DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği Türkçe Formunun geçerliliği ve güvenilirliği

Yüzeren ve ark. 79 Araştırma / Original article DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği Türkçe Formunun geçerliliği ve güvenilirliği Serra YÜZEREN, 1 Ahmet HERDEM, 2 Ömer AYDEMİR, 1 DSM-5 Ölçek Çalışma Grubu* ÖZ Amaç: Bu çalışmanın amacı, DSM-5 ölçütlerine göre uyku sorunlarının şiddetini ölçmek amacıyla geliştirilen DSM- 5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe Formunun güvenilirlik ve geçerlilik çalışmasını yapmaktır. Yöntem: Araştırma Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Uyku Tıbbı Kliniği ne başvuran ve DSM-5 ölçütlerine göre herhangi bir uyku bozukluğu tanı ölçütlerini karşılayan hastalarla yapılmıştır. Uyku bozukluğu dışında herhangi bir ruhsal veya bedensel hastalığı olan hastalar dışlanmıştır. Buna göre 50 uyku bozukluğu hastası çalışmaya alınmıştır ve tanı dağılımı 41 hastada OSAS, beş hastada birincil uykusuzluk, üç hastada parasomni ve bir hastada narkolepsi biçimindedir. Herhangi bir ruhsal veya bedensel hastalığı olmayan 50 gönüllü de sağlıklı kontrol grubunu oluşturmuştur. DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği dışında en yaygın kullanılan uyku bozukluğu ölçeği olan Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKÖ) birlikte geçerlilik için kullanılmıştır. Güvenilirlik analizlerinde içsel tutarlılık katsayısı ve madde-toplam puan korelasyon analizi, geçerlilik analizlerinde açıklayıcı faktör analizi ve birlikte geçerlilik için ise PUKÖ ile korelasyon analizi ve uyku grubuyla sağlıklı kontrol grubunu ne düzeyde ayırt ettiğini araştırmak amacıyla iki grup arasında ROC analizi yapılmıştır. Bulgular: Araştırma grubunun yaş ortalaması 39.3±15.8 yıldır ve örneklem grubunun %47.0'ı (s=47) kadındır. Grubun %55.0 i yüksekokul mezunu, %22.0 si ilkokul mezunu, %18.0 i lise mezunudur. Uyku bozukluğu grubunun hastalık süresi ortalaması 16.8±12.6 yıldır. DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin içsel tutarlılığı 0.91, madde-toplam puan korelasyon katsayıları 0.61-0.81 arasında bulunmuştur. DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin açıklayıcı faktör analizinde örneklem yeterliliği için KMO katsayısı 0.91 ve Bartlett katsayısı 1.54 olarak bulunmuştur. Tek faktörlü çözüm elde edilmiştir ve özdeğeri 5.07 dir, varyansın toplam %63.4 ünü açıklamaktadır. Ölçek maddelerinin faktör yükleri 0.69-0.87 arasında bulunmuştur. PUKÖ ile korelasyon analizinde katsayı r=0.727 olarak hesaplanmıştır. Uyku bozukluğu grubunu sağlıklı gruptan ayırt etmesi amacıyla yapılan ROC analizinde eğri altında kalan alan 0.76 olarak hesaplanmıştır. Sonuç: Bu bulgularla DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe için güvenilir ve geçerli olduğu gösterilmiştir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(Ek sayı.2):79-84) Anahtar sözcükler: DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği, güvenilirlik, geçerlilik Reliability and validity of Turkish Form of Sleep Disorder Scale ABSTRACT Objective: This study, demonstrate the reliability and validity of the Turkish form of DSM-5 Sleep Disorder Scale which improved according to DSM-5 criteria to measure the intensity of sleep disorder. Methods: This study were 1 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD, Manisa 2 Bolu KHB Abant İzzet Baysal Üniversitesi EAH Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi, Bolu * DSM-5 Ölçek Çalışma Grubu: Fikret Poyraz ÇÖKMÜŞ, 3 Orkun AYDIN, 2 Kuzeymen BALIKÇI, 5 Talat SARIKAVAK, 6 Fatma AKDENİZ, 7 Didem SÜCÜLLÜOĞLU DİKİCİ, 5 Kadir AŞÇIBAŞI, 8 Emine Özge ÇÖLDÜR, 1 Deniz ALÇI, 1 Siğnem ÖZTEKİN, 4 Ecenur AYDIN AŞIK, 1 Ertuğrul KÖROĞLU 9 3 Nazilli Devlet Hastanesi, Nazilli, Aydın; 4 Viranşehir Devlet Hastanesi, Viranşehir, Şanlıurfa; 5 Manisa Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, Manisa; 6 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD, İzmir; 7 Bolvadin Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesi, Bolvadin, Afyonkarahisar; 8 Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir; 9 Boylam Psikiyatri Enstitüsü, Ankara Yazışma adresi / Correspondence address: Arş. Gör. Dr. Serra YÜZEREN, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD, Uncubozköy Yerleşkesi, Manisa E-mail: serrayuzeren@gmail.com Geliş tarihi: 02.09.2016, Kabul tarihi: 11.03.2017, doi: 10.5455/apd.241499 Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(Ek sayı.2):79-84

80 DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği Türkçe Formunun geçerliliği ve güvenilirliği carried out with patients fulfilling the diagnosis of any sleep disorder according to DSM-5 criteria and who are undergoing treatment in Celal Bayar University Hospital sleep medicine inpatient or outpatient clinic. Patients with any mental or physical disease except for anxiety disorders were excluded. As a result, 50 patients with sleep disorder were included in the study and diagnoses of OSAS in 41 patients, primer insomnia in five patients, parasomnia in three patients and narcolepsia in one patient were made. Without any mental or physical disease in 50 volunteers formed the control group. Beside the DSM-5 Sleep Disorder Scale, the most widely used scale for sleep disorders, Pittsburgh Sleep Disorder Index (PSQI), was used for validation. Internal consistency coefficient and item-total score correlation analysis for reliability analysis; factor analysis and correlation analysis with the PSQI, and ROC analysis for discrimination between the sleep disorder and healthy control group for validity were performed. Results: The mean age of the study group was 39.3±15.8 years and 47.0% of the sample group (n=47) were female. 55.0% of the group were college graduates, 22.0% primary school graduates, 18.0% were high school graduates. Disease duration of sleep disorder group was 16.8±12.6 years. The internal consistency of the DSM-5 Sleep Disorder Scale was 0.91 and, item-total score correlation coefficients of the DSM-5 Sleep Disorder Scale were between 0.61 and 0.81. For the factor analysis, the sample adequacy of DSM-5 Sleep Disorder Scale was determined with Kaiser- Meier-Olkin (KMO) analysis where the coefficient was 0.91 and Bartlett analysis where chisquare was 1.54. Single-factor solution was obtained and the eigenvalue is 5.07 representing 63.4% of the total variance. Factor loadings of the items of the scale were between 0.69-0.87. Coefficient of correlation analysis with PSQI was calculated as r=0.727. In the ROC analysis, the area under the curve was obtained as 0.76. Conclusion: These findings have been shown that the DSM-5 Sleep Disorder Scale is reliable and valid for Turkish. (Anatolian Journal of Psychiatry 2017; 18(Suppl.2):79-84) Keywords: sleep disorder, DSM-5 Sleep Disorder Scale, reliability, validity GİRİŞ Uyku bozuklukları çok değişik şekillerde sınıflandırılmaktadır. 1975 yılında kurulan Uyku Bozuklukları Merkezleri Derneği nin (ASDC) 1979 da yaptığı uyku bozuklukları sınıflandırması uyku bozukluklarını dört bölümde incelemektedir. Bölüm A: Uykunun başlatılması ve sürdürülmesindeki bozuklukları; Bölüm B: Aşırı uyuklama bozukluklarını; Bölüm C: Uyku-uyanma program bozukluklarını ve Bölüm D: Uykuda beliren anormal belirtileri tanımlar. 1 DSM-IV te ise uyku bozuklukları üç grupta incelenmektedir. İlk grupta birincil uyku bozuklukları, ikinci grupta diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte olan uyku bozuklukları, üçüncü grupta ise ikincil uyku bozuklukları ele alınmıştır. 2 Uyku bozuklukları DSM-5 te Uyku-Uyanıklık Bozuklukları başlığı altında toplanmıştır. Bu başlık altında: Uykusuzluk (insomnia) bozukluğu, aşırı uyku (hipersomnolans) bozukluğu, narkolepsi; Solunumla ilişkili uyku bozuklukları: Tıkayıcı uyku apnesi hipopnesi (obstruktif uyku apne-hipopne), merkezi (santral) uyku apnesi, uyku ile ilişkili hipoventilasyon; yirmi dört saatlik (sirkadiyen) düzenle ilgili uyku-uyanıklık bozuklukları; Parasomniler: Hızlı göz devinimler uykusu dışındaki uykudan uyanma bozulukları (NREM uyku bozukluğu), karabasan bozukluğu, hızlı göz devinimleri (REM) uykusunda davranış bozukluğu, huzursuz bacaklar sendromu; madde/ilaç ile ilişkili uyku bozukluğu yer alır. 3 Psikiyatrik bozuklukların sınıflandırılmasında en yaygın kullanılan sistem Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından ilan edilen ve belli aralıklarla yenilenen DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders; Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı) beşinci baskısıyla kullanıma sunulmuştur. 3 Uyku bozukluklarında en temel değişiklik uyku bozuklukları için birincil ve ikincil ayrımının kalkmasıdır. Bu yönüyle uyku bozuklukları DSM-5 te boyutsal yaklaşımla uyumlu bir sınıflandırma sağlamıştır. 4 Uyku bozukluklarında etiyoloji dikkate alınmaksızın her belirti tanı ölçütü açısından değerlendirilmelidir. Uykusuzluk alt tiplerinden bağımsız olarak önemli bir sağlık sorunu öne çıkmaktadır. 5 Sirkadiyen ritim uyku bozuklukları da ruhsal bozukluklarla ilişkili olmaları nedeniyle tanınması, saptanması gerekli bozukluklardır ve DSM-5 ile birlikte alt tipleri de değerlendirilmektedir. 6 Bu amaca yönelik olarak hazırlanan Uyku Bozukluğu Ölçeği sekiz maddeden oluşan, uygulanırken son yedi gün içindeki uyku temel alınarak doldurulan bir öz bildirim ölçeğidir. Uyku bozukluklarını değerlendirmede DSM-5 için hazırlanan ölçek kullanım kolaylığı ile başarılı bir tarama ölçeği olarak kullanılabilecek özelliktedir. 7 Bu araştırmada DSM-5 için hazırlanan DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. YÖNTEM Anatolian Journal of Psychiatry 2017; 18(Suppl.2):79-84 Çeviri işlemi Ölçeğin çeviri işlemi Celal Bayar Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı hekimlerinden oluşan bir ekip tarafından yapılmıştır. Bu çeviri kontrol edilip üzerinde anlaşılan bir metin haline geldik-

Yüzeren ve ark. 81 ten sonra, ölçek sorularının anlaşılırlığı sınanmıştır. Ardından başka bir psikiyatri hekimi tarafından yeniden İngilizceye çevrilmiştir. Bu çeviri ölçeğin araştırmasını yapan tüm ekip tarafından kontrol edilmiştir. Gerekli onay alındıktan sonra ölçek metni oluşturulmuştur. Örneklem grubu Araştırmanın örneklem grubu Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Uyku Tıbbı Kliniği ne başvuran hastalardan oluşturulmuştur. Araştırmaya alınma ölçütlerinde 18-75 yaşları arasında olma, ölçek doldurabilecek ve araştırma yönergesini yerine getirebilecek zihinsel kapasiteye sahip olma, DSM-5 ölçütlerine göre herhangi bir uyku bozukluğu tanı ölçütlerini karşılama vardır. Araştırmadan dışlama ölçütleri arasında ise, DSM-5 ölçütlerine göre herhangi bir uyku bozukluğu tanı ölçütleri dışında alkol-madde kullanım bozuklukları da dahil herhangi bir ruhsal bozukluk tanı ölçütlerini karşılamak, sürekli tedavi gerektiren bir fiziksel veya nörolojik hastalığı bulunmak vardır. Araştırmaya alınan uyku bozuklukları arasında OSAS, narkolepsi, birincil uykusuzluk, parasomni vardır. Araştırmaya alınma ölçütlerini karşılayan 50 hasta çalışmaya alınmıştır. Kontrol grubu ise, üniversite öğrencilerinden ve üniversite çalışanlarından oluşturulmuştur. Kontrol grubuna alınma ölçütleri arasında 18 yaşından büyük olma, herhangi bir ruhsal bozukluk veya nörolojik hastalık tanısını karşılamama, alkol-madde kullanım bozukluğunun olmaması ve araştırma yönergesini yerine getirecek bilişsel yeterliliğe sahip olma vardır. Kontrol grubu olarak 50 gönüllü çalışmaya katılmıştır. Her katılımcıya çalışma yönergesi açıklanarak katılımcıların aydınlatılmış onamı alınmıştır. Araştırmanın etik kurul onayı Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Değerlendirme Komitesi tarafından verilmiştir. Araştırmanın yapılabilmesi için Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Yerel Etik Kurulu ndan 14/01/2015 tarih ve 20478486-27 no lu karar ile etik kurul onayı alınmıştır. Değerlendirme Araçları DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin yanı sıra en yaygın kullanılan uyku bozukluğu ölçeği olan PUKÖ kullanılmıştır. 8 PUKÖ nün Türkçe formunun geçerliliği ve güvenirliği 1996 yılında Ağargün ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. 9 Erişkin Uyku Bozukluğu Ölçeği öz bildirim ölçeği olarak hazırlanmıştır. Toplam sekiz maddesi vardır ve hiç ile çok sık arasında beşli Likert tipi değerlendirme sağlar. Son maddeyle uyku kalitesi değerlendirilmektedir. Ölçekte hastanın son yedi gün içindeki uyku düzeni ve kalitesi hasta veya hasta yakınının vediği yanıtlara göre incelenir. Her soru 1-5 arasında puanlanır ve alınacak puan aralığı 8-40 arasındadır. Hesaplanan puan test yönergesinde bulunan tabloya göre dönüştürülür. Buna göre 28.8-76.5 değer aralığında bir puan elde edilir. Elli dört puan ve altı uyku sorunu olmadığını; 55-59 puan aralığı hafif; 60-69 orta şiddette; 70 ve üstü şiddetli uyku bozukluğunu gösterir. 7 İstatistiksel değerlendirme İstatistiksel değerlendirmede öncelikle araştırma grupları arasında sosyodemografik ve klinik özellikler açısından fark olmadığını göstermek amacıyla sayısal değişkenlere varyans analizi testi (ANOVA), kategorik değişkenlere ise kikare testi uygulanmıştır. Güvenilirlik analizlerinde ölçeklerin hem toplamının, hem de alt boyutlarının Cronbach alfa iç tutarlılık analizleri yapılmıştır. Ayrıca maddetoplam puan ve alt boyut-toplam puan korelasyon katsayıları ile ölçeğin güvenilirliği ortaya konmuştur. Ölçeklerin yapı geçerliliği açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açıklayıcı faktör analizi ana bileşenler yöntemine göre varimax rotasyonu uygulanarak yapılacak ve özdeğeri (eigenvalue) 1 ve üzerinde olan faktörler değerlendirmeye alınmıştır. Faktör yapıları içinde faktör yükleri 0.4 ve üzerinde olan maddeler değerlendirmeye alınmıştır. Ayrıca birlikte geçerlilik açısından Uyku Bozukluğu Ölçeği ile PUKÖ arasındaki korelasyona bakılmıştır. BULGULAR Araştırma için 100 gönüllüye ulaşılmıştır ve kabul edip tüm formları eksiksiz olan 100 bireyle araştırma tamamlanmıştır. Araştırmayı tamamlayan gönüllü grubunun 50 si sağlıklı, 50 si ise hasta grubunu oluşturmuştur. Sosyodemografik özellikler Araştırmaya katılan gönüllülerin sosyodemografik ve klinik özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Araştırmada hasta grubunun yaş ortalaması 50.24±13.9 dur; kontrol grubunun 28.4±8.33 tür. Örneklem grubunun %47.0'ı kadındır. Hasta grubunun %32.0 ı yüksekokul mezunu, %38.0 ı ilkokul mezunu, %24.0 ı lise mezunudur; kontrol grubunun ise %78.0 ı yüksekokul mezunu, %6.0 ı ilkokul mezunu, %12.0 ı lise mezunudur. Uyku bozukluğu grubunun hastalık süresi ortalaması 16.8±12.6 yıldır. Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(Ek sayı.2):79-84

82 DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği Türkçe Formunun geçerliliği ve güvenilirliği Tablo1. Araştırma gruplarının sosyodemografik özellikleri Sağlıklı (s=50) Hasta (s=50) Sayı % Sayı % Yaş 28.4±8.33 50.24±13.9 Cinsiyet Erkek 23 46 30 60 Kadın 27 54 20 40 Eğitim durumu Okuryazar değil 0 0 1 2 İlköğretim 4 8 21 42 Lise 6 12 12 24 Üniversite 39 78 16 32 Medeni Durum Bekar 36 72 5 10 Evli 12 24 43 86 Boşanmış 2 4 2 4 Meslek Memur 20 40 9 18 İşçi 6 12 6 12 Öğrenci 17 34 2 4 İşsiz 2 4 2 4 Ev kadını 4 8 12 24 Serbest 1 2 3 6 Çiftçi 0 0 4 8 Emekli 0 0 12 24 Psikiyatrik özgeçmiş Var 16 32 10 20 Yok 34 68 40 80 Psikiyatrik soygeçmiş Var 9 18 6 12 Yok 41 82 44 88 Hastalık süresi (yıl) 0 0 7.78±7.1 Tedavi Antidepresan 2 4 1 2 Antipsikotik 0 0 0 0 Duygudurum dengeleyici 0 0 0 0 CPAP 0 0 1 2 Kullanmıyor 48 96 48 96 Tablo 2. Madde-toplam puan korelasyon katsayıları, Cronbach alfa değeri ve faktör yükleri Korelasyon Cronbach Maddelerin katsayıları alfa değeri faktör yükleri Uyku 1 0.769 0.901 0.834 Uyku 2 0.796 0.899 0.855 Uyku 3 0.750 0.903 0.921 Uyku 4 0.615 0.914 0.695 Uyku 5 0.613 0.914 0.697 Uyku 6 0.747 0.904 0.810 Uyku 7 0.688 0.908 0.765 Uyku 8 0.819 0.897 0.874 Güvenilirlik çözümlemeleri DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin içsel tutarlılığı 0.91, madde-toplam puan korelasyon katsayıları 0.61-0.81 arasında bulunmuştur (Tablo 2). Geçerlilik çözümlemeleri DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin açıklayıcı faktör analizinde örneklem yeterliliği için KMO katsayısı 0.91, Bartlett ki-kare katsayısı 1.54 Anatolian Journal of Psychiatry 2017; 18(Suppl.2):79-84

Yüzeren ve ark. 83 (p<0.001) olarak bulunmuştur. Tek faktörlü çözüm elde edilmiştir ve özdeğeri 5.07 dir, varyansın toplam %63.4 ünü açıklamaktadır. Ölçek maddelerinin faktör yükleri 0.69-0.87 arasında bulunmuştur (Tablo 2). PUKÖ ile korelasyon analizinde katsayı r=0.727 (p<0.001) olarak hesaplanmıştır. Uyku bozukluğu grubunu sağlıklı gruptan ayırt etmesi amacıyla yapılan ROC analizinde eğri altında kalan alan 0.76 olarak hesaplanmıştır. DSM-5 Uyku Bozuklukları Ölçeği Türkçe formunun puan ortalamaları hasta grubunda 52.09±10.46, sağlıklı kontrol grubunda 42.28±7.49 olarak bulunmuştur ve iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır (t=-5.28, p<0.001). TARTIŞMA Uyku bozukluklarının şiddetini nesnel olarak belirleyebilmek oldukça zordur, bu konuda ölçekler klinisyenlere yarar sağlamaktadır. DSM- 5 in yayına girmesi ile uyku bozuklukları yeniden sınıflandırılmıştır. 3 Bununla birlikte gerek alan araştırmalarında, gerekse gündelik psikiyatri uygulamasında uyku bozukluklarının şiddetini kısa sürede değerlendirebilecek hem hastalık şiddetinin belirlenmesi, hem de hastalığın gidişinin izlenmesi; tedaviye alınan yanıtın izlenebilmesi amacıyla yeni ölçeklere gerek duyulmuştur. Bu çalışma, DSM-5 ölçütlerine göre uyku bozukluğunun şiddetini ölçmek amacıyla geliştirilen DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe Formunun güvenilir ve geçerli olduğunu göstermektedir. Ölçek maddeleri arasındaki iç güvenilirlik analizi için Cronbach alfa yöntemi kullanılmış ve DSM- 5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin içsel tutarlılığı 0.91, madde-toplam puan korelasyon katsayıları 0.61-0.81 (p<0.001) arasında bulunmuştur. Uykuyu değerlendirmede kullanılan ölçeklerden birisi olan PUKÖ nün içsel tutarlılığı 0.80, maddetoplam puan korelasyon katsayıları 0.22-0.77 arasında bulunmuştur. 9 Tüm bu bulgular dikkate alındığında ölçeğin güvenilirliğinin sağlandığı ortaya konmuştur. DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin faktör analizinde tek faktörlü çözüm, tek boyut elde edilmiştir. Uyku bozukluğu belirtilerinin tek faktörlü yapı içindeki kavramlaştırılması, ölçeğin uyku bozukluğu belirti kümesine özgüllüğünün yüksek olmasını sağlamaktadır. Böylece klinisyen uyku bozukluğunun şiddeti hakkında net ve karıştırıcı etkenlerden arınmış veriler elde etmiş olacaktır. Bu ölçeğin kullanımı klinisyenin uyku bozukluğunun şiddetini izlemesini kolaylaştıracaktır. PUKÖ ile korelasyon analizinde orta düzeyde korelasyon elde edilmiştir. PUKÖ uyku kalitesini incelerken, DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği uyku bozukluğunun şiddetini incelemektedir. PUKÖ - nün uyku kalitesini yordama gücüne sahip olması nedeniyle bu korelasyon yeterlidir. Uyku bozukluğu grubunu sağlıklı gruptan ayırt etmesi amacıyla yapılan ROC analizinde eğri altında kalan alan 0.76 olarak hesaplanmıştır. Bir başka deyişle, ölçek %76 olasılıkla uyku bozukluğu ve sağlıklı kontrol grubunu doğru bir biçimde ayırmaktadır. DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin gerek yapı geçerliliği, gerekse birlikte geçerliliği analizleri ölçeğin geçerli bir biçimde kullanılabileceğini desteklemektedir. Uyku bozukluklarını değerlendiren çok sayıda ölçek olmasına rağmen, DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği kullanılan diğer ölçeklere göre daha kısa süren, pratik, puanlaması kolay olan özellikleri ile uyku bozukluğu şiddetini ölçmekte klinisyene zaman kazandıran bir ölçektir. Araştırmanın sınırlılıkları ve üstünlüğü Bu araştırmanın birinci sınırlılığı, kontrol grubu olarak alınan hastalarla tanı araştırması amacıyla yapılandırılmış bir görüşme kullanılmamış olmasıdır. Ayrıca hasta grubuyla kontrol grubu arasında yaş ve eğitim yönünden farklılık bulunması, ölçek maddeleri açısından karşılaştırmalı çözümlemede elde edilen farklılıkları değerlendirirken dikkate alınmalıdır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda tüm istatistiksel çözümlemeler eldeki büyüklükteki örneklem grubuyla eksiksiz yapılabilmiştir. Araştırmanın üstünlüğü ise, örneklem grubunun hastaları temsil etmesidir, böylece ölçeğin klinik kullanılabilirliği ortaya konmaktadır. Deney grubuna çeşitli uyku bozukluğu hastalarının alınmış olması, ölçeğin hedefine daha iyi uymaktadır. SONUÇ Bu bulgularla DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe formunun güvenilir ve geçerli biçimde kullanılabileceği gösterilmiştir. Yazarların katkıları: S.Y.: Veri toplama, veri tabanı oluşturma, makale yazımı; A.H.: Veri toplama, veri tabanı oluşturma, makale yazımı; Ö.A.: Araştırma protokolü hazırlama, istatistik, makale yazımı; DSM-5 Ölçek Çalışma Grubu: Veri toplama. Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(Ek sayı.2):79-84

84 DSM-5 Uyku Bozukluğu Ölçeği Türkçe Formunun geçerliliği ve güvenilirliği KAYNAKLAR 1. Williams RL, Karacan I, Moore CA, Sleep disoders. HI Kaplan, BJ Sadock (Eds.), Comprehensive Textbook of Psychiatry/IV, sixth ed., Philadelphia: Williams and Wilkins, 1995, p.1373-1408. 2. Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Fourth ed., E Köroğlu (Çev. Ed.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 1995. 3. Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Beşinci baskı, E Köroğlu E (Çev. Ed.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 2013. 4. Reynolds CF 3rd, O'Hara R. DSM-5 sleep-wake disorders classification: overview for use in clinical practice. Am J Psychiatry 2013; 170(10):1099-1101. 5. Gupta R, Dhyani M, Sindhwani G, Elderly male who has insomnia, depression and excessive daytime sleepiness. Clinical Case Corner 2014(1):121-122. 6. Reids SM, Carlin JB, Reddihough DS. Develomental Medicine & Child neurology 2012; 54:867-868. 7. http://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/ dsm/dsm-5/online-assessment-measures 8. Buysse DJ, Reynolds CF 3rd, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res 1989; 28:193-213. 9. Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi nin geçerliliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 1996; 7:107-115. Anatolian Journal of Psychiatry 2017; 18(Suppl.2):79-84