Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası YENİ TEŞVİK MEVZUATI DESTEKLERİ İÇİN NİHAİ ÖNERİLERİMİZ RAPORU 2012 1
1- TEŞVİK MEVZUATININ DÜZENLENMESİNDEK TEMEL DEVLET POLİTİKALARINA UYGULAMALARINA YÖNELİK ÖNERİLERİMİZ. A- Bölgesel Politikalardaki amaç; her bölgeye,kendisine özgü sorunların çözümü yönünde destek olarak ekonomik gelişmeyi artırmak ve bölgeler arasındaki ekonomik farklılığı azaltmaktır. Bu kapsamda bölgesel farklılıklar güncel verilerle tekrar ele alınmalıdır. B- Devlet desteklerinin düzenlenmesindeki önemli bir amaç hammaddesi o bölgeden karşılanan sektörleri harekete geçirmektir.bu sayede bölgesel bir kümelenme oluşturmaktır. Bu kümelenme politikalarının belirlenmesi yerel dinamiklerin katılımıyla belirlenmelidir. C- Teşvik kapsamında belirlenen destek unsurları diğer ilgili kurumların mevzuatıyla bütünleştirilmelidir.mevzuatlar arasında bütünlük sağlanmalıdır. D- Bölgelerin ihtiyaçlarına göre özel destekler teşvik kapsamına alınmalıdır. E- Teşvik mevzuatı finansa ulaşımı ve yatırım projesini harekete geçirecek destekleri içermelidir. F- Teşvik çalışmalarını ağırlıklı olarak yerel dinamikler tarafından yürütülmeli,merkezi yönetim denetleme noktasında olması gerekir. G- Genel anlamda devlet destekleri basitleştirilmiş mevzuatlarla uygulanmalıdır. 2- DÜZENLENECEK YENİ TEŞVİK MEVZUATINA YÖNELİK GÖRÜŞLERİMİZ 2.1 MEVCUT UYGULAMALARDAKİ ÖNERLERİLERİMİZ A- KDV İSTİSNASI Yatırımın gerçekleşmesi için gerekli olan makinelerde KDV muafiyeti uygulaması devam etmelidir. Öneri: Yatırımın işletmeye alınması sürecinde gerekli olan ilk hammadde girişleri de KDV muafiyetine alınmalıdır. B- VERGİ İSTİSNASI Mevcut durumda bölgesel kapsamda olan yatırımlarda dördüncü bölgelerde %60 tamamlama vizesinden sonra vergi istisnası uygulanmaktadır. Öneri : Dördüncü bölgede olan ve bölgesel kapsamda olan yatırımlarda ilk 3 yıl tamamen %100 vergi muafiyeti uygulanmalıdır.yine,dördüncü bölgede yapılacak büyük yatırımlarda 5 yıl %100 vergi muafiyeti uygulamalıdır. C- FAİZ DESTEĞİ Mevcut durumda TL de 5 puan, dövizde 2 puan, bölgesel yatırımlar kapsamında olmak kaydıyla firma başına 500.000 TL faiz desteği uygulanmaktadır. Öneri: Dördüncü bölgelerde uygulanan faiz desteği güncel reel faizin %50 ni kapsamalıdır. Proje aşamasında finansmana ulaşım imkanın sağlanması için tetikleyici kredi imkanı sağlanmalıdır.kredi Garanti Fonu projeyi teminat olarak almalıdır. D- ARAZİ TAHSİSİ 2
Mevcut durumda Organize Sanayi Bölgeleri dışındaki yatırımlarda hazine arazisi tahsis edilebilir. Öneri: Uygulama devam etmelidir. Ancak diğer kurumların mevzuatları bu yönde uyumlaştırılmalıdır. Arazi tahsisleri yereldeki teşvik uygulamalarını takip eden dinamikler tarafından uygulanmalı ve takibi yapılmalıdır. E- GÜMRÜK MUAFİYETİ Mevcut durumda makinelerin ithalinde gümrük muafiyeti uygulanmaktadır. Öneri : Uygulama devam etmelidir.ancak,yatırımın işletmeye alma süreçlerinde gerekli olacak ilk hammadde alımları da gümrük muafiyeti kapsamına alınmalıdır. F- SSK İSTİSNASI Mevcut durumda 5084 sayılı yasa kapsamında işveren payı ve teşvik mevzuatında stopaj uygulaması vardır. Öneri : Teşvik kapsamında olan yatırımlarda yatırım vizesinin kapanması halinde ilk yıl için %100 muafiyet uygulanmalıdır. İkinci yıldan itibaren 3 yıl boyunca işveren payı ve stopaj vergisi %100 uygulanmalıdır. 5084 sayılı yasa teşvik kapsamında olmayan yatırımları kapsamalıdır. G- KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN TAŞINMASI DESTEĞİ Mevcut durumda birinci bölgeden dördüncü bölgeye taşınan işletmelerde 50 kişilik istihdamın sağlanması halinde vergi istisnası sağlanmaktadır. Öneri: Öncelikle bölgedeki konfeksiyon sektörü desteklenmelidir.bölgesel yapı tekrar düzenlenmesi halinde destek uygulanmalıdır. 2.2 TEŞVİK MEVZUATINA YÖNELİK YENİ ÖNERİLERİMİZ A- NAKLİYE DESTEĞİ Malum olduğu üzere bölgemiz,sanayi hammadde girdisi olarak batı illerine bağımlıdır. Bu nedenle özellikle bölge dışına yapılan satışlarda ve ihracatta ciddi bir maliyet dezavantajına sahiptir. Bu nedenle,özellikle bölgemiz için nakliye desteği düşünülmelidir.yatırım teşvik belgeli yatırımlar örneğin ÖTV den muaf olmalıdır. B- SABİT YATIRIM TUTARI Genel olarak bir yatırımın teşvik kapsamına alınması için asgari sabit yatırım tutarının 500.000 TL olması şartı vardır.bu durum bölgemiz için 250.000 TL çekilmesi gerekir. genel teşvik uygulaması için bu miktar 200.000 TL ye düşürülmelidir. C- FİNANS DESTEĞİ Arazi tahsisi ve arazi hazırlanması aşamasından itibaren sabit yatırım tutarının %30 u kadar kredi imkanı sağlanmalıdır.bu kapsamda proje teminat olarak alınmalıdır. Faiz desteğini bölgedeki tüm bankalar uygulanmalıdır. Hazine bankalarının şubeleri bölgemizde açılmalıdır. D- BÖLGELERİN BELİRLENMESİ Teşvik mevzuatında bilindiği gibi Türkiye dört ayrı bölgeye ayrılmıştır.illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralarına göre ayrılan bölgeler ekonomik dinamikleri ve hammadde girdileri itibariyle 3
farklıdır.örneğin Trabzon,Diyarbakır ve Şırnak dördüncü gruptadır.hatta denebilir ki,iç Anadolu ve Karadeniz illerinin tamamına yakını dördüncü bölgedir. Uygulanan destek oranları da bu iller için aynıdır.dolayısıyla büyük yatırımcı yatırım kararını Karadeniz ve İç Anadolu daki illere kaydırmaktadır. Bu nedenle,türkiye yine dört bölgeye ayrılabilir ama bölgelerde alt bölgelere bölünebilir ve destekler bu oranlara göre tekrar gözden geçirilmelidir. E- BÖLGESEL SEKTÖRLERİN BELİRLENMESİ Devlet desteklerinin düzenlenmesindeki önemli bir amaç hammaddesi o bölgeden karşılanan sektörleri harekete geçirmektir.bu sayede bölgesel bir kümelenme oluşturmaktır.ancak,özellikle bölgemiz için desteklenen sektörlere baktığımızda yeterince hassasiyet gösterilmediği ortadadır.dikkat edilirse bazı bölgelerde destek kapsamında olmasına rağmen hiçbir yatırımcı bazı sektörlere yönelmemiştir..bu nedenle,illerde hangi yatırımların desteklenmesi gerekliliği ciddiyetle hazırlanmalıdır. Hangi illerde,hangi yatırımların destekleneceği o ilin dinamikleri tarafından belirlenmelidir. F- YATIRIM TEŞVİK BELGESİNİN DÜZENLENMESİ Bölgemizdeki Ticaret ve Sanayi Odalarına Teşvik belgesi verme yetkisi verilmelidir.aynı zamanda takip denetleme yetkisi de verilmelidir.merkezi yönetim denetleme görevini yerine getirmelidir. G- ENERJİ DESTEĞİ 5084 sayılı yasa kapsamında yer alan enerji desteği yatırım teşvik mevzuatına bağlanmalıdır. İlimiz içinde bu oran %40 dan başlatılmalıdır ve %80 de son bulmalıdır.ayrıca bu destek doğrudan yansıtılmalıdır. 3. BÖLGESEL FARKLILIKLARI AZALTMAK İÇİN GEREKLİ ALTYAPI YATIRIMLARI Çalışmamızın amacı teşvik kapsamında sağlanan desteklerin teknik bakımdan incelemekle beraber Devlet teşviklerinin bölgemizde neden başarılı olamadığının tespiti içindir. Mevcut destekler içinde olan KDV muafiyeti,vergi istisnası,ssk istisnası,arazi tahsisi,gümrük muafiyeti gibi destekler bir kısmının uygulanması oldukça zordur önemlidir. Ancak bu destekler tüm ülke için geçerlidir.bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltacak bir stratejiye sahip değildir. Mevcut uygulamada Türkiye dört bölgeye ayrılmış olsa da pratikte elle tutulur bir çıktısı yoktur. Devlet desteklerinin bölgemizde başarılı olamamasının en önemli sebebi yatırım yapacak altyapının olmamasıdır.bu altyapı eksikliği yatırırım konularında dezavantajlı bir durum oluşturmaktadır. Diyarbakır için birkaç örnek vermek gerekirse; İlimiz Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin tam merkezinde olmasına rağmen ulaşım ağı oluşturulmasında planlanan devlet yatırımlarında Ortadoğu ya kadar uzanacak oto yol başka güzergahlardan geçirilmektedir. 4
Limana uzaklığımız nedeniyle özellikle tonajlı ürünlerin ihracatında maliyetler çok artmaktadır ve yurtdışında pazar bulmakta zorluk çekilmektedir.bu noktada Devletin bir süspansiyonu hiç olmamıştır. Organize sanayi bölgemizde doluluk oranı %100 e ulaşmasına rağmen altyapı sorunlarının çözümüne yönelik herhangi bir yatırım planı yoktur. Bu kapsamda Diyarbakır da uygun yatırım ortamının gelişmesi için yapılması gereken yatırımlar ve destekleri aşağıda sıralanmıştır. Sivil hava limanının yapılması. Yerel kurum ve kuruluşların projelerine destek verilmeli. Otoyol güzergahlarının ilimizden geçirilmesi. Kentsel dönüşüm projelerine destek verilmeli. Demiryolu hattının OSB den geçmesi için ara istasyon yapılması. Bölgemizin dezavantajlı durumunu ortadan kaldıracak yeni devlet desteklerinin uygulanması. Finansmana ulaşmada iyileştirmeler yapılmalı. Hazine bankalarının şubelerinin ilimizde açılması sağlanmalı ve özel yetkilerin verilmesi. İhracat destekleri bölgemizden Ortadoğu ülkelerine yapılacak ihracatlar için düzenlenmeli. Hazine arazilerinin tahsis süreçleri kolaylaştırılmalı. Kalkınma Ajanslarının mali yapısının güçlendirilmeli. OSB nin altyapı sorunlarının çözülmeli. Çekirdek sermayeye veya risk sermayesine yönelik uygulamalar geliştirilmelidir. 5