7. ÜNİTE IŞIKLI REKLAM TESİSATLARI KONULAR 1. Sabit Işıklı Reklam Tesisleri 2. Haraketli Reklam Tesisleri 3. Pleksiglaslı Reklam Tesisleri 4. Neon Lambalı Reklam Tesisi
Giriş Reklâmın Özellikleri Reklâmın Tanımı ve Tarihçesi Bir işletmenin, kurumun ya da bir hizmetin tanıtımı ve pazarlanması amacıyla kullanılan reklâm, farklı şekillerde tanımlanabilir. En genel tanımlama ile reklâm; Tüketicilerin veya alıcıların, bir malı, markayı, hizmeti veya kurumu tercih etmesini sağlamak amacıyla göze, kulağa hitap eden mesajların hazırlanması ve bu mesajların ücretli olarak reklâm araçları ile iletilmesidir. Sözlü reklâm, insanların neredeyse ilk sözlü iletişim sürecinin başladığı dönemden beri süregelmektedir. Yazılı reklâmın başlangıcı ise, kesin olarak bilinmemekle beraber 3000 yıl önce bir papirusa yazıldığı sanılan bir çeşit duyuru olarak kabul edilmektedir. Reklâmın başlangıcının çok eskilere dayanmasına rağmen, modern reklâmcılığın ortaya çıkışı, günlük gazete ve dergilerin ucuz olarak üretilmeye başladığı 19. yüzyılın ilk yarısında görülür. Radyonun ve sonrasında televizyonun kullanılmaya ve yaygınlaşmaya başlaması 20. yüzyılda reklâmın önemini daha da arttırmıştır. Resim 7.1: Bir kurum kimliği çalışması 173
Reklâmın İşlevleri Reklâmın başlıca işlevleri; Satışları ve talebi arttırmak, Aracı sayısını arttırmak, Marka bağımlılığı yaratmak, Yeni mal ve hizmetlerin tanıtımını yapmak, İşletmenin tanınmışlık ve itibarını arttırmak, Satışları ve piyasa payını arttırmak, Müşteri memnuniyetini arttırmaktır. Reklâm ve Tanıtım Faaliyetleriyle İlgili Kararlar: Reklâm ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili kararların önceden alınarak bir takım stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir. Tanıtımı ve reklâmı yapılacak ürünlerle ilgili uygun zamanı belirlemek, Tanıtım ve reklâmın kimler tarafından yapılacağına karar vermek, Reklâmın kimler için yapılacağına karar vermek (hedef kitleyi belirlemek), Reklâm ve tanıtıma ayrılacak bütçeyi belirlemek, Reklâm ve tanıtım faaliyetlerinin ne zaman ve hangi yöntemlerle etkinliğininölçüleceğine karar vermektir. Reklâmın Yapılacağı Hedef Kitlenin Özellikleri Reklâm; belirlenen bir hedef kitlenin özelliklerine göre şekillendirilmelidir. Kitlenin özellikleri ve bu özelliklerin dikkate alınarak bir planlamanın yapılması reklâm ve tanıtımın başarısını arttırmada önemli rol oynar. Kitle özelliklerinin belirlenmesinde aşağıdaki kriterler doğru tespit edilmelidir. Cinsiyet Yaş grubu Eğitim düzeyi Meslek Gelir grubu Sosyal sınıf Medeni hal (evli-bekâr) Aile bireyleri Bulunulan bölge ve yer Reklâm faaliyetlerinin hedef kitleye ulaştırılmasında hedef kitlenin özellikleri 174
kadar, mesajın hedef kitleye nasıl verildiği de büyük önem taşır. Bu nedenle reklâm; ister kulağa, ister göze, isterse de her iki duyu organına hitap etsin, gönderici(reklâmı veren) ile o mesajı alan hedef kitle arasında gerçekleşen bir iletişim sürecidir. Reklâm Türleri: Her reklâm beş amaca hizmet eder. Bunlar; Dikkat çekme, İlgi uyandırma, İstek yaratma, Güdüleme(motive etme) ve ikna etme, Ürün ya da hizmetin nasıl ve nereden sağlanabileceği konusunda bilgi vermedir. Yapılacak reklâmın amacı; hedeflediği kitleyi etkilemek ve güdülemektir. Bir reklâmın türü ne olursa olsun, araştırma ilk evredir. Yukarıda verilen maddeler araştırma aşamasında belirleyici kriterlerdir. Reklâm sürecinde kullanacağınız materyalleri dikkat çekici özellikte, ilgi ve istek uyandıracak nitelikte, kitleyi motive edecek türde, hizmeti ya da ürünü nasıl sağlayacağı konusunda bilgilendirecek şekilde tasarlamalısınız. Resim 7.2: Bir dergi reklâmı çalışması 7.1. Sabit Işıklı Reklam Tesisleri 7.1.1. Pano ve Reklam Aydınlatması 7.1.1.1. Reklâm ve Tanıtım Pano Aydınlatma Sistemleri Reklâm ve tanıtım pano aydınlatma sistemleri üç şekilde olmaktadır. Bunlar; floresan tip, projektör tip ve neon lamba sistemidir. 175
Floresan Tip Sistemi: Cam tüp içerisindeki cıva buharı, ateşlemeden sonra mor ötesi ışınlar yayar (Resim 7.2). Bu ışınlar, camın iç tarafındaki floresan tarafından görülerek ışığa dönüştürürler. Resim 7.2: Reklam panosunun montajı Resim 7.3 Floresan tip sistem reklam aydınlatmasında bağlantıların yapılması Reklam panolarında floresan tip sistemde,1 m uzunluğa 3 adet 40 w lık flüoresan lamba yerleştirilmesi uygun olur. Resim 7.3 te flüoresan tip sistem reklam aydınlatmasında bağlantıları gösterilmektedir. Floresan tip reklâm aydınlatmasının özellikleri: Flüoresan tip aydınlatma sisteminde maliyet ucuzdur. Bakımları kolaydır. Uzun ömürlüdür. Enerji sarfiyatı azdır. Çevreye ışık kirliliği yapmaz. Resim 7.4 te floresan lamba ile yapılmış reklam aydınlatması gösterilmektedir. 176
Projektör Tip Sistemi Resim 7.4: Floresan lamba ile yapılmış reklam aydınlatılması Projektör tip sistem reklâm aydınlatmasının özellikleri: Projektör tip aydınlatma sisteminde maliyet pahalıdır. Bakımları kolaydır. Uzun ömürlüdür. Enerji sarfiyatı fazladır. Çevreye ışık kirliliği yapar. Reklâm panoları ve bina dış cepheleri mümkün olduğunca yukarıdan aşağıya doğru aydınlatılmalıdır. Şekil 7.1 te projektör ile yapılan aydınlatma şekleri gösterilmektedir. Şekil 7.1: Projektör tip sistemi ile yapılan doğru aydınlatma şekli 177
7.2. Haraketli Reklam Tesisleri Reklamcılığın en eski araçlarından biri olan ve küçük bir esnafın dükkanının üzerine adını yazan tabela koyup gelip geçenin dükkanına gelmesini sağlaması gibi bir süreçle başlayan açık hava reklamcılığı; bugün gelişmiş ülkelerde gördüğümüz büyük boy duvar panoları, gökdelenlerin üzerinde yükselen ışıklı dönen kürelere kadar gelişen teknolojiye paralel olarak hızla gelişmiştir. Açıkhava reklamları, ürün ya da hizmet tanıtımında geniş insan kitlelerine ulaşabilme özelliğine sahip, etkin bir tanıtım yelpazesi anlamına gelmektedir. Gerek kullanım alanları ve tipleri açısından, gerekse malzeme çeşitliliği bakımından zengin bir portföye sahiptir. Açıkhava reklamları, kâğıt üzerine baskı ile hazırlanmış reklamların dışında; kimi zaman büyük balonlarla, kimi zaman uçakların arkasında dalgalanan bayraklarla, kimi zaman da gökyüzüne dumanla yazılan yazılarla iletilen ticari mesajlardır. Ürüne olan talebi dolaylı veya dolaysız yoldan arttırmak, izleyiciye bazı şeyleri hatırlatmak, ürünle ilgili yeni gelişmeleri haber vermek veya diğer ürünlerle karşılaştırma yapmak gibi ticari amaçlarla kullanıldığı gibi, halka, özel yerel bölgelerde, bazı sosyal mesajları iletmek için de açık hava reklamcılığı tercih edilmektedir.açıkhava reklamcılığı, akılda kalıcılığı kolaylaştıran, zihinleri ürün ya da hizmet konusunda sıcak tutabilen bir teknoloji olma yolunda hızla ilerlemektedir. Açıkhava reklamcılığı reklam verenlere pek çok avantaj sağlayan destekleyici bir mecra olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu avantajlar arasında; Hemen hemen her yerde büyük kitlelere kolayca ulaşabilmesi, Diğer mecralara oranla daha ucuz olması, (Örneğin 100$ maliyeti olan bir reklam tahminen 40 gazete okuruna, 24 TV seyircisine, 305 radyo dinleyenine ve 1136 açık hava reklamı gören kişiye ulaştırılmaktadır.), Farklı yerlerde, farklı büyüklüklerdeki reklamların kolayca yerleştirilebilmesi ile yol kenarlarına, dağlara, yüksek tepelere, köprülere yerleştirilebilen açık hava reklamlarının adeta dış mekânları tamamlayıcı birer aksesuar görünümünde hedef kitlelere ulaşmada kolaylık sağlaması, Açıkhava reklamcılığının gider ve içerik bakımından çok esnek bir yapıya sahip olması, reklam verenlerin bütçesine göre birçok farklı açık hava reklam türünden, istediği ebatlarda, istediği sayılarda satın alabilmesi veya kiralayabilmesi, Pazarı, bir günde, toplam hedef kitlenin tümüyle kuşatabilmenin mümkün olması, (Bir araştırmaya göre, 30 günlük bir sürede 100 adet tabela, ortalama bir pazardaki her 10 kişiden 9 tanesinin gözüne çarpmaktadır. Bu süre içerisinde reklam mesajı bu sayının 31 katı kadar olası alıcıya ulaşabilmektedir.), yer almaktadır. 178
7.2.1 Açık hava Reklamcılığında Kullanılan Ürünler Açıkhava reklamcılığı adından da anlaşılacağı üzere kapalı mekânlar dışındaki yerlerde yapılmaktadır. İlk olarak Mısırlılar tarafından kullanıldığı tahmin edilen açık hava reklamları günümüzde çok çeşitli ve gelişmiş ürünler sayesinde reklam verene pek çok seçenek sunmaktadır. Açıkhava Reklamcıları Derneği nin sınıflandırması çerçevesinde açık hava reklamcılığında kullanılan ürünler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Billboard, bigboard, Üç Boyutlu Reklamlar Gölge, tente mega board A tabelalar Bina giydirme uygulamaları Hareketli ve yanıp sönebilen reklamlar Akaryakıt istasyonları Bunting sign Işıklı panolar, levhalar, tabelalar ATM kabini reklam İsim, unvan Cam grafikleri uygulamaları panoları Banner Çatı reklamları Kabinli reklam panoları Bayrak, flama Çatı üstü reklam panoları Kanopi alın reklamları Benzin istasyonları Çok yüzlü panolar Kiosk Bez, PVC afiş Duvar/Alın reklamları Köpük reklamlar Kule reklamları Kutu harfler LED ekranlı raklamlar Meslek ve/veya isim levhası/ Otobüs durağı Neon reklamlar tabelası reklamları Pencere reklamları Pilon, totem, highrise Poster panel Raket/CLP Sağır duvar cephe reklamları Sandwich board sign Stand, display, P.O.P. Şehir mobilyaları reklamları Taşıt giydirme uygulamaları V tabela Vinil reklamlar Yer grafikleri Yere monte reklam panoları Yönlendirme ponosu/ Zeplin ve balon levhası/tabelası reklamları Tablo 7.1: Açıkhava Reklamcılığında Kullanılan Ürünler Açıkhava reklamcılığında kullanılabilecek yaklaşık 50 ünite mevcut olmasına rağmen ülkemizde en çok billboard, megalight, CLP, raket, totem vb. gibi ünitelerin kullanıldığı görülmektedir. 179
7.2.1.2. Billboard Billboardlar; demir ve alüminyumdan imal edilen, araç ve yaya trafiğinin yoğun olduğu yollar ya da kavşaklara konumlandırılan ve yaygın olarak kullanılan açık hava reklam araçlarıdır. Billboardlar açık hava reklam sektörünün en eski vitrinlerindendir. Afiş baskıları ofset tekniğiyle ve paftalı basılmaktadır. Görselin vitrine uygulanması kostik veya su bazlı yapıştırma usulüyle gerçekleştirilmektedir. Klasik billboard ebadı 350x200 cm dir. Işıklı billboard ebadı ise 320x220 cm dir. Klasik billboard afişleri 6 ya da 10 parçalı, ışıklı billboard afişleri ise 4 parçalıdır. Resim 7.5:Billboard Örneği 7.2.1.3. Megalight Kentlerde önemli, görüşün açık olduğu noktalara konan megalightlar ise, hedef kitleye ulaşmayı sağlarken kurumsal imajı üst noktalara taşımaktadır. Megalightlar kent dokusu ile uyumlu görüntüsü sayesinde gece ve gündüz mesajları taşıyabilen modern reklam alanlarıdır. Bu araçlar billboardların büyütülmesi, ışıklandırılması, değişik kasalarla çerçevelendirilmesi neticesinde belli standartları olmayan büyük, yerden oldukça yüksek, sabit, ışıklı reklam araçlarının ortaya çıkmasına yol açmıştır. 180
7.2.1.4. 3Yönlü Totem Resim 7.6:Megalight Örneği 3 yönlü totem özel olarak seçilen noktalara yerleştirilen ve 6 ay-1 yıl gibi sürelerle kullanılabilen büyük ölçekli panolardır. 3 Yönlü totem belki de tüm açık hava elemanlarının en devasa boyutta olanıdır. Standart bir totemin, bir yüzü 4.2m x 14,5 m olan 3 reklam panosunun birleşmesiyle oluşmaktadır. Yerden yüksekliği 18 m dir. Resim 7. 7: 3 Yönlü Totem Örneği 181
2. SINIF ELEKTRİK TESİSATÇILIĞI Resim 7.8:CLP Örneği Raket/CLP: Raket ya da CLP, bireyin satın alma kararını doğrudan etkileyecek, bilgilendirme ve talep oluşturma amacıyla düzenlenen reklam faaliyetlerinin en kestirme yollarından biridir. Billboardlardan daha küçük reklam alanına sahip, üçüncü şahısların reklam ve tanıtım alanları için çoğunlukla kaldırım vb. yerler üzerinde oluşturulmuş kısa ayaklı reklam ve tanıtım üniteleridir. Resim 7.9:Otobüs Durağı Reklam Örneği 182
7.10:Vinil Afiş Örneği Otobüs durakları: İnsanların yoğun olarak bulunduğu ve azımsanmayacak zamanlar harcadıkları otobüs duraklarında bulunan paneller üzerinde teşhir edilen, muhtelif baskı teknikleri kullanılarak oluşturulan, şekil ve boyut olarak raketlere benzerlik gösteren bir üründür. Her iki tarafında da bir poster yüzü bulunmaktadır. Resim 7.11 Silindir Reklam Kulesi Örneği Vinil afişler: Sağır bina cepheleri ile metruk ve inşaat halindeki binaların üzerine uygulanan perdelerdir. Vinil afişler, diğer reklam ünitelerine göre daha sık değiştirilebilme, yenilenebilme özelliğine sahiptir. 183
Silindir reklam kulesi: Toplam altı yüzü olan silindir kulelerdir. Genellikle meydanlar, göbekler için ideal reklam üniteleridir. Bunun nedeni; ünitelerin her açıdan izleyeni yakalayabilmeleridir. Bina cephesi reklam panosu: Bina sağır duvarları, cephe kaplamaları, cam yüzeyleri ve vitrinlerine yapılan reklam ve tanıtım uygulamalarıdır. Bina sağır cephelerinin bu yolla kullanımı şehir estetiğine de olumlu katkılar sağlamaktadır. Roadboard (yol tabelaları): Resim 7.12 Bina Cephesi Reklam Panosu En geniş, en etkileyici standart boyutlu açık hava medyası uygulamasıdır. Bütün otoyollarda, ekspres yollarda, ana merkezlerde, konaklama istasyonlarında, araç trafiğinin yoğun ve geniş olduğu yerlerde kullanılır. Tabelalar sadece dev boyutlarıyla değil, yenilik ve süslemelere açık olmasıyla da ilgi çeker. Mobil tv ler, dijital ekranlar: Hedef kitlenin yoğun olarak bulunduğu merkezlere yerleştirilen plazma TV lerden oluşmaktadır. Amaç ekranlardan markanın reklamlarını tüketiciye izlettirmektir. Ama bu yapılırken tüketicinin uzun reklam kuşaklarıyla sıkılmaması da düşünülerek reklam kuşakları çeşitli içeriklerle süslenmektedir. Dijital platformların bir diğer özelliğinin de hareketli mesajları barındırıyor oluşlarıdır. 184
Resim 7.12 Roadboard (Yol Tabelaları) Örneği Dijital ekranlarda sabit bir panoda veya baskılı bir ilanda yapılamayacak anlık değişimler güncellenebilmektedir. Dijital ortamlarda mesajlar sürekli değişmekte ve ışıklı renklerle görüntülenmekte, böylece dijital ortamlar farkındalık yaratan ve okuma oranı yüksek bir ortam haline gelmektedir. Dijital billboardlar güneş ışığında bile görünebildiği, hareketli görüntülerle reklam verenin de ilgisini çekebildiği için önemli bir teknolojik platformdur. Dijital panolar taksi ve otobüslerin üzerinde de uygulanabilmekte, araçların bulunduğu semte ve günün saatine göre değişik reklam yayını yapabilmektedir. Taşıt üstü uygulamalar: Resim 7.14 Mobil TV Reklam Örneği Binek ve ticari oto, kamyon, otobüs, uçak, zeplin, balon v.b. araçlar üzerine yapılan, dış cepheden bakıldığında imaj/baskı görülürken iç cepheden dışarıya bakıldığında hiçbir görüntü kaybı meydana getirmeyen, muhtelif baskı ve folyo uygulama teknikleri kullanılarak yapılan reklam uygulamalarıdır. Reklamın hareketli olması ve de sürekli yer değiştirmesi nedeniyle sokakta dolaşan, bir bankta oturan, bir yerlere yetişmek için koşuşturan insanlar bu reklamları mutlaka fark etmekte, boyutlarının çok büyük olması da etkiyi arttırmaktadır. 185
Metrolar: Resim 7.15 Taşıt Üstü Uygulama Örneği Metrolar için Açıkhava (outdoor) ve kapalı mekan (indoor) reklamcılığın kesişme noktaları denilebilir. Metrolar şehirlerde insanların çok fazla uğrak yeri olan mekânların başında gelir. Bir şehirdeki metronun en az dört ayrı ana girişinin bulunması ve tüm şehir halkının bir ay içinde buradan mutlaka geçiyor olması metroları hedef kitleye ulaşabilmek açısından oldukça etkili kılmaktadır. Günlük yaklaşık 400.000 yolcu kapasitesi yanında, metro istasyonlarının alt geçit olarak kullanılmasıyla, bir günde ulaşılan kişi sayısı 600.000-700.000 e kadar çıkmaktadır. Metroların kullanıldığı hatlar üzerinde mutlaka devlet daireleri, iş yerleri, alışveriş merkezleri, üniversiteler, okullar, dershaneler, hastaneler bulunmaktadır. Bu nedenle metrolar en yoğun yolcu kapasitesine sahip ulaşım araçlarındandır. Resim 7.16 Metro Reklam Uygulaması Örneği 186
Metrolardaki çok iyi aydınlatılmış ortamlardaki reklamlar hizmete açık olduğu 18 saat boyunca kesintisiz izlenebilmektedir. Ayrıca bu sakin ortamda algılanması kolaylaşan reklamlar, hedef kitleye daha kolay ulaşmaktadır. İstasyondaki tren bekleme süresince dikkatlerin reklamlara yöneltilmesi çok kolay olacaktır. Metroların geniş duvarları tasarımcıların yaratıcılığına geniş olanaklar tanımaktadır. Sabit panolar dışında (dikdörtgen, kare gibi sınırlandırıcı alanlara bağlı kalmadan) istenilen ölçüde ve formda tasarımlar metroların ana kapı girişleri, duvarları, sütunları, turnikeleri, alınlıkları, merdivenleri, trenleri ve zeminlerine uygulanabilmektedir. 7.3.Pleksiglaslı Reklam Tesisleri Plexi Glass ( Pleksiglas )malzeme Cam görünümü verdiğinden dolayı genelde iç mekânlarda kullanılır ama dış mekanlarda da tercih edilir. Plexi Glass ( Pleksiglas )renk alternatifi fazla olan bir reklam ürünüdür. Bu malzemenin kesimi ve işçiliği Paslanmaz ve Alüminyum Harflere istinaden daha kolaydır. Kullanıldığı alanlarda da çok şık bir görünüm meydana getirir. Plexi Glass ( Pleksiglas )Harf yapımında harf boyutları yüksek olduğunda kullanacağınız plexi glassında kalınlığının yüksek olması gerekir. Örneğin 30cm. yüksekliğindeki bir plexi glassın kalınlığı en az 3mm. olmalıdır ama 5mm. kullanılabilir. Plexi Glass ( Pleksiglas )malzemeyi daha önceki bölümlerimizde Plexi Glass ( Pleksiglas )Tabela yapımında görmüştük. Bu malzeme genelde ışıklı kutu harf yapımında kullanılır ve sonucu mükemmel denecek kadar etkileyici olur. Paslanmaz Kutu Harflerde yada alüminyum kutu harflerde ışık direk yada endirekt olarak kullanılıyordu çünkü malzeme kör yani ışık geçirgen bir malzeme değildi. Plexi Glass ta ise durum çok farklı, Plexi Glass ( Pleksiglas )malzeme ışık geçirgen bir reklam ürünü olduğundan içine döşenen ışık gece yandığında plexinin tüm yüzeylerinden belli olacaktır. Firmanızın logosunun kırmızı olduğunu varsayalım ve Plexi Glass ( Pleksiglas )malzeme kullanarak Işıklı Kutu Harften bir logo oluşturalım. Logomuzun yüksekliğinin 30cm. olarak ayarlayalım, Paslanmaz Kutu harflerde olduğu gibi ilk harfimizin (B) üstten görünüşünü dekupaj makinesiyle yada Lazerde keselim sonrada 3cm. derinliği olduğunu düşünerek 3cmlik şeritler keselim. Bu kesmiş olduğumuz şeritleri B harfimizin tan yüzeylerine yapıştıralım. İki Plexi Glass ( Pleksiglas )malzemeyi birbirine en iyi kloroform yapıştırabilir. Kendinize eczanelerden yeterli miktarda kloroform alıyorsunuz, yanında da bir adet şırınga almalısınız. Plexi Glassınızın kalınlığına kloroform sürerek birbirine yapışmasını sağlayabilirsiniz. Yapıştırma aracı olarak en sağlamı ve ucuzu kloroformdur. Ancak başka yapıştırma malzemeleride mevcuttur. Plexi Glass malzeme kırılgan bir üründür bu sebepten B harfinin kıvrımlı, bombeli yüzeylerini yaparken plexiglasınızı ısıtarak bir kalıp vasıtası ile eğiyor ve eğdikten hemen sonra yapıştırıyorsunuz. 187
Resim 7.17 Pleksiglaslı reklam uygulamaları Yapıştırma işlemini sağlıklı ve ışık geçirmeyen bir biçimde yaptıktan sonra sıra ışık sistemine geliyor. Pleksi Glass Malzeme ışık geçirdiğinden dolayı tüm yüzeylerinden ışık geçirecektir, bu sebepten bazı firmaların özel istekleri olmaktadır. Mesela Plexi Glassın her yerinin ışıklı olması rahatsızlık verdiğinden kalınlıkların olduğu yüzeylerin ışık geçirliğinin yok edilmesini istemektedirler. Bunuda yapmanın yöntemi pleksi glassın içinden Folyo ( Vinyl ) yapıştırmaktır. Plexiniz hangi renk ise o renkteki Folyo ( Vinyl )yu tercih etmeniz doğru olandır. Sonrada onun üzerine siyah Folyo ( Vinyl ) kaplarsınız ve böylelikle plexi glassınız dışarıdan bakıldığında kırmızı görünmeye devam eder ancak ışık yandığında kenarlarından ışık çıkmayacak ve böylelikle Plexi Glass ( Pleksiglas )kutu harfinizin sadece ön yüzeyleri ışık geçirgen olacaktır. Plexi Glass ( Pleksiglas )malzemenizin içine aydınlatma elemanı olarak Neon yada LED kullanabilirsiniz. Neon kullanıyorsanız bunun çift sıra olmasına dikkat etmelisiniz eğer tek sıra bir neon döşerseniz ışık yandığında ışığın sizi tatmin etmediğini göreceksiniz. Bu sebepten neonda çift sıra neon kullanmayı tercih ediniz. LED kullancaksanız eğer aralıklarının sık olmasına ve tüm harfi kapsadığına dikkat ediniz. Arte Reklam olarak Kutu Harf Uygulaması düşünüyorsanız Plexi Glass ( Pleksiglas )malzemeyi tercih etmenizi öneririz, bunun sebebi ise Logonuz hem kendi renginde gündüz görünecektir hemde akşam ışık yandığında da tüm harfleriniz içten aydınlanmış olacaktır. 188
7.4.Neon Lambalı Reklam Tesisi 7.4.1. Neon Lamba Sistemi Neon (Ne), William Ramsay ve M.W. Travers tarafından 1898 yılında keşfedilmiş gaz halinde bir elementtir. Bir tüp içine elektrik verildiğinde parlak kırmızı parlaklık veren renksiz, kokusuz ve tatsız etki göstermeyen inert bir gazdır. Neon, reklam levhalarında, lazerlerde, Geiger sayaçlarında, parçacık sayaçlarında ve çok güçlü farlarda (projektör, deniz feneri) kullanılır. Resim 7.18 de reklam levhalarında kullanılan neon lamba sistemi gösterilmektedir. Resim 7.18 Reklam levhalarında kullanılan neon lamba sistemi 7.4.1.2. Neon Lamba Sistemi Yapısı (Trafo ve Ampul) Neon ışıklı reklâm panosu yapmaya başlamak için büyük bir çizim yapılmalıdır. Neon lamba sistemi; tüp çapını, rengini, tüp iç kaplamasını, kullanılan gazı, kablolama ve montaj talimatlarını içeren bütün özellikleri kapsamalıdır. Cam tüp, alev sıcaklığını arttırmak için gaz ve hava karışımı kullanan fırın alevi içinde döndürülür ve sallanır. Genel olarak 4 brülör (fırın) kullanılır. Çapraz ateş ve fırınlar daha çok açılı kıvrımlar ve ek bağlantı yerleri meydana getirir. Çember fırınlar eğri veya kırıntı üretir. Alev makineleri genelde ek yerleri veya gittikçe incelen ve hafif hafif vuran elektrotlar için kullanılır. Cam işleyicileri ve elektrikçiler için ana (mumlu kâğıt) örnek kullanılarak kalem ile kraft (ambalaj) kâğıdı üzerine çizilir. Cama bel verme, metal levha ve boyama işinde tecrübeli işçilerin hepsi neon levha üretiminde görevlendirilir. Metal levha iç çerçeveye bağlanır. Bu, tabelaya trafolar bağlandığında ve binaya asıldığında yapısal olarak destek olur. Bu taslak yüzey üzerinde boyanır. Girişin üstü açık kısmı tabelanın kablolamasına ve daha sonradan ihtiyaç olduğunda onarımına imkân sağlar. Neon tüpler levhaya bağlansın diye cam kancalar (askı) levhanın yüzüne bağlanır. Cam yalıtkanlar neon tüplerin elektrotlarını tutsun diye monte edilir. 189
Neon tüpler, dışarıdan içeriye doğru geçen kablolara sahip iki cam elektrotla kapatılır. Bu elektrotlardan biri dışarıdan içeriye doğru bir bölüm halinde olan küçük bir tüp şeklindedir. Tüp boru pompalama sistemine veya manifoldla contalanmıştır. Manifold cam musluklara (vana) veya bölümlerin seçmeli olarak açık veya kapalı olmasına izin veren valflere sahiptir. Yüksek gerilim- yüksek akım trafo kalan havayı 500 derece Fahrenhayt tan fazla sıcaklık üretmek için bombardıman ettiği (sıkıştırdığı) ve ısıttığı sırada çok yüksek vakum pompaları havayı tüp dışına atar. Bu tüpün yüksek derecede saflıkta olmasını sağlar. Çok yüksek vakuma ulaşıldığında ve tüp soğumaya başladığında çok az miktarda tepki vermeyen gaz bir flask tan veya bir kaptan alınır. Tüp daha sonra ısıtılır. Çekildikçe, tüpün kendi contasına içine çeker. Tüp doldurulup kapatıldığında, gazı dengelemek için her zamanki akışından daha yüksek oranda hareket eder (mesafe gider). Farklı gazlar dengelenmek için farklı zaman dilimlerine, 1 veya daha fazla saate, ihtiyaç duyar. Bu işlem yapıldığında tüp montaj için hazırdır. 7.4.1.3. Neon Lamba Sistemi Eleman Bağlantıları Neon nasıl çalışır? Contalı, cam çerçeveli metal terminaller ile her iki uca uyan vakum sızdırmaz cam tüp içeren neon ışıklar (soğuk katot parlak tüpler) elektrot olarak adlandırılır. Bu tüpler tüpün içindeki havayı ortadan kaldıran vakum pompalarına eklenmiştir. Neon veya argon gibi ender bazı gazların az bir miktarı tüp içine alınır ve tüp sürekli (devamlı) olarak mühürlenir. Elektrotlar yüksek voltaj kaynağına bağlandığında zaman akım, etkisiz (inert) gazı yörüngelerinden koparılan elektronlarla bombardıman eder. Elektronlar diğer serbest elektronlarla çarpışarak onları atomlara geri gönderir. Bunlar atoma geri çekildiği için enerji ışık olarak yayılır. Neon çok az güç tüketir ve sürekli ve düzenli parlaklık sağladığı sırada çok az ısı verir. Şekil 7.2:Neon lamba bağlantı prensibi 190
Şekil 7.2 yi incelediğimizde röle kontağı açıp kapatılarak 9V luk bataryanın DC gerilimi primer üzerinde değişken manyetik alan meydana getirir. Böylece trafonun sekonderinden yaklaşık 2000-3000V civarında gerilim elde edilir. Elde edilen bu gerilim neon lambayı yakar. Bu neon lambada ışık gözükmesi Resim 7.19 da görülmektedir. Resim 7.19 Neon ampulde ışık görünümü Gazı dışarı veren parlak (karanlıkta ışık veren) tüp terminalleri aşağıdaki şekilde yapılır: Vakum içinde gaza akım sağlayan elektrot çubuklardır. Bunun için kullanılan metal saf olmak zorundadır. Demir en çok kullanılan metaldir. Elektrot çubuğunun vakumu tam olarak tutan cam conta içinden yüksek voltaj kablosuna bağlayan iki uçlu tel kablo geçirilir. Kablo uçlarını çevreleyen ve bir ucu açık silindir camda elektrot çubuğunu kuşatan bir cam kılıf (ceket) ve conta geçirilir. Elektrot kabuğun cam duvara değmesini önleyen cam kılıf içindeki mika tarzı ısı yalıtım malzemesi kullanılır. 7.4.2. Panoya Kablo Çekimi ve Bağlantıları 7.4.2.1. Kablo Çekimi işlem Sırası Reklâm panosunun asılacağı yer tespit edilir. Beslemenin yapılacağı tablonun yeri belirlenir. Reklâm panosu ile besleme panonu arası hat güzergâhı belirlenir. Yönetmeliklere uygun kablo kanalı açılır. Kanal içine kablo yerleştirilir. Kablo kanalı üstü kapatılır. 191
Kablonun reklâm panosuna bağlantısı gerçekleştirilir. Kablonun besleme panosuna bağlantısı gerçekleştirilir. Resim 7.19 da reklam panosu kablo çekimi işlemi gösterilmektedir. 7.4.2.2. Kablo Çekiminde Dikkat Edilecek Hususlar Kablolar çekilmeden önce güzergâhları iyi ölçünüz. Kablolara ek yapmaktan ve fazla kablo kullanmakta kaçınınız. Serilecek kablonun projede belirtilen uygunlukta olup olmadığını kontrol ediniz. Kanal tabanına Şartnamelerde belirtilen kalınlıkta ve özellikte kum seriniz. Hemen sonlandırılmayacak veya ek yapılamayacak kabloların uçlarını su, yağmur ve neme karşı zift ile bantlayarak koruyunuz. Kablo çekilirken kırılmamasına, burkulmamasına, zedelenmemesine ve aşırı derecede gerilmemesine dikkat ediniz. Tuğlanın üzerini Şartnameye uygun özellikte ve miktarda dolgu maddesi ile doldurunuz. Yapılan işlemleri kontrol ediniz. 7.4.2.3. Pano Aydınlatma Kontrol Elemanları Aydınlatma hattının kablolarını besleme panosundaki sigortaya bağlantısını yapınız. Reklâm panosunun topraklamasını yapınız. Reklâm panosunun kablo kanallarının düzgün kapatıldığından emin olunuz. Reklâm panosunun kablo bağlantılarının sağlamlığını kontrol ediniz. Yapmış olduğunuz sistemin çalışır durumda olduğunu kontrol ediniz. 7.4.2.4. Panoya Bağlantı Yapımı Kabloların iletken kısımları bağlantı terminallerine uygun boyda açılır. Panodaki bağlantı terminallerine kablo iletkenleri sıkıca tutturulmalıdır. 192
DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. 1. ( ) Reklâm ve tanıtım pano aydınlatma sistemleri üç şekilde olmaktadır. 2. ( ) Reklâm panoları ve bina dış cepheleri mümkün olduğunca yukarıdan aşağıya doğru aydınlatılmalıdır. 3. ( ) Floresan tip reklâm aydınlatması kuruluş maliyeti pahalı ve bakımları zordur. 4. ( ) Neon; bir tüp içine elektrik verildiğinde parlak kırmızı parlaklık veren renksiz, kokusuz ve tatsız, etki göstermeyen inert bir gazdır. 5. ( ) Neon, reklâm levhalarında, lazerlerde, Geiger sayaçlarında, parçacık sayaçlarında ve çok güçlü farlarda kullanılır. 193