Türkiye Havacılık Sektöründe Uçuş Simülatörü Kullanımı ve Simülatör Sertifikasyonu Çalışmaları Tuğba ÜNLÜ TİMURKAYNAK Havacılık ve Uzay Yüksek Mühendisi Kıdemli Sertifikasyon Mühendisi tugba.unlu@stm.com.tr
İçerik Uçuş Simülatörlerine Genel Bakış Türkiye de Uçuş Eğitim Simülatörü Projeleri Uçuş Simülatörü Sertifikasyonu/Kalifikasyonu Simülatör Kalifikasyon Seviyeleri ve Gereksinimleri Kalifikasyon Uyum Süreçleri ve Testleri Ülkemizde Simülatör Sertifikasyonu ve Geleceği Değerlendirme 2
Uçuş Simülatörlerine Genel Bakış 3
Uçuş Simülatörlerine Genel Bakış : Kullanım Alanları Pilot eğitimi Kullanım değerlendirmeleri ve insan faktörleri çalışmaları Uçuş kontrol sistemleri değerlendirmeleri Pilot arayüzlerinin geliştirilmesi ve entegrasyonu Mürettebat işyükü ve prosedürlerinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi Sistem hatalarının ve prosedürlerinin çalışılması Sertifikasyon uyum değerlendirme çalışmaları Pilotların değerlendirilmesi çalışmaları Kaza-kırım incelemeleri 4
Türkiye de Uçuş Eğitim Simülatörleri Gelişen teknoloji, envantere katılan farklı platformlar göz önünde bulundurulduğunda pilot/eğitimci ihtiyacı artmakta Çalışmada bulunan firmalar : IFTC (Uluslararası Uçuş Eğitim Merkezi) A320, B737NG - EASA FFS Seviye D sertifikalı THK Uçuş Akademisi AL200 MCC Simülatörü (PPL, CPL,IR, MCC sertifikaları) - EASA FNPT II MCC HAVELSAN F-16, KT-1T, T-38M, CN-235S-70A-28D/DSAR BlackHawk Helikopter Simülatörleri, S-70B SeaHawk, AS 532 Cougar Helikopter Simülatörü, yerli B737NG Simülatörü THY TUSAŞ 5
Uçuş Simülatörü Sertifikasyonu/Kalifikasyonu Sertifikasyon / Kalifikasyon? Belirli gereksinimlere göre kalifiye olup/olmadığı SERTİFİKA Gereksinim sahibi otoriteler : EASA (European Aviation Safety Agency) / FAA (Federal Aviation Administration) EASA CS FSTD (FSTD-A, FSTD-H) FAA CFR Part 60, AMC 120-40,63 Hava araçları dışında herhangi bir aracın eğitim amaçlı kullanılması durumunda, kullanım için onay ( approve for use ) alınması gerekmektedir Uçuş eğitim simülatörlerinin sertifiye/kalifiye edilmesi ihtiyacı. 9
Simülatör Kalifikasyon Seviyeleri 10
Simülatör Kalifikasyon Seviyeleri 11
Simülatör Kalifikasyon Seviyeleri (CS - FSTD) 12
Kalifikasyon Uyum Süreçleri ve Testler Simülatörler bir ve tek ürün olarak değerlendirilir. Mevzuatlarda belirtilmiş kriterlere uygunluk denetimler/ testler / sorgulamalar «İlk Değerlendirme», «Devam eden Değerlendirme» süreçleri Onay için otorite tarafından onay almış pilot / kontrolör / denetçi «Kalifikasyon Test Rehberi (Qualification Test Guide )» ana uyum dokümanı 13
Kalifikasyon Uyum Süreçleri ve Testler Uyum Gösterim Testleri Doğrulama Testleri Fonksiyonel ve Öznel Testler Sayısal verilerin uçuş testleriyle karşılaştırılması yapılır Uyum toleransları ve test edilen koşullar şartnamede nettir Kişiler tarafından (pilot, operatör veya otoritenin belirlediği kişiler) yapılır Limit dışı testler de uygulanabilir 14
Kalifikasyon Uyum Süreçleri ve Testler Doğrulama Testleri Fonksiyonel ve Öznel Testler 15
Ülkemizde Simülatör Sertifikasyonu ve Geleceği Sivil alanda Eğitim Simülatörleri için sertifika şart tutulmakta EASA ile birlikte çalışmalar yürütülmekte Askeri alanda Tanımlanan kriterlere uyumluluk ve onay aranmaktadır Ulusal bir çalışma bulunmamakta Teknoloji gelişimiyle ortaya çıkan platformlara ait simülatörlerin üretimi ve onaylanması çalışmalarının artmasına ve desteklenmesine ihtiyaç vardır. Tarafsız değerlendirmeler için bağımsız otoritelerin onayı gerekmektedir. 17
Değerlendirme Yerli üretim hava araçları ve yerli modernizasyon projelerinin, beraberinde yerli üretim ve yerli sertifikasyon/kalifikasyon sürecinden geçmiş simülatörlerin ihtiyaçlarını da getirmekte olduğu açıktır. Uçuş simülatörü tasarım ve sertifikasyon/kalifikasyon çalışmalarına artan ihtiyaçlarla beraber ve yararları düşünüldüğünde gereken değer verilmeli Yerli projelerin ve sertifikasyon çalışmalarının gerek askeri gerek sivil gerek araştırma alanlarında olsun önü açılmalı Bu amaçla kurulan kuruluş veya özel şirketlere destek verilmelidir. 18
Referanslar EASA Certification Specifications for Aeroplane Flight Simulation Training Devices, CS-FSTD-A, Initial Issue 4 July 2012 EASA Certification Specifications for Helicopter Flight Simulation Training Devices, CS-FSTD-H, Initial Issue 4 July 2012 EASA, Certification Specifications for Aeroplane Flight Simulation Training Devices, CS-FSTD-A Book 2 Acceptable Means of Compliance, Initial Issue 4 July 2012 EASA,Certification Specifications for Helicopter Flight Simulation Training Devices, CS-FSTD-H Book 2 Acceptable Means of Compliance, Initial Issue 4 July 2012 FAA, CFR-Part 60 Flight Simulation Training Device Initial and Continuing Qualification and Use FAA, Appendix A to Part 60 Qualification Performance Standards for Airplane Full Flight Simulators AC 61-136(A) FAA Approval of Basic Aviation Training Devices (BATD) and Advanced Aviation Training Devices (AATD) 19
STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. Mustafa Kemal Mahallesi 2151.Cadde No:3/A 06530 Çankaya / Ankara / TÜRKİYE t : 0 312 266 35 50 f : 0 312 266 35 51 www.stm.com.tr STM 2017 All Rights Reserved Bu doküman ve içerdiği tüm bilgiler STM nin fikri mülkiyetidir. Bu dokümanın dağıtımı veya sunumu ile bu haklar ortadan kalkmış olmaz. STM nin yazılı izni olmadan bu dokümanın ve içerdiği bilgilerin üçüncü kişilere aktarımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Bu doküman ve içeriği hazırlanma amacının dışında kullanılamaz. This document and all information contained herein is the sole property of STM. No intellectual property rights are granted by the delivery of this document or disclosure of its content. This document shall not be reproduced or disclosed to a third party without the express written consent of STM. This document and its content shall not be used for any other purpose other than for which it is supplied.