GLAD Tekniği ile Büyütülen Zig-Zag Nano Şekilli a-si/c-si Heteroeklemlerin Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin İncelenmesi

Benzer belgeler
PV PANELLERİN YAPISI VE PANELLERDEN ELEKTRİK ÜRETİMİNE SICAKLIĞIN ETKİSİ

NANO KURġUN ÜRETĠMĠ VE KARAKTERĠZASYONU

ATMALI FİLTRELİ KATODİK VAKUM ARK DEPOLAMA YÖNTEMİYLE ÇİNKO NİTRÜR (Zn 3 N 2 ) ÜRETİMİ VE OPTİKSEL ÖZELLİKLERİ *

1,3-bis-(p-iminobenzoik asit)indan Langmuir-Blodgett filmlerinin karakterizasyonu ve organik buhar duyarlılığı

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV)

Al/P-Si/Zno/Al Foto Diyotun Üretimi ve Elektriksel Karakterizasyonu

GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER) I. BÖLÜM

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 5. HAFTA

ÖZET

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FİZİK ANABİLİM DALI

ÇİNKO KATKILI ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİKTE HİDROKSİAPATİT ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

YENİ BİR İLETKEN POLİMER: POLİ(3,8 DİAMİNOBENZO[c]SİNNOLİN) ELEKTROKİMYASAL ÜRETİMİ VE ELEKTROKROMİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

AR-GE miz TARAFINDAN TASARLANAN SİSTEMLER. made in TURKEY

SOLAREX İSTANBUL Güneş Enerjisi & Teknolojileri Fuarı

SPEKTROSKOPİK ELİPSOMETRE

Al/CuO/p-Si/Al Diyot Yapısının Elektriksel Özellikleri

Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları

PÜSKÜRTME YÖNTEMİ İLE HAZIRLANAN CdO İNCE FİLMLERİN ÖZELLİKLERİ * Properties of CdO Thin Films Deposition by Spray Methods*

SEM İncelemeleri için Numune Hazırlama

Malzemelerin Yüzey İşlemleri (MATE 464) Ders Detayları

GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ

Ag/Azure A /n-si Schottky Diyodun Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin Araştırılması

T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ DENEY-1:DİYOT

In Katkılı CdS Filmlerinin Optik, Elektrik ve Yüzey Özelliklerinin İncelenmesi

Fotovoltaik Teknoloji

Kristalizasyon Kinetiği

Doç.Dr.Vildan BiLGiN. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Fizik Bölümü

SİLİSYUM ESASLI İNTERMETALİK BİLEŞİKLER

10. HAFTA PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ TAYİN YÖNTEMLERİ

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

Paslanmaz Çelik Gövde. Yalıtım Sargısı. Katalizör Yüzey Tabakası. Egzoz Emisyonları: Su Karbondioksit Azot

FARKLI PANEL TİPLERİ İÇİN EŞDEĞER DEVRE MODELİNİN PARAMETRE DEĞERLERİNİN BULUNMASI

KARBON ELYAF TAKVİYELİ POLİAMİT 6 KARMALARIN ISIL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

ANİZOTROPİ. Schmid s Tek kristle uygulandığında:

GÜNEŞ ENERJĐSĐYLE HĐDROJEN ÜRETĐMĐ Kim. Müh. Serdar ŞAHĐN / Serkan KESKĐN

DENEY 6 TUNGSTEN FİTİLLİ AMPUL VE YARIİLETKEN DİYOT

GÜNEŞ PİLLERİ VE ÖZELLİKLERİ Batur BEKİROĞLU Dr. Vatan TUĞAL Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Elektrik Eğitimi Bölümü Göztepe, İstanbul

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

TÜBİTAK 2209-A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEK PROGRAMI

ZnO Yarıiletken Filmlerinin Optik, Elektrik ve Yüzey Özellikleri Üzerine Isıl Tavlama İşleminin Etkileri

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

TARAMA ELEKTRON MİKROSKOBU SCANNING ELECTRON MICROSCOPE (SEM)

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 3. HAFTA

CdS:In Filmlerinin Optik, Yüzey ve Elektrik Özellikleri Üzerine Isıl Tavlamanın Etkisi

ÖZEL EGE LİSESİ GÜNEBAKAN PANELLER

Şekil 1: Diyot sembol ve görünüşleri

SPRAY PYROLYSIS YÖNTEMİ İLE FARKLI ALTLIK SICAKLIĞINDA ELDE EDİLEN SnO 2 ve SnO 2 : F İNCE FİLMLERİN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNE, ALTLIK SICAKLIĞININ

Zn/p-Si Schottky Diyotlarda Temel Elektriksel Parametrelerin Sıcaklığa Bağlı İncelenmesi *

LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri

Bünyamin Şahin ve Sedat Ağan

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

KİMYASAL BUHAR YÖNTEMİYLE MoS 2(1-x) -Se 2x ALAŞIMINDAN NANOBOYUTTA İNCE FİLM ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

Elektrik ve Magnetizma

ALUMİNA DESTEKLİ MFI TİPİ ZEOLİT MEMBRANLARIN TEK GAZ GEÇİRGENLİK ÖLÇÜMÜYLE KARAKTERİZASYONU

1,3-BİS-(P-İMİNOBENZOİK ASİT) İNDAN LANGMUIR-BLODGETT (LB) FİLMLERİN ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLERİ

KARARLI HAL ISI İLETİMİ. Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü

DÜŞÜK SICAKLIKTA BERRAK ÇÖZELTİLERDEN MFI TİPİ TOZ ZEOLİT SENTEZİ

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : TUNA AYDOĞMUŞ. 2. Doğum Tarihi : Unvanı : ÖĞRETİM GÖREVLİSİ. 4. Öğrenim Durumu : YÜKSEK LİSANS

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

PÜSKÜRTME ŞEKİLLENDİRME (SPRAY FORMING / SPRAY DEPOSITION)

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç

LED - FOTODİRENÇ ÇİFTİ İLE TASARLANMIŞ OPTOELEKTRONİK OSİLATÖR (OPTOELECTRONİC OSCILLATOR DESIGNED WITH LED - PHOTORESISTOR PAIRS)

İki Aşamalı Süreç Tekniği ile Hazırlanan İnce Film CuInSe 2 Yarıiletkenlerin Kristal Yapısı

Dr. Mustafa ERKOVAN. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Fizik Bölümü Gebze Yüksek Tek. Enst. Fizik Bölümü Ocak Kasım 2010

4 ELEKTRİK AKIMLARI. Elektik Akımı ve Akım Yoğunluğu. Elektrik yüklerinin akışına elektrik akımı denir. Yük

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: MME 3009

FOTOVOLTAIK HÜCRELERIN YAPıSı VE ÇALıŞMA PRENSIPLERI DOĞRUDAN ELEKTRIK ÜRETIMI

X-IŞINI FLORESANS SPEKTROSKOPİSİ. X-ışınları spektrometresi ile numunelerin yarı kantitatif olarak içeriğinin belirlenmesi.

Sb 2 Te 3 ve Bi 2 Te 3 İÇERİKLİ YARI İLETKEN ALAŞIMLARIN ÜRETİMİ ve TERMOELEKTRİK, YAPISAL, MİKROYAPISAL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ ÖZET

PRELIMINARY RESEARCHES REGARDING EDIBLE JET PRINTING INKS

LED LED SİSTEMİNİN ARAŞTIRILMASI VE UYGULAMALARI

Dr. Fatih AY. Tel: ayfatih@nigde.edu.tr

OPTİK MALZEMELER ARAŞTIRMA GRUBU. Metal Oksit Nano Parçacıkların 3. dereceden Doğrusal Olmayan Optik Özellikleri. Tuğçe YİĞİT

ÖZGEÇMİŞ. Yabancı Dil Seviye Sınav-Alınan Yıl Puan İngilizce İleri e-yds ,00

Alüminyum Test Eğitim ve Araştırma Merkezi. Mart 2017

INVESTİGATİON OF PHASE TRANSFORMATION İN AN Fe- Mn-Cr

Fotovoltaik Performans Testleri ve İzlenebilirlik

MİKRODALGA YÖNTEMİYLE NİKEL FERRİT NANOPARTİKÜLLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU

1. Diyot Çeşitleri ve Yapıları 1.1 Giriş 1.2 Zener Diyotlar 1.3 Işık Yayan Diyotlar (LED) 1.4 Fotodiyotlar. Konunun Özeti

EES 487 YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI DÖNEM PROJELERİ 2013 Doç.Dr.Mutlu BOZTEPE

Elektronik cihazların yapımında en çok kullanılan üç yarıiletken şunlardır,

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır.

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. The Use of Methane Gas for Carbon Nanotube Synthesis

Elektromanyetik ışınlar ve dalga boyları

Fotovoltaik Panel Gücüne Etki Eden Çalışma Parametrelerinin Araştırılması

Organik Arayüzey Tabakalı Al/CuPc /p-inp Kontakların Fabrikasyonu Ve Elektriksel Parametrelerinin İncelenmesi

HYDROTERMAL YÖNTEMİYLE NİKEL FERRİT NANOPARTİKÜLLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU

Ferromanyetik Süperörgüler

UCK SOLAR PANEL. enerjimiz hiç tükenmeyecek... Solar Fotovoltaik Modül ÜRÜN KATALOĞU

Enerji Band Diyagramları

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye,

9- ANALOG DEVRE ELEMANLARI

Çok Kristalli Silisyum (mc-si) Bir Fotovoltaik Modülün Kısmi Gölgelenme Altında Parametrelerinin İncelenmesi

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 8. HAFTA

FOSFİN METAL KOMPLEKSLERİNİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ * The Physical Properties Of Phosphine Metal Complexes *

YÜKSEK LĠSANS TEZ ADI: Termiyonik Vakum Ark (TVA) Tekniği ile Optik

ÇEŞİTLİ ERBİYUM KATKILI FİBER YÜKSELTEÇ KONFİGÜRASYONLARI İÇİN KAZANÇ VE GÜRÜLTÜ FAKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ

Transkript:

Fırat Üniv. Müh. Bil. Dergisi Science and Eng. J of Fırat Univ. 29(1), 11-17, 2017 29(1), 11-17, 2017 GLAD Tekniği ile Büyütülen Zig-Zag Nano Şekilli a-si/c-si Heteroeklemlerin Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin İncelenmesi Özet Beyhan Tatar Namık Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Tekirdağ btatar@nku.edu.tr (Geliş/Received: 29.06.2016; Kabul/Accepted: 30.10.2016) Zig-zag nano şekilli a-si ince filmler c-si altlıklar üzerine elektron demeti buharlaştırma sistemi içerisinde GLAD tekniği kullanılarak hazırlanmıştır. Zig-zag nano şekilli ince filmlerin yapısal özellikleri X-ışınları difraksiyonu (XRD) analizi ve Raman spektroskopi analizi ile belirlendi. Büyütülen Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin yüzey ve arakesit morfolojileri Alan Emisyonlu Taramalı Elektron Mikroskobu (FE-SEM) ile incelendi. Bu heteroeklemlerin elektrik ve fotovoltaik özellikleri dc akım-gerilim (I-V) ölçümleri yardımıyla oda sıcaklığında karanlık ve aydınlık şartlarda incelendi. Bariyer yüksekliği ΦB, ideallik faktörü ɳ, seri direnç Rs ve şhunt direnci Rsh gibi Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin karanlık şartlardaki elektriksel parametreleri I-V karakteristiklerinden belirlendi ve sırasıyla 0,83 ev, 3,59, 14,3 kω ve 0,65 MΩ olarak bulundu. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemler iyi bir fotovolataik davranış göstermiştir ve açık devre gerilimi ve kısa devre akımı gibi fotovoltaik parametreleri sırasıyla Voc=232 mv ve Jsc=22 ma/cm 2 olarak elde edilmiştir. Bu Zig-Zag nano yapının boşluklu yüzey morfolojisi güneş pili teknolojileri ve fotovoltaik aygıtlar için önemli bir özelliktir. Anahtar kelimeler: Şekilli ince filmler; Zig-Zag nano şekilli ince film, GLAD tekniği; Heteroeklemler; Elektriksel ve Fotovoltaik özellikler Investigation of Electrical and Photovoltaic Properties of Zig-Zag Nano Shape a-si/c-si Heterojunctions Grown by GLAD Technique Abstract The Zig-Zag nano shape a-si thin films were prepared on c-si substrates by GLAD technique in electron beam evaporation system. The structural properties of the Zig-Zag nano shape thin films were determined by X-Ray Diffraction (XRD) analysis and Raman spectroscopy. Surface and cross-sectional morphology of Zig-Zag nano shape a-si/c-si heterojunctions were investigated by Field Emission Scanning Electron Microscopy (FE-SEM). The electrical and photovoltaic properties of these heterojunction have been investigated by means of dc currentvoltage (I-V) measurements within at room temperature in dark and light conditions. Electrical parameters such as barrier height ΦB, diode ideality factor ɳ, series resistance Rs and shunt resistance Rsh were determined from the I V characteristic in the dark conditions for Zig-Zag nano shape a-si/c-si heterojunctions were found to be 0.83 ev, 3.59, 14.3 kω and 0.65 MΩ respectively. The Zig-Zag nano shape a-si/c-si heterojunctions show a photovoltaic behavior and the photovoltaic parameters, such as open circuit voltage and short circuit current were obtained as Voc=232 mv and Jsc=22 ma/cm 2, respectively. The porous morphology of this Zig-Zag nano structure has important features in photovoltaic devices and solar cell technology. Keywords: Sculptured thin films; Zig-Zag nano shape thin film; GLAD technique; Heterojunctions; Electrical and Photovoltaic properties. 1. Giriş Şekilli ince filmler (ŞİF); nano boyutta kontrollü olarak büyütülebilen, farklı yüzey morfolojilerine sahip olan, boşluklu ve kolonlu yapılardır. Şekilli ince filmlerin kullanım alanları günümüzde oldukça artmıştır ve oldukça dikkat çekici özelliklere sahiptir[1-3]. Genel olarak; ŞİF ince filmler optik, kimya, elektronik ve biyolojik alanlarda yoğunlukla çalışılmaktadır. İnce filmler yapısal olarak homojen ve anizotropik bir sürekliliğe sahip iken, şekilli ince filmler tek yönlü homojen olmayan, anizotropik bir sürekliliğe sahiptirler. ŞİF ince filmlerin boşluklu

GLAD Tekniği ile Büyütülen Zig-Zag Nano Şekilli a-si/c-si Heteroeklemlerin Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin İncelenmesi yapıya sahip olmaları sebebiyle, filmlerin temel özellikleri yapılarına; i. Akışkanlar difüz ettiğinde, ii. Polimerler, sıvı kristaller, inorganik katılar vs. girdiğinde homojen olmayan bir şekilde değişir. Bu özellikleriyle şekilli ince filmler genel olarak; Biyolojik, Nükleer, ve Kimyasal akışkanlar için optik sensörlerde, elektronik devreler ile çift oluşturabilen lineer veya lineer olmayan optik devrelerde, çok katmanlı elektronik çiplerdeki çok düşük geçirgenliğe sahip bariyerlerde, mikroelektronikte, virüs tuzakları, biyo-uyumlu altlık gibi biyomedikal aygıtlarda, belli bir amaca yönelik olan reaktörler gibi bir çok farklı alanda kullanılabilir[4-8]. Özellikle son yıllarda şekilli ince filmler üzerine yapılan çalışmalar büyük önem kazanmıştır ve paralel olarak kullanım alanları da yaygınlaşmıştır. ŞİF ler üzerine yapılan çalışmalar bu filmlerin üretim şartlarının yoğun bir şekilde çalışılmasını ön plana çıkartmıştır. ŞİF yapılar basitçe iki boyutlu olarak düz, eğimli kolonlar (kolonsal ince filmler-kif), zigzaglar ve daha kompleks olan C- ve S- şeklinde yapılar; üç boyutlu olarak ise spiral, süper spiral yapılar olarak üretilebilirler[9]. İnce filmler büyütülürken kolon yönelimleri anlık veya yavaş yavaş değiştirilerek bu yapılardan ŞİF ler elde edilebilir. Şekilli ince filmlerin özelliklerini etkileyen parametreler arasında özellikle altlık açısı, altlığın dönüş hızı, buharlaşma hızı, buharlaşan malzemenin cinsi ve altlık yüzey topografyası gösterilebilir[10]. Eğik açıyla biriktirme yöntemi (Glancing Angle Deposition - GLAD) kullanılarak tüm bu parametreler kontrol edilebilir, altlık açısı sebebiyle altlığa gelen buhar atomlarının birikme açısına ve adım motorunun hareketine bağlı olarak atlık üzerinde biriktirilen film farklı morfolojilere sahip şekilli film olarak elde edilebilir[10]. Adım motoru ile altlığa gelen atom buharının istenilen açı ile gelmesi ve kaplama sırasında altlığın istenilen hızda hareket ettirilmesi sağlanabilir. Eğik açıyla biriktirme yöntemi, termal buharlaştırma, sıçratma ve elektron demeti buharlaştırma veya diğer ince film büyütme yöntemlerinde metal, iletken, yarıiletken ve çok çeşitli uygun malzemeler kullanılarak uygulanabilir. Optoelektronik teknolojisinde özellikle fotovoltaik uygulamalarda Silisyum mükemmel optik, elektronik ve fiziksel özelliklerinden dolayı en çok çalışılan ve endüstriyel olarak en çok yer kaplayan malzemedir. Bununla beraber tek kristal silisyum, güneş pili uygulamalarında ilk zamanlardan itibaren kullanılan ve yüksek verim sağlayan malzemedir. Ancak tek kristal Si maliyet olarak çok yüksek olduğundan zaman içerisinde güneş pili uygulamaları içerisinde polikristal Si ve amorf Si ince filmler maliyeti düşürmek için kullanılmıştır. Son yıllarda ise nano ölçekli üretim teknolojinin gelişmesiyle nano boyutlu Si ince filmler güneş pili uygulamalarında çalışılmaktadır[2, 4, 7, 10]. Bu çalışmada nano boyutlu Zig-zag şekilli amorf Si ince filmler GLAD yöntemi kullanılarak c-si altlık üzerine büyütülerek a-si/c-si heteroeklemler büyütülmüştür. Bu sayede hem şekilli hem de nano boyutta üretilmiş olan a-si ince filmler fotovoltaik teknolojisi için heteroeklem yapısı içerisinde kullanılmıştır. Elde edilen Zig-Zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin yapısal ve elektriksel özellikleri incelenmiştir. Ayrıca bu üretilen heteroeklemlerin fotovoltaik özellikleri incelenerek güneş pili uygulamaları için araştırılmıştır. 2. Materyal ve Metot Zig-Zag nano şekilli a-si ince filmlerin kristal Si altlıklara büyütülmesi için elektron demeti buharlaştırma sistemi içerisine yerleştirilen eğik açılı biriktirme yöntemi (GLAD) kullanılmıştır. Bunun için Şekil 2.1 de gösterildiği gibi altlıkların belirli eğimlerde tutulabilmesi ve bir adım motoruyla istenilen hızlarda döndürülmesini sağlayan bir modifikasyon işlemi gerçekleştirilmiştir. Eğik açılı biriktirme yöntemi (GLAD) ile şekilde şematize edildiği gibi, altlık açısı sebebiyle altlığa gelen buhar atomlarının birikme açısına ve adım motorunun hareketine bağlı olarak altlık üzerinde biriken film farklı morfolojilere sahip şekilli film olarak elde edilir. Şekilde gösterilmeyen bir 2. adım motoru da altlığın açısını değiştirmek için kullanılabilir. Bizim çalışmalarımızda altlık eğim açısı kaplama işlemine başlanmadan önce manuel olarak ayarlanmıştır. Sistemimizde sadece dönme işlemini sağlayan tek bir adım motoru vardır ve 12

Beyhan Tatar kendi yazdığımız programla bilgisayar üzerinden kontrol edilmektedir. Şekil 1. Elektron Demeti Kaplama Sisteminde kullandığımız Eğik Açılı Biriktirme (GLAD) yönteminin Şematiği. Zig-Zag nano şekilli a-si ince filmlerin üretiminde pota-altlık mesafesi 15 cm olup altlığın eğim açısı 80 olarak seçilmiştir. Zig-Zag nano şekilli a-si ince filmlerin büyütülürken altlık dönüş hızı 1rpm ve 5 rpm; sarf malzemenin ortalama buharlaşma hızı ise 3,3 Å/s ve 2,3 Å/s olarak seçilmiştir. Zig-zag nano şekilli a-si ince filmler c-si altlıklar üzerine büyütülmüştür ve altlık sıcaklığı sabit oda sıcaklığı seçilmiştir. Kaplama sırasında Zig-zag nano yapılı şekilli a-si filmlerin büyütüldüğü c-si altlıkların sabit tutulma süreleri kolonların yönelim boyunu belirleyen parametre olarak, altlığın döndürülme sayısı da zig-zag miktarını belirleyen parametre olarak kullanılmıştır. Büyütülen zig-zag nano şekilli a-si ince filmlerin X-ışınları kırınım desenleri Philips PW 3710 model XRD cihazı kullanılarak alınmıştır. Bu filmlerin yapısal karakterizasyonu için yapılacak Raman spektrumu ölçümleri de Raman Spectroskopy-Horiba Jobin Yvon Labram HR- UV spectrometer HR8000UV model mikro Raman cihazı kullanılarak incelenmiştir. Raman ölçümlerinde çıkış gücü 20 mw olan 632,817 nm dalga boyuna sahip Helyum Neon lazer kullanılmıştır. GLAD yöntemiyle üretilen zig-zag nano şekilli ince filmlerin yüzey ve ara kesit morfolojilerinin incelenmesinde JEOL JSM 7000F model alan emisyonlu taramalı elektron mikroskobu (FE-SEM) kullanılmıştır. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si eklemlerin akım gerilim karakteristiklerini belirlemek için Keithley 2400 marka elektrometre kullanılmıştır. Hazırlanan heteroeklemlerin diyot parametreleri karanlık durumda alınan akım-gerilim ölçümlerinden hesaplanmıştır. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin fotovoltaik özelliklerinin belirlenmesi için Keithley 2400 model elektrometre ile birlikte solar simülatör olarak Newport ark lambası ve güç kaynağı kullanılmıştır. Akım gerilim ölçümleri karanlık ve 1.5 A.M. 100 mw/cm 2 aydınlıkta ölçülmüştür. Bütün eklemler için açık devre gerilimi (Voc) ve kısa devre akımı (Isc) güneş pili parametreleri ölçülmüş ve eklemlerin fotovoltaik özellikleri araştırılmıştır. 3. Bulgular 3.1. Zig-zag nano şekilli a-si ince filmlerin yapısal ve yüzeysel özellikleri Elektron demeti buharlaştırma sisteminde eğik açılı biriktirme(glad) yöntemiyle büyütülen Zig-zag nano yapılı şekilli Si ince filmler kristal Si altlıklar üzerine büyütülmüştür. Zig-zag nano yapılı şekilli Si ince filmlerin arakesit ve yüzey morfolojilerinin belirlenmesi için FE-SEM incelemeleri yapılmıştır. Şekil 3.1 de Zig-zag nano yapılı şekilli Si ince filmlerin arakesit ve yüzeyinden alınmış FE-SEM fotoğrafları verilmiştir. Şekil 2 incelendiğinde Zig-zag nano yapının başarılı bir şekilde oluştuğu görülmektedir. Büyütülen ince filmlerin FE-SEM analizinde kolon boyu 87,5 nm; her bir eğik kolon katmanının kalınlığı ise 57,2 nm olarak belirlenmiştir. Zig-zag kolonların eğim açısı 45 olup; kolonlara arasındaki açı zig-zag açısı 89,5 olarak belirlenmiştir. Bu filmlerin Yüzey morfolojisi incelendiğinde zig-zag kolonların tek yönlü yöneliminden kaynaklanan yönelimli ve boşluklu yapı açıkça görülmektedir. Kolonların diziliminin bir sonucu olan boşluklar çizgi halinde görülmektedir. 13

GLAD Tekniği ile Büyütülen Zig-Zag Nano Şekilli a-si/c-si Heteroeklemlerin Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin İncelenmesi Şekil 3. Zig-Zag nano şekilli Si ince filmin X-Işınları kırınım deseni Şekil 2. Zig-Zag nano yapılı şekilli Si ince filmin (a) ara kesit ve (b) yüzey morfolojisi FE-SEM görüntüleri Zig-zag nano şekilli Si ince filmlerin yapı özelikleri XRD ve Raman analizleri ile incelenmiştir. Şekil 3 de eğik açılı biriktirme yöntemi kullanılarak e-demeti buharlaştırma sisteminde büyütülen zig-zag nano şekilli Si filmlere ait ve altlık olarak kullanılan c-si ait XRD grafiği verişmiştir. XRD spektrumunda görüldüğü gibi Zig-zag nano kolonlu Si ince filmler amorf yapıda olup daha önce eğik kolonlu ve düz Si ince filmlerde karşılaşılan 56 deki amorf dağılımdaki pikin şiddeti biraz yükselmiştir. Bununla beraber Zig-zag nano kolonlar arasındaki boşluklu yapı ve yüksek yüzey porositesinden kaynaklı olarak c-si altlıktan gelen XRD piki burada 51 de görülmektedir. Ancak p-si ve n-si kristal altlık üzerine büyütülen zig-zag kolonlu Si ince filmlerde 51 de tespit edilen bu pik c-si altlıkta 53 o de görülmektedir. Bu XRD pikindeki kaymanın kristal yapıdaki stres ve dislokasyonlardan kaynaklanabileceğini söyleyebiliriz. 14 Şekil 4 de eğik açı biriktirme yöntemiyle e- demeti buharlaştırma sisteminde büyütülen Zigzag nano şekilli Si ince filmlere ait Raman spektrumu verilmiştir. Zig-zag nano kolonlu şekilli Si ince filmlerin Raman spektrumunda 522 cm -1 de silisyuma ait bir Raman piki belirlenmiştir. Şekil 4. GLAD yöntemiyle büyütülen Zig-Zag nano şekilli Si ince filmin Raman Spektrumu

Beyhan Tatar 3.2. Zig-Zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin elektriksel ve fotovoltaik özellikleri Şekil 5 de hazırlanan zig-zag nano şekilli a- Si/c-Si heteroeklemlerin doğru besleme altında yarı logaritmik akım-gerilim karakteristikleri verilmiştir. Bu heteroeklemlerin karanlıkta doğru yöndeki besleme durumunda termoiyonik bölgeleri göz önünde bulundurularak, diyot parametreleri hesaplanmıştır. V F < 3kT/q voltaj bölgesi için, akım termoiyonik emisyon teorisine göre denklem 3.1 deki şekliyle ifade edilir; belirlendi. Bu zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemler iyi bir doğrultucu özellik göstermişlerdir ve doğrultucu bir diyot davranışı sergilediği görülmektedir. İdealite faktörünün bu yüksek değerleri homojen olmayan bir eklem bariyerini veya a-si yarıiletkenlerin kontak bölgesinde oluşmuş ara yüzey durumlarını ve seviyelerini işaret eder. Diyot idealite faktörü yük taşıyıcılarının rekombinasyonları ile direk ilgilidir. (3.1) burada I 0 saturasyon akımı, (3.2) q elektronun yükü, k=1.38 10-23 JK -1 Boltzmann sabiti, Φ B0 bariyer yüksekliği, A kontak alanı, A * Richardson sabiti (n-tipi Si için 30 A/cm 2 K 2 ve p- tipi Si için 90 A/cm 2 K 2 ), T sıcaklık, η diyot idealite faktörü ve V doğru besleme voltajı olarak ifade edilir. Diyotun idealite faktörü, doğru besleme altında karanlık ln I-V grafiğinin lineer bölgesinin eğiminden belirlenir ve denklem 3.3 deki şekilde ifade edilir; (3.3) Doğru besleme ln I-V grafiğinin eğiminin akım eksenini kesiminden bariyer yüksekliği hesaplanır ve denklem 3.4 deki şekilde ifade edilir; (3.4) Bu zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin idealiti faktörü (η) ve bariyer yüksekliği (Φ B0 ) denklem 3.3 ve denklem 3.4 yardımı ile hesaplandı. Termoiyonik akım mekanizmasına göre zig-zag şekilli a-si/c-si heteroeklemler için idealite faktörleri ve bariyer yükseklikleri sırasıyla 3.59 ve 0.83 ev olarak 15 Şekil 5. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin yarı logaritmik akım-gerilim (IF-VF) karakteristikleri Seri direnç ( R s ) ve Şhunt direnci ( R sh ) hazırlanacak fotovoltaik aygıtın performansını doğrudan etkileyen parametrelerdir ve dolayısıyla bu direnç değerlerinin belirlenmesi çalışma için önemlidir. Bu direnç değerlerinin belirlenmesi için şekil 5 de verilen zig-zag nano şekilli a-si/c- Si heteroeklemlere ait potansiyelin bir fonksiyonu olarak elde edilen direnç değişim grafiği kullanılmaktadır. EBPVD yöntemiyle hazırlanan zig-zag şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin Şhunt dirençleri sırasıyla 0.65 MΩ olarak bulunmuştur. Bu heteroeklemler için yüksek doğru beslemede eklem direnci sabit bir değere yaklaşır ve bu sabit seri direnç değeri (Rs) sırasıyla 14.3 kω olarak belirlenmiştir. Eğik açılı biriktirme yöntemiyle hazırlanan bütün zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin fotovoltaik özelliklerinin belirlenmesi için akım-gerilim ölçümleri karanlık ve 1.5 A.M. 100 mw/cm 2 aydınlıkta ölçülmüştür. Bütün eklemler için açık devre gerilimi (V oc ) ve kısa devre akımı (I sc ) güneş pili parametreleri

GLAD Tekniği ile Büyütülen Zig-Zag Nano Şekilli a-si/c-si Heteroeklemlerin Elektriksel ve Fotovoltaik Özelliklerinin İncelenmesi ölçülmüş ve heteroeklemlerin pil performansları araştırılmıştır. Bu zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin güneş pili parametreleri ile birlikte fotoduyarlılık performansları da ölçülüp hesaplanmıştır. (V oc ) ve kısa devre akımı (I sc ) değerleri sırasıyla 232 mv ve 22 ma/cm 2 olarak belirlenmiştir. Bu heteroeklemlerin fotovoltaik özelliklerinin gelecek vaat etmesi ışığın zig-zag nano kolonlar arasında daha rahat yol alması, eklem ara yüzeyinde daha derinlere ulaşabilmesi ve eklemin kontak noktasında daha fazla etkileşime girerek daha fazla elektron-boşluk çifti oluşturması ile alakalıdır. Şekil 6. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin RJ - VF karakteristikler Şekil 7 de hazırlanan zig-zag nano şekilli a- Si/c-Si heteroeklemlerin karanlık ve aydınlık ortamda ölçülen akım-gerilim karakteristikleri kullanılarak çizilen yarı-logaritmik akım-gerilim grafikleri verilmiştir. Zig-zag şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin karanlık ve aydınlıktaki I-V karakteristikleri incelendiğinde bu eklemlerin doğrultma özellikleri yüksek olduğu (yaklaşık 10 2 kat) fakat idealite faktörleri yüksek olması sebebiyle ideal olmayan bir diyot davranışı sergilediği görülmektedir. Bu eklemlerin ışığa duyarlılıkları incelendiğinde bütün zig-zag nano şekilli a-si/c- Si heteroeklemlerin ters beslemede ışık altında jenerasyonla ortaya çıkan elektron-boşluk çiftlerinin akıma katkı sağladığı net bir şekilde görülmektedir. Işığın ürettiği yük taşıyıcıların neden olduğu akım I L ile birlikte ters yön akımı yaklaşık 10 3 kat kadar artmaktadır. Bu sonuç bu eklemlerin fotoduyarlılığının yüksek olması açısından önemlidir. Ayrıca bu heteroeklemlerin fotoduyarlılıklarının yüksek olması fotodiyot olarak kullanılması için bir potansiyele sahip olduğunun bir kanıtıdır. Ayrıca bu zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin güneş pili parametreleri ölçüldüğünde açık devre gerilimi Şekil 7. GLAD yöntemiyle hazırlanan Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin karanlık ve aydınlıktaki yarı logaritmik akım- gerilim karakteristikleri 4. Tartışma ve Sonuç Zig-zag nano şekilli Si ince filmler eğik açılı buhar biriktirme (GLAD)yöntemiyle e-demeti kaplama sisteminde c-si altlıklar üzerine büyütülmüştür. Yapılan detaylı yapı ve yüzey incelemeleri zig-zag nano kolonlu şekilli Si ince filmlerin amorf yapıda başarıyla elde edildiğini göstermiştir. Büyütülen ince filmleri arakesit morfolojisi incelendiğinde zig-zag kolonların tek yönlü yöneliminden kaynaklanan yönelimli ve boşluklu yapısı açıkça görülmektedir. Hazırlanan Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin doğrultma özellikleri yüksek olduğu (yaklaşık 10 2 kat) doğrultucu bir diyot davranışı sergilediği görülmektedir. Zig-zag nano şekilli a-si/c-si heteroeklemlerin güneş pili parametrelerinin geliştirilebilir olması ve fotoduyarlılıklarının yüksek olması bu eklemlerin optoelektronik teknolojisi içerisinde fotovoltaik aygıt olarak kullanılması için olanak sağlar. 16

Beyhan Tatar Teşekkür Bu çalışma TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Mühendislik araştırma kurumu tarafından desteklenmiştir (Proje No:212M319).Bu çalışmaya destek olan Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna çok teşekkür ederim. Kaynaklar 1. Lakhtakia A., Messier R., 1997. Sculptured thin films I. Concepts. Thin Films, 145 148. 2. Mahalik N. P., 2006. Micromanufacturing and Nanotechnology, Springer, Berlin, Germany. 3. Mattox D.M., 1998. Handbook of Physical Vapor Deposition (PVD) Processing, Noyes Publications, USA. 4. Lakhtakia A, Messier R 2004. Sculptured Thin Films: Nanoengineered Morphology and Optics, SPIE Press, Washington, USA. 5. Messier R., Venugopal V. C., Sunal P. D., 2000. Origin and evolution of sculptured thin films. Journal of Vacuum Science & Technology A: Vacuum, Surfaces, and Films, 18(4): 1538 6. Robbie K., Beydaghyan G., Brown T., Dean C., Adams J., Buzea C., 2004. Ultrahigh vacuum glancing angle deposition system for thin films with controlled three-dimensional nanoscale structure, Review of Scientific Instruments. 75, 1089. 7. Lakhtakia A., Geddes J. B., 2010. Thin-film metamaterials called sculptured thin films, Trends in Nanophysics. 59 71. 8. Rovira P., Yarussi R., Collins R., Venugopal V., Lakhtakia A., Messier R., Robbie K., 1998. Rotating-compensator multichannel transmission ellipsometry of a thin-film helicoidal bianisotropic medium. Thin Solid Films: 313-314, 373 378. 9. Savaloni H., Esfandiar A., 2011. Fabrication, characterization and some applications of graded chiral zigzag shaped nano-sculptured silver thin films, Applied Surface Science. 257, 9425 9434. 10. Tatar, B., Demiroğlu, D., Kürşat K., Ürgen, M., 2015. Improvement in electrical and photovoltaic properties of a-si/c-si heterojunction with slanted nano-columnar amorphous silicon thin films for photovoltaic applications, Current Applied Physics 15 (4), 511-519. 17