TÜRKİYE GENELİ SAĞLIK ALANINDAKİ ŞİKÂYET VERİLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNDE ANALİZİ



Benzer belgeler
ÖĞRETĠM ELEMANLARININ ÖZGEÇMĠġLERĠ

TİCARİ CBS DE HARİTA KULLANIMI VE MEKANSAL ANALİZLER: BİREYSEL BANKACILIK ÖRNEĞİ

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 14. Hafta

Coğrafi Bilgilerin Harita Servisleri ile Paylaşımına Yönelik Uygulama Örnekleri

Kentsel Bölgelerde Acil Müdahale İstasyonlarının En Uygun Yer Seçimi

TÜRKİYE İÇİN KONUMSAL VERİ TABANLI SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ ÖNERİSİ

KENT BİLGİ SİSTEMLERİ DOÇ. DR. VOLKAN YILDIRIM ARŞ. GÖR. ŞEVKET BEDİROĞLU. Kent Bilgi Sistemlerinde Veritabanı Organizasyonu Ders 3

Türkiye de CBS Eğitimi-Öğretimi

KAMU YÖNETİMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI ULUSAL BİLGİ SİSTEMİ VERİ TABANI TASARIMI


COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE AFET VE ACİL DURUM YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ

MapCodeX Web Client ELER, AKOM Modülleri

CBS de KURUMSALLAŞMA MA SÜRECİ. Prof Dr Tahsin YOMRALIOĞLU. İnsanlar. Yöneticiler. Görevleri. bilgi. information.

YEREL YÖNETİMLERDE DEĞİŞİM CBS KULLANIMI

BUSKĐ SU VERĐLERĐNĐN GELĐŞMĐŞLĐK DÜZEYĐNE GÖRE COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ ĐLE ANALĐZĐ

KENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU *

BELEDİYEDE YAPILAN CBS ÇALIŞMALARINDAN ELDE EDİLEN 2 BOYUTLU VE 3 BOYUTLU TEMATİK HARİTALARIN SUNUMU

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon

Seyhan Havzası Küresel İklim Değişikliği Etkileri İzlenmesi Sistemi WEB Tabanlı CBS Projesi

TEMATİK COĞRAFİ HARİTALARIN VERİMLİLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI CBS ÇALIġMALARI

ÖZGEÇMİŞ, ESERLER VE FAALİYETLER LİSTESİ

CORINE 1990 ve 2006 Uydu Görüntüsü Yorumlama Projesi. Kurum adı : T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Proje durumu : Tamamlandı.

Mustafa KADIOĞLU. Mehmet UYSAL

TAPU ve KADASTRO BİLGİ SİSTEMİNİN (TAKBİS) GEÇMİŞİ ve GELİŞİM SÜRECİNİN DÜNYA PERSPEKTİFİ BAZINDA İRDELENMESİ

VARLIK YÖNETİMİNDE CBS

Aksaray Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü

18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR

CBS de Kocaeli Modeli. Yusuf Ziya DEMİRCİ Harita Y. Mühendisi

ANKARA KALKINMA AJANSI.

INS4801 Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (3 + 0)

SUNUM KAPSAMI INSPIRE PROJESİ TEMEL BİLGİLERİ

Üniversiteyi Kazanan Öğrencilerin Temel Bilgi Teknolojilerini Kullanabilme Düzeylerinin Bölgesel Analizi

TARBİL Kapsamında Uydu ve Yersel Veri Tespit, Kayıtçı İşlem Yönetim Sistemi Geliştirilmesi

Ali Haydar Doğu, Ercüment Yılmaz

Proje kapsamında Arazi İzleme Sisteminin bir bütün olarak sunulması için bir portal yapısı hazırlanmıştır. Arazi İzleme Sistemi;

The World Cadastre Summit, 2015 Congress&Exhibition wcadastre.org Canan Güngör, WCS-CE, Istanbul, Turkey, April 2015.

Üniversitelerde Temel Bilişim Eğitimi Nereye Gidiyor? : Analizi

Haritacılık Bilim Tarihi

ANKARA İLİ DEVLET YOLLARINDA MEYDANA GELEN TRAFİK KAZALARININ KONUMSAL VERİLERİNİN, TRAFİK DENETİM POLİTİKALARINA KATKISI

Jeo-Demografi ile Doğu u Karadeniz Bölgesi Sosyo-Ekonomik Gelişim. im Dengelerinin İrdelenmesi

Başkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı

KADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ

Kaynak: KGM, Tesisler ve Bakım Dairesi, 2023 Yılı Bölünmüş Yol Hedefi. Harita 16 - Türkiye 2023 Yılı Bölünmüş Yol Hedefi

SAĞLIK HİZMETİ GERİ ÖDEMELERİ VE YALIN UYGULAMALAR GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MART 2017

AB AKADEMİK BİLİŞİM KONFERANSI. 4-6 Şubat 2015 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ESKİŞEHİR

Kamu Sağlık Politikaları

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

ADANA İLİ TARIM TOPRAKLARININ AMAÇ DIŞI KULLANIM DURUMU

Endüstriyel Kaynaklı Kirlenmiş Sahaların Yönetimi İçin Bilgi Sistemi Geliştirilmesi

GÜLSER FİDANCI ZİRAAT MÜHENDİSİ UNIVERSITY OF STIRLING 28 ARALIK NİSAN 2013

Yeşilırmak Havzası Taşkın Yönetim Planının Hazırlanması Projesi

Toplu Taşıma Aracı Kullanım Sıklığı

Anahtar Sözcükler: Temel Bilgi Teknolojileri Eğitimi, Bilgisayar Okuryazarlığı. Basic Informatics Education : KTÜ Appliance and Regional Analyse

VERİ TABANI OLUŞTURULMASI VE WEB SAYFASININ HAZIRLANMASI (İP 6)

MERHABA. Techlife size teknolojiyi kullanırken hayatınızda sevdiklerinizle daha fazla vakit geçirme fırsatını yakalamakta katkıda bulunmak istiyor.

Bölgesel İzleme Uygulama ve Araştırma Merkezi MERSİN 2015

KENTSEL YAŞAM KALİTESİ DERNEĞİ. Binalar Ağaçlardan Yüksek Olmasın

KARABAĞLAR BELEDİYESİ COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ UYGULAMA YAZILIMI VE ENTEGRASYON ÇALIŞMALARI BAKIM ve TEKNİK DESTEK HİZMETİ İŞİ TEKNİK ŞARTNAMESİ

İGABİS. İGDAŞ Altyapı Bilgi Sistemi

Yaratıcı Sistemler, Akılcı Çözümler. Yönetim Bilgi Sistemi

Türkiye Klinik Kalite Programı

TAI MERKEZİ RAPORLAMA SİSTEMİ Gülsen BAYRAMUSTA Bilgi Teknolojileri Müdürü. TUSAŞ - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. Aralık TASNİF DIŞI

Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Yatırım İzleme Bilgi Sistemi Projesi - KÖYDES T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI MAHALLİ İDARELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

MİLE CBS UYGULAMALARI AMAÇ KAPSAM

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİYLE ŞEHİRİÇİ TRAFİK KAZA ANALİZİ: ISPARTA ÖRNEĞİ

Türk İnşaat Firmalarının Yurtdışı Projelerde İşçi Sağlığı, İş Güvenliği ve Çevre Uygulamalarına Bakışı - Rusya Federasyonu Örneği

KENT BİLGİ SİSTEMİ UYGULAMALARI

ELDER Ar-Ge ÇALIŞTAYI 2015 SUNUMU Aydem EDAŞ Elder Ar-Ge Çalıştayı 2015 Sunumu Sayfa 1

Türkiye Cumhuriyeti Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Yalın Altı Sigma Konferansı-5 / 7-8 Kasım 2014

SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yılı Hizmetiçi Eğitim Faaliyet Raporu

E LVAN E B İ NÇ İ N Ö ZGEÇMİŞİ

Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgi Sistemi AutoCAD Map İle Gerçekleştirilen Bir Uygulama

UNIVERSAL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ

10 SORUDA İÇ KONTROL

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ YARDIMIYLA FENİLKETONÜRİ HASTALIĞININ İZLENMESİ: KONYA ÖRNEĞİ

etrabzon İÇİN DİJİTAL KENT ATLASININ ÜRETİLMESİ

UNIMETRICS Gösterge Takip ve Yönetim Sistemi

MÜŞTERİ MEMNUNİYETİNİN ETKİLİ YÖNETİMİ

Kamu Hizmet Alanlarının Edinimi

Altyapımızı Yeni TTK ile uyumlu hale getirmek...

KONUMSAL VERİNİN ELDE EDİLMESİNDE MOBİL CBS OLANAKLARI: GELENEKSEL YÖNTEMLERLE KARŞILAŞTIRMA. Fatih DÖNER

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi KULLANIMI VE ÖRNEKLERİ BİLGİ REKLİ DEĞİŞ DEĞİŞİ KENTLEŞME GLOBALLEŞME İŞİM ÇEVRESEL

Veri Madenciliği Yöntemleriyle İGDAŞ Çağrı Merkezi Veri Analizi VE Kalite Fonksiyon Yayılımı Yöntemiyle Süreç İyileştirme Çalışması

Bilgilendirme. Yorumlama. Yetkilendirme. AÇA Stratejisi

YEMEKHANE VE KANTİN HİZMETLERİ MEMNUNİYET ANKETİ RAPORU

TAMBİS Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ

İlköğretim Donatı Standartlarının ve Uygulamasının CBS İle İrdelenmesi 2. İLKÖĞRETİM OKULLARI DONATI STANDARTLARI VE YER SEÇİMİ İlköğretim yerleşme bi

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İzmir Yenilik Ekosistemi 2018 İzleme Raporu

2023 ve Ötesi KAMU VERİSİ KULLANILARAK GELİŞTİRİLEN AKILLI UYGULAMALAR

MTA Genel Müdürlüğü Tarafından Yürütülen TUCBS ve INSPIRE Standartları Çalışmaları

Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 307

FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ NORMAL ÖĞRETİM, AKADEMİK YILI DERS PLANI 1. YARIYIL

Doç. Dr. Volkan YILDIRIM (Özgeçmiş)- Doktora. Yüksek Lisans. Alanları. Kişisel bilgiler.

Muayene sayısındaki artış, anlamlı bir erişim artışını mı ifade ediyor?

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir?

Transkript:

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18 22 Nisan 2011, Ankara TÜRKİYE GENELİ SAĞLIK ALANINDAKİ ŞİKÂYET VERİLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNDE ANALİZİ İbrahim Asri 1, Sedat Bostan 2, Özşen Çorumluoğlu 3, Tevfik Özlü 4, Hatice Çatal 5, İbrahim Kalaycı 6 1 Gümüşhane Ünv., Müh. Fak., Harita Müh. Böl., Fotogrametri ABD, iasri@gumushane.edu.tr 2 Gümüşhane Ünv., Sağlık YO., Sağlık Yönetimi Böl., sbostan29@gmail.com 3 Gümüşhane Ünv., Müh. Fak., Harita Müh. Böl., Uzaktan Algılama ABD, ocorumlu@hotmail.com 4 KTÜ, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları ABD, ozlutevfik@yahoo.com 5 Gümüşhane Ünv, Müh. Fak., Harita Müh. Böl., Fotogrametri ABD, hatice.catal@yahoo.com.tr 6 Gümüşhane Ünv, Müh. Fak., Harita Müh. Böl., Ölçme Tekniği ABD, ikalayci@gumushane.edu.tr ÖZET Coğrafi bilgi sistemi (CBS) özellikle kurumsal uygulama alanlarında politika üretimi, stratejik planlama ve yönetim konularında konumsal veri üzerinden isabetli analizler yapma olanağı sağlayan bir karar destek sistemi olarak hizmet kalitesi ve memnuniyetinin arttırılmasında etkin bir rol oynar. Türkiye deki sağlık sektörünün yeniden yapılanması kapsamında 2003 yılından buyana Sağlık Bakanlığı, bir Sağlıkta Dönüşüm Programı yürütmektedir. Bu bağlamda sağlık hizmetlerinin kalitesini arttırabilmek için Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) adıyla bir çağrı merkezi kurulmuştur. Bu merkeze 2004 2009 yılları arasında bütün ülke düzeyinde bilgi alma, şikayetlerde bulunma ve diğer olmak üzere, değişik sağlık konuları ve uygulamaları hakkında yaklaşık 6 milyon çağrı gelmiştir. Bu çalışmayla söz konusu şikayetler yıllara göre iller bazında CBS ile analiz edilmiş, sonuçlar da rapor halinde yetkililerle paylaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Coğrafi Bilgi Sistemi, e devlet, İstatistik, Sağlık Yönetimi, SABİM ABSTRACT EVALUATION OF COMPLAINS ABOUT HEALTH SERVICES IN TURKEY BY GIS GIS undertakes an active role on service satisfaction and quality as being a decision support system with well directed spatial data analyses upon providing politics, strategic planning and management subjects in especially institutional application areas. Under the concept of restructuring health system in Turkey, Health Minister of Turkey runs a Health Transformation Program since 2003. A call center as a Health Ministry Communication Center (SABIM) was established for improving health service quality as a part of this program. This center received 6 million calls about information, complains and other subjects related to health and its applications from all over Turkey between 2004 and 2009. The study here is about analyzing these complains in terms of years with respect to city provinces by GIS and then sharing the report with authorities that comes out from this study s results. Keywords: Geographic Information Systems, e government, Statistic, Health Management, SABİM 1. GİRİŞ CBS yönetim, analiz ve coğrafi bilgilerin sunumu konu alan bir sistemdir. Bu sistem sayesinde günlük hayatın her alanında bilişim sektörünün gelişmesi ile konuma dayalı projeler geliştirilmekte ortaya çıkan sosyal ve teknik problemlerin büyük bir kısmına yönelik muhtemel çözüm önerileri; mekânsal analizlerle ortaya konulabilmektedir. CBS`nin kurumsal nitelikli bir çok oluşum için bir karar destek sistemi olarak ortaya çıktığı, konunun ilgilileri tarafından kabul görmüş bir gerçektir. Bu içeriği itibariyle CBS, kurumsal yapı içerisindeki sahip olunan her türlü kaynağın verimli kullanımına ve sürdürülebilirliğine yaptığı katkısının yanı sıra kaliteli bir hizmet sunumu ile birlikte gerek hizmet alanın gerekse de hizmeti sunanın memnuniyetini en üst seviyeye çıkararak minimum sorunlu bir kurumsal yapıya ulaşılmasında, günümüzdeki en etkin yönetim destek sistemidir. Bilindiği üzere Türkiye de sağlık sektörünün yeniden yapılanmasına yönelik çalışmalar son yıllarda yoğunluk kazanmıştır. Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Dönüşüm Programı adı altında 2003 yılından itibaren sağlık sisteminde değişiklikler ve yeni uygulamalar yapmaktadır. Program toplumun sağlık hizmetlerine ulaşımını kolaylaştırmayı

Türkiye Geneli Sağlık Alanındaki Şikâyet Verilerinin Coğrafi Bilgi Sisteminde Analizi ve hizmetlerin kalitesini artırmayı amaçlamaktadır. Hastaların doğrudan sağlık hizmetleri ve sağlıkla ilgili bilgi almalarını, sorunları iletmelerini sağlamak üzere yeni mekanizmalar oluşturulmaktadır. Bu mekanizmalardan biri de Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) adıyla kurulmuş olan çağrı merkezidir. Bu merkez 2004 20009 yılları arasında bütün ülke düzeyinde yaklaşık 6 milyon çağrı almıştır. Bu çağrılar değişik sağlık konuları ve uygulamaları hakkında bilgi alma, şikayetlerde bulunma ve diğer konuları kapsamaktadır. Bu çalışma kapsamında söz konusu şikâyet başvurularının yıllara göre iller bazındaki dağılımlarının CBS ile analiz edilmesi için öncelikle iletişim merkezinden alınan ham verilerin ilere göre çapraz tablolarının oluşturulması gerekmiştir. Bu kapsamda, SABİM sisteminin CBS'yi baz alan alt yapıya uygun hale getirilmesi için ilk işlem olarak bir istatistik programı yardımıyla çapraz tablolar oluşturulmuştur. Bu şekilde iller bazındaki şikâyetler 2004 yılından 2009 yılına kadar ayrı ayrı tablo verileri haline dönüştürüldüler. Bu tablolardaki şikayet verileri 10 un üzerinde ayrı konudan oluşmaktadır. Daha iyi analiz ve daha ayırt edici yorum özelliği kazandırmak için tablolardaki benzer şikâyet türleri 6 başlık altında toplandı. 2004 yılından 2009 yılına kadar farklı içerikteki il bazındaki şikâyet verileri, CBS yazılımında alan bazlı Türkiye iller haritası veri tabanı ile ilişkilendirildi. Her bir veri için farklı coğrafi analizler yapıldı. İletişim merkezinden alınan şikâyet verileri aslında çok farklı içerikten oluşmaktadır. Ancak sistemin veri alt yapısı CBS veri alt yapısına uygun olmadığı için değerlendirilmesi zor ve zaman alıcı olduğundan bu çalışmada sadece 2004 yılından 2009 yılına kadar şikâyet verilerinin toplam sayısı ve türleri üzerine çalışma yapıldı. Diğer veriler içinde çalışmalar devam etmektedir. Grafik analizler; her yıl için toplam dağılım, türe göre dağılım vb. şekilde ayrı ayrı yapıldı. Bazı yıllarda bazı verilerin dağılımının farklılık gösterdiği ortaya çıkmış ve bu sonuçlar irdelenmiştir. 1.1. CBS nin Sağlık Alanında Kullanımı Günümüzde CBS nin pek çok alanda olduğu gibi sağlık alanındaki kullanımında da sürekli artan bir eğilim gözlenmektedir. Bilgisayar yazılım kullanımı, grafik analiz ve görsel sunum teknolojisindeki ilerlemelerin yanında CBS temelli mekânsal analiz modelleri ve yöntemleri sağlık uygulamalarında yeni yaklaşımları teşvik etmektedir. Özellikle sağlık alanındaki planlama çalışmalarında verilerin analizi ve görsel sunumu aşamasında çok sayıda veriyi hızlı bir şekilde değerlendirebilme imkanı sunması sebebiyle yetkililerce en etkin bir karar destek organı olarak görülmeye başlanmıştır. Sağlık hizmetlerinin ve yatırımlarının gelecekteki verim oranının yükseltilmesinin baslıca yolu, sağlık hizmetleri kapsamını ve yatırımlarını içeren planlama çalışması yapmaktır (Ergün ve Saraç, 2006). Bu yönüyle sağlık alanında CBS den farklı şekillerde yararlanılmaktadır (McLafferty 2003); 1. CBS ile sağlık hizmetlerine olan ihtiyaç belirlenebilir, 2. Sağlık servislerine coğrafi ulaşımı öğrenmek ve nüfus grupları arasındaki eşitsizlikleri ve farklılıkları anlamak için CBS kolaylık sağlar, 3. Sağlık hizmetlerinden yararlanmada coğrafi değişikliklerin incelenmesi sırasında CBS nin kullanımı önemli rol oynar, 4. Sağlık servislerinin planlanması ve değerlendirilmesinde CBS kolaylık sağlar, 5. Hastalıkların dağılımının haritalanmasında da harita çizimlerinde son teknoloji yöntemlerinin içeren CBS den yararlanılır. Hastalıkların görüldüğü yerler, görülme sıklığı, hastaların takibi yine CBS ile hızlı ve güvenilir bir şekilde sağlanır. Ayrıca sağlık hizmetlerine ihtiyacın coğrafi varyanslara göre açıklanmasında halk sağlığı ihtiyaçlarının değişen göstergelerinin haritalanmasında da kullanılır. Dünyada CBS nin sağlık alanındaki uygulamalarına sıklıkla karşılaşılmasının yanında ülkemizde de son zamanlarda birçok çalışma yapılmaktadır. Kanser, fenilketonüri, kuş gribi gibi hastalık izlenme (Özkan ve Güngör, 2007; Çolak, 2005; Durduran vd. 2004; Tekşen ve Arık, 2006), diyaliz hastaları, kalp ve damar hastaları dibi hasta ve coğrafyası izleme (Durduran vd., 2005; Durduran ve Durduran, 2009), sağlık ocakları, acil sağlık hizmetleri ve kent bazlı sağlık bilgi sistemi gibi sağlık hizmetleri yönetimi (Ergün ve Saraç, 2006; Gümüş vd., 2006; Durduran vd., 2006; Çolak vd., 2006) alanlarında münferit uygulamalar başlangıç için büyük önem arz etse de nihai anlamda ülke geneli sağlık hizmetlerinin yönetilmesi, izlenmesi, planlanması hasta ve hastalık takibi vb CBS tabanlı uygulamaların bir hükümet ve devlet politikası olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Asri vd. 2. SAĞLIK BAKANLIĞI İLETİŞİM MERKEZİ (SABİM) Sağlıkta Dönüşüm Programı adı altındaki reform çalışmaları Türk sağlık sisteminde 2003 yılında başlatılmış olup, halen devam etmektedir. Reform çalışmaları sağlık hizmetlerine vatandaşların ulaşabilirliğini yükseltmeyi, hizmet verimliliğini artırmayı ve insan (hasta) odaklı bir sağlık sistemi oluşturmayı amaçlamaktadır. Vatandaşın sağlık sistemine ulaşılabilirliğini artırmak, sadece hizmete erişimi kolaylaştırmakla mümkün olmayacaktır. Vatandaşın sağlık sistemi ve uygulamaları ile ilgili görüş ve şikâyetlerini de almak gerekmektedir. Ayrıca vatandaşın merak ettiği sağlık konularıyla ilgili bilgiler edinmesine ve taleplerinin öğrenilmesine de ihtiyaç duyulmaktadır. Bu gerekliliklerin farkında olan Sağlık Bakanlığı, vatandaş ve hastalardan gelen bildirimleri değerlendirmek maksadıyla bazı geri besleme mekanizmalarını sağlık reformu paketi içerisine dahil etmiştir. Bu uygulamalardan biri sağlık kurumları ve hastanelerde oluşturulan hasta hakları örgütlenmesi iken; bir diğeri de Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) dir. Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi ne vatandaşlar üç şekilde ulaşabilmektedirler. Bakanlığın oluşturduğu merkez bina aracılığıyla vatandaşlar doğrudan başvuru yapabilmektedirler. Sözü edilen merkeze gelen vatandaşlar, şikâyet ve taleplerini doğrudan birime iletebilmekte; personelden gerekli bilgileri alabilmektedirler. Merkezde görev yapan personel ise mesai saatleri içerisinde kişilerin şikâyet veya taleplerini bilgisayar sistemine kaydetmekte; anında veya daha sonra vatandaşa cevap vermektedirler. SABİM e ulaşmanın ikinci yolu, vatandaşların faks veya internet aracılığıyla şikayet veya taleplerini iletmesidir. Görevliler faks veya internetten gelen başvuruları bilgisayar sistemine kayıt ederek, ilgililerle görüşüp daha sonra vatandaşa geri bildirimde bulunmaktadırlar. SABİM e ulaşmanın üçüncü ve en yaygın yolu ise Cebeci deki Bakanlık ek binasında faaliyet gösteren SABİM 184 çağrı merkezidir. 184 nolu hatla ulaşılan merkezde 24 saat çalışan sağlık görevlileri aramalara anında cevap vermektedirler. Çok sayıda görevli telefonla yapılan başvuruları bilgisayar sistemine kaydetmekte; belirlenmiş prosedürler çerçevesinde vatandaşa cevap vermektedirler. Şikâyet ve talep konusundaki aramalar anında cevaplandırılmaktadır. İlgili birimlerce araştırılması gereken bazı şikâyetlerin sonuçlandırılması ise uzayabilmektedir. SABİM sadece sağlıkla ilgili konularda değil vatandaşın merak ettiği her türlü konuda vatandaşa bilgi vermeye çalışmakta veya konunun muhatabı olan adrese vatandaşı yönlendirmektedir. Örneğin, sezaryen ile doğum yapmak üzere ameliyathaneye alınan eşi hakkında bir kaç saat geçmesine rağmen her hangi bir bilgi edinemeyen eşin sorununu, eşe bilgi vererek çözmeye çalışırken, emeklilik hakkında sorusu olan vatandaşı da SGK ya yönlendirmektedir. SABİM merkezi, faaliyete başladığı 2004 yılından 2010 yılına kadar 6 milyonu aşkın çağrı almış (aranmış) olup, bu çağrıların yaklaşık 840 bini başvuruya dönüşmüş, başvuru sahiplerine gereken bilgiler aktarılmış, yapılan tüm bu işlemler ve sonuçlar kayıt altına alınmıştır. 2.1. 2004 2009 Yılları Sabim Şikayet Verileri ve Analizi 2004 2009 yılları arasında Sabim hattı üzerinden toplam 36640 şikayet başvurusu kayıt altına alınmıştır. Şikayet başvuruları yıllara göre incelendiğinde, en fazla şikayet %29.5 (10229) ile 2009 yılında, %8 (2777) ile 2007 yılında yapılmış görülmektedir. Yıllar içerisinde, %10.3 ile en fazla şikayet Kasım ayında ve en az şikayet %6.5 şubat ayında yapılmıştır. Yıl içerisinde en çok ayın 5. günü (%3.7) ve en az ayın 31. Günü (%2.1) sabime müracaatlarda bulunulmuştur. Veriler cinsiyet ve yaş açısından incelendiğinde; kayıt edilmemiş kayıp veriler dahil olmak üzere %66.3 ile erkeklerin daha çok birime ulaştığı, yaş açısından 30 39 yaş arası %21 ile en fazla, yaş ilerledikçe arama oranının düştüğü ve nihayetinde 60 yaş ve yukarısını temsil eden gruptan sadece %3 oranında şikayet ettiği görülmektedir. Verilere iller açısından bakıldığında; üç büyük il ve büyük illerden fazla müracaat edildiği, küçük illerden yapılan müracaatların daha az olduğu anlaşılmaktadır. İstanbul toplam şikayetlerin %32.4 üne sahipken, Ankara %16.3 üne ve İzmir %5.9 una sahiptir. Birime yapılan şikayetlerin %43.5 i hatalı uygulama, %16,7 si ihbar (özellikle sigara yasağı ile ilgili ihbar), %10.2 si kötü muamele, %5.4 ü mesai saatlerine uymama, %4.8 i uygunsuz koşullarda gıda üretim ve satışı,

Türkiye Geneli Sağlık Alanındaki Şikâyet Verilerinin Coğrafi Bilgi Sisteminde Analizi %2.7 si görevi ihmal, %1 i görevi suiistimal konularını içermektedir. Şikayetlerin %65.1 i kurum ve %35 i kişiler hakkındadır. Yapılan şikayetlerin %77.5 i sonuçlandırılmış, %13.5 inde geri bildirim yapılmış olup, %5.3 ü güncellenmiş ve %3.5 i sevk edilmiştir. 3. ŞİKÂYET VERİLERİNİN CBS DE ANALİZİ Çalışmada SABİM şikayet başvuru verileri kullanılmış olup öncelikle bir istatistik programında ham halden kullanılabilir hale getirilen şikayet verilerinin dağılımı illere, konuya, çözüm statüsüne, cinsiyete, günlere, sebeplere göre olmak üzere başlıca bu tür başlıklara ayrılmıştır. Sonraki aşamada SABİM şikayet verileri tabloları CBS yazılımına uygun hale getirildi. CBS analizleri için kullanılan paket yazılımda altlık harita olarak Türkiye iller haritası kullanılmıştır. Her ile ait grafik verilere karşılık gelen tablo verileri ile şikâyet verileri eşlenerek coğrafi analizlere imkân sağlanmıştır. Her ilin ayrı ayrı yıllara göre şikayet başvuru verilerinin konu başlıkları göz önünde bulundurularak aynı parametreler dahilinde dağılım haritaları yapılmıştır. Her haritanın ilgili sorguları ve analizleri programa hesaplattırılıp kaydedilmiştir. İller bazında 2004 2009 yıllarına ait şikâyet dağılımları günler, aylar, cinsiyet, çözüm statüsü, sebep ve konu kapsamında ele alınmıştır. Her verinin pasta dilimli grafik sorguları oluşturulmuştur. Oluşturulan veri alt yapısı ile bunların yanında bir çok analiz yapabilme olanağı da mevcuttur. Aşağıda bu çalışma kapsamında oluşturulan bazı CBS analiz örnekleri gösterilmiştir. Şekil 1. 2006 Yılı SABİM şikâyet başvurularının çözüm statüsü dağılımı

Asri vd. Şekil 2. 2006 Yılı SABİM şikâyet başvurularının cinsiyet dağılımı Şekil 3. 2007 Yılı SABİM şikayet başvurularının şikayet sebeplerine dağılımı 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Gerçekleştirilen bu çalışmada Türkiye geneli şikayet verileri CBS ortamında analiz edilerek 2004 2009 yılları için yukarda zikredilen farklı başlıklarda ayrı ayrı dağılım haritaları oluşturulmuştur. SABİM den temin edilen diğer verilerinde değerlendirme işlemi devam etmektedir. SABİM den alınan şikayet verilerinin bu çalıma kapsamında yapılan CBS ortamındaki analizleri bir çok alanda olduğu gibi sağlık alanında da CBS nin özellikle planlama ve karar destek yönü ile kullanılabileceğini ortaya

Türkiye Geneli Sağlık Alanındaki Şikâyet Verilerinin Coğrafi Bilgi Sisteminde Analizi koymuştur. Bunun yanında oluşturulan dağılım haritalarında iller bazında bazı illerde farklı sonuçlar ortaya çıktığı görülmektedir. Bu sonuçlardan hareketle ülke geneli politikaların yerel bazda farklılık gösterdiği durumların görsel olarak ortaya konabilmesi sağlanmıştır. Değerlendirilen veriler sistemden ayrı bir şekilde ön çalışmadan geçirilmek sureti ile CBS ile analiz edilebilmiştir. Bu çalışmanın verdiği sonuçlar göz önünde tutularak SABİM bünyesinde bu verilerin otomatik olarak CBS analizlerinin gerçekleştirilebilmesi de mümkündür. Hatta ileri aşamalarda yetkililerce bu konu dikkate alınmalıdır. SABİM den elde edilen verilerin daha alt konumsal birimlerle de ilişkilendirilmesi sonucu ile yerel bazda daha detaylı konumsal analizler yapılabilecektir. Bu sayede il bazından ziyade ilçe mahalle vb. gibi birimlerde konumsal analizler yapılması ile yerel yetkililerce de politika geliştirmeye katkı sağlanabilecektir. İnsan haklarının önem kazandığı günümüzde hasta hakkı gibi çok daha önemli bir konuda CBS nin sağlık alanına entegrasyonu ile CBS nin sosyal hayata olumlu katkısı da sağlanmış olacaktır. KAYNAKLAR Çolak, H.E., 2005, Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Trabzon İli Kanser Haritalarının Üretimi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği, s.1 101, Trabzon. Çolak, H.E., Yıldırım, V., Aydınoğlu, A.Ç. (2006). "Kentler İçin Coğrafi Bilgi Sistem Tabanlı Sağlık Bilgi Sistemi Uygulaması: Trabzon Kent Örneği",Uluslararası Katılımlı Kent ve Sağlık Sempozyumu, s. 16 21, Bursa, 7 9 Haziran 2006. Durduran S. S. ve Durduran Y., 2009, Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Kalp ve Solunum Yolu Hastalarının Mekansal Dağılımının Belirlenmesi: Konya Örneği, Konya, S.Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi., c.24, s.3, 2009. Durduran S. S., Kara F., Erdi A., Durduran Y., (2006) Acil Saglik Hizmetlerinde Global Konum Belirleme Sistemleri Ve Coğrafi Bilgi Sistemi Uygulamalarının Kullanılması,Uludağ Üniv.,Uluslararası Katılımlı Kent ve Sağlık Sempozyumu, Bursa, 2006. Durduran S.S., Erdi A., Kara F., Durduran Y., 2005, Diyaliz Hastalarının Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla İzlenmesi, Konya Örneği, TMMOB Harita ve Kadastro Müh. Odası, X. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı,, 1, 2, 210 215,Ankara Durduran, S.S., Erdi, Kara A. F., Durduran Y., 2004 Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Fenilketonüri Hastalığının İzlenmesi: Konya Örneği, 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Fatih Üniversitesi, 6 9 Ekim 2004, İstanbul Ergün S. G., ve Saraç İ., 2006, Sağlık Coğrafyasında CBS nin Kullanımı: Samsun Sağlık Ocakları Örneği, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Fatih Üniversitesi, 13 16 Eylül 2006, İstanbul Gümüş N., Gündüzoğlu G., Aşkın Y., Yanılmaz B., Sofuoğlu T., Keskin H., Özmen Ö., 2006, İzmir Anakentinde 112 Ambulans İstasyonlarının Dağılışı Ve CBS Yöntemiyle Hizmet Alanlarının Sorgulanması, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Fatih Üniversitesi, 13 16 Eylül 2006, İstanbul Mclafferty, S. L. 2003. Gıs and Health Care. Annu. Rev. Public Health. 24:25 42. Özkan, G., ve Güngör, H.C., 2007, Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Kanser Haritaları Üretimi ve Konya Örneği, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 2 6 Nisan 2007, Ankara

Asri vd. Tekşen S., Arık H., 2006, Özel Beylikdüzü Fatih Fen Lisesi İstanbul 2006 CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) Yöntemi İle Kuş Gribine Karşı Güvenli Tavuk Çiftliği Alanlarının Oluşturulması. TÜBİTAK Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışması