TURKISH ONLINE JOURNAL OF EDUCATIONAL TECHNOLOGY

THE TURKISH ONLINE JOURNAL OF EDUCATIONAL TECHNOLOGY APRIL 2004 Volume 3 - Issue 2 Assoc. Prof. Dr. Aytekin İşman Editor-in-Chief Prof. Dr. Jerry Willis Editor Fahme Dabaj Associate Editor ISSN: 1303-6521

TOJET Anyone in the profession may submit unsolicited manuscripts for publication consideration in TOJETT. TOJET is an international, nonprofit, professional association for managers and users of information resources on college and university campuses. The content of TOJET relates to educational technology. TOJET is an online international electronic journal, published four times a year (January, April, July, and October). Articles may be contributed at any time for publication consideration. Potential articles are reviewed by members of an editorial review committee, and those published in TOJET are referenced in such indexing services as SSCI, ERIC, EBSCO ONLINE, and EBSCO CD ROM Database, DOAJ and AERA SEG. The reviewing process usually takes from three to eight weeks; author revision and the editorial/production cycle may take up to four months. Ideally, papers should be submitted to Aytekin ISMAN (isman@sakarya.edu.tr) electronically as a word-processed file.

President Prof. Dr. Mehmet DURMAN Editors Prof. Dr. Aytekin İŞMAN Prof. Dr. Jerry WILLIS Associate Editor Fahme DABAJ Sakarya University, Turkey Sakarya University, Turkey Manhattanville College, USA Eastern Mediterranean University, TRNC Editorial Board Prof. Dr. Adnan BAKİ Karadeniz Teknik University, Turkey Prof. Dr. Akif ERGIN Başkent University, Turkey Prof. Dr. Ali Ekrem ÖZKUL Prof. Dr. Ali Paşa AYAS Karadeniz Teknik University, Turkey Prof. Dr. Ali Rıza AKADENİZ Karadeniz Teknik University, Turkey Prof. Dr. Antoinette J. MUNTJEWERFF University of Amsterdam Prof. Dr. Arif ALTUN Hacettepe University, Turkey Prof. Dr. Arvind SINGHAL University of Texas, USA Prof. Dr. Asaf VAROL Fırat University, Turkey Prof. Dr. Aytekin İŞMAN Sakarya University, Turkey Prof. Dr. Brent G. WILSON University of Colorado at Denver, USA Prof. Dr. Buket AKKOYUNLU Hacettepe University, Turkey Prof. Dr. Charlotte N. (Lani) GUNAWARDENA University of New Mexico, USA Prof. Dr. Colin LATCHEM Open Learning Consultant, Australia Prof. Dr. Colleen SEXTON Governor State University, USA Prof. Dr. Demetrios G. Sampson University of Piraeus, Greece Prof. Dr. Don M. FLOURNOY Ohio University, USA Prof. Dr. Enver Tahir RIZA Dokuz Eylül University, Turkey Prof. Dr. Ferhan ODABAŞI Prof. Dr. Francine Shuchat SHAW New York University, USA Prof. Dr. Gianni Viardo VERCELLI University of Genova, Italy Prof. Dr. Gwo-Dong Chen National Central University Chung-Li TAIWAN Prof. Dr. Hafize KESER Ankara University, Turkey Prof. Dr. Halil İbrahim YALIN Gazi University, Turkey Prof. Dr. Hasan AMCA Eastern Mediterranean University, TRNC Prof. Dr. Heli RUOKAMO University of Lapland, Finland Prof. Dr. Hüseyin Ekiz Sakarya University, Turkey Prof. Dr. Ing. Giovanni ADORNI University of Genova, Italy Prof. Dr. Jerry WILLIS Manhattanville College, USA Prof. Dr. Kinshuk Athabasca University, Canada Prof. Dr. Marina Stock MCISAAC Arizona State University, USA Prof. Dr. Mehmet Ali Dikermen Middlesex University, UK Prof. Dr. Mehmet GÜROL Fırat University, Turkey Prof. Dr. Mehmet KESİM Prof. Dr. Min Jou National Taiwan Normal University, Taiwan Prof. Dr. Murat BARKAN Yaşar University, Turkey Prof. Dr. Mustafa Şahin DÜNDAR Sakarya University, Turkey Prof. Dr. Nian-Shing Chen APTEL Conference Taiwan Prof. Dr. Nian-Shing Chen National Sun Yat-sen University, Taiwan Prof. Dr. Paul Gibbs Middlesex University, UK Prof. Dr. Petek AŞKAR Hacettepe University, Turkey Prof. Dr. Antoinette J. MUNTJEWERFF University of Amsterdam Prof. Dr. Rauf YILDIZ Çanakkale 19 Mart University, Turkey Prof. Dr. Saedah Siraj University of Malaya, Malaysia Prof. Dr. Salih ÇEPNİ Karadeniz Teknik University, Turkey Prof. Dr. Servet BAYRAM Marmara University, Turkey

Prof. Dr. Stefan AUFENANGER University of Mainz, Germany Prof. Dr. Uğur DEMİRAY Prof. Dr. Ülkü KÖYMEN Girne Amerikan University, TRNC Prof. Dr. Yavuz AKPINAR Boğaziçi University, Turkey Prof. Dr. Zeki KAYA Gazi University, Turkey Associate Prof. Dr. Abdullah Kuzu Associate Prof. Dr Ahmet Zeki SAKA Associate Prof. Dr C. Hakan AYDIN Karadeniz Technical University, Turkey Associate Prof. Dr. Danguole Rutkauskiene Kauno Technology University, Lietvenia Associate Prof. Dr Eralp ALTUN Ege University, Turkey Graduate Institute of Learning & Instruction National Central Associate Prof. Dr. Eric Zhi-Feng Liu University, Taiwan Associate Prof. Dr. Ezendu ARIWA London Metropolitan University, U.K. Associate Prof. Dr. Galip AKAYDIN Hacettepe University, Turkey Associate Prof. Dr. Gurnam Kaur SIDHU Universiti Teknologi MARA, Malaysia Associate Prof. Dr. Hasan Hüseyin ÖNDER Eastern Mediterranean University, TRNC Associate Prof. Dr. Hüseyin UZUNBOYLU Near East University, TRNC Associate Prof. Dr. Ju-Ling Shih National University of Taiwan - Taiwan Associate Prof. Dr Larysa M. MYTSYK Gogol State University, Ukraine Associate Prof. Dr Mehmet ÇAĞLAR Near East University, TRNC Associate Prof. Dr. Murat ATAİZİ Associate Prof. Dr. Prakash Khanale Dnyanopasak College, INDIA Associate Prof. Dr. Rozhan Hj. Mohammed IDRUS Universiti Sains Malaysia, Malaysia Associate Prof. Dr. Selahattin GELBAL Hacettepe University, Turkey Associate Prof. Dr Teressa FRANKLIN Ohio University, USA Assistant Prof. Dr. Aaron L. DAVENPORT Grand View College, USA Assistant Prof. Dr. Adile Aşkım KURT Assistant Prof. Dr. Andreja Istenic Starcic University of Primorska, Slovenija Assistant Prof. Dr. Betül ÖZKAN University of Arizona, USA Assistant Prof. Dr. Dale HAVILL Dhofar University, Sultanate of Oman Assistant Prof. Dr. Erkan TEKİNARSLAN Bolu Abant İzzet Baysal University, Turkey Assistant Prof. Dr. Hasan ÇALIŞKAN Assistant Prof. Dr. Hüseyin YARATAN Eastern Mediterranean University, TRNC Assistant Prof. Dr. Işıl KABAKCI Assistant Prof. Dr. Jagannath. K DANGE Kuvempu University, India Assistant Prof. Dr. Muhammet DEMİRBİLEK Süleyman Demirel University, Turkey Assistant Prof. Dr. Mustafa Murat INCEOGLU Ege University, Turkey Assistant Prof. Dr. Mübin KIYICI Sakarya University, Turkey Assistant Prof. Dr. Nabi Bux JUMANI Allama Iqbal Open University, Pakistan Assistant Prof. Dr. Ozcan Erkan AKGUN Sakarya University, Turkey Assistant Prof. Dr. Pamela EWELL Central College of IOWA, USA Assistant Prof. Dr. Phaik Kin, CHEAH Universiti Tunku Abdul Rahman, Kampar, Perak Assistant Prof. Dr. Selma KOÇ Vonderwell Cleveland State University, Cleveland Dr. Balakrishnan Muniandy Universiti Sains Malaysia, Malaysia Dr. Fahriye ALTINAY Eastern Mediterranean University, TRNC Dr. HJ.Mohd Arif Hj.Ismail National University of Malaysia, Malaysia Dr. İsmail İPEK Bilkent University, Turkey Dr. Manoj Kumar SAXENA Advance Institute of Management, India Dr. Tam Shu Sim University of Malaya, Malaysia Dr. Zehra ALTINAY Eastern Mediterranean University, TRNC Sen. Lec. Fahme DABAJ Eastern Mediterranean University, TRNC

TOJET Volume 3 Issue 2 April 2004 Table of Contents 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Attitudes toward Learning about and Working with Computers of Students at UITM. Hajah Rugayah Hj. HASHIM, Wan Narita MUSTAPHA Disabled Persons and their Position at the Construction Education. Sibel DEMİRARSLAN EFL Students Use of Technology in the Presentations. Bahire EFE ÖZAD, Ülfet KUTOĞLU Evolution of Educational Software Evaluation: Instructional Software Assessment. Servet BAYRAM, Albert P. NOUS Individualized Learning approach into Instructional Systems Design for Web-Based Education. M.Emin YENİTEPE, Ahmet TEZGİDER Influence of Attributes of Innovations on the Integration of Web-Based Instruction by Faculty Members. Catherine MWAURA Killing Two Birds With One Stone: Improving 4 th Year Student Teachers Teaching Skills and Preparing 1st Year Student Teachers for Teaching Practice. Ahmet Zeki SAKA, Arzu SAKA The Experiential Learning Cycle in Visual Design. Aysu ARSOY, Bahire EFE ÖZAD The Influence of Fuzzy Logic Theory on Students Achievement. Çetin SEMERCİ Undergraduate Students Attitudes on the Use of Computers in Education. Salih USUN Use of Education Technology in English Classes. Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ Web Page Design in Distance Education. Aytekin İŞMAN, Fahme DABAJ, Agah GÜMÜŞ, Fahriye ALTINAY, Zehra ALTINAY Açıköğretim Fakültesi İngilizce Öğretmenliği Programı Örneğinde, Çevrimiçi Eğitim Programı Yönetimi ve Etkinliğinin Araştırılması. Sinan AYDIN, Erdal KARA Bilgisayar Destekli Kavram Haritası Yöntemiyle Öğretmen Adaylarının Matematiksel Öğrenmelerinin Değerlendirilmesi. Adnan BAKİ, Seher MANDACI ŞAHİN Bilgisyar Destekli Kimya Eğitiminde Portfolyo Çalışmaları. İnci MORGİL, Nuray CİNGÖR, Seçil ERÖKTEN, Soner YAVUZ, Özge ÖZYALÇIN OSKAZ Bilişsel Esneklik Hiper Metinleri ve Hiper Ortamları. Şirin KARADENİZ Bir Eğitim Kurumu İçin Etkileşimli Sesli Yanıt Sistemi Interactive Voice Response (IVR) System for an Educational Institution. Mustafa Murat İNCEOĞLU Dijital Sinyal İşlemcide Yapay Sinir Ağlarını Türkçe Yazımı Öğrenmede Kullanma. Servet SENYÜCEL Doğu Akdeniz Üniversitesi: Uzaktan Eğitim Programları. Işık AYBAY Eğitim Fakültelerinde Grafik Tasarım Eğitiminde Bilgisayar Kullanımının Değerlendirilmesi. Hülya İZ BÖLÜKOĞLU Eğitim Teknolojilerinin Üstün Yetenekli Öğrencilerin Fen Eğitiminde Kullanımı Üzerine bir Çalışma: Bilim Sanat Merkezleri Örneklemi. Murat GÖKDERE, Mehmet KÜÇÜK, Salih ÇEPNİ Eğitim Teknlojisinin Gelişimine Epistemolojik Yaklaşımların Etkisi. Erdoğan TEZCİ, Ahmet UYSAL Eğitimde Mobil Teknolojiler. Mustafa BULUN, Birol GÜLNAR, Salih GÜRAN Macromedia Flash Eğitimi Amacı ile Geliştirilen bir Eğitsel Yazılımın Bütünsel ve Kullanılan Yöntemler Açısından Değerlendirilmesi. Nesrin ÖZDENER, Hamdi SAYIN 3 8 16 21 28 33 42 48 56 62 71 78 83 91 105 119 125 134 136 142 149 158 165 170 Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 2

EĞİTİMDE MOBİL TEKNOLOJİLER Dr. Mustafa Bulun* - mbulun@selcuk.edu.tr Arş. Gör. Birol Gülnar** - bgulnar@selcuk.edu.tr Uzm. M. Salih Güran** - msguran@selcuk.edu.tr * Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi ** Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi ÖZET Günümüze kadar ortaya konan tüm eğitim teknolojilerinin temelinde bilginin sahip olduğu dolaşım ve paylaşım hızına erişme amacı yatmaktadır.(barkan1994) Bu amaca geniş kitlelerin bireysel öğrenme, yer ve zaman bağımsız öğrenme yeterliliğe dayalı öğrenme gibi bir takım çağdaş eğitim taleplerinin eklenmesi eğitim teknolojilerinde yeni arayışlara zemin oluşturmuştur. Bu bağlamda, modern teknoloji ürünleri radyo, televizyon, video, bilgisayar ve bilgisayar ürünleri eğitim hizmetine sunulmuştur. Günümüzde ise, mobil teknolojilerin erişilebilir hale gelmesiyle, bunların büyük kolaylıklar sağlayacağı alanlar ortaya çıkmıştır. Bu sayede zamandan ve mekandan bağımsız olarak bilgiye erişim imkanı doğmuştur. Her geçen yıl bilginin olağanüstü miktarda artması, tamamının bireylerce öğrenilmesinin imkansız hale gelmesi, gerektiği yer ve zamanda bilgiye erişebilmenin önemi artmıştır. Şu an için kişisel bir bilgisayarla kıyaslandığında, ortalama bir el bilgisayarı, yaklaşık yarı yarıya daha ucuzdur. El bilgisayarlarının şu an için asenkron kullanımı daha gerçekçi görünse de, senkron kullanımı daha çok önem kazanacaktır. Ancak şu an için maalesef senkron kullanımı teknoloji değil ama maliyet nedeniyle istenilen seviyede değildir. Bu konuda son zamanlarda olumlu gelişmeler olup, önümüzdeki günlerde bu gelişmelerin daha da artması beklenmektedir. Bina içi kullanımda infrared, Bluetooth, RF gibi teknolojler, bina veya kampus içinde wireless, daha uzun mesafelerde ise WAP, GPRS gibi teknolojiler senkron kullanımı sağlamaktadır. Önümüzdeki birkaç yıl içinde kullanımının yaygınlaşmaya başlayacağı tahmin edilen üçüncü jenerasyon ise cihaz başına 2MBit gibi olağanüstü bir hıza imkan tanıyarak, çok yeni uygulamaların kullanıma girmesini sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler : Mobil Eğitim, Uzaktan Eğitim, Farkında Olmadan Öğrenme, Yaşam Boyu Öğrenme, GİRİŞ Bazı uzmanlara göre kara tahtayla, beyaz tebeşir dahi eğitim teknolojisi sayılsa da son sağlanan gelişmelerle eğitim teknolojisi çok daha farklı ve zengin öğeler içeren bir alanı kapsamaktadır. Öğrenmede verimliliği arttıracak ilgili bilim dallarının araştırma sonuçlarına göre bu amaca yönelik her türlü geliştirim çabalarını içeren eğitim teknolojisi; teknolojiyi kendi amaçlarına ve araştırma sonuçlarına göre yönlendirmekten ziyade, bu anlamda inisiyatifi tamamıyla teknolojiye kaptırmış görünmektedir. Diğer bir deyişle teknolojik gelişmelere göre eğitim taleplerini ortaya koymakta. Bilgisayar ve internetin insanoğlunun hizmetine girmesiyle pek çok farklı alanda farklı kolaylıklar da beraberinde gelmiştir. Bilgisayarlar ve chipler o denli yaygınlaştı ki belli bir süreç sonunda gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Okullarda, bankalarda, işyerlerinde hep bu dijital çağ ın izleri görünmeye başlandı. Hayatımızda çok önemli yer edinen bilgisayarlar artık sınırları hiçe sayan, bütün dünyayı koca bir köye dönüştüren interneti bir daha belki de hiç çıkmamak üzere hayatımıza soktu. Bilgisayar ve internet o denli geniş kullanım alanına sahip oldu ki, eğitim hizmetlerinin o alanın dışında kalması düşünülemezdi. Bilgisayar ve internetin eğitimin hizmetine sunulmasıyla uzaktan eğitim kavramı bambaşka bir boyut kazandı. Bu aşamadan sonra literatüre; sanal sınıflar, online eğitim, senkron-asenkron öğrenme gibi kavramlar girdi ve bu alanda çok büyük gelişmeler sağlandı. Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 165

MOBIL EĞITIM Bilgisayar ve internet destekli uzaktan eğitim programlarına rağbetin fazla olmasının en önemli nedenlerinden birisi bireyin zaman ve mekan olarak özgür kalmasıdır. Öğrenenin istediği yer ve zamanda öğrenme sürecini başlatıp, istediği anda sürece müdahale edebilmesi gerçekten çok büyük özgürlüktür. Yakın geçmişe kadar masaüstü bilgisayarlarla, sabit telefon hatlarıyla gerçekleşebilen internet bağlantısı, bir anlamda yer ve zaman bağımsızlığı açısından tam bir özgürlük sunamıyordu. İnsanların dünyaya açılabilmesi için büyük bir masaüstü bilgisayara ve kablolara ihtiyaç duymaları farklı arayışları da beraberinde getirdi; istedikleri her yerde pratik olarak kablosuz erişim sağlamak. Öncüleri arasında el bilgisayarlarını gösterebileceğimiz mobil teknolojilerin ortaya çıkış gerekçesi budur. Fiyat olarak da eskiye oranla oldukça makul seviyelerde olan el bilgisayarları yer ve zaman bağımsızlığının ortaya koyduğu muazzam bir özgürlüktür. Bu çalışmada bilimsel anlayış merkezi olan betimleyici bir çalışma yöntemi kullanılacaktır. Çalışmada mobil teknolojilerin teknik özellikleri eğitsel açıdan yararlı ve sınırlı yönleriyle ekonomik uygulanabilirliği üzerinde durulacaktır. Mobil teknolojilerin geleceği de çalışmanın diğer bir konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Mobil Eğitimin Avantajları a. Yaşam Boyu Öğrenme Bilginin miktar olarak çok büyük bir hacime, değişim ve dönüşüm hızına sahip olması Yaşam Boyu Öğrenme kavramının önemini bir kat daha artırmıştır. Bilginin çok büyük bir hacime sahip olması onun insan zihnine kaydedilmesini güçleştirirken; diğer yandan bu kayıt işlemi yapılsa dahi sürekli ve hızlı değişimin bir sonucu olarak insanın gereksinim duyduğu bilgi de değişmektedir. Bu aşamada çözüm, değişim kadar esnek, hızlı ve pratik araçlarla yeni bilgileri öğrenene en kolay şekilde kazandırmaktır (Barkan, 1994). b. Farkında Olmadan Öğrenme Bu aşamada karşılaşılması olası diğer bir sorun da; sürekli öğretim çabalarının öğreneni bunaltmasıdır. Çözüm olarak karşımıza çıkabilecek konu Farkında Olmadan Öğrenme kavramını gündeme getirmektedir. Bireye yaşamın içinde, sanki yaşamın bir parçasıymış gibi gerekli mesajları ulaştırarak hem yaşam boyu öğrenmenin gerekleri yerine getirilmekte, hem de birey formal (biçimsel) bir öğrenme ortamının sıkıcı şartlarından arınarak farkında olmadan gerekli bilgileri öğrenmektedir. Ortaya çıkan mobil teknolojiler modern insanın bu farklı öğrenim taleplerini karşılama noktasında oldukça tatmin edici boyuttadır. c. İhtiyaç Anında Öğrenme Bazı bilgilere ihtiyaç duyulmadığı zaman önem verilmez ve bu nedenle çok kolay öğrenilmez. Oysa bu bilgilere ihtiyaç anında ulaşılırsa, hem faydası daha yüksektir, hem de o anda bilginin öğrenilmesi daha kolay ve kalıcıdır. d. Zaman ve Mekan Bağımsız Öğrenme Günümüzde bilgisayarlar ve internet aracılığı ile yapılan uzaktan eğitim çalışmaları için zaman ve mekan bağımsız denilse de tam olarak öyle olduğunu söylemek zordur. Çünkü hem bilgisayarı her yere taşımak mümkün değildir, hem de kablo aracılığı ile bağlanan internet kısıtlamalar getirmektedir. Bu nedenle tam olarak zaman ve mekan bağımsız öğrenme mobil cihazlar ve kablosuz erişim teknolojileri ile mümkündür. e. Yer ve Şartlara Göre Ayarlanan Öğrenme Günün herhangi bir anında, veya belirli bir mevsimde ihtiyaç duyacağımız bilgiler diğerine göre farklılık gösterebilir. Aynı şekilde bulunduğumuz yer de aynı konuda farklı bilgilere ihtiyaç duymamızı gerektirebilir. Örneğin tarih konusuna özel ilgimiz varsa veya tarih dersine çalışıyorsak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde bulunduğumuzda mobil cihazımıza bu bölgeyle ilgili tarih bilgileri, Çanakkale de bulunuyorsak Çanakkale ile ilgili bilgiler gelebilir. Yine mevsim veya günlük şartlara göre örneğin sıcak veya soğuk hava ile ilgili bir uyarı alıp, bunlardan nasıl korunacağımız konusunda bilgi veren bir dersi izleyebiliriz. O anda ihtiyacımız olan bir bilgi olduğu için de öğrenmesi daha kolay olup üstelik daha köklü kalıcılık sağlar. Eğitimde Kullanılan Mobil Cihazlar Mobil cihazları dört ana grupta incelemek mümkündür.; cep telefonları, el bilgisayarları, tablet PC ler, notebooklar. Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 166

Cihaz Cinsi Ağırlık Kabiliyet Pil Ömrü Yaygınlık Mobil Telefonu 60-120 g * **** **** El Bilgisayarı 90-200 g ** *** ** Tablet PC 800-1200 g *** ** * Notebook 1500-4000 g **** ** *** Tablo 1 : Mobil Eğitimde Kullanılan Cihazların Karşılaştırılması Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı şekilde, mobil telefonları şu anda en yaygın olan mobil cihazlar olmasına rağmen, yeterli özelliklere sahip değildir. Ancak burada bir konuyu unutmamak gerekir ki, bu konu şu anda mevcut cihazlar için geçerlidir. Oysa her geçen gün çeşitli özelliklere sahip yeni mobil telefonlar ortaya çıkmaktadır. Aslında mobil telefonlar ile el bilgisayarları birleşme eğilimindedir. Yeni el bilgisayarlarına mobil şebekelerin sim kartlarını takma imkanı eklenirken, mobil telefonlarda el bilgisayarlarının özellikleriyle üretilmeye başlanmaktadır. Ayrıca bu cihazlar her ne kadar mobil kategorisinde incelense de, mobil telefonlar ve el bilgisayarlarının bir kısmı ile, tablet PC ve notebooklar farklı kategorilerde yer almaktadır. İlk grup mobil erişim için GSM şebekelerini kullanırken, diğerleri daha çok kablosuz erişim denen teknolojileri kullanmaktadır. f. Mobil Telefonlar Mobil Telefonlar her geçen gün yeni özellikler eklenerek pazara çıkmaktadır. Son dönemlerde çıkan telefonlarda bulunan bazı özellikler ise, kamera, multimedia desteği ve java desteği gibi konular gelmektedir. Ayrıca daha uzun süredir de belirli bir seviyenin üstündeki telefonlarda bluetooth ve GPRS destekleri bulunmaktadır. Tüm bu özellikler telefonların sadece ses görüşmelerinden çok daha fazlasını sunmasını sağlamıştır. GPRS sayesinde 384 kbps ye kadar veri erişimi sağlanabilmektedir. Eğitimde mobil telefonların doğrudan kullanımı şu anda çok az kullanıcının yararlanabildiği multimedia mesaj veya yayın şeklinde değil daha çok kısa mesaj servisleri şeklinde olabilir. Dolaylı kullanım ise mobil telefonlar aracılığı ile notebooklardan internete bağlanma şeklinde kullanımıdır ki şu anda bu imkandan yararlanan çok sayıda kullanıcı vardır. g. El Bilgisayarları El bilgisayarları işletim sistemi olarak üç ana kategoride incelenebilir. Bunlar Windows CE, PalmOS ve Linux işletim sistemleridir. Günümüzde yaygınlık açısından bakıldığında PalmOS öncü durumdadır. Ancak Microsoft un Windows CE için ciddi yatırım yapması nedeniyle pazar payını arttırmaya başlamıştır. Linux ise özgür yazılım felsefesiyle kendisine yavaş ama güvenli gelişen bir ortam oluşturmuştur. Hem lisans ücreti olmaması, hem de daha düşük donanım ihtiyaçlarıyla ciddi bir alternatif oluşturmaktadır. El bilgisayarlarının eğitim alanındaki kullanımı henüz çok yaygın değildir. Fakat eğitim alanında da çok büyük kolaylıklar getireceği ortadadır. Öğrencilerin okul dışında da taşıyacakları küçük bir el bilgisayarıyla öğretim sürecinden hiç kopmamaları mümkündür. Örneğin otobüste, okula giderken dersle ilgili çok önemli can alıcı konular el bilgisayarına yüklenerek öğrencinin derse hazırlanması sağlanabilir. Benzer şekilde okuldan eve dönerken ders tekrarı yapılabilir. Öğrencilerin uzun tatillerinde okuldan ve derslerden soğumamaları için düşük yoğunluklu bilgiler el bilgisayarları aracılığıyla aktarılabilir. Bu ve benzeri pek çok çalışma ile el bilgisayarları eğitim alanında etkili olarak kullanılabilir. h. Tablet PC ler Tablet PC ler yaklaşık 1 Kg ağırlığı ile el bilgisayarlarından daha ağır ama onlara göre oldukça fazla özellik içeren bir yapıya sahiptir. Notebookların ise neredeyse 1/3 ağırlığında olup, birçok özelliklerine sahiptir. Şu an için görülen en önemli dezavantajı fiyatları olup, kısa süre içinde fiyatlarında ciddi düşüşler olacağı tahmin edilmektedir. Önümüzdeki dönemlerde mobil uzaktan eğitim için önemli bir alternatif olacağı söylenebilir. i. Notebooklar Birkaç yıl içinde satışlarının masaüstü sistemlerinden daha yüksek olacağı tahmin edilen notebookların, en önemli problemi ise ağırlıktır. Bu yüzden kablosuz erişim imkanları dahilinde kullanılsa bile, tam olarak mobilite sağlayıp sağlamadığı şüphelidir. Ancak hem pazar payının önemli olması, hem de diğer cihazlardan daha önemli fonksiyonlara sahip olması nedeniyle halen ciddi kullanım alanı bulmaktadır. Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 167

Özellikle geçtiğimiz aylarda çıkan Intel Centrino sistemlerde hem daha uzun şarj süreleri, hem de dahili wireless erişim imkanları sayesinde, notebooklar da kablosuz erişime hazır halde piyasaya çıkmaktadır. Bu sayede şimdiye kadar daha çok çevrimdışı mobil özellikleri ile öne çıkan notebooklar, bundan sonra çevrimiçi kullanımları ile de öne çıkacaktır. Mobil Erişim Teknolojileri Mobil erişim teknolojileri genel olarak iki grupta incelenebilir. Bunlar GSM şebekelerinin kullandığı hücresel teknolojiler ve kablosuz teknolojilerdir. Kablosuz teknolojler, daha çok yerel alan ağlarında kullanılmaktadır. Tablo 2 de de görüleceği üzere kapsama alanları da çok geniş olmayan bu teknolojilerin en önemli özelliği yüksek bant genişliği sağlaması ve burada kullanılan erişimin en azından erişim noktasına kadar genellikle ücretsiz olmasıdır. Bu teknolojiler mobil eğitimin daha çok kampus içi uygulamaları için uygundur. Teknoloji Kapsama Alanı (Ortalama) Hız Maliyet Frekans 802.11a 50 m 54 Mb/s Yüksek 5 GHz 802.11b 100 m 11 Mb/s Orta 2,4 GHz 802.11g 50 m 54 Mb/s Orta 2,4 Ghz Home RF 50 m 11 Mb/s Orta 2,4 GHz Bluetooth 10 m 1 Mb/s Düşük 2,4 GHz Tablo 2 : Kablosuz Erişim Teknolojileri Tablo 3 de görülen hücresel teknolojiler ise çok daha geniş alanları kapsamasına rağmen hem düşük bant genişliği, hem de bunların kullanımının hemen her zaman ücretli ve bazen de çok yüksek ücretli olmasıdır. Ancak tüm teknolojilerde olduğu gibi bunların da yaygınlaştıkça ucuzladığı görülecektir. Bu teknoloji geniş kapsama alanı nedeniyle her yerden eğitim materyallerine ulaşımı sağlayarak sınırları ortadan kaldırmaktadır. Teknoloji Frekans Aralığı Bant Genişliği 2G (GSM) 900-1800-1900 9,6 28,8 kbps 2,5G (GPRS) 900-1800-1900 171,2-384 kbps 3G (UMTS) 1900 2200 2,000 kbps Tablo 3 : Hücresel Erişim Teknolojileri Mobil Cihazların Eğitimde Kullanım Şekilleri Mobil cihazların temelde iki kullanım şekli vardır; offline ve online. Her ikisinin de kendine göre avantaj ve dezavantajları vardır. j. Offline (Çevrimdışı) Çevrimdışı eğitimin avantajları; hız, maliyet ve daha çok mekan bağımsızlığı sağlamasıdır. Herhangi bir bilgiye erişim anında, bilgiler doğrudan cihaz üzerinden geldiğinden, çok hızlı gelmektedir. Ayrıca bir bağlantı söz konusu olmadığı için, bağlantı ücreti ve maliyet de yoktur. Mekan bağımsızlığının daha çok olmasının sebebi ise kapsama alanı gibi bir problem olmamasıdır. k. Online (Çevrimiçi) Çevrimiçi eğitimin de önemli avantajları mevcuttur. Bunları da güncellik, teorik olarak sınırsız bilgi ve senkron eğitim imkanı şeklinde sıralayabiliriz. Burada en önemli konulardan birisi fayda/maliyet analizini uygun şekilde yaparak ihtiyaca göre bu imkanı kullanmaktır. Ancak gelecek yıllarda mobil cihazlarla sürekli çevrimiçi kalmanın maliyetinin çok düşük olacağı beklenmektedir. Bu sayede 24 saat çevrimiçi olduğu halde kullanıcılar eğer hiç veri alışverişi yapmazlarsa hiç ödeme de yapmayacaklardır. SONUÇ Eğitimde mobil cihazların kullanımı, uzaktan eğitimde hedeflenen asıl amaçları sağlamak için gerekli stratejik teknolojilerden biridir. Ancak birçok konuda yapıldığı gibi burada da eğitim odaklı olmaktan, Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 168

teknoloji odaklı olmaya doğru bir kayma meydana gelirse, beklenen faydanın gerçekleşmeyeceği gibi, tam aksi bir neticeyle karşılaşmak olasıdır. Bu nedenle teknolojinin bir amaç değil sadece araç olduğu gerçeği unutulmadan planlar bu anlayışa göre yapılmalıdır. Mobil erişimli cihazların eğitimde kullanılmasının çeşitli yararlarının zamanla görüleceği düşünülmektedir. Bu yararlarının görülmesi ile kullanımı da her geçen yıl önemli oranda artacaktır. Örneğin; Wake Forest Üniversitesi Baptist Medical Center de üçüncü sınıfta okuyan yaklaşık yüz kadar öğrenciye kablosuz erişimli el bilgisayarı verilmiş ve bu sayede hem gerektiği zaman referans bilgilere, hem de hasta ile ilgili bilgilere erişme imkanı sağlanmıştır. Bu sayede bilgiye gerektiği yerde ve zamanda erişme şansı bulan öğrencilerin öğrenmeleri de kolaylaşmış ve bu durumdan hem öğrenciler hem de öğreticiler memnun olmuştur. Sonuçta insan hayatını olumlu veya olumsuz etkileyecek bir konunun öğrenilmesinin önemi ortadadır. Bu öğrenmeye katkıda bulunacak her türlü teknolojinin yaptığı katkının değeri ise, gerçek değerinden çok daha yüksek olacaktır. KAYNAKÇA Barkan M (1994) Eğitim İletişiminin Kavramsal Temelleri ve İşlevleri, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Eskişehir. http://www.cdw.com/webcontent/land/page/linksys0103.asp http://www.handspring.com http://www.hp.com.tr http://www.ieee.org/ http://www.mobildunya.com http://www.uluslararasiegitim.com.tr Wireless Enhances Medical Education, Computerworld, 9/11/2000, Vol. 34, Issue 37, s.44 Copyright The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004 169