GÜMÜLCINE TÜRK AGZIHDflKlE 1 ^^^^ ISBN: 978-960-98925-6-8 Gön^RJSEYlN
ISBN: 978-960-98925-6-8 BAKEŞ YAYINLARI 8 Kitabın Adı Gümülcine Türk Ağzındaki Batı Kaynaklı Kelimeler Yazar Gönül Hüseyin Aktaş Kapak Tasarım Musa Aktaş Düzenleme Pervin Hayrullah - Özcan Mehmet Birinci Basım BAKEŞ Mayıs 2012 Baskı Epikoinonia A.E. İletişim BAKEŞ - 1) P. Tsaldari 57 Xanthi 67100 Greece 2) K.Paleologou 3/3 Komotini 69100 Greece Tel/Fax: +30 25310 73784 E-mail: pekem@pekem.org
GÜMÜLCİNE TÜRK AĞZINDAKİ BATI KAYNAKLI KELİMELER (TESPİTLER) GÖNÜL AKTAŞ HÜSEYİN
İÇİNDEKİLER Sayfa no. ÖNSÖZ 7 ÖZET 10 SUMMARY 11 KISALTMALAR 12 1. GİRİŞ 13 1.1. Gümülcine'nin Coğrafi Konumu 13 1.2. Gümülcine Adının Kökeni 13 1.3. Gümülcine'nin Tarihi 13 1.4. Gümülcine'nin Nüfusu 15 1.5. Gümülcine Türk Ağzının Özellikleri 15 1.6. Gümülcine Türk Ağzı İle Türkiye Türkçesinin Mukayesesi 16 2. SÖZLÜK 20 3. DİZİN 185 3.1. Türkiye Türkçesi İle Gümülcine Türk Ağzında Ortak Kullanılan Batı Kaynaklı Kelimeler 185 3.2 Gümülcine Türk Ağzında Türkiye Türkçesindeki Kullanıma Göre Farklı Ses Özelliği Gösteren Batı Kaynaklı Kelimeler 257 3.3 Türkiye Türkçesinde Bulunmayıp Gümülcine Türk Ağzında Kullanılan Batı Kaynaklı Kelimeler 264 3.4 Türkiye Türkçesi ve Gümülcine Türk Ağzında Ortak Kullanılıp Anlamları Farklı Olan Batı Kaynaklı Kelimeler 267 4. BİBLİYOGRAFYA 268 5. ÖZGEÇMİŞ 270
7 ÖNSÖZ Gümülcine Türk ağzı, Yunanistan'ın kuzeydoğu bölgesinde konuşulan Batı Rumeli ağızlarından biridir. Türk dilinin sınıflandırılmasında, Türkiye Türkçesi'nin güneybatı grubunda yer almaktadır. Yunanca resmî adı Komotini olan Gümülcine'de bugün Türkler, nüfusun yaklaşık %55'ini oluşturmaktadır. 1361'de Gazi Evrenos Paşa'nın fethettiği Gümülcine; 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile Osmanlı hâkimiyetinden çıkıp Yunanistan sınırları içine dâhil olmuştur. Gümülcine Türk Ağzındaki Batı kaynaklı kelimeler üzerinde daha önce yapılmış bilimsel bir çalışma bulunmamaktır. Aslında bölgenin tarih ve edebiyatı üzerine bazı çalışmalar yapılmıştır. Özellikle son on beş yılda, başta edebiyat sahasında olmak üzere, Prof. Dr. Feyyaz Sağlam'ın katkıları yadsınamayacak kadar değerlidir. Aynı zamanda folklor ve etnografya derlemeleri yapılmış; her ne kadar bunlar konunun uzmanları tarafından değil de sadece bu konuda hevesli, farklı mesleklere mensup kişilerce gerçekleştirilmiş olsa da bugüne değin neşredilen bütün eserler bölge için son derece değerlidir. Gümülcine Türk ağzındaki Batı kaynaklı kelimelerin tespitinde bölgede yayımlanan gazete, dergi ve kitaplar tarafımdan titizlikle tarandı. Bilhassa taramış olduğum kitap, dergi ve gazetelerin son on ile yirmi yıl içinde yayımlanmış olmasına özen gösterdim. Sayıca daha az da olsa eski dergi ve gazetelerden de Batı kaynaklı kelimeleri tespit edip çalışmama dâhil ettim. Bu tespitlerin dışında sözlü derlemeler de yaptım. Bu sözlü derlemeyi yaparken her yaş ve meslek grubu kişiler ile sohbet ettim. Yirmi beş yaş ve altındaki gençlerin Batı kaynaklı kelimelere daha çok ağırlık verdiklerini, yirmi beş yaş ve üstü kişilerin Türkçe kelimeleri daha çok kullandıklarına şahit oldum. Dolayısıyla Gümülcine Türk ağzının Türkiye Türkçesi ile sıkı bir paralellik gösterdiğini söyleyebilirim. Günümüz Türkiye Türkçesinde kullanılan Batı kaynaklı kelimelerin özellikle İngilizcenin sıklığı, yoğunluğu günümüz Gümülcine Türk gençlerinin Batı kaynaklı kelimelerden özellikle Yunancanın gelişi güzel kullanışı arasında bir bağ görülür. Bu çalışma uzun ve zahmetli bir sürecin sonucunda ortaya çıktı.aynı zamanda 2010 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim dalında yapılan yüksek lisans tezi olan çalışmam Batı Trakya Azınlığı Kültür ve Eğitim Şirketi (BAKEŞ) tarafindan Batı Trakya Türk azınlığının kültür hayatına bir katkı amacıyla yayımlanmaktadır. Bu vesile ile BAKEŞ idaresine, çalışmamı kitap haline getirmesi ve kültür hayatımıza yaptığı bir çok hizmetten dolayı teşekkür ederim. Tez aşamasında ise danışmanlığını üstlenip, beni her aşamasında yüreklendiren ve yönlendiren değerli hocam Prof. Dr. Gülden Sağol Yüksekkaya'ya sonsuz şükranlarımı sunarım. Ayrıca konunun tespitinde yol gösteren değerli hocam Prof. Dr. Halil Ersoylu'ya da teşekkürü bir borç bilirim.
Yıldız Sarayı Kütüphanesinde çalışmamı sağlayan IRCICA Genel Müdürü Dr. Halit Eren'e, Gümülcine Türk Gençler Birliği eski başkanı Adnan Selim'e ve kütüphanesinde haftalarca çalışmamı sağlayan Gümülcine Türk Öğretmenler Birliği eski başkanı Sadık Salih'e, Gümülcine'nin Türk nüfusu ile ilgili bilgileri benimle paylaşan İbrahim Trakyalı'ya teşekkürlerimi sunarım. 8 Gönül Aktaş Hüseyin Gümülcine, 2012