İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TARİF, KAPSAM... 1 0.1 - KONU...1 0.2 - TARİFLER...1 0.2.1 - Atmosferik Tank... 1 0.2.2 - Drenaj... 1 0.2.3 - Şedde... 1 0.3 - KAPSAM...1 1 - KURALLAR... 1 1.1 - TASARIM KURALLARI...1 1.1.1 - Tanklarõn Konumu... 1 1.1.2 - Drenaj (Boşalma)... 2 1.1.3 - Tanklarõ Sedde Korumak... 2 1.1.4 - Boru Donanõmõ... 3 ATIF YAPILAN STANDARDLAR... 6
HAM PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİNİ DEPOLAMAYA MAHSUS TANK ÇİFTLİKLERİNDE EMNİYET KURALLARI 0 - KONU, TARİF, KAPSAM 0.1 - KONU Bu standard, ham petrol ve petrol ürünleri depolanan tank çiftliklerindeki, tank, şedde drenaj (boşalma) sistemi ve boru donanõmlarõnõn yerleştirilmesinde uyulmasõ gereken emniyet kurallarõna dairdir. 0.2 - TARİFLER 0.2.1 - Atmosferik Tank Atmosferik tank, ham petrol ve petrol ürünlerinin kõsa veya uzun süreli muhafazasõna mahsus, çeşitli hacimlerde sabit veya yüzer tavanlõ, silindir şeklinde düşey veya yatay konumlu çelikten mamul depolardõr. NOT -1 Bundan böyle metinde atmosferik tank terimi yerine tank terimi kullanõlacaktõr. 0.2.2 - Drenaj Drenaj, bağlantõlardan, vanalardan ve tanklardan herhangi bir şekilde sõzan ham petrol veya petrol ürünlerinin toplanmasõ ve tanklarõn tabanõnda biriken suyun ve yağmur sularõnõn akõtõlmasõ için gerekli sistemlerdir. 0.2.3 - Şedde Şedde, tankta bir delinme ve sõzdõrma meydana geldiği zaman, içindeki ham petrol veya ürünlerin boşalmasõ halinde, yayõlmamasõ için tankõn etrafõna yapõlan, koruyucu bir engeldir. 0.3 - KAPSAM Bu standard, ham petrol ve petrol ürünlerini depolamak amacõ ile kurulan tank çiftliklerinde uyulmasõ gereken emniyet kurallarõnõ kapsar. LPG tanklarõnõ ve kullanõlan malzemenin özelliklerini kapsamaz. NOT -2 Ham petrolün depolanmasõnda kullanõlan kaynaklõ tanklarõn özellikleri TS 3298 1) 'de verilmiştir. 1 - KURALLAR 1.1 - TASARIM KURALLARI 1.1.1 - Tanklarõn Konumu Tanklar ve tanklarla tesisat arasõnda uygulanacak minimum mesafeler, aşağõdaki gibi olmalõdõr. 1.1.1.1 -- Tank Mesafeleri 1.1.1.1.1 - Sabit tavanlõ ham petrol tanklarõ arasõndaki mesafe ve sabit tavanlõ ham petrol tankõ ile ürün tanklarõ arasõndaki mesafe, en az, en büyük çaplõ tankõn çapõ kadar olmalõdõr.. 1.1.1.1.2 - Yüzer tavanlõ ham petrol tanklarõ arasõndaki mesafe ve sabit tavanlõ Ham petrol tanklarõ ile yüzer tavanlõ ürün tanklarõ arasõndaki mesafe, en az en büyük çaplõ tankõn yarõ çapõ kadar olmalõdõr. 1.1.1.1.3 - Ürün tanklarõ arasõndaki mesafe, küçük tankõn yarõ çapõ kadar veya en yüksek tankõn boyunun yarõsõ kadar olmalõdõr (Hangisi büyükse) 1.1.1.1.4 - En büyüğünün çapõ 650 cm olan ve içlerinde aynõ cins ürün bulunan tanklarõn ölçüm işleri için kullanõlan yollara olan uzaklõklarõ en az 150 cm olmalõdõr. 1) Bu standard metninde atõf yapõlan Türk Standardlarõnõn numaralarõ metnin sonunda verilmiştir. 1
1.1.1.2 - Tanklarla Sahadaki Boru Donanõmlarõ Arasõndaki Mesafeler 1.1.1.2.1 - Tanklarla, sahanõn etrafõnõ çeviren borularõn arasõndaki mesafe 15m den az olmamalõdõr. 1.1.1.2.2 - Sabit tavanlõ ham petrol tanklarõnõn borulara olan mesafesi, en az en büyük çaplõ tankõn çapõ kadar olmalõdõr, ancak bu mesafe 50m'yi geçmemelidir. 1.1.1.2.3 - Yüzer tavanlõ ham petrol tanklarõ ve ürün tanklarõnõn tamamõnõn borulara olan mesafeleri, en az en büyük çaplõ tankõn çapõ kadar olmalõdõr, ancak bu mesafe 30 myi geçmemelidir. 1.1.1.3 - İşletme Binalarõna Olan Uzaklõk Arazinin elverdiği şekilde işletme ünitesinden ve ana operasyon alanõndan olabilecek en az mesafe aşağõdaki gibi uygulanmalõdõr. 1.1.1.3.1 - Binalar bir ürün tankõnõ çeviren şeddeden en az 30 m uzakta olmalõdõr. 1.1.1.3.2 - Petrol tanklarõ, ana üretim (proses) ünitesinden mümkün olduğu kadar uzakta bulunmalõdõr. Bu mesafe en az 60 m olmalõdõr. 1.1.2 - Drenaj (Boşalma) 1.1.2.1 - Tanklarõ yakõt taşmasõ ve sõzõntõlarõndan korumak için yerden 30-45 cm yükseklikte bulunan bir temel üzerine inşa etmeli, temelin kenarlarõ tank cidarõndan 15-25 cm dõşa taşmalõdõr. 1.1.2.2 - Saha drenajõ veya wax (mum) birikmesinin problem meydana getirip, toplama havuzlarõna bağlantõ yapõlmasõ gereken hallerde, her tanka separatör sistemine bağlõ kapanlõ tahliye aleti konmalõdõr. Toplama havuzlarõ tank cidarõ ve boru hatlarõndan uzakta olmalõ ve separatöre bağlõ kapanlõ tahliye aleti ile teçhiz edilmelidir. 1.1.2.3 - Normal arazi eğimleri uygun ise, akõntõ ve yüzey sularõnõ drenaj çukuru ve kanallarõ ile toplamak en iyi ve emniyetli metottur. 1.1.2.3.1Yeni tanklarõn yerleştirilmesi halinde, yakõt akõntõlarõnõ tank şeddeleri ile tutmak yerine, arazinin eğimi uygun ise kanallar ve yönlendirme duvarlarõ ile akõtmak tercih edilmelidir. 1.1.2.3.2 - Tabii drenaj kullanõldõğõ zaman, yakõt akõntõlarõ, savaklarda emniyetli bir şekilde toplanmõş olur. Toplama savağõ kapasitesi en abõndan, korunmasõ gereken en büyük tankõn hacmine eşit olmalõdõr. 1.1.2.4 - Normal drenaj eğimi, petrol akõntõlarõnõ emniyetle toplamağa müsait değilse, tank şeddesi gereklidir. Şedde ile korunan tank sahasõnda, aşağõdaki teçhizat bulunmalõdõr. 1.1.2.4.1 - Borularõ muhtemel yakõt birikintilerinden korumak için, boru destekleri yerden 30-45 cm yükseklikte ve destek genişliği, boru çapõ +300 cm olmalõdõr, Borunun iki yanõnda 150 şer cm boşluk kalmalõdõr. Böylece borular, yangõnõn etkilerinden korunmuş olur. 1.1.2.4.2 - Şedde korumalõ drenaj sahasõndan separatöre giden bağlantõda, akõntõ kontrolü yapmak için şedde dõşõna blok valf konmalõdõr. 1.1.2.4.3 - Ani taşmalara maruz kalõnmasõ muhtemel durumlarda, normal drenaj sisteminin akõtma kapasitesini arttõrmak için şedde duvarõnõn dõş kõsmõna tek hareketle açõlõp kapanan bir vana yerleştirilmelidir. NOT -3 Tepe tarafõna inşa edilmiş olan ve tanklarõ koruyucu değişik yükseklikteki şeddeler için böyle drenaj sistemine genellikle ihtiyaç vardõr. 1.1.3 - Tanklarõ Sedde Korumak 2
1.1.3.1 - Şeddeler tabii drenaj eğiminin yakõt sõzõntõlarõnõn tahliyesine yeterli olmadõğõ zaman ve/veya yerdeki sõzõntõlarõn meydana getireceği bir yangõnõn, bir tanktan diğer tanklara sõçramasõna mani olmak ve kontrol etmek maksadõ ile inşa edilir. 1.1.3.2 - Herhangi bir tank veya tank gruplarõ şedde ile çevrildiği zaman, tank hacmine ve şedde yüksekliğine bağlõ olarak en küçük şedde kapasitesi aşağõdaki gibi olmalõdõr. 1.1.3.2.1 - Ham petrol tank kapasitesinin %50 si 1.1.3.2.2 - Şedde ile korunmuş bütün ürün tanklarõnõn kapasitesinin %30'u. Bu kapasite, en büyük tankõn hacminden küçük olamaz. 1.1.3.3 - Herhangi bir yangõn vukuunda müdahaleyi güçleştirmemek için şedde yüksekliği 3 m yi geçmemelidir. 1.1.3.4 - Rafinerilerde ham petrol tanklarõnõn her biri ayrõ bir şedde ile çevrilmelidir. Üretim sahasõnda küçük hacimli üretim tank gruplarõ topluluğu, bir şedde içinde korumaya alõnabilir. 1.1.3.5 - Ham petrol hacminde yakõt konulan diğer grup tanklar, kapasitelerin toplamõ 85.000 varili aşmamak şartõyla bir şedde içinde muhafaza altõna alõnabilir. ÇİZELGE -1 Metrik Ton-Yaklaşõk Varil Birimi Bağlantõsõ Özgül Ağõrlõk Beher Metrik Tonda Takribi Varil Sayõsõ Ham petrol 0,80-0,9 7,5-6,6 Uçak benzini 0,70-0,78 9,1-8,2 Motor benzini 0,71-0,79 9,0-8,1 Gaz yağõ 0,78-0,84 8,2-7,6 Motorin 0,82-0,90 7,8-7,1 Dizel yakõtõ 0,82-0,92 7,8-6,9 Yağlama yağlarõ 0,85-0,95 7,5-6,7 Fuel Oiller 0,92-0,99 6,9-6,5 Asfaltõk Bitüm 1,00-1,10 6,4-5,8 1.1.3.5.1 - Tank gruplarõ bir tek şedde ile korunduğu zaman, yüksek alevlenme noktalõ ürünlerle (örneğin; fuel oil), düşük alevlenme noktalõ ürünlerin (Örneğin Benzin-Süperbenzin) tanklarõ ayrõ ayrõ gruplandõrõlmalõdõr. 1.1.3.5.2 - Buharlarõ genellikle patlama sõnõrõnda olan yakõtlar, sabit tavanlõ tanklarda depolandõğõnda ayrõ bir şedde ile korunmalõdõr. 1.1.3.6 - Ana tank sahasõnõn yollarõ, her şeddeli arazinin bir yanõndan geçmelidir, şeddelerin üstleri yol olarak kullanõlmamalõdõr. 1.1.3.7 - Şedde duvarlarõndan geçen borularõn herhangi bir satõh yangõnõndan zarar görmemesi için şeddelere sõkõca bağlanmasõ, monte edilmesi gereklidir. 1.1.3.8 - Herhangi bir yangõn vukuunda toprak şeddeler, daha az hasara uğradõğõndan taş ve beton şeddelere göre tercih edilir. Toprak şeddeler stabilize veya asfalt ile kaplanmalõdõr. 1.1.4 - Boru Donanõmõ 1.1.4.1 - Rafinerilerde üretim (proses) sahasõndaki borular genel olarak dikişsiz olmalõdõr. (TS 6047) Proses sahasõ dõşõndakiler dikişsiz veya boyuna direnç veya ark kaynağõ dikişli borular olabilir (TS 6047) 3
1.1.4.2 - Nominal çapõ 45 cm veya daha büyük olan borular kullanõldõğõnda, dikişsiz temin edilemediği zaman boyuna direnç veya ark kaynağõ dikişli borular kullanõlabilir. 1.1.4.3 - Nominal çapõ 45 cm ve altõnda olan ark veya direnç kaynaklõ dikişli borular (TS 6047), proses sahasõ içinde sadece doymuş buhar, düşük basõnçlõ kondens sularõ ve kullanma sularõ için kullanõlabilir. Bu cins borular boya ile kodlanmalõdõr. 1.1.4.4-Nominal çapõ 45 cm ve üstünde olan spiral dikişli borular, sadece proses sahasõnõn dõşõndaki yerlerde kullanõlmalõdõr. Bu cins borular boya ile kodlanmalõdõr. 1.1.4.5 - Her boru ve bağlantõda yeterli miktarda destek kullanõlmalõdõr. Küçük çaplõ borularõn üzerlerindeki ağõr vana ve bağlantõ elemanlarõ için özel destekler gereklidir. - 10 cm ve daha büyük çaplõ izole edilmiş ve alttan destekli 300 C veya üstünde çalõşan borularõn destek yerlerinde, izolasyonun ezilmemesi için 10 cm yüksekliğinde T pabuçlarõ kullanõlmalõdõr. - Sõcaklõk değişimlerine ve titreşimlere bağlõ olarak sõk sõk yer hareketleri oluyorsa, geniş çaplõ ve ince et kalõnlõklõ borularda aşõnma plakalarõ kul 1.1.4.6 - Boru hatlarõnõn döşenmesinde izolesiz veya izoleli olmalarõna göre aralarõnda bulunmasõ gereken en az mesafe Çizelge -2'de verilmiştir 4
5