TURİZM PAZARI RUSYA FUAR VE PAZAR DEĞERLENDİRMESİ AKDENİZ TURİSTİK OTELCİLER VE İŞLETMECİLER BİRLİĞİ Yelda Karaca 23-03-2017
İÇERİK RUSYA FEDERASYONU HAKKINDA EKONOMİ&NÜFUS PAZAR PROFİLİ RUSYA FEDERASYONU TURİZM VERİLERİ MITT MOSKOVA TURİZM FUARI SONUÇ
RUSYA FEDERASYONU Farklılıkların, çelişkilerin ve kendine özgülüklerin ülkesi. Rusya da yüz dilden fazla konuşan yaklaşık 120 etnik grup var. Tarihleri 1500 yıl öncesinde Slavların bu topraklara yerleşmesi ile başlıyor. Kiril alfabesinin kullanılmaya başlandığı yıl 864. Rusların kurduğu ilk büyük devlet Kiev Knezliği. 16. Yüzyılda Rusya Çarlığına dönüşüyor. Bu çarlık daha da güçlenerek 18. Yüzyılda Rusya İmparatorluğu na dönüşüyor. Bolşevik ihtilali 1917 de olduğu düşünülürse imparatorluk dönemi uzun bir süreç değil. Rusya Federasyonu dünyanın en geniş topraklarına sahip ülkesi. Ancak toprakların % 70 bölümü boş. Boş araziler ise dağlık tepelik değil daha çok orman ve yeşil ovaların hakim olduğu bir coğrafya. Dünya ikliminin Rusya ormanlarının varlığına bağlı olduğu da söylenir. 1917 Bolşevik devrimi ile komünist partinin yönettiği Rusya Fed. 1991 yılında dağıldı. Serbest ekonomiye geçiş süreci oldukça sancılı oldu. Yoksulluk ve gelir dağılımındaki uçurum arttı. Putin iktidarı ile gelen daha sert önlemler ve reformlar paketi ile nispeten yoksulluk ve işsizlik azaldı. Son yıllarda Avrupa Birliği ne sonradan üye olan Doğu Avrupa ülkelerinde yaşanan ekonomik zaafiyetler Rusya yanlılarının sayısında artış gösterdi ve Putin in popülaritesi bu ülkelerde arttı. Kasım ayında Bulgaristan da yapılan seçimlerde Rusya yanlısı Rumen Radev cumhurbaşkanı olarak seçildi. Özellikle bu ülkelerle olan ilişkilerin güçlenmesi, ekonomik anlamda ilişkilerin büyümesi Rusya nın ekonomik ve siyasi gücüne büyük fayda sağlaması bekleniyor. Rusya Federasyonu nun zengin ve özgün kültürel alt yapısı, dünya sanat tarihine pek çok eser kazandırmış Rus sanatçılarla dolu. Rusya, Leo Tolstoy ve Fyodor Dostoevsky, Pushkin gibi yazarlar, Pyotr Ilyich Çaykovski gibi besteciler ve Rudolf Nureyev de dahil olmak üzere dansçıları, tüm dünyada tanınan düşünürlerin ve sanatçıların vatanı olarak ta biliniyor.
RUSYA DA SİYASİ DURUM Rusya, başkanlık sistemi ile idare edilen, kendi anayasaları ile yasama yürütme organlarına sahip 21 cumhuriyet, 9 eyalet (Krai), 46 il (oblast), 2 federal statüye sahip şehir ( Moskpva ve St Petersburg). 1 özerk il( Avtonomnaya Oblast- Yahudi Özerk İli) ve 4 özerk bölgeden oluşan, 83 idari bilimli federasyon. Anayasa uyarınca, yürütme erkinin başı konumundaki devlet başkanı 6 yılda bir seçilmekte. İlk olarak 2000 yılında devlet başkanı koltuğuna oturan Vladimir Putin, 4 Mart 2012 tarihinde gerçekleştirilen son seçimde % 63,6 lık oy oranı ile yeniden devlet başkanı seçildi. Yüksek devalüasyon ve petrol fiyatlarındaki düşüşle yaşanan krizin ardından, ABD nin seçimlere kitlendiği dönemde Putin Çin ile ilişkilerini güçlendirdi. Özellikle ABD ve AB ülkelerinin uyguladığı yaptırımlara karşı Çin ile stratejik ortaklık yapan Rusya, aldığı büyük güç ile yaptırımlardan büyük oranda etkilenmedi. Ayrıca yaptırımlar Rusya nın elinde bulundurduğu doğal gaz ve petrol ihracat kalemleri düşünüldüğünde kağıt üstü yaptırımlar olarak kaldı denilebilir. Kırım ilhakında milliyetçilik duygularından fazlası ile yararlanan Putin halkın geniş desteğini alarak hem iç hem de dış muhalefete karşı güçlü bir duruş sergiledi.
RUSYA FEDERASYONU EKONOMİ VE NÜFUS YAPISI Çin, ABD ve Rusya Fed. Dünyanın 3 büyük süper gücü stratejik hamlelerle dünya kaynaklarını domine etme yarışında. Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından liberal ekonomiye geçiş sürecinin sancılarını yaşayan Rusya Federasyonu nda, iktidara gelen Putin yönetimi önlemler ve reformlar paketleri uygulamaya koydu ve büyük oranda başarılı oldu. 2014 yılında G8 ülkeleri arasındaki yerini aldı. Rus ekonomisi petrol, kömür, demir cevheri, altın ve alüminyum gibi geniş doğal kaynaklara dayanıyor. Mineral dolu Ural Dağları ve geniş petrol, gaz, kömür ve kereste rezervleri ülke ihracatının ana maddeleri. Ayrıca Rusya, dünyanın ormanlarının beşte birinden fazlasına sahip ve bu da onu dünyanın en büyük orman ülkesi ve kereste üreticisi haline getiriyor. Rusya'daki petrol endüstrisi dünyanın en büyüklerinden. Rusya'nın büyük rezerve sahip olduğu doğalgazın en büyük ihracatçısı. Sekizinci en büyük petrol rezervi olan, ikinci en büyük kömür rezervine sahip olan RF aynı zamanda en büyük petrol ihracatçısı. Bu nedenle petrol fiyatlarındaki iniş çıkışlar ekonomiyi büyük oranda etkiliyor. Rusya aynı zamanda mineral ve altın üreticisi ve ihracatçısı. Rusya, 2013 yılında 33 milyon karat, dünya üretiminin % 25'ini oluşturan en büyük elmas üreten ülke. Rusya savunma sanayii, 2.5-3 milyon kişi istihdam ederek tüm imalat işlerinin % 20 sini oluşturuyor. Birleşik Devletler den sonra dünyanın ikinci en büyük konvansiyonel silah ihracatçısı. Türk ihracatçısına özellikle tarım ihracatına getirilen kısıtlamalar devam ediyor. RF de faaliyet gösteren yaklaşık 1300 Türk firmasının toplam yatırım tutarı 10,4 milyar dolar. Birleşmiş Milletler güncel tahminine göre Rusya Federasyonu nüfusu 143, 392,934. Dünya nüfusunun % 1.91 ini oluşturuyor ve dünyada nüfus büyüklüğü açısından 9. sırada. Nüfusun % 73,2 oranı kentlerde yaşıyor. Yaş ortalaması ise 38.9. İşsizlik oranı nispeten düşük sayılabilir ve oranı % 5,6 160 farklı etnik gurubun var olduğu Rusya Federasyonu nda, en büyük etnik köken % 80 oranında Rus, diğer etnik gruplar ise Tatarlar ve Ukraynalılar en büyük azınlıkları oluşturuyor. Rusya da erkeklerin ortalama ömür süresi 64, kadınların ise 73. Rus erkeklerinin % 25 oranı 55 yaşına gelmeden yaşamını kaybediyor. Kadın nüfusunun oranı dünya ortalamasına göre daha yüksek. Ülkemizdeki Rus yatırımları da yaklaşık 10 Milyar Dolar.
PAZAR PROFİLİ Rusya Fed. dünya turizminde yerini geç alsa da, kısa zamanda önemli bir kaynak pazar durumuna geldi. En fazla turizm harcaması olan ülkeler arasında 6. Sırada. Uluslararası seyahatlerde zirve olan sene 2007 yılı oldu ve yurtdışı seyahat harcaması 25 milyar dolara çıktı. Bununla birlikte 2008-09 döneminde yaşanan global krizden en çok etkilenen ülkelerden birisi oldu ve 2009 % 18 düşerek yurtdışı seyahatleri 36,5 milyondan 29,9 milyona geriledi. 2010 yılında Rusya Federal Güvenlik Görevlileri için getirilen yurtdışı yasağı ile tatil nedeni ile yurtdışına giden harcamaların ülke içinde kalması, siyasi ve güvenlik önlemli ilk kısıtlamalar başlamış oldu. Yurtdışı seyahatleri kısıtlamaları 2015 ve 2016 yıllarında yurtdışı seyahatlerde en büyük düşüşü yaşayarak % 31,1 oranda azalma yaşandı. Türkiye ve Mısır yasakları aynı zaman tatil harcamaları 54 milyarı bulan Rus seyahatlerinin kısmen içeriye dönmesine neden oldu. Rosstat tarafından açıklanan rakamlara göre Ruslar 2015 yılındaki seyahat sayıları % 20 oranında azalarak toplam seyahat sayısı 36, 8 milyon olarak gerçekleşti. Rusya için en popüler iki destinasyon olan Türkiye ve Mısır seyahatlerine getirilen kısıtlamalar bu düşüşte en büyük etkenlerden. Tahmini olarak 2015 ve 2016 yılında Rusya Federasyonu kısıtlamalarının Türkiye ye maliyeti 2015 yılında 3 milyar dolar, 2016 yılında 8,3 milyar dolar oldu. RUS TURİST PROFİLİ Rus turist profili 3 segmentte değerlendirilebilir; varlıklı turistler sıklıkla yurtdışı seyahati yapıyor, lüks tesislerde kalıyor ve serbest para harcıyor. Gittikçe büyüyen orta-üst sınıf ise daha maliyet bilinçli tercihler yapıyor, her iki sınıfın da ortak özelliği yüksek deniz-kumgüneş tatil tercihlerinin yanı sıra kültürel ve şehir turlarının da seyahat tercihlerinde yer alması. Daha düşük gelirli kesim çoğunlukla Moskova ve St Petersburg dışından, tatil tercihleri deniz-kum-güneş odaklı. Yaş ortalaması 38,3 Tatil süreleri 9-12 gün Talepkar Kredi kartı yerine cash kullanımı yaygın Kaliteli, yüksek değerli ürünler talepleri yüksek Farklı ve ilginç tatil arayışı yükseliyor Yabancı dil konusunda engelleri var Tatili farklı tip ürünlerle kombine etme eğilimleri fazla Geç rezervasyon yapıyor.
TÜRKİYE NİN YERİ Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından kapılarını dünyaya açan Rusya Federasyonu nda turizm hareketleri ve tatil alışkanlıkları, Türkiye özellikle Antalya destinasyonu ile büyüdü. Coğrafi yakınlık, iklim, ve Türk tur operatörlerinin etkin çalışmaları ile RF için Türkiye- Antalya ilk tercih edilen tatil noktası oldu. Ancak uçak krizinden de önce başlayan pazar daralması ve geçtiğimiz iki yıla yönelik makroekonomik göstergeler bu daralmanın başlıca nedenleri; Rus rublesi 2004 yılının başından beri Euro karşısında % 55 Dolar karşısında % 58 değer kaybetti. Rus ekonomisi 2015-2016 yılında en kötü performansı göstererek 2014 yılına göre GSYIH de % 3,5 düşüş yaşadı. İşsizlik oranları artış gösteriyor, özel sektör ve kamudan yaygın işten çıkartmalar 2016 yılında artış gösterdi. Bu gelir kayıpları ile bakıldığında ortalama Rus vatandaşı kazandığından fazlasını harcıyor ve bankalara geri ödeme bekleyen meblağ da her yıl büyüyor. Bu ekonomik veriler ışığında; Daha az sayıda Rus yurtdışına çıkıyor. Avrupa daki destinasyonlara yaptıkları gezi sayısı 2015 yılında 2014 yılına göre % 30-50 oranında azaldı. Son 20 yılın en büyük yurtdışı seyahat sayısı rakamlarındaki düşüşü yaşanıyor. İç seyahat oranlarında büyük yükselme yaşanıyor, hükümetinde bu yönde desteklediği iç turizm destinasyonları önceki yıllara göre büyük artışlar kaydetti. 2017 yılı öngörüleri Seyahat sayılarındaki düşüşe rağmen yurtdışı seyahat harcamaları 2005 yılına göre 2015 yılında % 31 artış gösteren Rus kaynak pazarında bu durum; üst segmentte yer alan tatilcilerin seyahatlere daha fazla bütçeler ayırması ile açıklanabilir. Dünyada en fazla tatil harcaması yapan ülkeler sıralamasında 2015 yılında RF 6. sırada yer aldı. (Tourism intelligence) Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Maxim Oreshkin yaptığı açıklamada 2017 yılında her alanda büyüme ve gelişme beklediklerini açıkladı. IMF öngörüleri de bu doğrultuda. Türkiye ye kaldırılan kısıtlamaların ardından, özellikle Antalya destinasyonuna 4-5 milyon bandında Rus misafirin gelmesi bekleniyor.
MITT MOSKOVA TURİZM FUARI Rusya Federasyonu nun başkenti Moskova da 14-16 Mart 2017 tarihleri arasında düzenlenen fuar yoğun bir Türk katılımcı ile gerçekleşti. 1250 metrekareyi aşan bir alanda, bölgeler, oteller ve birlikler yer aldı. Rusya Federasyonu nda gerçekleşen en büyük fuar MITT Moskova. 185 dolayında destinasyon ve ülke yer aldı ve 3000 den fazla katılımcının yer aldığı fuar Türkiye için büyük önem taşıyordu. Satış rakamları özellikle Avrupa Pazarı nda yaşanan sert rüzgarlarla yeni kayıplar yaşanacağına dair sinyaller alan turizmciler için moral verici oldu. Bu yıl 24. Kez düzenlenen fuarda ziyaretçi sayısı önceki yıllara göre daha az kalabalıktı. RF de internet, online booking sektörü her geçen yıl büyük artış gösteriyor ve fuarlara olan ilgi azalıyor. Rusya da ağırlıklı olarak Türkiye çalışan tur operatörleri Anex, Teztour, BiblioGlobus fuarın Rusya bölümü alanında yer aldı. Bu yıl Coral ve Pegas fuarda yer almadı. Anex Tour ve Coral gece düzenleyerek turizm profesyonelleri ile bir araya geldi. Kültür ve Turizm Bakan Yrd. Hüseyin Yayman başkanlığında, TÜROFED ve AKTOB Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri; Sururi Çorabatır, Erkan Yağcı, Antalya Turizm İl Müdürür İbrahim Acar, Tanıtma Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Temurçi fuar kapsamında sektör ve Rusya Federal Turizm Ajansı(ROSTOURISM) yetkilileri ile bir araya gelerek 2017 planlamaları yapıldı. 2017 yılının telafi yılı olacağı yönünde güçlü satış rakamları alındı. Türk otelcileri ve tur operatörlerinin yoğun bir promosyon ve tanıtım çalışmalarında bulunduğu MITT Moskova fuarı 3 gün sürdü.
SONUÇ PAZARIN GELİŞMESİNDE ANAHTAR FAKTÖRLER; Türkiye nin son dönemlerde RF ile uluslararası ilişkilerde gösterdiği olumlu işbirlikleri havası satışlara da yansımakta. Bu havanın destekleneceği daha fazla Türkiye daha fazla Antalya için alternatif tanıtımlar özellikle sosyal medya kampanyaları ilgi görecektir. Rusya Federasyonu nda Türk dizileri ve oyuncularının geniş bir hayran kitlesi mevcut. Rusların ilgisini çekebilecek yeni dizi ve film çalışmalarının desteklenmesi bu pazarda etkili olacaktır. Üste segment müşteri profiline yönelik geniş yelpazedeki ürünlerin daha fazla ön plana çıkartılması ve bu yönde özel çalışmalar yapılması büyük fayda sağlayacaktır.