HEINRICH HEINE (1797-1856) 13 Aralık 1797 günü Harry Heine ismiyle Düsseldorf ta doğdu. Gelmiş geçmiş en önemli ve etkili Alman edebiyatçıları arasında gösterilen Heine, günlük dili şiire sokmayı başararak, ayrıca gezi ve gazete yazılarını ilk defa sanatsal bir düzeye ulaştırarak Almanca dilini ciddi anlamda etkileyip geliştirdi. Görkemli Heine külliyatını, çeşitliliği nedeniyle, belli bir dönem veya akımla sınırlamak mümkün değildir. Romantizmden yola çıkmış olmakla birlikte bu akımı aşan isim olarak da görülmektedir. Eserlerinde ayrıca Vormärz döneminin devrimci fikirleri ile Aydınlanma ve realizm unsurlarına da rastlanılır. 17 Şubat 1856 da Paris te öldü. En önemli eserleri şunlardır: Die Harzreise (Harz Seyahati, 1826), Reisebilder (Seyahat Tabloları, 1826, 1827, 1830; Çev. Hayrünnisa ve Pertev N. Boratav, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2000), Buch der Lieder (Şarkılar Kitabı, 1827; Çev. Behçet Necatigil, YKY, İstanbul, 2016), Zur Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland (Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine, 1835), Die romantische Schule (Romantizm Okulu, 1835; Çev. Ö. Behiç Albayrak, YKY, İstanbul, 2015), Neue Gedichte (Yeni Şiirler, 1844), Deutschland: Ein Wintermärchen (Almanya: Bir Kış Masalı, 1844), Atta Troll: Ein Sommernachtstraum (Atta Troll: Bir Yaz Gecesi Rüyası, 1847), Romanzero (Romansero/Bimini, 1851; Çev. Serdar Dinçer, Favori Yay., Ankara, 2016), Vermischte Schriften (Seçme Yazılar, 1854).
Ayrıntı: 1081 Felsefe Dizisi: 12 Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine Heinrich Heine Kitabın Özgün Adı Zur Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland Dizi Editörü Güçlü Ateşoğlu Almanca Aslından Çeviren Semih Uçar Yayıma Hazırlayan Güçlü Ateşoğlu Son Okuma Selin Aktuyun Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Fotoğrafı Dea Picture Library / De Agostini Picture Library / Getty Images Turkey Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85-576 00 66 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım: Haziran 2017 Baskı Adedi 2000 ISBN 978-605-314-180-8 Sertifika No.: 10704 AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari
Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine Heinrich Heine
Felsefe Dizisi Felsefe Işığıyla Arayışlar Prof. Dr. Nejat Bozkurt Özgürlük Üzerine Bir Deneme Herbert Marcuse Felsefeye Davet 1 Veysel Atayman Kaygı Kavramı Yasemin Akış Mitostan Felsefeye H. Attilla Erdemli Frankfurt Okulu Eleştiri, Toplum ve Bilim Kurtul Gülenç Spinoza ile Karşılaşmalar Der.: Güçlü Ateşoğlu & Eylem Canaslan Hâlâ Hayalleri Olanlar İçin Felsefe Wolfram Eilenberger Akıllı Kişiler İçin Felsefe Rehberi Roger Scruton Spinoza nın Sevinci Nereden Geliyor? Reddedilemeyecek Bir Felsefi Teklif Çetin Balanuye İnsan Özgürlüğünün Özü Üzerine F.W.J. von Schelling
İçindekiler Sunuş...6 Kronoloji...12 Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine Önsöz...19 Birinci Kitap...21 İkinci Kitap...66 Üçüncü Kitap...109
Sunuş Her sözün kendi iç ritmi olmalı, her konuşmanın bir müziği. Kitapların yakıldığı yerde insanlar da yakılır denirken, ve tarih de şairi doğrularken, gelecek olan o tarihten önce sözün hem bir ritmi hem de zamana dokunuşu var. Naziler tarafından ilk yakılan kitaplardandı onunkiler ama, ondan öncesinde ve sonrasında lafzi olmayan söz onu ezeli-ebedi kıldı! Tinsel olan, dogmatik ve köhneleşmiş, eş deyişle cansız olmayandı ve cisimleşmeliydi. Ne salt dinî, ne salt felsefi, ne salt edebi ne de salt politik olan vardı. Çağı ve kadim geçmişi birlikte tutmak düşüncesi, kalamıyordu tek bir alanda ve dilde, ne de tek bir ülkede; kuşatıyordu tüm bu meyve veren mecraları, besliyordu tüm nehirleri... Heine, devrimler çağının tam ortasında doğmuş ve yaşamış bir sanatkâr ve düşünürdü: Protestan Devrimi, İngiliz ve Fransız devrimleri, 1830 ve 1848 devrimleri ve nihayetinde Paris Komünü (1871; sonuncusu vefatından sonra olsa da). Bu olgunun altı çizilmediğinde portre çok eksik kalır. Hocası Hegel gibi, modernliğin olumlu öğelerini düşüncesine katmakla birlikte, kapitalizmin insanlığın kanını emen, tinini körelten yanının da pekâlâ farkındadır. Almanya da hâkim din Hıristiyanlıktı ve Heine öncelikle bunun ne olduğunu, kendi içinde nasıl bir serüven yaşadığını, Roma Katolikliğinden Protestanlığa geçişi anlatır. Almanya da başını Martin Luther in çektiği büyük dinsel devrimden bahseder örneğin. Hıristiyanlık tarihi içindeki bu devrimin, Alman halkını, dilini, felsefesini ve genel anlamda insanlığı nasıl etkilediğini açıklar. Sonrasındaysa bu dinsel devrimden doğmuş, hatta Protestanlığın son sonucu olmaktan başka bir şey olmayan felsefi devrim i açıklar. Dinsel devrimden felsefi devrime giden yolun temel belirleyicisi özgürlüktür, özgürleşmedir. Şarkılar Kitabı nın bir bölümünün Türkçeye çevrildiği 1948 yılındaki kitabın arka kapak yazısında tam mânasıyla hür bir Alman gençliği yaratmak için edebî, siyasî, 6
Almanya'da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine inkılâpçı yazılar yazdı 1 cümlesinde eksik olan bir şey vardır: Heine, hürlüğü tüm insanlığa yakıştırmaktadır, tek bir millete ya da dine değil. Ne de olsa, Kozmopolitizmin ete kemiğe bürünmüş hali yim diyordu Romantizm Okulu nda. 2 Bu bağlamda, Heine nin Yahudilikten Hıristiyanlığa geçmesi, dönemin devletinin, Yahudilerin devlet dairelerinde memur, üniversitelerde de hoca olarak çalışmasını yasaklamasına, geneldeyse pek çok hakkı ellerinden almasına karşı bir hareket gibi gözükse de, aynı zamanda, kendi alaycı tabiriyle, Avrupa kültürüne giriş bileti anlamına da geliyordu. Heine nin yaşamındaki bu kesit, Bruno Bauer e karşı Marx ın polemik yazısı Yahudi Sorunu nu hatırlatıyor. Heine bizatihi kendi yaşamıyla, Marx ın vurguladığı şeyi, politik kurtuluşun ya da özgürleşmenin insani özgürleşmeyle ilişkisi ni cisimleştirmektedir. 3 Fransa daki yıllarında Marx, Heine, hümanist ilkenin Alman cisimleşmesidir 4 diyecektir. Heine nin 1831 den sonraki Fransa yılları için Behçet Necatigil, Fransızlarla Almanları fikir alanında birbirine bağlamak, karşılıklı bilgisizlik ve güvensizlikleri aradan kaldırmak azmindedir der çevirdiği Şarkılar Kitabı na yazdığı Sunuş yazısında. 5 Yer yer iki millet arasındaki rekabeti sarkastik tarzda hissettirse de ki yüzyılların mirasıdır bu rekabet, ortaklıklar, duygudaşlık, en önemlisi de duygu ve düşüncenin yaşamdaki birlikteliğidir öne çıkan. Ne dinle ne de milletle bölünebilen bir yaşamın bütünlüğü ve birliği hissiyatı... Bunlar gönüle seslenen şiirlerdir; okuyucuda yaşantı birlikleri yaşatır; yalnız bir millete özgü karakter ve kültürü değil, evrensel bir ruh yapısını vurgular. Kalbin koşmaları, ağıtlarıdır; esnek, yumuşak, saydam şarkılardır. Çağlar süresince âşık gönüllerin, yanan yüreklerin hicranlarını, korkularını; sonra da romantik çağın inançlarını, yalnızlık, terk edilmişlik ve ruh gerilimlerini veren şiirler. 6 1. Heinrich Heine, Şarkılar Kitabı, Çev. Vasfi Mahir Kocatürk, Edebiyat Yay., Ankara, 1948. 2. Heinrich Heine, Romantizm Okulu, Çev. Ö. Behiç Albayrak, YKY, İstanbul, 2015, s. 15. 3. Karl Marx, Yahudi Sorunu, Hayal/et: Seçme Yazılar, (Der.) David McLellan, (Ed.) Güçlü Ateşoğlu, Ayrıntı Yay., İstanbul, 2017, s. 70-93. 4. Serdar Dinçer, Önsöz, Romansero/Bimini, Çev. Serdar Dinçer, Favori Yay., Ankara, 2016, s. 26. 5. Heinrich Heine, Şarkılar Kitabı, Çev. Behçet Necatigil, Adam Yay., İstanbul, 1982, s. 8. 6. A.g.e., s. 9. 7
Heinrich Heine Aynı azim ve kıyaslama, Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine de de görülür. Tatlı dilli rekabet, insanlık idesini yakalamayı amaçlama ve bu ideye düşünceyi yaklaştırma çabasının tezahürüdür âdeta: Bir keresinde Fransız Devrimi ni Alman felsefesiyle kıyaslarken ciddi değil, daha çok şakayla söylenmişti bu Fichte yi Napoléon la karşılaştırmıştım. Fakat gerçekten de burada önemli benzerlikler vardır. Kantçılar terörist karakterdeki yıkım eserlerini tamamladıktan sonra Fichte belirir, tıpkı, Konvansiyon aynı şekilde bir saf akıl eleştirisiyle bütün geçmişi yıktıktan sonra Napoléon un belirmesi gibi. Napoléon ile Fichte, içerisinde düşünce ve eylemin bir olduğu büyük ve amansız Beni temsil ederler. Ve ikisinin de inşa etmeyi bildiği devasa binalar, devasa bir iradenin göstergesidir. Ne var ki bu iradenin sınırsızlığından dolayı binalar hemen çöker ve Bilim Öğretisi, tıpkı imparatorluk gibi, ortaya çıktığı hızda dağılıp yok olur. Heine Almanya da din ve felsefenin tarihini anlatmaz bize sadece, ondaki şimdiyi devindiren ritmi verir, olgusal olana eşlik eden, herkesin görmediği şarkıyı okur. Ortaçağ geleneğinden gelen şiir-şarkı formunu bize aşırı romantikleştirmeden, düşünceyi ve hicvi katarak duyumsatır. Sadece filozoflar, Spinoza, Leibniz, Kant, Fichte, Schelling, Hegel ya da Luther gibi din adamları yer almaz metinde, şairler, yazarlar, politikacılar, büyücüler, peygamberler, Tanrılar da mevcuttur. Sanki hepsi bir arada ve şimdi var oluyormuş hissini verir Heine. Fragmenter olmayan bir dünyayı ve onun tarihini şiirsel bir biçimde okur kulağımıza... Hıristiyanlığın nihai kaderi, ona hâlâ ihtiyacımız olup olmadığına bağlı derken sarsar insanı! Hıristiyanlığın tini midir aslolan, yoksa onu aşan, ütopyacı sosyalizme açılan bir pencere mi, veyahut her ikisi de mi? İlerlemeye olan inancı tüm bunlardan beslenen bir devrimci düşünür kılar onu; her türden dogmatikliği ve önyargıyı karşısına alır, küçük burjuva karakterinin her daim düşmeye eğilimli olduğu çukuru görür. Elbisenin her yerinden dikişler patladı. Özellikle edep bölgesi, yani İlk Günah bütün çıplaklığıyla ortaya serildi. Mantıklı hiçbir incir yaprağının bu konuda faydası dokunmadı derken hem güldürür hem de satır aralarını merak ettirir. Eşsiz üslûbunu ve bizim Heine yi alımlayışımızı Necatigil harikulade ifade eder: 8
Almanya'da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine Heine bu şiirlerdeki gücünü halk lirizminin duru kaynağından alıyor, onları Alman halk şiir, masal ve efsanelerinin özsuyuyla besliyordu. Sevilmelerinin bir nedeni de hem insanlığa, hem de doğdukları toprağa kuvvetle bağlı oluşlarıdır. Heine yi o şehirden ötekine çeken büyüde, güçte, bizim saz şairlerimizde olduğu gibi, mutsuz aşklara, gurbet acılarına, çağıyla çatışma halinde oluşlara benzerlikler bulmamak imkânsızdır... Heine nin dünyasına girmekte zorluk çekmeyişimiz, bu şiirlerdeki ruh ve edanın biraz da kendi saz şairlerimizin koşma, türkü ve destanlarındaki ruh ve edaya yakın oluşundan ileri geliyor. 7 Şiirlerine eşlik eden aynı gücü, hem Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine de hem de Romantizm Okulu nda bulmamak imkânsız. Romantizm ile realizmin Heine nin eserlerinde buluşmuş olması, onu sıradan ve gündelik olan bilgi ile felsefi bilgi arasındaki yarığı kapatmaya itmiş olması muhtemelden ötedir. Popüler felsefe ile teorik felsefe arasında ayrım yapan ve her iki alanda da eserler veren Fransız ve Alman düşünürlerin çağında yaşamıştır Heine. Bu ikisi arasında salınım yapmak ustalığa mahsustur ve her dilde bize bizi anlatır. İngilizce edisyonun editörü Terry Pinkard, Heine nin, bir anlamda, Hegel ile Nietzsche arasındaki orta yolda olduğu nu söyler. 8 Ona göre Heine, Hegel gibi, tarihsel devinimin fenomenoloji siyle, tarihte tinin hakiki hareket iyle ilgilendi; bu yüzden de, tarihin toplumsal-bilimsel bir çeşit yasasının keşfiyle değil, tarihsel olayların anlamıyla alakadar oldu. 9 Hegel in Berlin deki tarih felsefesi derslerine katılan Heine, Hegel in tarihsel devinimin mahiyetine ilişkin yorumunun bir benzerini bu eserde de ortaya koyar. Bu yüzden, yakın bir okumanın sonucunda, Hegelci tini Heine de görmek şaşırtıcı olmayacaktır. Heine, ezeli-ebedi bir yabancılaşma türünde var olan modern kendiliğe/benliğe dair Hegelci dersleri özümsemiştir. 10 Bunun modernizmle ilişkisi belki de kendisine ironik, alaycı, satirik bir dil tutturmasına ve Nietzsche ye yakınlaşmasına sebebiyet verir. Nietzsche nin aşağıdaki sözleri bu saptamayı doğrular nitelikte değil midir? 7. A.g.e., s. 10. 8. Terry Pinkard, Introduction, On the History of Religion and Philosophy in Germany, İng. Çev. Howard Pollack-Milgate, (Ed.) Terry Pinkard, Cambridge University Press, Cambridge, 2007, s. xxvii. 9. A.g.e., s. xvi. 10. A.g.e., s. xxx. 9
Heinrich Heine Lirik ozan üstüne en yüksek kavramı Heinrich Heine verdi bana. Öylesine tatlı, öylesine tutkulu bir musikiyi binyıllar arasında boşuna arıyorum. O tanrısal hayınlık vardı onda; yetkinliği bunsuz düşünemem ben, insanlara, ırklara değer biçmek için tanrıyla satir i zorunlu olarak bir arada düşünüyorlar mı, ona bakarım Ya Heine nin Almanca yı kullanışı! Bir gün Heine yle benim Alman dilinin rakipsiz ilk sanatçıları olduğumuzu, öbür Almancıkların yaptıklarını fersah fersah aştığımızı söyleyecekler. 11 Alman otoriteleri tarafından yaşıyorken men edilen eserleri üzerine Bismarck yine de şu sözleri etmiştir: Heine nin bir şair olduğunu, isminin ancak Goethe nin yanı sıra anılabileceğini, şiirinin katıksız bir Alman şiiri olduğunu, bu beyler nasıl unutabilirler! 12 Düzyazıdaki şiirsellikten o kadar bahsettikten sonra, ismi Goethe ve Schiller den sonra gelen bu eşsiz şahsiyetin bir şiirini paylaşmanın doğru olacağını hissediyorum: Siyah setreler, ipekli çoraplar, Beyaz, kibar kolluklar, Nazik konuşmalar, kucaklaşmalar... Ama ne olurdu biraz da kalpleri olsaydı! Göğüslerinde kalpleri, kalplerinin içinde de sevgi, sıcak bir sevgi olsaydı... onların yalancı aşk acılarından bahseden dilleri beni kahrediyor. Ben dağlara çıkmak istiyorum: İyi kalpli insanların barındıran kulübelerin bulunduğu, insan göğsünün serbestçe nefes aldığı, hür rüzgârların estiği dağlara... Ben dağlara çıkmak istiyorum: Koyu çamların boy gösterdiği, derelerin çağladığı, kuşların öttüğü, mağrur bulutların kovalaştığı dağlara... 11. Friedrich Nietzsche, Ecce Homo (Kişi Nasıl Kendisi Olur), Çev. Can Alkor, Say Yay., İstanbul, 1996, s. 41. 12. Heinrich Heine, Şarkılar Kitabı, s. 9. 10
Almanya'da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine Hoşça kalın ey cilalı, parlak salonlar, ve onlar kadar dümdüz baylar, dümdüz [kadınlar]! Ben dağlara çıkmak, yükseklerden sizlere bakıp gülmek istiyorum. 13 Heine nin, Türkçeye ilk olarak 1945 yılında Seyahat Tabloları çevrildi; bunu Floransa Geceleri (1947) ve Şarkılar Kitabı nın bir bölümünün çevirisi (1948) izledi (tamamı 1972 de yayımlandı). Seçilmiş Mektuplar ı 1983 te, Romantizm Okulu 2015 te, Romansero/ Bimini ise 2016 yılında yayımlandı. Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine nin ülkemiz kültür hayatına çok önemli bir katkısının olacağını, yeni ufuklar açacağını düşünüyorum. Bu şiirsel metni aynı şiirsellikle Türkçeye çeviren Sevgili Semih Uçar ı hem kutluyor hem de ülkemiz insanları için kendisine teşekkür ediyorum. Okuyucuların bu önemli şairin şiir tadındaki şaheseriyle muhabbetinin sonsuz olacağını ümit ediyorum. Güçlü Ateşoğlu Altunizâde / Haziran 2017 13. Heinrich Heine, Seyahat Tabloları, Çev. Hayrünnisa ve Pertev N. Boratav, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1945, s. 3. 11
Kronoloji 1797 13 Aralık: Harry Heine, kumaş tüccarı olan Samson Heine ve Elizabeth van Geldern Heine nin çocukları olarak Düsseldorf da doğar. 1807-1814 (Katolik rahipler tarafından yönetilen) Düsseldorf Lisesi ne kaydolur. Mezun olmadan 1814 te liseden ayrılır ve bir ticaret okuluna kaydolur. 1815 Frankfurt ta banker Rindskopf un çıraklığını yapar. 1816 Hayat boyu, daha çok da inişli-çıkışlı bir ilişkiye sahip olduğu, son derece varlıklı amcası Salomon Heine nin bankası olan Heckscher and Co. için çalışacağı Hamburg a gönderilir. 1817 İlk şiirini (mahlas bir isim altında) yayımlar. 1818-1819 Salomon Heine ona, Hamburg da tüccar olarak çoğunlukla kumaş işiyle meşgul olacağı bir iş (Harry Heine and Co.) kurar; Heine nin ilgisizliği ve baştan savma yönetimi nedeniyle şirket çabucak iflas eder ve Salomon Heine de aynı çabuklukla şirketi tasfiye eder. 1819 Düsseldorf a geri döner; amcası ona Bonn daki hukuk eğitimi için üç yıl finansal destek sağlayacağına söz verir, bu destek iki yıl daha uzar. 1819-1820 Bonn daki hukuk eğitiminde, hukuk çalışmalarına ilgisiz, August Wilhelm Schlegel in edebiyat üzerine derslerine katılır ve hem Schlegel in kendisinden hem de onun edebiyat üzerine düşüncelerinden etkilenir. Schegel Heine yi bir anlamda himayesine alır. Heine, ilk trajedisi Almonsor 12
Almanya'da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine üzerinde çalışmaya başlar ve en ünlü dizelerinden biri ortaya çıkar: Bu sadece bir başlangıç, kitapları yaktıkları yerde, sonunda insanları da yakarlar. 1820-1821 Kış yarıyılında Göttingen e giderek hukuk çalışmalarına devam eder. Ocak 1821 de düello yapmak nedeniyle cezalandırılarak Göttingen den yarım yıl uzaklaştırılır. 1821 Nisan ayında üniversiteye giriş yapmak için Berlin e gider. Karl ve Rahel Varnhagen tarafından yönetilen salonda çokça vakit geçirmek suretiyle şehrin en iyi salonlarına çabucak dahil olur. Hegel in derslerine katılır ve arkadaşı olur. Berlin sahnesinin önde gelen yazın şahsiyetleriyle ahbaplık kurar. Trajedisinin kısımları olan Almonsor yayımlanır. Bir şiir derlemesi de çıkar. Eduard Gans ın başkanlık ettiği, Yahudilik Kültürü ve Bilimsel Çalışma Derneği nin bir üyesi olur. Polonya ya yolculuk eder ve 1823 te, yolculuk eseri olan Polonya Üzerine yayımlanır. 1822 Berlin den Mektuplar ı yayımlar. 1823 Berlin deki eğitimini tamamlar ve Almanya içinde seyahate çıkar. Bir Heinrich Heine derlemesi olan Lirik Bir İntermezzo İçeren Trajediler yayımlanır. Almonsor baştan sona başarılı olmasa da, Hamburg da sahnelenir. 1824 Ocakta yeniden Göttingen e kaydolur; Berlin e geri döner ve Harz Dağı na bir yürüyüş gezisi yapar. 1826 da yayımlanışından sonra ona geniş bir izleyici kitlesi kazandıracak ve şöhretini artıracak olan Die Harzreise yi (Harz Seyahati) yazar. 1825 Heine, onun Avrupa kültürüne giriş bileti olduğunu iddia ederek, alaycı bir şekilde Protestan Hıristiyanlığa geçer; bir Hıristiyan ismi edinir ve Harry Heine, Heinrich Heine olur (Tam olarak Christian Johann Heinrich Heine). Temmuz da hukuk eğitimini tamamlar ve hukukta doktora derecesiyle mezun olur. 1826 Başarılı bir Seyahat Tabloları serisinin ilk bölümü olan ve onun edebi itibarını fazlasıyla artıran Reisebilder i (Seyahat Tabloları) yayımlar. 13
Heinrich Heine 1827 Seyahat Tabloları nın ikinci kısmını yayımlanır. Heine, onun en ünlü ve en başarılı şiir derlemesi olacak olan Buch der Lieder i (Şarkılar Kitabı) yayımlar. İngiltere ye gider. Dönüşte Almanya çevresinde yolculuklar yaparak, yazın ve politika camiasından çok değerli ahbaplıklar kurar. 1828 İtalya ya gider. Aralıkta babası Samson Heine vefat eder. Heine, Salomon Heine nin babasının uzun süreli hastalığı sırasında taşındığı, annesi ve babasının yanına Hamburg a döner. 1829 Berlin e taşınır ve kısa bir süre sonra (Berlin in hemen dışında) Postdam da bir konak edinir. 1830 Seyahat Tabloları nın üçüncü bölümü yayımlanır. 1831 Almanya daki istihdam olanaklarının yoksunluğu (Heine nin Protestan Hıristiyanlığa geçişiyle çözmüş olduğunu düşündüğü sorun) cesaretini kırınca, Paris e taşınır; Mayıs ayında oraya varır. Heine çeşitli Alman gazete ve mecmuaları için Paris muhabiri haline gelir. Bahsi geçen zamanlarda Paris te pek çok ileri gelen (aralarında Balzac, Berlioz, Chopin, Dumas, Victor Hugo, Liszt ve George Sand ın olduğu) sanatçı ve entelektüelle ahbaplık kurar. 1832 Hamburg daki Allgemeine Zeitung da, Fransa daki Koşullar ı (Französische Zustände) yayımlar. Avusturya da Metternich, yayımı durdurmak için müdahalede bulunur. Prusya da kitap versiyonu çıkar, ancak oradaki otoriteler tarafından çabucak yasaklanır. 1832 Etat actuel de la littérature en Allemagne. De l Allemagne depui Madame de Staël i, Paris teki L Europe littéraire Dergisi nde yayımlar. Bu, övgüye değer görülecek olan Romantizm Okulu nun ilk versiyonudur. Diğer şiirleri ve nesir eserleri de takdir ediliyor görünür. 1834 Daima Mathilde diye seslendiği, ileride eşi olacak olan Crescence Eugénie Mirat ile tanışır. 1835 Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine yi yazar ve yayımlar; aynı zamanda Romantizm Oku- 14
Almanya da Din ve Felsefenin Tarihi Üzerine lu (ki yayımlanma tarihi olarak 1836 verilir) da yayımlanır. Aralıkta Prusyalılar, Heine nin eserlerinin tümünün basılmasını yasakladılar. Peşinden Alman Bundesversammlung, bir haftadan biraz fazla bir zamanda, içinde Heine nin de bulunduğu Genç Almanya (Junge Deutschland) olarak bilinen bir grubun tüm yazıları üzerine bir yasak getirir. 1836 Fransız Hükümeti Heine ye resmen politik göçmen statüsü verir ve maaş bağlar. Heine sarılık hastalığına yakalanır. 1837 Heine okumayı zorlaştıran göz rahatsızlığından mustariptir. Yeni nesir eserler çıkar, aynı zamanda övgüler de. 1838-1840 Çeşitli nesir eserler ve yeni şiirler yayımlar. Heine nin edebi itibarı artar. 1841 Heine, daha sonra ondan kendi çalışmaları için ki bunlar Der Fligende Holländer, Tannhäuser ve Götterdämmerung u içeren Wagner in operalarını oluşturacak pek çok fikir ödünç alacak olan Richard Wagner ile tanışır. Heine Mathilde ile evlenir. Liberal Yahudi bir entelektüel olan Ludwig Börne hakkındaki tartışmalı makalesi nedeniyle Heine, Frankfurtlu bir işadamı olan (Solomon Strauß) ile bir düelloya girer ve kalçasından yaralanır. 1843 Uzun satirik şiiri Atta Troll çıkar ( Atta Troll un kitap hali 1847 de yayımlanacaktır). Paris te Karl Marx ile ahbaplık kurar. 1844 Almanya üzerine satirik şiiri Almanya: Bir Kış Masalı nı yayımlar. Yeni bir şiir kitabı, Yeni Şiirler (Neue Gedichte) çıkar. Heine, Alman-Fransız Yıllıkları nda (Deutsch- Französischen Jahrbüchern) Karl Marx ve Arnold Ruge ile birlikte çalışır. Aralıkta Salomon Heine vefat eder. Heine, amcasının büyük servetinin çok küçük bir kısmını alması için gerekenler konusunda Salomon Heine nin oğullarıyla ihtilafa düşer; ancak eserlerinde herhangi bir aile üyesinden asla bahsetmeyeceği şartıyla Heine ye payını vermeyi kabul ederler. 15
Heinrich Heine 1845 Sağlığı gittikçe artarak kötüleşir. 1846 Friedrich Engels Paris te Heine yi ziyaret eder. 1847 Atta Troll: Bir Yaz Gecesi Rüyası kitap halinde yayımlanır. 1848 Louvre Müzesi ni ziyareti sırasında fenalaşır. Hareket edemeyen Heine, bundan sonra yatak zindanı olarak nitelendirdiği yatağına mahkûm olur. 1850 Hatıralar ı yazar. 1851 Poetik ününün üçüncü bölümü olarak nitelendirdiği, Romanzero yayımlanır. 1854 Seçme Yazılar (Vermischte Schriften) yayımlanır. 1855 (Heine nin Mouche diye seslendiği) Elise Krinitz, Heine ye sesli bir şekilde [kitap] okuyarak dostu ve yardımcısı haline gelir (Heine nin karısı Mathilda Almanca konuşmayı hiçbir zaman öğrenmedi). 1856 Heine 17 Şubat ta Paris te vefat eder ve Montmartre Mezarlığı na gömülür. 16