ÇUKUROVA KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN BAZI ATDİŞİ MISIR (Zea mays indentata Sturt.) ÇEŞİTLERİNİN ÖNEMLİ BİTKİSEL KARAKTERLER, VERİM KOMPONENTLERİ VE DANE VERİMİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ * Evaluation of dent corn varieties (Zea mays indentata Sturt.) for major plant traits, yield componenets and grain yield grown in Cukurova conditions Meryem SAYGI Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Faruk TOKLU Tarla Bitkileri Anabilim Dalı ÖZET Bu çalışmada, farklı tohumculuk firmaları ve araştırma kuruluşlarından sağlanan ve Çukurova Bölgesinde birinci ürün koşullarında yaygın olarak yetiştirilen 20 adet at dişi melez mısır çeşidi; önemli agromorfolojik özellikler ile dane verimi ve verim komponentleri yönünden değerlendirmek amacı ile Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği arazisinde 2015 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre yetiştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, incelenen çeşitler arasında tepe püskülü çıkış süresi, bitki boyu, koçanda dane sayısı, bin dane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, hasatta dane nemi ve bitki dane verimi özellikleri bakımından istatistiki düzeyde önemli farklılıklar saptanmıştır. Bitki dane verimi, 75 MAY75, SY INOVE, 73 MAY81 mısır çeşitlerinde diğer çeşitlere kıyasla daha yüksek saptanmıştır. Anahtar Kelimeler : At dişi mısır, hibrit çeşit, bitkisel özellikler, dane verimi ABSTRACT In this study, 20 dent corn hybrid varieties provided by the private seed companies and research organizations which were commonly grown in Çukurova Region Conditions were grown on the field of Çukurova University, Research and Application farm according to Randomised Complete Block Design to evaluate agromorphological plant traits, grain yield and yield components in 2015 crop season. According to results of the experiment, all genotypes were statistically significant for tasseling and ear taft periods, plant height, number of grains per cob, 1000 grain weight, test weight, grain moisture at harvest and grain yield per plant. Comparatively higher grain yield per plant observed for the 75 MAY75, SY INOVE and 73 MAY81 dent corn varieties. Key Words : Dent corn, hybrid variety, plant traits, grain yield * Aynı başlıklı Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir. - 163 -
Giriş Mısır (Zea mays L.) diploid yapıda (2n=2x=20 kromozom sayısına sahip) dünyada ve ülkemizde oldukça geniş alanlarda ekimi ve üretimi yapılan önemli bir kültür bitkisidir. Mısır dünyada 184.1 milyon hektarlık ekim alanı ve 1.016 milyar tonluk üretimle, en fazla üretilen tahıl cinsi olup, ülkemizde 688 bin hektar ekim alanı ve 6.4 milyon tonluk üretimle, buğday ve arpadan sonra üretim yönünden üçüncü sırada yer almaktadır (TÜİK, 2015). Mısır danesi ve bitkisi, doğrudan ya da dolaylı, insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılmasının yanında, sanayide üretilen ve kullanılan birçok ürünün ham maddesini oluşturmaktadır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde üretilen mısırın önemli bir bölümü insan beslenmesi için kullanılırken, gelişmiş ülkelerde üretilen mısırın önemli bir kısmı hayvan yemi olarak tüketilmektedir (UHK, 2012). Yapılan araştırmalar Dünyada üretilen mısırın % 60 ının hayvan yemi, %20 sinin insan gıdası olarak doğrudan tüketim, %10 unun işlenmiş gıda ve %10 unun da farklı amaçlar ve tohumluk için kullanıldığını göstermekte olup, doğrudan besin maddesi olarak kullanımının yanında mısır ürünlerinin her parçasının farklı bir alanda ekonomik öneme sahip olduğu doğrudan ya da dolaylı olarak 400 civarında farklı ürünün yapısına katıldığını göstermektedir. 1880 li yılların sonu ve 1900 lü yılların başında Amerika Birleşik Devletlerinde yürütülen mısır ıslahı çalışmalarında melez mısır çeşitlerinin geliştirilmesi ve 1940 lı yılların başında melez mısır çeşitlerinin ABD de mısır yetiştirilen bölgelerde hızla yaygınlaşması ve dünyada mısır üretilen diğer ülkelere ve bölgelere yayılmaya başlaması, dünya mısır üretiminde önemli bir artış sağlanmasına yol açmıştır (Poehlman, 1995). Ülkemizin hemen her bölgesinde mısır yetiştiriciliği yapılmakta olup, son yıllarda mısır üretimi daha çok Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Batı Anadolu, Ege, Doğu Marmara ve Batı Akdeniz bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Üretim miktarı olarak Akdeniz Bölgesini Güneydoğu Anadolu ve Batı Anadolu bölgeleri takip etmektedir. Akdeniz bölgesi, ülkemizde 200.1 bin ha mısır ekim alanı ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinden sonra ikinci, 2.053 milyon tonluk üretimle ilk sırada yer alırken, Adana ili 95.7 bin ha ekim alanı, 1.015 milyon ton üretim ve 1060 kg/da verim ile üretim ve verim yönünden ülkemizde ilk sırada yer almakta olup (TÜİK, 2015), mısır Adana ekonomisi için lokomotif tarım ürünlerinden birisi durumundadır. Danelik mısırda FAO nun farklı olum gruplarında yer alan, yetişme süreleri, bitkisel özellikler ve bitki tipleri yönünden farklı olan, farklı ekolojik koşullarda, farklı iklim ve toprak tiplerinde performansları da farklılık gösteren bir çok çeşit mevcuttur. Bu nedenle, mevcut hibrit mısır çeşitleri içerisinde bir bölgeye en iyi uyum sağlayanların belirlenmesi, yüksek dane verimi ve kaliteli ürün alabilmek için oldukça önemlidir. (Kara, 2001; Sade ve ark., 2005; Öz ve ark., 2013). Yukarıda belirtilen açıklamalar ışığında bu araştırmanın amacı, Çukurova Koşullarında yaygın olarak yetiştirilen at dişi hibrit mısır çeşitlerinin agromorfolojik bitkisel özellikler, verim komponentleri ve dane verimi yönünden değerlendirilmesidir. - 164 -
Materyal ve Metot Materyal Deneme Yeri ve Yılı Bu araştırma 2015 yetiştirme sezonunda Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği arazisinde yürütülmüştür. Deneme Yerinin Toprak Özellikleri Denemenin yürütüldüğü alan, Seyhan nehri yan derelerinin getirdiği çok genç alüvyal topraklardan oluşmuştur. A ve C horizonlarına sahip olup, orta derin ve derindir. Organik madde oranı alt katmanlarda azalmıştır. Denemenin yürütüldüğü topraklar genellikle tınlıdır (Ortaş, 1996). Denemenin yürütüldüğü toprağın teksürü kumlu killi tınlı olup toprakta tuz miktarı düşük (0.43 mmhos/cm), hafif alkali toprak ph sına sahip (7.31), az kireçli (% 4.5), az miktarda yarayışlı fosfor (16.4 mg/kg), yüksek miktarda yarayışlı potasyum (450 mg/kg) saptanmıştır. Deneme Yerinin İklim Özellikleri Denemenin yürütüldüğü Adana ilinde kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçen tipik bir Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Uzun yıllar ortalamasına göre mısır yetişme dönemi boyunca Adana ilinde aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 37.5-43.8 o C, minimum hava sıcaklığı -1.3-17.6 o C ve ortalama hava sıcaklığı ise 16.9-30.0 o C arasında değişmiştir. Bu değerler denemenin yürütüldüğü 2015 yılının aynı dönemine ait değerler ile karşılaştırıldığında aralarında önemli bir farkın olmadığı gözlenmiştir. Uzun yıllar ortalama değerlerine göre, denemenin yürütüldüğü döneme ait toplam yağış miktarı 143.4 mm iken, 2015 yılında bu değer 233.3 mm olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde düşen yağışların yeterli olmaması nedeniyle, bitkilerin gereksinim duydukları yağış miktarı sulama ile karşılanmıştır. Denemede Materyal Olarak Kullanılan Hibrit Mısır Çeşitleri Bu araştırmada farklı tohumculuk firmaları (19 adet) ile kamu araştırma kuruluşlarınca (1 adet) tescil ettirilmiş 20 adet at dişi ticari melez hibrit mısır çeşidi materyal olarak kullanılmış olup, hibrit mısır çeşitlerinin isimleri ve hangi kuruluşa ait oldukları aşağıda çizelge 3.3 de verilmiştir. Çizelge 1. Araştırmada Materyal Olarak Kullanılan Hibrit Mısır Çeşitleri Sıra No Çeşit Adı Çeşit Sahibi Kuruluş 1 P 1921 Pioneer Tohumculuk 2 P 1574 Pioneer Tohumculuk 3 32T83 Pioneer Tohumculuk 4 P 2088 Pioneer Tohumculuk 5 P 1429 Pioneer Tohumculuk 6 SY HYDRO Syngenta Tohum Sanayi - 165 -
7 SY INOVE Syngenta Tohum Sanayi 8 73 MAY81 May Tohum 9 72 MAY80 May Tohum 10 75 MAY75 May Tohum 11 SASA-18 Doğu Akdeniz Tar. Arş. Enst. Müd. 12 KAYRAS KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş. 13 KALUMET KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş. 14 KATONE KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş. 15 KILOWATT KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş. 16 KALIPSO KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş. 17 DKC 6590 Dekalp 18 DKC 6630 Dekalp 19 DKC 6724 Dekalp 20 DKC 6589 Dekalp Metot Deneme Deseni Bu araştırmaya konu olan deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemenin Ekim, Bakım ve Hasat İşlemleri Araştırma kapsamında 20 adet at dişi hibrit mısır çeşidinin tohumları 26 Nisan 2015 tarihinde sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 18 cm olacak şekilde, 10 m uzunluğunda sıralara, her bir çeşit 4 sıra olarak pnömatik mibzerle ekilmiştir. Ekimle birlikte tabana 12 kg/da saf azot, 10 kg/da P2O5 ve 10 kg/da K2O olacak şekilde, topraktaki besin maddesi miktarları da göz önüne alınarak gübreleme yapılmıştır. Bitkiler 20-25 cm boya ulaştığında sıra aralarına, 13 kg/da saf azot (üre gübresi formunda) atılarak üst gübre verilmiştir. Yabancı otlarla mücadele traktörle ve elle yapılmıştır. Muhtelif zamanlarda yaprak, sap ve koçan kurduna karşı pülverizatörle ilaçlama yapılmıştır. Bitkinin vegetasyon süresi boyunca bitkinin su ihtiyacına göre damla sulama yapılarak bitkinin su ihtiyacı karşılanmıştır. 25 Ağustos 2015 tarihinde her parselin ortadan iki sırasından, baştan ve sondan birer metre hariç rasgele seçilen 15 koçan elle hasat edilmiştir. İncelenen Özellikler Arastırmada, bitkisel özelliklere ilişkin gözlem ve ölçümler; Anderson ve ark. (1984), Ülger ve ark. (1997), Kara (2006) ve Anonim (2010) un kullandıkları metodlar uyarınca, tepe püskülü çıkarma süresi (gün), bitki boyu (cm), koçanda dane sayısı (adet), bin dane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg/hl), hasatta dane nemi (%), bitki dane verimi (g/bitki). Verilerin Değerlendirilmesi Araştırmadan elde edilen verilerin ortalama değerlerinin hesaplanması MSOffice Excel paket programında, istatistiki analizler ise MSTAT-C paket - 166 -
programında tesadüf blokları deneme desenine göre yapılmıştır. Etkili farkları görmek için F testi kullanılmış, ortalama değerler arasındaki karşılaştırmalar ise Duncan testi kullanılarak yapılmıştır. Tartışma ve Sonuçlar Tepe püskülü çıkış süresi Araştırmada yer alan 20 adet melez mısır çeşidinin tepe püskülü çıkarma süreleri arasındaki farkın istatistiki düzeyde (p 0.01) önemli olduğu, tüm mısır çeşitlerinin ortalama tepe püskülü çıkış süresinin 52.6 gün olduğu, en düşük tepe püskülü çıkış süresinin 50.0 gün ile DKC 6630 çeşidinden ve 50.6 gün ile 75 MAY75 ve KAYRAS mısır çeşitlerinden, en yüksek tepe püskülü çıkarma süresinin ise 56.3 gün ile SASA-18 mısır çeşidinden ve 55.3 gün ile KILOWATT ve 54.6 gün ile SY HYDRO, SY INOVE ve KALUMET çeşitlerinden elde edildiği görülmektedir. Bitki Boyu Tüm mısır çeşitlerinin ortalama bitki boylarının 284.9 cm olduğu, en düşük bitki boyu 267.6 cm ile DKC 6630 ve 268.5 cm ile DKC 6590 mısır çeşitlerinde saptanırken, en yüksek bitki boyu 301.8 cm ile SY INOVE mısır çeşidi ve 300.9 cm ile 73 MAY81, 300.2 cm KILOWATT mısır çeşitlerinde saptandığı görülmektedir. Bitki boyu yönünden elde edilen bulgular, Öner ve ark. (2012) nin Samsun, Adana ve Adapazarında 3 farklı lokasyonda 9 atdişi mısır çesidinde yapmış oldukları çalışmalardan elde ettikleri bulgularla benzerlik göstermektedir. Koçanda dane sayısı Koçanda dane sayısı yüksek olan DKC 6630, P 1429, KALUMET, P 1574, DKC 6724 ve P 1921 çeşitlerinin birinci grupta yer aldığı (687.8-711.9 arasında değişen oranlarda), diğer mısır çeşitlerinde ise dane verimi yönünden farklılıklar oluştuğu gözlenmektedir. Denemede yer alan tüm mısır çeşitlerine ilişkin ortalama koçanda dane sayısı ise 654.5 adet olarak saptanmıştır. Tüm çeşitler riçerisinde en düşük koçanda dane sayısı KATONE çeşidinde (565.7 adet) saptanmıştır. Sezer ve Gülümser (1999), koçanda dane sayısı yönünden hibrit mısır çeşitleri arasında önemli farklılıklar bulunduğunu bildirmiş olup, elde ettikleri bulgularla bizim bulgularımız benzerlik göstermektedir. - 167 -
Çizelge 2. Çukurova Koşullarında Yetiştirilen At Dişi Melez Mısır Çeşitlerinde Bazı Bitkisel Özellikler Yönünden Saptanan Ortalama Değerler ile Varyans Analiz Sonuçları Tepe püskülü Koçanda Bin dane Hektolitre Hasatta dane Bitki dane Sıra No Çeşit Adı Bitki boyu çıkış süresi dane sayısı ağırlığı ağırlığı nemi verimi 1 P 1921 52.6 a-d 1 283.6 ab 1 687.8 a 1 275.5 cd 1 71.4 a-e 1 19.8 abc 1 137.7 bcd 2 2 P 1574 51.6 bcd 281.1 ab 697.9 a 304.5 a-d 73.8 ab 19.1 a-d 160.0 abc 3 32T83 52.3 a-d 272.2 ab 650.4 ab 311.5 a-d 69.7 b-f 19.8 abc 153.7 abc 4 P 2088 51.3 bcd 288.4 ab 669.0 ab 318.4 abc 69.4 b-g 20.2 ab 152.0 abcd 5 P 1429 51.3 bcd 280.5 ab 706.1 a 276.5 cd 73.1 abc 17.9 b-e 145.3 abcd 6 SY HYDRO 54.6 abc 288.5 ab 646.0 ab 306.2 a-d 65.3 fg 20.3 ab 144.3 abcd 7 SY INOVE 54.6 abc 301.8 a 654.6 ab 308.6 a-d 65.0 g 20.6 ab 165.7 ab 8 73 MAY81 53.3 a-d 300.9 a 680.8 ab 288.8 bcd 66.9 efg 22.5 a 165.3 ab 9 72 MAY80 53.0 a-d 291.5 ab 659.8 ab 342.3 ab 68.0 d-g 22.6 a 159.3 abc 10 75 MAY75 50.6 cd 283.7 ab 639.9 ab 355.0 a 67.6 d-g 22.7 a 178.7 a 11 SASA-18 56.3 a 286.1 ab 608.7 ab 262.5 cd 74.3 a 19.6 abc 151.0 abcd 12 KAYRAS 50.6 cd 285.9 ab 665.6 ab 263.3 cd 68.2 d-g 16.5 cde 136.7 bcd 13 KALUMET 54.6 abc 289.0 ab 698.7 a 256.8 cd 68.2 d-g 17.9 b-e 140.0 abcd 14 KATONE 51.6 bcd 297.1 ab 565.7 b 250.9 d 68.7 c-g 15.8 de 114.3 d 15 KILOWATT 55.3 ab 300.2 a 605.1 ab 292.0 bcd 72.2 a-d 17.8 b-e 125.7 cd 16 KALIPSO 52.0 bcd 277.1 ab 619.6 ab 268.6 cd 66.3 fg 14.9 e 125.3 cd 17 DKC 6590 51.3 bcd 268.5 b 610.9 ab 266.1 cd 68.3 d-g 15.9 de 133.3 bcd 18 DKC 6630 50.0 d 267.6 b 711.9 a 253.3 d 67.3 efg 16.5 cde 143.7 abcd 19 DKC 6724 52.3 a-d 271.0 ab 693.0 a 266.4 cd 65.5 fg 19.7 abc 139.0 bcd 20 DKC 6589 52.6 a-d 284.2 ab 618.4 ab 285.2 bcd 71.3 a-e 19.3 a-d 136.0 bcd Ortalama 52.6 284.9 654.5 287.6 69.0 19.0 145.2-168 -
Kareler ortalaması 3.47 ** 2.31** 2.45** 4.30** 7.46** 7.67** 1.87* * %5 e göre önemli, ** %1 e göre önemli 1 Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasında Duncan testine göre %1 düzeyinde, 2 %5 düzeyinde fark yoktur. - 169 -
Bin dane ağırlığı Ortalama bin dane ağırlığı 287.6 g olarak saptanırken, en düşük bin dane ağırlığı 250.9 g ile KATONE ve 253.3 g ile DKC 6630 mısır çeşitlerinde saptanırken, en yüksek bin dane ağırlığı 355 g ile 75 MAY75, 342.3 g ile 72 MAY80 ve 318.4 g ile P 2088 mısır çeşitlerinde saptandığı görülmektedir. Diğer hibrit mısır çeşitleri ise bin dane ağırlığı yönünden bu çeşitler arasında yer almıştır. Denemede yer alan tüm mısır çeşitleri bin dane ağırlığı yönünden 4-5 istatistiki grup altında toplanmıştır. Öner ve ark. (2012), bin dane ağırlığının hibrit mısır çeşitleri ve lokasyonlara bağlı olarak değişim gösterdirğini bildirmiş olup, elde ettikleri bulgular bizim bulgularımızla benzerlik göstermektedir. Hektolitre ağırlığı Ortalama hektolitre ağırlığı 69.0 kg/hl olarak saptanırken, en düşük hektolitre ağırlığı 65 kg/hl ile SY INOVE, 65.5 kg/hl ile DKC 6724, 65.3 kg/hl ile SY HYDRO ve 66.3 kg/hl ile KALIPSO mısır çeşitlerinde saptanırken, en yüksek hektolitre ağırlığı değerleri 74.3 kg/hl ile SASA-18, 73.8 kg/hl ile P 1574, 73.1 kg/hl ile P 1429 mısır çeşitlerinde saptandığı görülmektedir. Diğer hibrit mısır çeşitleri ise hektolitre ağırlığı yönünden bu çeşitler arasında yer almıştır. Denemede yer alan tüm mısır çeşitleri hektolitre ağırlığı yönünden 3-4 istatistiki grup altında toplanmıştır. Elde edilen bu bulgular, hektolitre ağırlığının melez mısır çeşitlerinde genotiplere göre farklılık gösterdiğini bildiren Vartanlı ve Emeklier (2007) nin bulguları ile benzerlik göstermektedir. Hasatta dane nemi Ortalama hasatta dane nemi %19 olarak saptanırken, en düşük hasatta dane nemi %14.9 ile KALIPSO, %15.8 ile KATONE, %15.9 ile DKC 6590 çeşitlerinde saptanmış, en yüksek hasatta dane nemi değerleri ise %22.7 ile 75 MAY75, %22.6 ile 72 MAY80, %22.5 ile 73 MAY81, %20.6 ile SY INOVE, %20.3 ile SY HYDRO, %20.2 ile P 2088 hibrit mısır çeşitlerinde saptandığı görülmektedir. Diğer hibrit mısır çeşitleri ise hasatta dane nemi yönünden bu çeşitler arasında yer almıştır. Hasatta dane nemi yönünden elde edilen bulgular, farklı hibrit mısır çeşitlerinde hasatta dane nemi yönünden önemli farklılıklar saptadıklarını bildiren Özata ve ark. (2013) ün bulguları ile benzerlik göstermektedir. Bitki dane verimi Bitki dane verimi değerleri koçan dane verimi üzerinden %15 nem içeriğine göre düzeltilerek saptanmış değerler olup, en düşük bitki dane verim değerleri 114.3 g ile KATONE, 125.3 g ile KALIPSO, 125.7 g ile KILOWATT çeşitlerinden elde edilirken, en yüksek bitki dane verimleri 178.7 g ile 75 MAY75, 165.7 g ile SY INOVE, 165.3 g ile 73 MAY81 çeşitlerinden elde edilmiştir. Diğer hibrit mısır çeşitleri ise bitki dane verimi yönünden bu çeşitler arasında yer almıştır. Bitki dane verimi yönünden elde edilen bulgular farklı mısır genotiplerinde dane verimi yönünden farklılıklar saptadıklarını bildiren Öz ve ark. (2008), ve Cömertpay (2008) in bulguları ile benzerlik göstermektedir. - 170 -
Kaynaklar ANDERSON, T.E., KENNEDY, G.G. and STINNER, R E., 1984. Distribution of the European Corn Borer, Ostrinia nubilalis (Hübner) (Lepidoptera: Pyralidae), as Related to Oviposition Preference of the Spring- Colonizing Generation in Eastern North Carolina. Environmental Entomology, 13(1): 248-251. ANONİM, 2010. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü. Tarımsal Değerleri Ölçme Demeleri Teknik Talimatı, Mısır (Zea mays L.) Ankara. CÖMERTPAY, G., 2008. Yerel Mısır Popülasyonlarının Morfolojik ve DNA Moleküler Işaretleyicilerinden SSR Tekniği Ile Karakterizasyonu. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Adana, 103s. KARA, Ş.M., 2001. Mısır Kendilenmiş Hatlarında Verim ve Verim Öğelerinin Değerlendirilmesi, I. Heterosis ve Uygulama Yeteneklerinin Line X Testler Analizi, Türk J.Agric. For. 25: 383-391. KARA, B., 2006. Çukurova Koşullarında Değişik Bitki Sıklıkları ve Farklı Azot Dozlarında Mısırın Verim ve Verim Özellikleri ile Azot Alım Ve Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Adana, 162s. ÖNER, F., SEZER, İ., ve GÜLÜMSER, A., 2012. Farklı Lokasynlarda Yetiştirilen Atdişi Mısır (Zea mays L. indendata) Çeşit Ve Hatlarının Agronomik Özellikler Yönünden Karşılaştırılması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 1-6. ÖZ, A., ÖZATA, E., ve KAPAR, H., 2013. Hibrit Mısır (Zea mays indentata Sturt) Çeşidi Islahı Üzerine Bir Araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi. 6(2): 19-23. ÖZ, A., TEZEL, M., KAPAR, H., ve ÜSTÜN, A., 2008. Samsun ve Konya Koşullarına Uygun Mısır Çeşitlerinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ülkesel Tahıl Sempozyumu. 2-5 Haziran 2008, Konya. ORTAŞ, D., 1996. Toprağın Fiziksel Ve Kimyasal Yapısı. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Adana. ÖZATA, E., GEÇİT, H.H., ÖZ, A., ve ÜNVER İKİNCİKARAKAYA, S., 2013. Atdişi Hibrit Mısır Adaylarının Ana Ürün Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Derg., 3(1): 91-98. POEHLMAN, J.M., and SLEPER, D.A., 1995. Breeding field crops. Fourth edition, p:321. SADE, B., SOYLU, S. ve PALTA, Ç., 2005. Melez Mısır Çeşitlerinde Tane Verimi ve Verim Unsurları Arasındaki Ilişkilerin Korelasyon, Path ve Faktör Analizi Yöntemleri Ile Değerlendirilmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya. SEZER, İ., ve GÜLÜMSER, A., 1999. Çarşamba Ovasında Ana Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Mısır Çeşitlerinin (Zea mays. L.indentata) - 171 -
Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt 1, Genel ve Tahıllar. TÜİK, 2015. http://www.tıik.gov.tr/. UHK, 2012. Ulusal Hububat Konseyi, Mısır Raporu. ÜLGER, A C., İBRİKCİ, H., ÇAKIR, B., ve GÜZEL, N., 1997. Influence of Nitrogen Rates and Row Spacing on Corn Yield, Protein Content and Other Plant Parameters. Journal of Plant Nutrition, 20: 1697-1709. VARTANLI, S., ve EMEKLİLER, H. Y., 2007. Ankara Koşullarında Hibrit Mısır Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum. Cilt I. S: 37-42. Teşekkür Araştırma alanının temininde yardımcı olan Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftlik Müdürlüğüne ve araştırmayı maddi yönden destekleyen Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimine teşekkürlerimi sunarım. - 172 -