FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 10 iş günü : İbni Sina Hastanesi ve Cebeci Hastanesi : Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Kliniği, Polikliniği, Fizik Tedavi Ünitesi ve Dershaneleri : İbni Sina Hastanesi, 1. Kat 16 No lu Dershane; Cebeci Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon ABD Dershanesi Prof. Dr. Recep Bülent SEÇKİN Prof. Dr. Safiye TUNCER Prof. Dr. Ayşe Adile KÜÇÜKDEVECİ Prof. Dr. Şehim KUTLAY Prof. Dr. Yeşim KURTAİŞ AYTÜR Prof. Dr. Haydar GÖK Prof. Dr. Birkan SONEL TUR Doç. Dr. Ayşe BÖLÜKBAŞI EĞİTİCİLER FTR ABD ROMATOLOJİ BİLİM DALI Prof. Dr. Şebnem ATAMAN Prof. Dr. Ayşe Peyman YALÇIN ANATOMİ ANABİLİM DALI Doç. Dr. Ayhan CÖMERT TIP TARİHİ VE ETİK ANABİLİM DALI Prof. Dr. Ahmet ACIDUMAN EĞİTİM SORUMLULARI: Prof. Dr. R. Bülent SEÇKİN, Prof. Dr. Safiye TUNCER, Prof. Dr. Şehim KUTLAY İLETİŞİM ADRES TELEFON E-POSTA SEKRETER : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İbni Sina Hastanesi ve Cebeci Hastanesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı : 0312 508 28 22 (İbni Sina Hastanesi) / 0312 595 63 31 (Cebeci Hastanesi) : ftr@medicine.ankara.edu.tr : Fatma ALGÜL
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJININ AMACI Kas-iskelet sistemi (nöromüsküloskeletal sistem) sorunlarının birinci basamak düzeyinde tanı, tedavi ve rehabilitasyonu yönünden bilgi, beceri ve tutumlar kazandırmaktır. FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJININ ÖĞRENME KAZANIMLARI 1. Kas-iskelet sisteminin normal yapı ve işlevini açıklar. 2. Kas-iskelet sistemini ilgilendiren hastalıkların nedenlerini (genetik, gelişimsel, metabolik, mikrobiyolojik, otoimmün, neoplastik, dejeneratif, travmatik vb) ve etki yollarını açıklar. 3. Kas-iskelet sistemi hastalıklarında vücudun ve organ sistemlerinin yapı ve işlev değişikliklerini (patoloji ve patofizyoloji) açıklar. 4. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi ile ilgili hastalıkların epidemiyolojisini ve bunların sıklığının azaltılmasına yönelik yaklaşımları açıklar. 5. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi ile ilgili hastalıkların en sık rastlanan klinik, radyolojik ve patolojik bulgularını hasta bazında değerlendirir. 6. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi ile ilgili hastalıkların tanı, tedavi ve rehabilitasyonunda bilimsel veriye dayalı, etkinliği yüksek yöntemleri açıklar. 7. Yaşamı tehdit eden kas-iskelet sistemi hastalıklarını tanır, ilk tedavilerini yapar ve uygun şekilde sevk eder. 8. Kişileri kas-iskelet sistemi hastalıkları ya da sakatlıkları ile karşı karşıya bırakabilecek etkenleri ve risk altında kalabilecek bireyleri önceden ya da hastalığın erken evresinde belirler ve gereken önlemleri alır. 9. Kas-iskelet sistemi ile iş ergonomisi arasındaki ilişkiyi değerlendirir ve kişiye özel danışmanlık verir. 10. Etkili iletişim becerilerini kullanarak kas-iskelet sistemine yönelik anamnez alır. 11. Kas-iskelet sisteminin tam ve ayrıntılı fizik muayenesini yapar. 12. Kas-iskelet sistemine özgü yakınmaları olan hastanın anamnez ve muayene bulgularını değerlendirerek ön tanı koyar, ayırıcı yapmak ve tanıyı kesinleştirmek için öncelikli tanısal incelemeleri belirler. 13. Kas-iskelet sistemi hastalıklarının tanısında kullanılan temel tanısal test sonuçlarını (birinci basamak düzeyinde) yorumlar. 14. Özürlü / engelli kavramlarını ve rehabilitasyon yaklaşımlarını açıklar. 15. Sağlık hizmet sunumunda özürlü/engelli bireylere karşı duyarlılık kazanır ve sağlık hizmetlerinden eşit yararlanma hakkını gözetir. 16. Kas-iskelet sistemi yakınmaları olan hastaya biyolojik, ruhsal, sosyal ve yaşam koşulları ile bütüncül olarak yaklaşır. 17. Kas-iskelet sistemi hastalıklarının tedavisinde akılcı ilaç ilkeleri uygular. 18. Ağrılı, kronik ve yaşlı hasta ile etkili iletişim kurar.
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJININ ÖĞRENME KAZANIMLARI İLE PROGRAM YETERLİKLERİNİN EŞLEŞTİRME MATRİKSİ ÖĞRENME KAZANIMLARI Kas-iskelet sisteminin normal yapı ve işlevini açıklar. Kas-iskelet sistemini ilgilendiren hastalıkların nedenlerini (genetik, gelişimsel, metabolik, mikrobiyolojik, otoimmün, neoplastik, dejeneratif, travmatik vb) ve etki yollarını açıklar. Kas-iskelet sistemi hastalıklarında vücudun ve organ sistemlerinin yapı ve işlev değişikliklerini (patoloji ve patofizyoloji) açıklar. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi hastalıklarının epidemiyolojisini ve bunların sıklığının azaltılmasına yönelik yaklaşımları açıklar. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi ile ilgili hastalıkların en sık rastlanan klinik, radyolojik ve patolojik bulgularını hasta bazında değerlendirir. Toplumda sık görülen kas-iskelet sistemi ile ilgili hastalıkların tanı, tedavi ve rehabilitasyonunda bilimsel veriye dayalı, etkinliği yüksek yöntemleri açıklar. Yaşamı tehdit eden kas-iskelet sistemi hastalıklarını tanır, ilk tedavilerini yapar ve uygun şekilde sevk eder. Kişileri kas-iskelet sistemi hastalıkları ya da sakatlıkları ile karşı karşıya bırakabilecek etkenleri ve risk altında kalabilecek bireyleri önceden ya da hastalığın erken evresinde belirler ve gereken önlemleri alır. Kas-iskelet sistemi ile iş ergonomisi arasındaki ilişkiyi değerlendirir ve kişiye özel danışmanlık verir. Etkili iletişim becerilerini kullanarak kas-iskelet sistemine yönelik anamnez alır. Kas-iskelet sisteminin tam ve ayrıntılı fizik muayenesini yapar. Kas-iskelet sistemine özgü yakınmaları olan hastanın anamnez ve muayene bulgularını değerlendirerek ön tanı koyar, ayırıcı yapmak ve tanıyı kesinleştirmek için öncelikli tanısal incelemeleri belirler. Kas-iskelet sistemi hastalıklarının tanısında kullanılan temel tanısal test sonuçlarını (birinci basamak düzeyinde) yorumlar. Özürlü / engelli kavramlarını ve rehabilitasyon yaklaşımlarını açıklar. Sağlık hizmet sunumunda özürlü/engelli bireylere karşı duyarlılık kazanır ve sağlık hizmetlerinden eşit yararlanma hakkını gözetir. Kas-iskelet sistemi yakınmaları olan hastaya biyolojik, ruhsal, sosyal ve yaşam koşulları ile bütüncül olarak yaklaşır. Kas-iskelet sistemi hastalıklarının tedavisinde akılcı ilaç ilkeleri uygular. Ağrılı, kronik ve yaşlı hasta ile etkili iletişim kurar. KARŞILADIĞI PROGRAM YETERLİKLERİ Hekim-2 Hekim-2, Hekim-4 Ekip üyesi-3 Sağlık savunucusu-1 Hekim-2, İletişimci-4 Sağlık savunucusu-1 Hekim-2, İletişimci-1 İletişimci-2 Hekim-2 Hekim-2 Hekim-2 Sağlık savunucusu-1 Profesyonel-1, Hekim-2 Hekim-2 İletişimci-1, İletişimci-2
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI SEMPTOMLAR / DURUMLAR LİSTESİ Denge / hareket ile ilgili sorunlar Egzersiz ve fiziksel aktivite Eklem ağrısı / şişliği Eklemlerde hareket kısıtlılığı İhmal ve istismar (Yaşlı, engelli) İlaçların istenmeyen etkileri / ilaç etkileşimleri İş sağlığı ve iş güvenliği (ergonomi bağlamında) Kas güçsüzlüğü Kas iskelet sistemi ağrıları (bel, boyun, sırt, kalça ve ekstremite ağrısı) Kazalar (Ev-iş-trafik kazaları, düşme) Maluliyet Nevraljiler Parestezi Parezi, paralizi Öncelikli ve riskli / incinebilir gruplara yönelik sağlık hizmetleri Sağlığın geliştirilmesi Sağlıkta ayrımcılık ve eşitsizlik ile ilgili sorunlar (engelliler) Yaşlı sağlığı
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI HASTALIKLAR / KLİNİK PROBLEMLER LİSTESİ İlaç yan etkileri Osteoartrit Akut bel ağrısı Tenosinovitler İnme Çıkık Ekstremite travması Omurga şekil bozuklukları Artrit Fibromiyalji Disk hernisi Osteoporoz Osteomalasi Kas hastalıkları (miyopatiler) Romatoid artrit Serebral palsi Spinal kord bası sendromu Spondiloartropatiler (ankilozan spondilit) Kazalar (ev-iş-trafik, düşme) Ekstremite kırıkları Omurga yaralanmaları TT-A-K-İ TT-K-İ TT-K TT T-A-K-İ T-A-K T-A T-K T T -K -K -K A-K A A
ÖĞRENME DÜZEYİ A T TT İ K AÇIKLAMA Acil durumu tanıyarak acil tedavisini yapabilmeli, gerektiğinde uzmana yönlendirebilmeli. Ön tanı koyarak gerekli ön işlemleri yapıp uzmana yönlendirebilmeli. Tanı koyabilmeli ve tedavi hakkında bilgi sahibi olmalı, gerekli ön işlemleri yaparak uzmana yönlendirmeli. Tanı koyabilmeli, tedavi edebilmeli. Birinci basamak koşullarında uzun süreli izlem ve kontrolünü yapabilmeli. Korunma önlemlerini (birincil, ikincil, üçüncül korunmadan uygun olan/ olanları) uygulayabilmeli.
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI HEKİMLİK UYGULAMALARI LİSTESİ UYGULAMA DÜZEYİ ASGARİ SAYI Genel ve kas-iskelet sistemine yönelik öykü alabilme Yardımsız yapma 2 Kas-iskelet sistemi muayenesi Yardımsız yapma 2 Nörolojik muayene Yardımsız yapma 2 Direkt radyografileri okuma ve değerlendirme Yardımla yapma 2 Laboratuvar inceleme için istek formunu doldurabilme Yardımla yapma 2 Reçete düzenleyebilme Yardımsız yapma 2 Tarama ve tanısal amaçlı inceleme sonuçlarını yorumlayabilme Yardımla yapma 2 Akılcı ilaç kullanımı Yardımsız yapma 2 Topluma sağlık eğitimi verebilme Gözleme 1
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ STAJ SONU SÖZLÜ SINAV Olguya dayalı yapılandırılmış sözlü sınav STAJ SONU YAZILI SINAV KARNE NOTU STAJ BAŞARI NOTUNUN HESAPLANMASI Toplam 25 çoktan seçmeli sorudan oluşur. 1. Düzey: Klinik bilgileri değerlendiren çoktan seçmeli sorular. 2. Düzey: Klinik karar vermeyi değerlendiren olguya dayalı çoktan seçmeli sorular (Soruların % 30-50 sini oluşturur). Aşağıdaki hekimlik uygulamaları değerlendirilecektir: Genel ve kas-iskelet sistemine yönelik öykü alma Kas-iskelet sistemi muayenesi Nörolojik muayene Staj sonu sözlü sınav % 50 Staj sonu yazılı sınav % 40 Karne notu % 10
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI EĞİTİM ETKİNLİKLERİ MATRİKSİ ETKİNLİĞİN TÜRÜ ETKİNLİĞİN ADI SÜRESİ Kuramsal ders Genel eklem anatomisi, omurganın klinik anatomisi 1 saat ÇSS ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Kuramsal ders Eklem ağrıları 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Artritlere genel yaklaşım ve vaskülitlerin sınıflandırılması 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Spondiloartropatiler ve ankilozan spondilit 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders İşlevsellik, özürlülük ve sağlığın uluslararası sınıflandırması (ICF) ve bu bağlamda hasta değerlendirimi 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Romatoid artrit 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Bel ağrıları 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Osteoporoz ve osteomalasi 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Sağlıkta ve rehabilitasyonda egzersizin yeri 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Osteoartrit 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Tıbbi rehabilitasyonda temel kavramlar 2 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Boyun ağrıları 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders İnme, omurilik yaralanması ve travmatik beyin yaralanmasında rehabilitasyon yaklaşımı 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Olgu tartışması Eklem ağrıları 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Olgu tartışması Romatoid artrit: Ayırıcı tanı ve tedavi 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Olgu tartışması İnflamatuvar bel ağrılı hastaya yaklaşım 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Olgu tartışması Osteoartritli hastaya yaklaşım 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Olgu tartışması Hekimlik uygulaması Hekimlik uygulaması Hekimlik uygulaması Hekimlik uygulaması İnme, omurilik yaralanması, serebral palsi, travmatik beyin yaralanması 4 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Alt ekstremite muayenesi 2 saat Karne notu Anamnez ve üst ekstremite muayenesi 2 saat Karne notu Omurga muayenesi 2 saat Karne notu Akılcı ilaç kullanım ilkelerine uygun reçete yazma pratiği 2 saat Karne notu
Hekimlik uygulaması Olgular eşliğinde egzersiz uygulamaları 2 saat O-ÇSS, Sözlü sınav Hasta başı eğitim Romatolojik hasta değerlendirimi 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Hasta başı eğitim Artritler ve bağ dokusu hastalıklarında ayırıcı tanı 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav İş başında öğrenme Poliklinikte hasta değerlendirme 2 saat Karne notu İş başında öğrenme Fizik tedavi uygulamaları 2 saat Sözlü sınav Profesyonelliğe yönelik gelişim Profesyonelliğe yönelik gelişim Engellilik ve etik 1 saat ÇSS Seminer, literatür ve olgu tartışması 4 saat ÇSS: Çoktan seçmeli soru; O-ÇSS: Olguya dayalı çoktan seçmeli soru
FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON STAJI İÇİN ÖNERİLEN KAYNAKLAR 1. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. Mehmet Beyazova, Yeşim Gökçe Kutsal (Editörler); Güneş Tıp Kitabevi. 2. DeLiSa Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. Tansu Arasıl, Nurten Eskiyurt (Çeviri editörleri); Güneş Tıp Kitabevi. 3. Tıbbi Rehabilitasyon. Hasan Oğuz (Editör); Nobel Tıp Kitabevi. 4. Güncel Tanı ve Tedavi: Romatoloji. Tansu Arasıl (Çeviri editörü); Güneş Tıp Kitabevi. 5. Rheumatology. Marc C. Hochberg (Editor); Elsevier Health Sciences. 6. Physical Medicine and Rehabilitation. Randall L. Braddom (Editor); Elsevier Health Sciences. 7. UpToDate (http://www.uptodate.com). 8. Öğretim Üyelerinin Ders Notları. Ankara Üniversitesi Moodle Sistemi.