1.AMAÇ VE KAPSAM: Güney Genel Sekreterliği Gebe Okulu Projesin de sağlıklı gebe sağlıklı bebek anlayışıyla, genel sekreterliğimize bağlı hastanelerden hizmet alan gebelerin katılımı ile gebeliklerinin, doğumlarının, bebek bakımlarının daha bilinçli daha sağlıklı şartlarda gerçekleşmesini sağlamak. Ebelerin sağlık eğitimcisi rollerine nitelik kazandırılması, bir eğitmen olarak, ebe ve hemşirelerin doğuma hazırlık sınıfı kurma ve yürütebilme becerilerini arttırılması amaçlanmıştır. Üniversite-Hastane işbirliği ile genel sekreterliğimize bağlı, doğum oranı en yüksek dört hastanenin (İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Titre Devlet Hastanesi, Kiraz Devlet Hastanesi, Ödemiş Devlet Hastanesi) ve bu kurumlarda çalışan ebelerin Gebe Okulu kurs programını (eğitici eğitimi almış olarak) yürütmesi. 2. SORUMLULUK: İzmir İli Güney Bölgesi Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı, Prof. Dr. Sefa Kelekçi, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi nden Ebe Ayşe HORZUM Ebe Zübeyde Denizci ZİREK, Titre Devlet Hastanesi nden Ebe Emine KAYNAR, Kiraz Devlet Hastanesi nden Ebe Hayriye SÖZLÜ, Ödemiş Devlet Hastanesi nden Ebe Sevgül BAKICI İzmir İli Güney Bölgesi Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı tarafından belirlenmiş olan görevlerden sorumludurlar. 3. TANIMLAMALAR/KISALTMALAR: GO: Gebe Okulu HKS: Hizmet Kalite Standartları İSM: İzmir Sağlık Müdürlüğü
İİGBGS: İzmir İli Güney Bölgesi Genel Sekreterliği Gebe Okulu: Anne ve baba adaylarına gebelik süresinde verilen, gebelik, doğum, doğum sonu dönem, emzirme ve bebek bakımı konularını kapsayan teorik, gebelik doğum ve lohusalık süreci kapsayan uygulamalı egzersizlerin olduğu eğitim sürecidir. Eğitimler sonrası katılan gebelere Katılım Belgesi verilir. Teorik Eğitimler: Barkovizyon kullanılarak yapılan slayt ile hazırlanmış interaktif anlatıma dayalı eğitimlerdir. Uygulamalı Eğitimler: Rahat spor kıyafetler giyilerek uygun malzemelerle gebelere yaptırılan egzersiz eğitimleridir. 4. PROSEDÜR DETAYI 4.1. GEBE OKULU EĞİTİCİ VE EĞİTİM ALACAK GEBELERİN BELİRLENMESİ 4.1.1. Gebe Okulu Eğitici Eğitimlerinin Sağlanması: İlk olarak genel sekreterliğimize bağlı ve doğumların en çok olduğu pilot hastaneler belirlendikten sonra bu hastanelerden sağlık bakım hizmetleri müdürlüğünün önerisiyle saha sorumlusu ebeler belirlenir. Eğitici eğitimi veren Şifa Üniversitesi işbirliği ile saha sorumlusu ebeler eğitime gönderilir. Bir diğer aşamada saha sorumluları eğitici eğitmeni olabilmek için eğitim alırlar. Genel sekreterliğimize bağlı tüm hastanelerde ve ilçelerde saha sorumlusu ebeler belirlenip, pilot hastane sorumlularının eğitimi ve gözetiminde hastanelerinde gebe okulunu yürütmek için eğitilirler.
4.1.2. Gebe Okulu Yürütülmesinin Duyurulması: Gebe okulu yürütme dönemlerinde afiş, broşür ve poster basılarak uygun yerlere dağıtılır. Genel sekreterliğimizin web sayfasından duyuru yapılır. 4.1.3. Gebe Okulu Hedef Kitlesi: Hastanelerimizde takip olan ve olmayan tüm gebeler hedef kitlemizi oluşturmaktadır. 4.1.4. Gebe Okuluna Katılacak Gebelerin Belirlenmesi: Gebe polikliniğine gelen, web sayfasından duyan, ilan ya da broşür sayesinde bilgisi olan gebeler başvurularını ilgili birime yaparlar. İlgili birimde saha sorumlusu eğitimi yürüten ebeler tarafından ön değerlendirme anketi uygulanır ve gebelere eğitim planlanır. 4.1.4.1. Gebe Okuluna Alınan Gebelerin Özellikleri: 22 ve üzeri gebelik haftasında olan, egzersize engeli olmayan, sistemik bir hastalığı olmayan, riskli gebeliği olmayan, kadın doğum doktorunun onayından geçen ve gebe okuluna katılmak için onay veren gebeler alınır. 4.1.4.2. Gebe Okulu Eğitime Katılan Gebelerin Gruplandırılması: Gebe okulu çalışma günlerinde gebelerin kendisine uygun olan günü belirlemesi istenir. Eğer mümkünse gebelik haftası, eğitim düzeyi ve kültürel düzeyi yakın olan gebeler aynı gruba alınır. Eşleri ile katılmak isteyenler eşli gruba alınır. Eşleri ile katılmak istemeyip eşli gruba dahil olmak istemeyenler bayan yakınlarını ile katılan gruba alınır. 4.1.4.3. Kısa Süreli Eğitim Planlaması: Gebelerden gelen talep doğrultusunda 6 haftalık eğitim süresi bitmeden gebeliği sonlanacak olan (35±2 gebelik haftasında olanlar) gebeler için sıkılaştırılmış yoğun program uygulanır. 6 haftalık süreçte alacakları teorik ve uygulamalı egzersiz eğitimlerini gebeler ve haftalarına uygun olarak kısaltıp yoğun eğitim programı düzenlenir.
4.1.4.4. Gebe Okuluna Katılacak Gebelerin Yapması Gerekenler: A. Gebe okuluna katılmak isteyen gebeler hastanenin gebe okulu yürütme merkezine başvururlar. B. Katılımcının düzenlenen eğitim programından kendisine uygun olan gruba kaydı yapılır. C. Katılımcı kurs zamanı kadın doğum polikliniğinden bilgisayar fişi alır ve eğitime katılır. 4.2. GEBE OKULU EĞİTİMLERİ 4.2.1. Teorik Eğitimler Toplamda 6 haftayı içeren gebe okulunda teorik eğitimler bu 6 haftaya yayılarak verilir. Her hafta iki saatlik teorik eğitim bulunmaktadır. Eğitimler öncesi tanışma aşaması bulunmaktadır. Gebeler, yakınları ve eğitimci kendilerini tanıtarak eğitime başlanır. İnteraktif yetişkin eğitimi şeklinde olmaktadır eğitimler. 4.2.1.1. Gebelik: 4 haftalık planlanan bir eğitimdir. Haftada 2 saat olmak üzere toplamda 8 saat eğitim verilmektedir. İlk hafta kadın ve erkek üreme organlarının yapısı, çalışması ve gebeliğin oluşumunu içeren eğitim verilir. İkinci hafta gebelik sürecinde annede oluşan fizyolojik ve psikolojik değişiklikler, Annenin yapması gerekenler, gebelikte ilaç, alkol ve sigara kullanımı anlatılır. Aynı zamanda gebelikte seyahat, cinsel yaşam ve çalışma hayatında yapması gerekenler ve önerilerden bahsedilir. Üçüncü hafta bebeğin gelişimi, gebelikte yapılması gereken tetkikler, gebelikte izlem, gebelikte beslenme ve dikkat etmesi gerekenler anlatılır.
Dördüncü hafta doğum çantasında bulunması gerekenler, doğumun başlama belirtilerinden bahsedilir. Doğum sürecinde ve hastanede neler ile karşılaşacaklar ve yapması gerekenler anlatılır. Doğum ağrısı ile baş etme, doğumun evreleri ve yapması gerekenler, planlı ve plansız sezaryenler anlatılır. 4.2.1.2. Doğum Sonrası Dönem: Bir haftalık ve 2 saatlik bir eğitim sürecidir. Loğusalıkta görülen psikolojik, fizyolojik değişiklikler ve uyumu içerir. Hastaneden taburculuk, loğusalıkta beslenme ve dikkat edilmesi gerekenler diğer eğitimlerdir. 4.2.1.3. Emzirme ve Bebek Bakımı: 2 saatlik ve 1 haftalık bir programı içerir. Anne sütünün faydaları, emzirme teknikleri, meme bakımı ve süt salınımı için beslenmeyi içeren bir saatlik bir eğitim verilir. İkinci saatte yenidoğan bebeğin bakımı, bebek masajı ve yenidoğan tarama testleri anlatılır. Aynı zamanda ev kazaları ve bağışıklamayı da içerir eğitimler. 4.2.2. Uygulamalı Egzersiz Eğitimleri Kas, solunum ve gevşeme egzersizlerini içermektedir. Altı haftalık eğitim programının her haftasında teorik eğitimlerinin arkasından uygulamalı egzersiz eğitimleri verilmektedir. İlk dört haftada gebelikte ve doğumda yapılması gereken egzersizler, beşinci hafta doğum sonu yapılması gereken egzersizler ve son hafta uygulamalı bebek bakımı, bebek masajı ve emzirme eğitimleri verilmektedir. 4.2.2.1. Gebelikte Yapılması Gereken Egzersizler: Gebelikte yapılması gereken egzersizlerin faydaları ve dikkat edilmesi gerekenler anlatılarak başlanır. Isınma eğersizleri, kegel egzersizleri, pelvisi hareket ettiren egzersizler, germe egzersizleri, sırt egzersizleri, göğüs ve boyun egzersizleri, karın kas gücünü arttıran egzersizler, bacak ve ayak
egzersizlerini içermektedir. Uygulama esnasında gebeler sürekli gözlemlenir ve rahatsızlık hissedenlerin mutlaka egzersizi bırakması sağlanır. 4.2.2.2. Doğum Ağrısı İle Baş Etmek İçin Yapılması Gereken Egzersizler: Doğum ağrısı ile baş etmede ilaçsız yöntemlerden bahsedilir. Hayal kurması, müzik dinlemesi ve bir noktaya odaklanması anlatılır. Gevşeme metinleri ile gebelere müzik dinletilerek gevşemeleri sağlanır. Gebelik sürecinde ve doğumda bunu nasıl kullanacağı anlatılır. Doğum esnasında uygulanan tekniklerin ve egzersizlerin yararları anlatılır ve dikkat etmesi gerekenler vurgulanır. Cilde uyarı teknikleri gösterilerek yaptırılır. Masaj, sakral basınç, termal uyarı, pozisyon değişimi yaptırılır. Solunum egzersizleri uygulamalı anlatılır. Tam solunum, karın solunumu, göğüs solunumu, yavaş göğüs solunumu, hızlı göğüs solunumu, üflemeli solunum anlatılır ve yaptırılır. Doğumun hangi evresinde hangi solunum egzersizi yapması gerektiği anlatılır. Doğum anında ıkınma sırasında yapması gerekenler mutlaka anlatılır. Uygulama esnasında gebeler sürekli gözlemlenir ve rahatsızlık hissedenlerin mutlaka egzersizi bırakması sağlanır. 4.2.2.3. Doğum Sonrasında Yapılması Gereken Egzersizler: Beşinci hafta uygulaması yaptırılır. Eğer gebenin uygulayamayacağı zorlukta ise eğitimci tarafından sadece gösterilir. Egzersizlerin faydaları ve dikkat etmesi gereken konular anlatılır. Doğum sonu egzersizler karın kasma egzersizleri, kalça egzersizleri, sırt egzersizleri, bacak egzersizleri,
göğüs kasları egzersizleri ve bel egzersizleridir. Uygulama esnasında gebeler sürekli gözlemlenir ve rahatsızlık hissedenlerin mutlaka egzersizi bırakması sağlanır. 4.2.2.4. Bebek Masajı, Bebek Banyosu ve Emzirme: Bebek masajının faydaları ve uygulama için gerekli malzemeler anlatılarak başlanır. Bebek masajı; yüz masajı, göğüs masajı, kol masajı, karın masajı, bacak masajı ve sırt masajından oluşmaktadır. Maketlerle uygulamalı yapılır. Uygulamalı olarak bebek banyosu yaptırılır, emzirme teknikleri gösterilir. Zaman planlamasına göre bebek masajı ve banyosu uygulamadan önce video ile gösterilir. 4.2. GEBELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Gebe okuluna gelen gebelerin fiziksel olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Vital fonksiyonları, genel görünümleri, fetüs hareketleri ve ödem kontrolü yapılmaktadır. Gebe okulu gebe gözlem formu düzenlenmiş olup, gebe her eğitime geldiğinde eğitim öncesi ve sonrası değerlendirilmektedir. Bilgiler kayıt altına alınmakta ve gebe okulu gebe eğitim dosyalarına eklenmektedir. 4.2.1. Gebe Okulu Gebe Gözlem Formu Tarih:.../../. Gebenin Adı/Soyadı:. Protokol:.. Telefon: /. Gebenin Boy/Kilo: /
Takip Olduğu Hastane:.. Gebelik Haftası: Eğitim Haftası:. Eğitim Öncesi İzlem Tarih/ Saat Vital İzlem Genel Durum TA Nb Ateş Solunum KŞ ÇKS Ödem Değerlendirme Eğitim Sonrası İzlem Tarih/ Saat Vital İzlem Genel Durum TA Nb Ateş Solunum KŞ ÇKS Ödem Değerlendirme Eğitim ve Egzersiz Sonrası Değerlendirme