FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE

Benzer belgeler
SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi

TÜRKİYE NİN JEOPOLİTİK GÜCÜ

Yeni Çağın Ayırt Edici Yeteneği Kıtaların Buluştuğu Merkezde Yeniden Şekilleniyor.

Türkiye ve Kitle İmha Silahları. Genel Bilgiler

ALT BAŞLIKLAR DİPLOMASİ. -Sosyal Medya ve Diplomasi. -Kamu Diplomasisinin Gelişimi. - Diplomasinin 11 Eylülü : Wikileaks. -Önleyici Diplomasi

NATO Zirvesi'nde Gündem Suriye ve Rusya

TÜRKİYE - ARJANTİN YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

EGE ÜNİVERSİTESİ S.K.S DAİRE BAŞKANLIĞI Ege Üniv. Kampüsü Bornova/İZMİR-TURKEY

ORTADOĞU DA BÖLGESEL GELIŞMELER VE TÜRKIYE-İRAN İLIŞKILERI ÇALIŞTAYI TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ. No.12, ARALIK 2016

Siber Savaş ve Terörizm Dr. Muhammet Baykara

Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile röportaj. S-1: Hocam öncelikle bize kendinizden kısaca bahseder misiniz?

İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGİN

VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE - MALEZYA STRATEJİK DİYALOG PROGRAMI Sivil Diplomasi Kapasite İnşası: Sektörel ve Finansal Derinleşme

11 EYLÜL SALDIRISI VE YENİ DÜNYA: SOĞUK BARIŞ DÖNEMİ

TÜRK DÜNYASI KIZIL ELMA ÖDÜLLERİ SUNUŞ

TÜRKİYE - SUUDİ ARABİSTAN YUVARLAK MASA TOPLANTISI 1

Türkiye-NATO. İlişkilerinin Anatomisi. Mustafa KİBAROĞLU. Prof. Dr. MEF Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü

BAŞBAKAN ERDOĞAN: KOPENHAG SİYASİ KRİTERLERİ NOKTASINDA EĞER HERHANGİ BİR SIKINTI DOĞACAK OLU

TÜRKİYE - POLONYA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

AZERBAYCAN MİLLİ GÜVENLİK STRATEJİSİ BELGESİ

İSLAM ÜLKELERİNDE NÜFUS ÖNGÖRÜLERİ 2050 ARALIK 2011

Kerkük, Telafer, Kerkük...

İhtiyar casus RC-135 iz peşinde

Kuzey Irak'a harekat

DURAP 20 OCAK - 04 ŞUBAT

ENERJİ GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI Türkiye Nükleer Güç Programı 2030

Kuzey Kore ile Ortadoğu da komşu olmak

S-400 Hava Savunma Sistemi. Bilgi Notu AR-GE BAŞKANLIĞI

TÜRKİYE - İTALYA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

Kurs Programları Hakkında

Kuzey Irak ta Siyasi Dengeler ve Bağımsızlık Referandumu Kararı. Ali SEMİN. BİLGESAM Orta Doğu ve Güvenlik Uzmanı

5. ULUSLARARASI MAVİ KARADENİZ KONGRESİ. Prof. Dr. Atilla SANDIKLI

ABD'den NATO ülkelerine ültimatom: Savunma harcamalarını arttırın

Önce evimizin önünü süpürüyoruz

Türkiye nin Nükleer Silahlanmaya Bakışı

MAYIS 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, Fransa Cumhurbaşkanı Macron

Son 5 yıldır Orta Doğu pazarında %48 gibi bir Pazar kaybı yaşayan Türkiye, bu pazarı tekrar kazanabileceği değerlendirilmektedir.

Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi. TÜRKİYE DE SİBER GÜVENLİK VE NÜKLEER ENERJİ Editör: Sinan Ülgen, EDAM Yardımcı Editör: Grace Kim, EDAM

İSLAM DÜNYASI İSTANBUL ÖDÜLLERİ SUNUŞ

DÜŞÜNCE KURULUŞLARI. Şubat 2018

ULUSLARARASI KARADENİZ-KAFKAS KONGRESİ

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

Sayın Yönetim Kurulu Üyesi/ ve Meclis Üyesi Arkadaşlarım,/

Kuzey Kore'nin yeni füzesi ABD'ye ulaşabilir mi? Uzmanlara göre Kuzey Kore'nin denemeleri Batı açısından kaygı verici

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA GÜÇ KULLANMA SEÇENEĞİ ( )

NATO Zirvesi ve Türkiye: Varşova da ne oldu?

EY CEHENNEM ZEBANİLERİ, PATRİOTLAR TÜRKİYE NİN BAŞINDA PATLAYACAK

Türkiye Irak İlişkilerinde Güvenlik ve Radikalleşme

Füze Savunma Sistemi ve Türkiye

FÜZE SAVUNMA SİSTEMİ PROJESİ VE TÜRKİYE

SURİYE SORUNU VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINA TOPLUMSAL BAKIŞ *

NATO, Rusya'nın yeni tanklarından endişelenmeli mi?

Staj Programları Hakkında

Fırat Kalkanı harekatı Başladı

Hava Savunma Ateşİdare Cihazı Görücüye Çıkıyor

ORSAM AYLIK IRAK TÜRKMENLERİ GÜNCESİ

İÇİMİZDEKİ KOMŞU SURİYE

ULUSAL KLİNİK ARAŞTIRMA ALTYAPI AĞI (TUCRIN) UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK AKADEMİSİ GÜVENLİK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERSLER VE DAĞILIMLARI

IŞIKFX Uluslararası Piyasalar Departmanı Günlük Yorum

Türkiye deki Amerikan Nükleer Silahları: Gitmeli Mi? Kalmalı Mı?

AK PARTi Genel Başkanı ve Başbakan Erdoğan Bosna-Hersek te

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

1 İSMAİL GASPIRALI HER YIL BİR BÜYÜK TÜRK BİLGİ ŞÖLENLERİ. Mehmet Saray

TÜRKİYE GÜNDEM ARAŞTIRMASI

ABD İLE YAPTIĞIN GİZLİ ANLAŞMAYI AÇIKLA -(TAMAMI) Çarşamba, 03 Temmuz :11 - Son Güncelleme Perşembe, 04 Temmuz :10

Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU

GAZİ ÜNİVERSİTESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ STRATEJİK PLANI

16 Ağustos 2013 BURHANETTİN DURAN

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2014 MART İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME

TÜRKİYE DE FAİZSİZ FİNANS SEKTÖRÜ İÇİN YASAL ÇERÇEVE SEMPOZYUMU

LİZBON sonrasi NATO. Savunmanın modernizasyonu, kriz yönetiminin güçlendirilmesi ve ortaklıkların genişletilmesi

IŞIKFX Uluslararası Piyasalar Departmanı Günlük Yorum

TÜRKİYE - FRANSA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

MART 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Avrupa Birliği Yol Ayrımında B R E X I T

TÜBİTAK'tan kimyasal silaha karşı büyük buluş

4. ULUSLARARASI ORTA DOĞU KONGRESİ

BLOG ADRESİ :

Bu bağlamda katılımcı bir demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanındaki çalışmalarımız, hız kesmeden devam etmektedir.

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA SORUNSUZ ALAN KALDI MI?

Türkiye nin S-400 Macerasının 4 Yüzü

KGAÖ NÜN KOLEKTİF GÜVENLİK SİSTEMİ

NİSAN 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Merkez Strateji Enstitüsü. Türkiye-Rusya İlişkileri Mevcut Durumu ve Geleceği

MARUF VAKFI İSLAM EKONOMİSİ ENSTİTÜSÜ AÇILDI

Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi tarafından düzenlenen Filistin Ulusal Projesi Görüşler ve Perspektifler Sempozyumu Filistin in çeşitli kesimlerinden

Ülkelerin Siber Savaş Kabiliyetleri. SG 507 Siber Savaşlar Güz 2014 Yrd. Doç. Dr. Ferhat Dikbıyık

DIŞ POLİTİKA AKADEMİSİ - III

Stratejik Plan Özeti

Amerika Küresel Politikasını Değiştiriyor mu?

Aktif Katılım, Modern Savunma. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü Üyelerinin Savunması ve Güvenliği için. Stratejik Kavram

değildir. Ufkun ötesini de görmek ve bilmek gerekir

ŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Transkript:

BİLGE SÖYLEŞİ 8 2010 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Eren OKUR Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi

2 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE SUNUŞ Uluslararası ilişkiler, dış politika, iç ve dış güvenlik gibi alanlarda ülkemizin önde gelen uzmanları ile farklı konularda söyleşiler yapmak ve bunları kamuoyunun dikkatine sunmak BİLGESAM ın amaçlarından birisidir. Bu amaca uygun olarak söyleşiler serisine devam ediyoruz. Bilge Söyleşi adı altında gerçekleştirilen bu söyleşilerin sekizincisini yayınlıyoruz. Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile yapılan bu söyleşi BİLGESAM uzman yardımcılarından Eren OKUR tarafından gerçekleştirildi ve yayına hazırlandı. Yararlı olması dileğiyle dikkatlerinize sunuyoruz. Doç. Dr. Atilla SANDIKLI

FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE 3 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE ABD nin füze kalkanı stratejisi, Obama iktidarının Aşamalı Uyarlanabilir yaklaşım kapsamında Avrupa kıtasını balistik füze saldırılarına karşı korumak hedefiyle 2009 yılında yeniden gündeme gelmişti. Son dönemde ise Türkiye ye konuşlandırılması teklif edilen füze savunma sistemi uluslararası gündemi belirlemektedir. Oluşturulmak istenen bu sistemin temel hedefleri nelerdir? Füze savunma sistemi, Soğuk Savaş sonundan itibaren ABD nin güvenlik stratejilerinde ön plana çıkan unsurlardan bir tanesidir. Çünkü ABD özellikle Sovyetler Birliği nden gelen konvansiyonel tehdidin azalmasından sonra kendisine en büyük tehdidin kitle imha silahlarıyla donatılmış balistik füzelerden geleceğini değerlendirmiştir. Bu kapsamda o Batı için kitle imha silahları dönemde gündeme gelen Yıldız Savaşları Projesi ile ile donatılmış balistik füzeler balistik füzelerin havada vurulması ve saldırının ABD birincil tehdit olarak yerini anakarasına ulaşmadan imha edilmesi öngörülüyordu. almaktadır. Müteakiben projenin maliyetinin çok fazla olması ve ekonomik krizlerin sarsıcı etkisi nedeniyle bu proje ile ilgili çalışmalar oldukça yavaşlamış ancak tehdit var olmayı sürdürmüştür. Bununla beraber tehdit sadece ABD yi mi etkiliyor sorusu gündeme gelmektedir. Avrupa Birliği de bu tehditle karşı karşıyadır. Yani Batı için kitle imha silahları ile donatılmış balistik füzeler birincil tehdit olarak yerini almaktadır. Hareketli platformlara konuşlandırılabilen ve giderek daha esnek kullanım imkânı kazandırılan katı yakıtlı balistik füze sistemleri, sadece devletlerin sahip olduğu bir kabiliyet olarak da kalmayabilir. Terör örgütlerinin kitle imha silahları başlıklı balistik füzeleri ele geçirmesi ve kullanması ihtimal dâhilindedir. Bu kapsamda Washington, Avrupa daki ortakları ile beraber daha az maliyetli bir güvenlik sistemi oluşturulması konusunun üzerinde durmaktadır. Bu nedenle balistik füzelerin hedef alabileceği bölgelere füze savunma sistemlerini kurmaya çalışmaktadırlar.

4 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE Bush döneminde Çek Cumhuriyeti ve Polonya ya kurulması düşünülen radar ve önleyici füze sistemi Rusya nın direnmesi ile bu bölgeye kurulamamış, Obama döneminde yeniden gündeme gelerek Türkiye ye kurulması istenmiştir. Bu durumun sebepleri nelerdir? Geçmiş dönemlerde, özellikle Avrupa ya füze savunma sistemi yerleştirilmesi ile ilgili konular gündeme gelmiştir. Çek Cumhuriyeti ne radar sisteminin Polonya ya da önleyici füze sisteminin kurulması ile ilgili görüşmeler devam ederken, Rusya bu projelerin kendisine yönelik olarak geliştirildiğini değerlendirdi ve kurulacak sistemi tehdit olarak algıladı. Akabinde bu sistemlerin bulunduğu ülkelere kendi füze sistemlerini yönlendireceğini belirtti. Bu durum karşısında sürüncemede kalan konuda daha sonradan Türkiye nin de adı geçmeye başladı. Neden bu ülkeler seçiliyor? Şu sebeple; balistik füzelerin sadece birkaç dakika süren ateşleme ve yükselme safhasında tespit ve imha edilmesi daha kolaydır. Balistik füzelerin hızı, uzayda serbest uçuş haline geçeceği ikinci safhaya geçiş yaptıktan sonra maksimum düzeye ulaşmakta ve bu noktadan sonra füzelerin vurulma ihtimali önemli ölçüde azalmaktadır. Ateşlenen balistik füzeleri, uzayda serbest uçuş düzeninde seyrederken ve atmosfere yeniden girdiği ve hedefe yöneldiği üçüncü aşamada imha edebilecek sistemlerin maliyeti çok yüksektir. Bu nedenle tehdide yakın ülkelere karada veya su üstü platformlarda konuşlandırılacak radar ve önleyici füze sistemlerinden oluşan bir savunma kalkanı tasarlanmaktadır. Belirttiğimiz hususun yani füzelerin ateşleme bölgesine en yakın yerden tespit edilebilmesi ve vurulabilmesi için bu ülkelere radar sistemlerinin ve önleyici füzelerin yerleştirilmesi gerekmektedir. Kuzey Avrupa dan yani Rusya dan gelebilecek bir tehdit karşısında Çek Cumhuriyeti ve Polonya nın adının geçmesi doğaldır. Peki, Neden Türkiye? Yine aynı şekilde füzelerin ateşleme bölgelerine bağlı olarak değerlendirdiğimizde; bölgede füze sistemlerini geliştiren İran dan gelebilecek tehditlere karşı sistemlerin yerleştirilebileceği en uygun ülkeye baktığımızda Türkiye yi görebiliriz.

FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE 5 Dolayısıyla, Türkiye nin de bu sistemin içine dâhil edilmesi düşünülmektedir. Bununla birlikte Çek Cumhuriyeti ve Polonya ile görüşmeler devam etmektedir. Bu ülkeler sistemin kurulmasından vazgeçmiş durumda değildir. Hatta son zamanlarda NATO Genel Sekreteri Rasmussen, bu sistemin Bulgaristan ve Romanya ya yerleştirilebileceğini gündeme getirmiştir. Bu ülkelerin gündeme getirilmesinin temel sebebi hem Türkiye nin görevini üstlenebilecekleri hem de Kuzey Avrupa ve Ortadoğu dan gelebilecek tehditleri engelleyebilecek konumda olmalarıdır. Bu sistem NATO ekseninde savunma amaçlı görünmekle birlikte ABD nin güdümünde mi olacaktır? Bunun yanı sıra İran a karşı kurulacağı açıklanan sistemin kuruluş düşüncesinde İsrail in güvenliği nerededir? Balistik füzelere karşı geliştirilen bu füze savunma sistemi ilk etapta ABD ye ait ulusal bir proje olarak gündeme geldi. Ancak söylediğimiz gibi tehditler sadece ABD yi değil Avrupa yı da etkilemektedir. Yani bugün için NATO nun tehdit sıralamasında bölgesel çatışmalar, kitle imha silahları ile donatılmış balistik füzeler ve küresel terörizm ilk sıraları oluşturmaktadır. Dolayısıyla balistik füzelerin ateşleme noktalarına yakın yerlerde füze savunma sistemlerinin kurulması NATO kapsamında yapılması gereken teknik bir zorunluluktur. ABD nin projeyi tek başına gerçekleştirmek istemesi hem yerleştirilecek bölgelerde hem de yakın çevrede -Çek Cumhuriyeti ve Polonya örneğinde olduğu gibi- kabul görmeyecektir. Ancak böyle bir sistemin NATO kapsamında bir ittifak stratejisi olarak kabul edilmesi hem teknik açıdan uygulanabilirlik açısından hem de siyasi açıdan daha uygun ve meşru bir zemin sağlayacaktır. Bu projeler gözdağı vermekten ziyade koruma amaçlı projelerdir. Saldırı amacı gütmemektedir. Olası füze saldırılarına karşı bir tedbir geliştirme amacı taşımaktadır. Bunun yanı sıra karşı tarafın saldırı amacını zayıflatması kendi saldırı potansiyelini sabit tutması sebebiyle caydırıcı bir rol oynamaktadır.

6 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE Bununla birlikte NATO alan dışı kuvvet kullanabilse de bunun belirli prosedürleri vardır. Bu nedenle yönetim ABD kontrolünde olursa bu sistemler herhangi bir ülkenin güvenliği için de kullanılabilir ve bu ülke İsrail de olabilir. Ama NATO kapsamında kurulması halinde karar verecek olan mercii NATO üyeleridir. Burada asıl amaç NATO ülkelerine karşı yapılacak bir saldırıya karşı caydırıcı etkide bulunmak ve saldırıyı önlemektir. Yani bu füze savunma sistemlerinin, NATO kapsamında yerleştirildiği takdirde İsrail in savunulması amacıyla kullanılmayacağını söyleyebiliriz. Türkiye ye konuşlandırılması planlanan füze savunma sistemi, ülkemizin güvenliğine ne gibi katkılar sağlayabilir? Batı dünyasında tehditlerin nasıl değerlendirildiği konusunda cevapları verdikten sonra bölgesinde bulunan balistik füzeler Türkiye için de tehdit oluşturmaktadır. Füzelerin hedefi olabilecek yerlerden birisi de Türkiye dir. Türkiye nin güvenlik stratejileri incelendiğinde balistik füzeler ve kitle imha silahları ilk sıralarda yer almaktadır. Dolayısıyla böyle bir sistemin yerleştirilmesi Türkiye ye karşı yapılacak saldırılar için caydırıcı etki meydana getirir ve Türkiye nin güvenliğine önemli katkılar sağlar. Bu sistemi Türkiye kendisi geliştirmeye kalkarsa maliyeti çok yüksek boyutlara ulaşacaktır. Ama sistemin NATO kapsamında kurulması hem maliyeti azaltacaktır hem de balistik füzelere karşı Füze savunma sisteminin Çek Cumhuriyeti ve Polonya ya kurulması durumunda bu ülkeleri tehdit olarak algılayan ülkeler, sistemin Türkiye ye kurulması sonrasında Türkiye yi de hedef ülke olarak görebilirler. Ancak mevcut durumda dahi bu ülkelerin Türkiye yi tehdit olarak görüp görmedikleri konusunda herhangi bir garanti bulunmamaktadır. güvenliği sağlayacaktır. Bu noktada, füze savunma sisteminin Çek Cumhuriyeti ve Polonya ya kurulması durumunda bu ülkeleri tehdit olarak algılayan ülkeler, sistemin Türkiye ye kurulması sonrasında Türkiye yi de hedef ülke olarak görebilirler. Ancak mevcut durumda dahi bu ülkelerin Türkiye yi tehdit olarak görüp görmedikleri konusunda herhangi bir garanti bulunmamaktadır. Bu sebeple güvenlik açısından planlama yapılırken somut veriler dikkate alınmalıdır.

FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE 7 Füze savunma sistemi, Türkiye nin dış politika vizyonu ile örtüşmekte midir? Özellikle Türkiye nin komşuları İran ve Suriye ile olan ilişkilerini ve ekonomik alandaki stratejik ortaklarından birisi olan Rusya ile ilişkilerini nasıl etkileyecektir? Komşularla Sıfır Sorun Politikası ile bir çelişki doğurur mu? Türkiye; komşuları ile sorunlarını çözmeye çalışan, bölgede barış ve istikrara katkı sağlayan bir ülke olarak ortaya çıkmaktadır ve bütün gayretlerini bunun için sarf etmektedir. Ancak gerçek olan önemli bir nokta var ki o da şudur; bölgedeki kitle imha silahları ile donatılmış balistik füzeler Türkiye yi tehdit etmektedir. Bunlar hangi ülkede olursa olsun tehdit olarak algılanmaktadır. Rusya veya İran hatta İsrail de de olabilir. Bu ülkelerde bulunan füzeler Türkiye ye tehdit olarak yansıyacaktır. Dolayısıyla bunların üretilmesi konusu ana tehdit unsurunu oluşturmaktadır. Balistik füzeleri üreten ülkeler karşı tarafın savunma yapma hakkını eleştiremezler. Saldırı sistemi üretilirken savunma sistemlerinin oluşturulmasına karşı çıkma hakları yoktur. Bu dile getirildiği zaman söylenebilecek söz saldırı amaçlı sistemlerin üretilmemesi üzerine olacaktır. Yani siz bunları kaldırın, bulundurmayın, biz de füze savunma sistemini oluşturmayalım denilebilecektir. Komşu ülkelere yerleştirilen bir nükleer silahın ilerleyen dönemde bir güç unsuru olarak kullanılmayacağının garantisi yoktur. Ayrıca bu füzelerin ateşlenerek kullanılması da şart değildir. Silahlı güç beraberinde hem siyasi güç hem de sosyo-kültürel güç getirir. Örneğin İran ın geliştirdiği sistemlerin bize tehdit oluşturmadığını söyleyemeyiz. Aramız iyi olsa da ileride daha fazla talepte bulunmayacağı kesin bir durum değildir. Çünkü İran a baktığımızda bölgede etki alanını genişletme çabası içerisinde olduğunu görüyoruz. İlk olarak kitle imha silahı, ikincisi güdümlü füze üretmeye çalışıyor ve bunun gösterisini de yapıyor. Evet, bunu batılı ülkelerin kendisini tehdit olarak görmelerine karşı yaptığını söylüyor ama bu durum hem batıya hem de Türkiye ye tehdit olarak yansıyor. Ayrıca İran ın yaptıkları sadece bunlarla sınırlı da değil, terörist örgütlenmelere de destek vermektedir. Suriye, Lübnan, Irak ve Ortadoğu nun geneli üzerinde bunu yapmaktadır ve etki alanını genişletmek istemektedir. Bunları İsrail sebebiyle yaptığını iddia etse de bölgeyi de tehdit etmektedir. Bunun yanı sıra İran ın bölgedeki Şii nüfus üzerinde de etkilidir. Şii Hilali denilen bölge Mezopotamya dan başlayarak Arap yarımadasının büyük kesimini ve Mısır ı da kapsamakta ve İran ın bölgedeki nüfuzunu artırmaktadır. Dolayısıyla balistik füze üretimi, teröre destek vermesi ve Şii Hilali üzerindeki etkisine baktığımızda İran ın geçmişten gelen potansiyelini siyasi bir unsur

8 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE olarak kullanabileceği görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında füze savunma sisteminin Türkiye açısından önemi ortaya çıkacaktır. Türkiye için önemli olan bir diğer noktada projenin NATO kapsamında gerçekleştirilmesi ve bunun herhangi bir ülkeye yönelik saldırı amacı taşımadığının MODERN GÜVENLİK STRATEJİLERİ, ÜLKELERİ DEĞİL EYLEMLERİ TEHDİT OLARAK ALGILAR. belirtilmesidir. Yani modern güvenlik stratejileri, ülkeleri değil eylemleri tehdit olarak algılar. Ülkeleri tehdit olarak algıladığımız zaman o ülke ile ilişkilerin geliştirilmesi durumu tamamen ortadan kalkar. Eylemlere yönelik savunma sistemlerinin geliştirilmesi ile hem caydırıcılık artar hem de karşı tarafın kozları elinden alınmış olur. Türkiye, bu projenin tartışılması aşamasında nasıl bir diplomatik vizyon ve yöntem ortaya koymalıdır? Projeye Hayır veya Evet denmesinin maliyetleri ne olabilir? Türkiye nin şu anda sıkıştığı noktalardan birisi bölgede uygulanmaya çalışılan komşularla sıfır sorun tezinin Batı ile ilişkilere nasıl eklemleneceği konusudur. Bölge ülkeleri ile ilişkiler geliştirilirken Batı nın İran a karşı uyguladığı politikalarda, Türkiye sanki Batı ile beraber hareket etmiyormuş gibi bir algı söz konusu. Türkiye nükleer silahların yayılması konusunda ABD ile paralel hareket etmese de Birleşmiş Milletler in kararlarına uymaktadır. Batının ortak düşüncesi de Birleşmiş Milletler e yansımaktadır. Dolayısıyla politikalarımızın Batı ile eklemlenmediğini söylemek doğru değildir. Türkiye, Brezilya ve İran arasında yapılan Takas Anlaşması nda Türkiye nin girişimi Batı tarafından da olumlu karşılanmıştır. Ama daha sonrasında her nedense bu girişime verilen destek geri çekilmiştir. İran a karşı hem Birleşmiş Milletler in hem de batının zorlayıcı tedbirleri uygulanmaktadır zaten. Ama diplomasinin bir araç olarak devam edebilmesi için İran ile ilişkilerini belirli bir seviyede tutan bir ülkenin de varlığı son derece önemlidir. Türkiye nin rolü burada önem kazanmaktadır. Belirttiğimiz gibi bölgede geliştirilen sistemler Türkiye için tehdit oluştururken, bu sadece İran la sınırlı kalmamaktadır. Bölgede bu konuda gelişme sağlayan İsrail in gündemde tutulmaması ikilem oluşturmaktadır. Türkiye son dönemde kendisini baskı altında hissetmektedir. Türkiye nin Batılı ülkelerle ilişkilerinin kopma noktasına geldiği, ekseninin kaydığı gibi söylemler geliştirilmektedir. Türkiye, bunların

FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE 9 etkisinde kalmamalı, kendi çıkarları neredeyse o yöne doğru hareket etmelidir. Ama İran ın etki alanını genişletmesi bizi de rahatsız ediyorsa buna karşı alınacak tedbirler normal olarak nitelendirilmelidir. Bu durumdan ne Rusya ne de İran rahatsızlık duymamalıdır. Eğer bu sistem Türkiye den başka bir ülkeye yerleştirilirse ilerleyen dönemde olumsuz sonuçlar görebiliriz. Neden bu savunma sisteminin dışında kaldık sorusunu sormaya başlarız. Romanya ve Bulgaristan a kurulduğunda belirli bir bölge Türkiye nin korumasız olarak kalacaktır. Bu da bizde bir rahatsızlık oluşturacaktır. Türkiye geniş bir ülke olduğu için hem radar sistemi hem de füze rampaları yerleştirilmelidir. Avrupa da da Çek TÜRKİYE NİN BAHSEDİLEN TEHDİDE KARŞI ÜZERİNE DÜŞEN GÖREVİ YAPMASI DURUMUNDA Cumhuriyeti ve Polonya ya yerleştirilmesi uygun bir düşüncedir. Türkiye, bu düşünceden yola çıkarak NATO kapsamında bu sistemlerin kullanımında söz BATI DAN PKK TERÖR ÖRGÜTÜ İLE sahibi olmalıdır. Avrupa Birliği ile sürdürülen MÜCADELEDE SOMUT DESTEK müzakerelerdeki engellemeleri ortadan kaldıracak İSTEMELİDİR. şekilde Avrupa nın güvenliğine olan katkısını ön plana çıkartarak kullanmayı düşünmelidir. Ayrıca Türkiye nin bahsedilen tehdide karşı üzerine düşen görevi yapması durumunda Batı dan PKK terör örgütü ile mücadelede somut destek istemelidir. Çünkü artık uluslararası ilişkilerde meseleler tek boyutlu değildir. Ekonomik, siyasi ve sosyo-kültürel unsurlar bir aradadır ve değişik problemler arasında bağlantı kurarak siyaset geliştirmek mümkündür. Bu sistem hem Türkiye nin güvenliğine katkı ve caydırıcılık hem de Batı ile ilişkilerin belli bir zemine oturmasına katkı sağlayacaktır. Türkiye nin dışında kurulması durumunda Batı, hem yaptırımlara hem de tehditlere karşı yeterli destek vermiyorsunuz diyebilir; böyle bir durumda ise Türkiye nin NATO içerisindeki konumu sorgulanmaya başlayacaktır. Sonuç olarak Türkiye son zamanlarda bölge ülkeleriyle geliştirdiği ilişkileri Batı ile eklemlendirmenin yollarını aramalıdır. Biri için diğeri tercih edilmemeli, bu açılımların birinde yaşanacak olumsuz gelişmenin diğerini de olumsuz etkileyeceği unutulmamalıdır.

10 FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Atilla Sandıklı 1957 yılında İzmir de doğdu. 1976 yılında (İzmir) Atatürk Lisesi nden mezun olduktan sonra Kara Harp Okuluna girdi. Sırasıyla Kara Harp Okulu, Kara Harp Akademisi ve Silahlı Kuvvetler akademisinde eğitimine devam etti. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nde ve Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü nde doktora derslerine iştirak etti. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsünde doktora eğitimini tamamladı. 2010 da Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği anabilim dalında doçent oldu. Türk Silahlı Kuvvetlerinin çeşitli kademelerinde karargâh subayı ve komutan olarak görev yaptı. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği nde müşavirlik, Harp Akademileri Komutanlığı nda uluslararası ilişkiler öğretim üyesi ve uluslararası ilişkiler bölüm başkanlığı görevlerinde bulundu. Harp Akademileri Stratejik Araştırmalar Merkezi nin kuruluşunda görev aldı ve bir süre bu enstitünün müdürlüğünü yaptı. Kur. Kd. Alb. rütbesinde kendi isteğiyle Türk Silahlı Kuvvetleri nden emekli olduktan sonra Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM ın kuruluşunda genel müdür olarak görev aldı ve bu merkezi kurdu. Bu görevi ve Stratejik Öngörü Dergisi nin editörlüğünü 4 yıl sürdürdü. TASAM dan ayrıldıktan sonra Türkiye nin akil adamlarını bir platform içinde bir araya getirmek maksadıyla Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezini kurdu. Halen BİLGESAM başkanlığı görevini sürdürmektedir. Çok sayıda ulusal ve uluslararası sempozyum ve kongrenin düzenlenmesinde birinci derece görevler üstlendi. Çeşitli makaleleri ve 15 kitabı yayınlandı. Askeri ve sivil yaşantısında madalya dahil çok sayıda başarı ödülü aldı. İngilizce ve Fransızca bilen Atilla SANDIKLI evli ve iki çocuk babasıdır.

FÜZE SAVUNMA SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE 11 EREN OKUR 1987 de İstanbul da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbul da tamamladıktan sonra 2005 yılında Kocaeli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nde lisans eğitimine başladı. Haziran 2010 tarihinde mezun oldu. Öğrenim dönemi boyunca çeşitli faaliyetlerde bulundu; Kocaeli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü bünyesinde bulunan Stratejik Araştırma Masaları nda, Ocak Kasım 2008 tarihleri arasında Türkiye Masası üyeliği yapmıştır ve Kasım 2008 Ekim 2009tarihlerinde Terör Masası Başkanlığı görevinde bulunmuştur. Ayrıca 2008 yılında Kocaeli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Topluluğu Kurucu Üyesi olmuş ve 2008 2009 döneminde Uluslararası İlişkiler Topluluğu Denetim Kurulu Üyeliği nde bulunmuştur. BİLGESAM Temmuz Eylül 2008 ve Temmuz Eylül 2009 Staj dönemlerinde stajyer olarak yer almıştır. Uluslararası Terörizm, Terör, iç güvenlik, organize suçlar ve terörizm ilişkileri üzerinde çalışmalar yapmaktadır. Haziran 2010 tarihinden itibaren BİLGESAM Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü nde Uzman Yardımcısı olarak çalışmaktadır. İngilizce bilmektedir.