ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ VE MÜHENDĠSLĠKTE ETĠK 18 MAYIS 2011 ĠSTANBUL

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ VE MÜHENDĠSLĠKTE ETĠK 18 MAYIS 2011 ĠSTANBUL

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ ÇMO 23 Mayıs 1992 de TMMOB nin 32. genel kurul kararı ile kurulmuştur. Çevre Mühendisleri odası mesleki - demokratik bir kitle örgütüdür.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Çevre Mühendisleri odası üye sayısı 8600 Çevre Görevlisi sayısı 4717 Çevre mühendisi olan çevre görevlisi sayısı 4178 Görülüyor ki çevre mühendisleri mevzuatın tanımladığı şekli ile çevre görevlisi çalışma alanında bugünkü rakamlar ile oran % 88.57 dir.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ 4178 çevre mühendisinden 436 kişi eğitim ve sınav sonrasında belge almıştır. mevzuat ilk uygulamaya girdiğinde çevre mühendislerine doğrudan belge verilmeyişinin maliyeti meslektaşlar açısından eğitim, konaklama, sınav, ulaşım ücreti dikkate alındığından 1.000.000 TL gibi bir rakam ortaya çıkmaktadır. bu değerde her bir mühendisin yarattığı artı değer ve devlet harcamaları eklendiğinde ortalama 5 kat bir ücretle 5.000.000 TL rakamını bulmaktadır.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Başlangıçta çevre mühendislerine doğrudan hak verilmeyişinin bedeli ülke ekonomisi açısından en az 5.000.000 TL dir. ÇMO konunun gündeme geldiği ilk günden itibaren çevre mühendisleri açısından eğitim ve sınav konusunun anlamsızlığını vurgulayarak kaldırılması için mücadele etmiştir.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ 4178 çevre görevlisi üzerinden hesap yapılacak olursa eğitim ve sınav koşulu ile bu maliyet 50 milyon TL yi bulacaktı. Mevzuat eğitimi yapılabilir. Bakanlık bu konuda uygulayıcı olarak, ÇMO da meslek içi eğitim kapsamında mevzuat eğitimi açabilir açmalıdır da. Ancak mevzuat sınavı yapılması anlamsızdır.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Yönetmelik çevre mühendisleri dışında 20 farklı meslek grubuna Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılacak sınavda başarılı olması şartıyla Çevre Mühendisliği faaliyetlerini yürütme hakkı vermiştir. Çevre Mühendisliği mutidisipliner bir mühendislik dalı olduğu gerçeği yada yasal düzenlemelerin eksikliği nedeniyle bugüne kadar farklı meslek gruplarının çevre mühendisliği alanında istihdam edilmiş olduğu gerçeğinden bağımsız olarak;

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Diğer meslek disiplinlerinden mezun olanların eğitim veya sınav yolu ile Çevre Görevlisi belgesi alarak çevre mühendisliği meslek alanı içerisinde yetki sahibi olabilmesi, bu uğurda dört yılını çevre mühendisliği eğitimine adamış meslektaşlarımız açısından kabul edilemez bir haksızlık olarak ortaya çıkarmaktadır.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek I ve Ek II listesinde yer alan faaliyetler çevresel etkiler açısından gruplandırılmıştır. Ancak yönetmelikte çevresel etki boyutları dikkate alınmaksızın tam zamanlı bir çevre görevlisi istihdamı yada ayda 1-2 gün tesiste görev yapacak çevre görevlisinden danışmanlık hizmeti alınması tesis sahibinin tercihine bırakılmıştır.

ÇMO NUN MEVZUATLARDAKĠ YERĠ Oysa ki Ek I listesinde yer alan faaliyetlerin çevresel etkileri düşünüldüğünde, tesiste yürütülecek çevre yönetimi çalışmalarının başarıya ulaşması ancak çevre yönetim birimi kurulması ile mümkündür. Bu nedenle Ek I listesindeki faaliyetler için danışmanlık firmasından hizmet alınması tesisten kaynaklanan çevre sorunlarını önlemekte yetersiz kalacaktır.

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Çevre görevlisi olarak tesislerde ücretli çalışan mühendislerin ast üst ilişkisi nedeniyle görevlerini tam anlamıyla yerine getirememesi, Uyarılarının dikkate alınmaması, Uygunsuzluk bildirimi yapamayacak oluşu,

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Danışmanlık hizmeti veren bürolarda çalışanların sigortalarının ÇMO asgari ücret tarifesi üzerinden yatırılmaması, ÇMO dan alınan BTB bir mühendisin isminin geçmesi Bakanlıkça yeterli görülmektedir. Oysa ki mühendislik ve danışmanlık hizmeti veren her mühendis ismi BTB sinde yer almalıdır.

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Danışmanlık hizmeti verilen tesiste proses detaylarının paylaşılmak istenmemesi, Üretim alanında dolaşımın izne tabi olması, Tesis işleyişindeki bütünselliğin yeterince zaman ayrılamaması nedeniyle yakalanamaması,

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Yetkilendirilmiş danışmanlık firmalarında Belge Kiralama işleminin pervasızca yapılması ciddiyetsizce internet ortamında ilanlar verilmesi, Çevre görevlisi belgesine sahip bazı meslektaşların belgelerinin kiraya vermek istemeleri ve internette ilan etmeleri,

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Danışmanlık firmalarında bir mühendise 26 tesis atamasının yönetmelikte uygun görülmesi, hizmet kalitesinin ve ücretlerin düşmesi, Hizmet verilen şirketteki uygunsuzlukların belirlendiğinde üst yönetimce imzalanmaması ve çevre görevlisinin uyarısını yaptığını gösterecek bir belgenin olmayışı,

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Danışmanlık ücretlerinin hizmeti veremeyecek oranda düşük olması, Hizmet alan tesisin olası cevre cezaları karşısında, hizmet alımı sözleşmesinde danışmanlık hizmeti aldığı kuruluşu veya çevre görevlisi sorumlu tutacak şartları dayatması,

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Sigorta firmalarınca mühendislik hizmet sigortasının yapılmayışı, sigorta kapsamının daraltılması, Tesislerin alan kısıtları, yapı kullanım izni vb sorunları nedeniyle mevzuatın gerekliliklerini yerine getirecek düzenlemelerin yapılamaması, (Örn. tehlikeli atık geçici deponi alanları vb. gibi)

Çevre görevlisi hizmetinin yürütülmesinde karşılaşılan temel sorunlar; Danışmanlık hizmeti verecek mühendisin yeterli bilgi ve donanıma sahip olmayışı, Çevre görevlisinden mevzuat danışmanlığı, iş sağlığı ve iş güvenliği uzmanlığı, arıtma tesisinin işletme sorumluluğu, sekreterlik hizmetine kadar uzanan talepler, Danışmanlık hizmeti, çed ve laboratuar hizmetlerinin bir arada veriliyor oluşu.

Mühendislik Etiği Meslek etiği kapsamında savunulan dürüstlük, açıklık, tarafsızlık, hesap verebilirlik, sadakat vb. bunların yanında toplumun sağlığı, refahı ve güvenliği, kamu yararı ve çevrenin korunması gibi görüşler ilk bakışta kimsenin karşı çıkamayacağı, ahlaken de çıkmaması gereken, erdemli insanların sahiplenilmesi gereken değerlerdir.

Mühendislik Etiği Dürüstlük, doğruluk, şeffaflık, sır saklama, güvenilirlik, sadakat vb etik değer olarak öne çıkan sıfatların ahlaki davranışlara örnek olabilmesi ya da gösterilebilmesi için, öncelikle, içinde yer aldıkları eylemin ahlaki olması gerekmektedir.

Mühendislik Etiği Dürüstlük, doğruluk, şeffaflık, sır saklama, güvenilirlik, sadakat vb etik değer olarak öne çıkan sıfatların ahlaki davranışlara örnek olabilmesi ya da gösterilebilmesi için, öncelikle, içinde yer aldıkları eylemin ahlaki olması gerekmektedir. Örneğin bir suç örgütünde yer alan kişiler, sadakat, güvenilirlik, birbirlerine karşı dürüstlük açılarından örnek davranışlarda bulunmaktadırlar. Ama burada ne eylem ahlakidir, ne de eylemi yapanların davranışı ahlakidir.

Mühendislik Etiği Meslek etiğinde kamu yararı ve kamu mallarının korunması da ilke olarak yer almaktadır. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkelerinde de bu savunulmaktadır. Bu kapsamda TMMOB özelleştirmelere karşı çıkmayı kamu yararının korunması olarak kabul ederken, siyasi erk özelleştirmeyi kamu yararı olarak savunmaktadır. Kamu yararının farkı tanımlanması, uygulanan siyasi ve idari baskılar mühendisleri seçeneksiz konuma sürükleyecektir.

Mühendislik Etiği Mühendisler Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkelerine aykırı hareket etmekle itham edilebileceklerdir. Özelleştirme örneğini, suyun metalaştırılması, enerji politikaları, tarım politikaları, genetiği değiştirilmiş organizmalar vb genişletmek mümkündür. Çevre Mühendisleri Odası da meslek alanı uygulamalarına dair çevre mevzuatı ve ilgili yönetmeliklerinin uygulaması temelinde kamu yararı ilkesini gözeterek görüş oluşturmaktadır.

Mühendislik Etiği 13.4.2005 tarih ve 25785 sayılı Resmi Gazete'de Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe dikkatlice bakılacak olursa iktidar yönetimin tüm sorumluluğunu fiili olarak kamu çalışanlarının ahlaki sorumluluğuna devretmektedir. Kendisini de yerleştirmek istediği ahlak sisteminin sahibi ve koruyucusu konumuna getirmektedir. Kuralların uygulanmasında çalışma koşulları, siyasi, ekonomik, kültürel, yönetsel baskılar hiç gündeme getirilmemektedir.

Mühendislik Etiği Çevre Görevlisi ve Çevre Danışmanlık Firmaları Hakkında Yönetmeliğin Ek II 2.c. sinde uygunsuzluğun giderilmediği durumda en geç on beş gün içerisinde yetkili makama bildirdi mi? ifadesi yer almaktadır. Ücretli çalışan çevre görevlisinin bakanlığa maaş aldığı yeri veya danışmanlık hizmeti veren firma çevre görevlisinin danışmanlık hizmeti verdiği firmadaki uygunsuzluğu bildirmesi istenmektedir. Bildirilmemesi durumunda ise cezai yaptırım getirilmiştir.

Mühendislik Etiği Mühendislik etiğinin sorgulanması şahsi ahlak ile sınırlı tutulamayacak kadar karmaşık ve dış etkenlere bağlıdır. Bu nedenle çıkış noktamız mühendislikte temel çalışma ilkeleri olmadır. Mühendislik etiği ekseninde henüz örneklerin oluşmadığı ancak yakın dönemde karşılaşacağımız pek çok dava olacaktır. Tetiği çeken mi suçludur çektiren mi?

Mühendislik Etiği Çalışma alanımızda somutlaştırarak örneklemek istiyorum bu konuyu; İşe çevre görevlisi olarak başlayan bir mühendis kendisinden önce yapılan hatalar nedeniyle kalıcı çevre etkileri yaratmış tesisi hangi aşamada bakanlığa bildirmelidir. Belirlenen uygunsuzlukların telafisi mümkün değilse uygunsuzluk raporunu teslim ettiğini nasıl kanıtlayacaktır.

Mühendislik Etiği Üst yönetim önerileri uygulamadığında şirketi nasıl bakanlığa bildirecektir. Bakanlığa bildirdiğinde sektörel çalışma alanında yeniden iş bulabilir mi? İlgili yönetmeliğe aykırı davranmamak adına bir daha iş bulamama riskini göze alabilir mi? Bu düzenlemedeki bildirim eksikliği mühendisin hatası olarak kabul edilebilir mi?

Mühendislik Etiği Çevre sorunlarının ortadan kaldırılması pahalıdır. Bir çok maddi manevi fedakarlık gerektirir. Yapılan rehabilitasyon çalışmalarının olumlu sonuçları kısa vadede görülemez. Çalışma alanımızda mesleki ilkeler ve çevre etiği birbirinden bağımsız düşünülemez. Yanlış kararlar verildiğinde sonuçlar sadece kararı veren kişiyi ve işveren olarak sorumlu kuruluşu değil bütün toplumu hatta gelecek kuşakları da ilgilendirir. Son dönemde gündemimizden düşmeyen Çoruh Aksu HES Projesinden birkaç fotoğrafı sizinle paylaşmak istiyorum.

Aksu Vadisi Çoruh

Teşekkürler! Meltem ERDOĞDU