Celal Korkut YILDIRIM Türk Dişhekimleri Birliği Genel Başkanı 6
Part 8 Dental Practice in the EU 2 Although countries in Europe exhibit many wide variations in how general health care is provided (for example, in terms hospital ownership, manpower structure, and the balance between primary and secondary care), the provision of dental care, in most countries, is dominated by non-salaried practitioners, working from privately owned premises ( private or liberal or general practitioners). Over most of the EU/EEA these represent over 83% of practising dentists, with several countries (Belgium, Iceland, Luxembourg, Malta and Portugal) reporting virtually 100% of dentistry being provided this way. General Practice Sweden 44% Switz'land 89% Slovenia 50% Estonia 90% Finland 54% France 90% Ireland 57% Latvia 90% Norway 65% Romania 90% Denmark 70% Hungary 92% Nethlds 77% Cyprus 94% Austria 78% Germany 95% Lithuania 80% Spain 95% Poland 80% Portugal 98% Slovakia 82% Belgium 99% Czech Rep 84% Luxemb'rg 99% UK 84% Malta 99% Italy 87% Iceland 100% Greece 89% Table 10: Percentage of oral healthcare provided ingeneral (liberal) practice (source: the dental associations) Only in countries where there is a large, publicly-funded dental service is the numerical dominance of the general practitioner less pronounced. Even so, since the public dental services are usually dedicated to providing care to special groups such as children, private practitioners are without a doubt the main, and often the only provider of care to the adult population. 2 Dental Liaison Committee in the EU - Manual of Dental Practice 2004 7
Liberal (General) Practice The methods of establishing a liberal or general practice are similar across Europe, with most younger dentists employed as associates or assistants before they can afford to buy their own practice. However, in countries where solo private practice dominates (for example, France, Belgium and Norway) starting positions as associates or junior partners are very difficult to obtain. Government incentive schemes, usually to persuade dentists to set up in sparsely populated areas are also very rare. Most dentists, as with any other business, have to take out commercial loans in order to purchase a practice. By buying an existing practice they usually buy a list of patients as well. Many countries have some regulations which govern the location of premises where dentists may practise. For example, in Germany since 1993, dentists have been able to obtain a licence to practise under the statutory health insurance scheme only if it does not exceed the needsrelated provision. This is to avoid over provision. Generally, across Europe dentistry in general practice is carried out as small businesses, with only one, two or a few dentists practising together (in Greece, it is only since 2001 that dentists can share a clinic or dental chair). However, there are large, multi-dentist practices in the United Kingdom, with one company owning over 200 practices, employing several hundred dentists. Dental associations report that premises for practices tend to be in converted houses or apartments, or converted public clinics (several of the new members of the EU report this). Shopping malls do not seem to be popular in Europe, for dental practices. 8