Kompozit malzemelerde yapışma bağlantılarının mukavemeti üzerine yama fiber takviye açısı etkisi

Benzer belgeler
Tek Tesirli Yapıştırma Bağlantılarında İlerlemeli Hasar Analizi Progressive Failure Analysis on the Single Lap Bonded Joints

6.1. Yüksek Lisans Tezleri 6.2. Doktora Tezleri. 7. Yayınlar

TAMİR EDİLMİŞ DOĞAL LİF TAKVİYELİ KOMPOZİTLERİN MEKANİK DAYANIMLARI

EXPERIMENTAL DETERMINATION OF THE MECHANICAL PROPERTIES OF ADHESIVE JOINTS BONDED EPOXY ADHESIVE INCLUDED Al 2O 3 NANOPARTICLE

YAPIŞTIRICIYLA BİRLEŞTİRİLMİŞ T-BAĞLANTI TİPİNİN İKİ VE ÜÇ BOYUTLU GERİLME ANALİZİ

Düzlemine Dik Doğrultuda Yüklenmiş Tabakalı Kompozit Levhalarda Elasto-Plastik Gerilme Analizi

Çekmeye Maruz Ara Parçalı Çift Takviyeli Yapıştırma Bağlantılarında Gerilme Analizi

Karma Bağlantılı Kompozit Plaklarda Farklı Sıcaklıklar Etkisiyle Oluşan Gerilmelerin Analizi

Geliş Tarihi/Received : , Kabul Tarihi/Accepted : tabaka dizilimi için ve en düşük hasar yükü ise N ile [60 0 ] 4

SERİ ÇİFT PİMLİ SANDVİÇ KOMPOZİT PLAKALARDAKİ HASAR YÜKÜNÜN YAPAY ZEKÂ TEKNİKLERİ KULLANARAK BULUNMASI

Geliş Tarihi/Received : , Kabul Tarihi/Accepted : tabaka dizilimi için ve en düşük hasar yükü ise N ile [60 0 ] 4

Hamit Adin 1 Bahattin İşcan 2 Aydın Turgut 3 ENGINEERING SCIENCES Batman University 1-2 Received: July 2009 Firat University 3

Farklı Uniform Sıcaklıklar Altındaki Karma Bağlantı Yapılmış Kompozit ve Alüminyum Plakalardaki Gerilme Analizi

DOKUMA BAZALT-CAM VE FINDIK KABUĞU TAKVİYELİ POLİMER KOMPOZİTLERİNİN EĞİLME DAYANIMI VE ISI GEÇİRGENLİKLERİNİN İNCELENMESİ

DÖRTGEN DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ELASTO- PLASTİK GERİLME ANALİZİ

Paralel çift pimli ve yapıştırıcılı karma bağlantılı kompozit levhaların ısıl gerilme analizi

KARBON VE CAM ELYAF TAKVĠYELĠ EPOKSĠ KOMPOZĠT MALZEMELERĠN YAPIġTIRMA BAĞLANTILARINDA YORULMA DAVRANIġLARININ ĠNCELENMESĠ

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AŞIRI PLASTİK DEFORMASYON METOTLARININ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ MEKANİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

PETEK YAPILI SANDVİÇ YAPILARDA KÖPÜK DOLGUNUN KRİTİK BURKULMA YÜKÜNE ETKİSİNİN SAYISAL OLARAK TESPİTİ

DAİRESEL DELİKLİ TABAKALI KOMPOZİT LEVHALARDA DENEYSEL VE SAYISAL HASAR ANALİZİ

İKİ BOYUTLU RASGELE DAĞILI E-CAM LİFİ/POLYESTER MATRİS KOMPOZİTLERDE YÜKLEME HIZININ MUKAVEMET ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Pim bağlantılı tabakalı kompozit levhalarda ilerlemeli hasar analizi

= σ ε = Elastiklik sınırı: Elastik şekil değişiminin görüldüğü en yüksek gerilme değerine denir.

Bazı Yapısal Yapıştırıcıların Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

BURSA TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ DOĞA BĠLĠMLERĠ, MĠMARLIK VE MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS)

Yüksek Sıcaklık Sonrası Farklı Sınıflardaki Betonarme Çeliklerinin Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi

UNİFORM SICAKLIK UYGULANMIŞ METAL MATRİSLİ KOMPOZİT DİSKİN ISIL GERİLME ANALİZİ

TERMOPLASTİK POLİMERLERİN SÜRTÜNME KARIŞTIRMA NOKTA KAYNAĞINA BAKALİT ARA TABAKA TOZUNUN ETKİSİ

ENİNE DİKİŞLİ KAYNAK BAĞLANTILARINDA GERİLME ANALİZİ

ELYAF TAKVİYELİ KOMPOZİT MALZEMELER İÇİN MİKROMEKANİK ESASLI KIRIM KISTASI EMRE FIRLAR KAAN BİLGE MELİH PAPİLA 0º 90º 90º 0º

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Doç. Dr. Buket OKUTAN BABA

2. Amaç: Çekme testi yapılarak malzemenin elastiklik modülünün bulunması

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

Karma Bağlantı Uygulanmış Farklı Metal Plakalarda Meydana Gelen Gerilmelerin İncelenmesi

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

Kürleşme sıcaklığı ve süresinin cam/polyester kompozit kirişlerin serbest titreşim ve burkulma davranışına etkileri

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması.

TAKVĠYELĠ PLASTĠKLERĠN KAYNAK KABĠLĠYETĠ VE DAYANIMININ ĠNCELENMESĠ

KENARA YAKIN EKİLEN KİMYASAL ANKRAJLARDA GÖÇME MODLARI FAILURE MODE OF CHEMICAL ANCHORS EMBEDDED TO NEAR EDGE

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN VE MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 9 Sayı: 3 sh Ekim 2010

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin

Farklı Çentik Geometrisine Sahip Alüminyum Levhaların Alüminyum Yamalarla Tamirinin Araştırılması

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

Fiber Kesiti, Fiber Boyu Ve Malzeme Değişiminin Fiber Matris Arayüzeyindeki Lineer Elastik Gerilme Dağılımına Etkisi

Kahramanmaras Sutcu Imam University Journal of Engineering Sciences

DUFED 5(2) (2016) dergi anasayfa:

BETONARME KİRİŞLERİN KOMPOZİT MALZEMELER İLE GÜÇLENDİRİLMESİ. Zeki ÖZCAN 1 ozcan@sakarya.edu.tr

TABAKALI KOMPOZİT PLAKLARIN AĞIRLIK DÜŞÜRME TESTİ SONRASI BASI MUKAVEMETLERİNİN BELİRLENMESİ. Mehmet Aktaş, Yusuf Arman, Ramazan Karakuzu

HİBRİT YAPIŞTIRMA-DÜZENİNİN BİNDİRME BAĞLANTI MUKAVEMETİNE ETKİLERİ

MEKATRONĐK EĞĐTĐMĐNDE LABORATUAR UYGULAMALARINDA KULLANILMAK ÜZERE MASAÜSTÜ ÇEKME CĐHAZI TASARIMI

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ/MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ/MEKANİK ANABİLİM DALI

HAVACILIKTA KULLANILAN KOMPOZİT YAPILARDA İKİLİ BURÇ UYGULAMASININ İNCELENMESİ

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 8 Sayı: 1 s Ocak 2006 SOĞUK ÇEKİLMİŞ LEVHA MALZEMELERDE GERİLME ANALİZİ

DİŞLİ POMPA KAPAK KALINLIKLARININ BELİRLENMESİ

EXPERIMENTAL DETERMINATION OF THE MECHANICAL PROPERTIES OF ALUMINIUM OXIDE AND TITANIUM DIOXIDE PARTICLE REINFORCED ADHESIVELY BONDED JOINTS

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ/MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ/MEKANİK ANABİLİM DALI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

Betonarme Kirişlerin Karbon Elyafla Güçlendirilmesi Üzerine Deneysel Bir Araştırma

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

Stress Analysis of Different Metal Combinations Under Different Temperatures with Hybrid Joints

Cam Elyaf Takviyeli Kompozitlerin Düşük Hızlı Darbe Davranışlarının Nümerik Analizi

Karma bağlantılı kompozit plaklarda farklı sıcaklıklar etkisiyle oluşan gerilmelerin analizi

Dairesel delikli kompozit levhalarda gerilme yığılmalarının incelenmesi

ELİPTİK DELİKLİ TERMOPLASTİK TABAKALI KOMPOZİT LEVHALARDA PLASTİK GERİLME ANALİZİ

KARBON ELYAF TAKVİYELİ POLİAMİT 6 KARMALARIN ISIL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİNDE KUMAŞ GRAMAJINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÖZET

Kompozit Yama Ġle Tamir EdilmiĢ Tabakalı Kompozit Levhalarda Ġlerlemeli Hasar Analizi

Sıcaklık etkisindeki metal matrisli kompozit dönen diskteki ısıl gerilmelerin analizi

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Betonarme Kirişlerde Cam Elyaf Takviyeli Plastik Donatıların Kullanımının Araştırılması

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

İÇERİSİ BETON İLE DOLDURULMUŞ ÇELİK BORU YAPI ELEMANLARININ DAYANIMININ ARAŞTIRILMASI ÖZET

LABORATUAR DENEY ESASLARI VE KURALLARI

M BA LANTILI TABAKALI KOMPOZ T PLAKADA ÖN GER LME

DEĞİŞİK SICAKLIK VE NEM ETKİSİNDE ÇALIŞAN BİRLEŞTİRİLMİŞ KOMPOZİT MALZEMELERİN YORULMA MUKAVEMETLERİNİN İNCELENMESİ

CAM ELYAF TAKVĐYELĐ POLYESTER MATRĐSLĐ KOMPOZĐT MALZEMELERDE (CTP) ELYAF TABAKA SAYISINA BAĞLI MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐN VE DARBE DAYANIMININ ĐNCELENMESĐ

ÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler

Epoksi ve Akrilik Bazlı Yapıştırıcıların Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir.

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ

Mukavemet 1. Fatih ALİBEYOĞLU. -Çalışma Soruları-

CAM FĠBER TAKVĠYELĠ PLASTĠKLERĠN FĠZĠKSEL VE MEKANĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ

BETONARME KİRİŞLERİN ÇELİK LEVHALARLA KESMEYE KARŞI GÜÇLENDİRİLMESİ SHEAR STRENGTHENING OF REINFORCED CONCRETE BEAMS WITH STEEL PLATES

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Teknoloji Fak. Enerji Sistemleri Mühendisliği Böl. Muğla b

YAY TAKVİYELİ PLASTİK DİŞLİLERİN YORULMA ÖZELLİKLERİ

Kocaeli Üniversitesi. Havacılık Malzemeleri Araştırma ve Geliştirme Laboratuvarı (HAMAG) 2017 yılı Faaliyet Raporu

İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Journal of Advanced Technology Sciences ISSN:

Murat Yavuz Solmaz Accepted: January ISSN : mysolmaz@firat.edu.tr Elazig-Turkey

DOKTORA TEZİ PROTETİK DİŞ TEDAVİSİ ANABİLİM DALI

RADYATÖR BAĞLANTILARININ RADYATÖR DAYANIKLILIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

Derin Çekme İşlemi Üzerine Kalıp Geometrisinin Etkisinin Sonlu Elemanlar Analizi

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

2009 Kasım. MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER. 05-5a. M. Güven KUTAY. 05-5a-ornekler.doc

Transkript:

Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi mühendislik dergisi Cilt: 7, 1,129-138 3-9 Mayıs 2016 Kompozit malzemelerde yapışma bağlantılarının mukavemeti üzerine yama fiber takviye açısı etkisi Kadir TURAN *,1 1 Dicle Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Diyarbakır Makale Gönderme Tarihi: 19.02.2016 Makale Kabul Tarihi: 22.04.2016 Öz Bu çalışmada; kompozit levhalarda yapışma bağlantılarının mukavemeti üzerine yama fiber takviye açısının etkileri deneysel yöntemlerle araştırılmıştır. [θ o ] 8 tabakalı örgülü cam elyaf takviyeli epoksi matriks reçineli kompozit levhalar epoksi bazlı yapıştırıcı kullanılarak birleştirilmiştir. Statik çekme deneyi ile yapılan deneysel çalışmada yama takviye açısının, yama uzunluğunun ve yapıştırıcı kalınlığının etkileri araştırılmıştır. Kompozit levhanın fiber takviye açısı olarak 0 o ve yamanın fiber takviye açısı 0 o, 15 o, 30 o ve 45 o olarak seçilmiştir. Yama uzunluğu olarak 25.4, 38.1 ve 50.8 mm ve yapıştırıcı kalınlığı 0.2, 0.6 ve 1.0 mm olarak seçilmiştir. Bağlantı mukavemetinin yama fiber takviye açısı ile önemli oranda değiştiği belirlenmiştir. Yama uzunluğu artışının bağlantı mukavemetini % 10 ile % 45 arasında değişen oranlarda arttırdığı tespit edilmiştir. Çift yüzünden yapışmanın tek yüzünden yapışmaya oranla hasar yüklerini %73 ile % 160 arası değişen oranlarda arttığı belirlenmiştir. Yapıştırıcı kalınlığının artmasına bağlı olarak ta hasar yüklerinin %11 ile % 30 arasında değişen oranda azaldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Yapışma bağlantıları, kompozit levhalar, hasar analizi. * Yazışmaların yapılacağı yazar: Kadir TURAN. kturan@dicle.edu.tr ; Tel: (412) 241 10 00 (3603) 129

K. Turan Giriş Kompozit malzemeler gelişen teknoloji ile birlikte kara, hava ve deniz araçlarında sıklıkla tercih edilen malzemeler haline gelmiştir. Gelişen teknoloji ile uyumlu olarak bu araçlarda yüksek hızların bir gereği olarak ta hafiflik, sağlamlık, kolay tamir edilebilme ve düşük ısı iletimi gibi bir takım gereksinmeler ön plana çıkmıştır. Kompozit malzemelerin birleştirilmesinde yaygın olarak kullanılan yöntemlerin başında yapışma bağlantıları gelmektedir. Yapışma bağlantısı yapıştırılacak iki parçanın birbiri üzerine bindirilerek yapılabildiği gibi, uç uca getirilen iki parçanın ek bir yama ile bağlanması şeklinde de yapılabilmektedir. Yapışma bağlantılarının mukavemeti yapışma yüzeyinin artmasına bağlı olarak artmaktadır. Yamalı bağlantıların yüzey alanı daha büyük olabildiği için bindirme bağlantılarına göre daha mukavemetlidir. Yapışma bağlantıları, mekanik bağlantılara göre kolaylıkla uygulanabilen ve ek yük meydana getirmemesi, yapının aerodinamiğini etkilememesi, titreşimlerden etkilenmemesi gibi özeliklerinden dolayı tercih edilmektedirler. Tek ve çift tesirli yapışma bağlantılarının gerilme analizi Adams ve diğerleri (1974), Allman ve diğerleri (1977) ile Her (1999) tarafından yapılan çalışmalarda analitik yöntemlerle araştırılmıştır. Bindirme uzunluğu, yapıştırıcı kalınlığı ve tipinin yapışma bölgesindeki gerilme dağılımı üzerine etkileri araştırılmıştır. Sayman (2012) ve Sayman vd. (2013) tarafından yapılan çalışmalarda kompozit levhalarda tek ve çift tesirli yapışma bağlantılarında elastik ve elasto-plastik gerilme analizi analitik ve sayısal yöntemlerle incelenmiştir. Analitik yöntemlerle hesaplanmış olan gerilmeler sonlu elemanlar metodu kullanılarak yapılmış modelden elde edilen gerilme değerleri ile karşılaştırılmıştır. Kompozit levhalarda yapıştırıcı kalınlığının, yapıştırıcı uç radyüsünün ve yapışan mukavemetinin yapışma bağlantılarının mukavemeti üzerine etkileri Taib ve diğerleri (2005) tarafından araştırılmıştır. Apalak ve diğerleri (2006) ile Turan ve Kaman (2010) tarafından yapılan çalışmalarda kompozit malzemelerde tek tesirli yapışma bağlantılarında hasar analizi deneysel ve sayısal yöntemlerle gerçekleştirilmiştir. İlerlemeli hasar analizinin kullanıldığı çalışmalarda deneylerden elde edilen son hasar yükü değerleri sayısal olarak hesaplanan veriler ile karşılaştırılmıştır. Kim ve diğerleri (2008) yapmış oldukları çalışmada kompozit-alüminyum yapışma bağlantılarında bindirme mesafesinin bağlantı mukavemeti üzerine etkileri deneysel olarak araştırmışlardır. Khalili ve diğerleri (2008) ve Turan ve Pekbey (2015) tarafından yapılan çalışmalarda kompozit levhaların yapıştırılmasında kullanılan güçlendirilmiş yapıştırıcıların bağlantı mukavemeti üzerine etkilerini araştırmışlardır. Turan ve Pekbey yapmış oldukları çalışmalarında yapıştırıcının güçlendirilmesi amacı ile atık kompozitlerden elde edilen partiküller ile yapıştırıcıyı takviye etmişlerdir. Zhang ve diğerleri (2010) yaptıkları çalışmada düşük ve yüksek sıcaklıkların kompozit levhalarda tek ve çift yamalı bağlantıların mukavemeti üzerine etkilerini deneysel yöntemlerle incelemişlerdir. Aydın ve diğerleri (2007) tarafından yapılan çalışmada kompozit levhaların yapışma bağlantıları üzerine kürleşme sıcaklığı ve basıncının etkisi araştırılmıştır. Bu çalışmada; kompozit levhaların tek ve çift yamalı yapışma bağlantılarında yama fiber takviye açısı değişiminin, yama uzunluğu değişiminin ve yapıştırıcı kalınlığı değişiminin bağlantı mukavemeti üzerine etkileri araştırılmıştır. Deneysel olarak gerçekleştirilen çalışmada levha fiber takviye açısı olarak 0 o ve yamanın fiber takviye açısı 0 o, 15 o, 30 o ve 45 o olarak seçilmiştir. Elde edilen sonuçlar tablolar ve grafikler halinde sunulmuştur. Deneysel Çalışma ve Bulgular Deneysel çalışmada tek yama bağlantılı (TYB) ve çift yama bağlantılı (ÇYB) numuneler üretilerek statik çekme yükü uygulanmıştır. Şekil 1 de TYB ve ÇYB olarak adlandırılan bağlantı tipleri ve geometrik parametreler sunulmuştur. 130

Yapışma bağlantılarının hasar yükü üzerine yama fiber takviye açısının etkisinin araştırılması Şekil 1. Bağlantı geometrisi Bağlantıda kullanılan sabit geometrik parametrelerin değerleri; kompozit malzeme kalınlığı ve yama kalınlığı, thc= 1.25 mm, kompozit levhanın uzunluğu, L = 100 mm ve genişliği, w = 25.4 mm olarak alınmıştır. Yapıştırıcı kalınlığı tha 0.2, 0.6 ve 1.0 mm olarak değişmektedir. Yama uzunluğu, Lap = 25.4, 38.1 ve 50.8 mm olarak alınmıştır. Kompozit malzeme olarak 8 tabakalı örgülü cam elyaf takviyeli epoksi matriks reçineli levhalar kullanılmıştır. Kompozitin fiber takviye açısı 0 o olarak sabit seçilmiştir. Yama fiber takviye açısının hasar yükü üzerine etkilerini inceleyebilmek içinse kompozit levha ile aynı kalınlığa (thc) ve genişliğe (w) sahip 0 o, 15 o, 30 o ve 45 o olarak değişen fiber takviye açılı levhalar yama olarak kullanılmıştır. Yapıştırıcı olarak çift bileşenli epoksi bazlı yapıştırıcı kullanılmıştır. Kompozit levhanın ve yapıştırıcının mekanik özellikleri Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. Kompozit levhanın ve yapıştırıcının mekanik özellikleri Kompozit Levha Yapıştırıcı (Turan ve Pekbey, 2015) Fiber Takviye Doğrultusunda Elastisite Modülü, E 11 = 16385.98 MPa Fibere Dik Doğrultuda Elastisite Modülü, E 22 = 16385.98 MPa Kayma Modülü, G 12 = 4200 MPa Poisson Oranı, 12 = 0.25 Fiber Takviye Doğrultusunda Çekme Mukavemeti, X ç = 508.3 MPa Fibere Dik Doğrultuda Çekme Mukavemeti, Y ç = 508.3 MPa Fiber Takviye Doğrultusunda Basma Mukavemeti, X b = 347.75 MPa Fibere Dik Doğrultuda Basma Mukavemeti, Y b = 347.75 MPa Kayma Mukavemeti, S 12 = 87.3 MPa Fiber Hacim Oranı, V f = % 60 Elastisite Modülü, E (MPa) Poisson Oranı, Akma Gerilmesi, S y (MPa) 2438 0.4463 28.88 131

K. Turan Kompozit levhalar İzoreel firmasından 25.4 mm genişliğinde ve 1.25 mm kalınlığı standart şeritler halinde temin edilmiştir. Boyları 100 mm olacak şekilde freze tezgâhında kesilmiştir. Yapışma işlemi öncesinde yapıştırılacak yüzeyler 40 grid zımpara ile pürüzlerinden arındırılmış ve aşındırılmıştır. Yapışma yüzeyinin yabancı kimyasallardan etkilenmemesi için yapışma yüzeyleri pamuklu bez ve aseton yardımı ile temizlenmiştir. Asetonu kuruduktan sonra bağlantıların standart olması için özel kalıplarda yapışma işlemleri gerçekleştirildikten sonra 15 gün boyunca oda sıcaklığında yapıştırıcının ideal kürleşme sağlaması için beklenmiştir. Deneysel çalışmanın tutarlılığı açısından her bir numuneden üç adet üretilmiştir. Deneysel çalışma 10 ton kapasiteli Instron BS 8801 çekme test cihazında 0.5 mm/dk çekme hızında gerçekleştirilmiştir. Şekil 2 de deney düzeneği görülmektedir. Şekil 2. Deney düzeneği Deneysel çalışmada kopma hasarı gerçekleşinceye kadar yük uygulanmış ve yükuzama değerleri kaydedilmiştir. Elde edilen yük-uzama grafiklerinden bağlantının hasar yükü değerine ulaşılmıştır. Çekme testi sonunda Lap=25.4 mm olan TYB için Şekil 3 de görülen yük-uzama grafikleri elde edilmiştir. Şekil 3. Yama fiber takviye açısı değişimine göre TYB için yük-uzama grafiği (Lap =25,4 mm) Şekil 3 ten görüldüğü gibi yük-uzama grafiği lineer bir karakter göstermekle birlikte belirli bir yük değerinde kopma gerçekleşmektedir. Hasar yükleri ile birlikte uzama değerlerinin yüke paralel olarak değiştiği ve en büyük hasar yükü değeri için en büyük uzamanın gerçekleştiği görülmektedir. Bu durumun en önemli sebebi tek yama bağlantılı numunelerde ortaya çıkan eğilmedir. Şekil 4 te meydana gelen eğilme görülmektedir. 132

Yapışma bağlantılarının hasar yükü üzerine yama fiber takviye açısının etkisinin araştırılması Şekil4. TYB tipi bağlantılarda çekme testi sırasında meydana gelen eğilme (Lap = 38.1 mm, θ= 45 o ) Eğilmenin ortaya çıkma nedeni tek yüzünden yama ile yapıştırılan kompozit levhanın iki yüzeyi arasında meydana gelen uzama farkıdır. Yapıştırılan yüzeyde kompozit levhanın uzaması yapıştırıcı ile birlikte gerçekleşirken yapıştırılmayan serbest yüzeyde uzamalar kompozit levhaya gelen gerilme ile şekillenir. Bu durumda yapışmayan yüzey fazla uzarken yapıştırılan yüzeyin uzaması daha azdır. Eğilme momenti oluşması sonucu yapıştırıcı soyularak yüzeyden ayrılmaktadır. Şekil 5 te ÇYB için yük uzama grafiği görülmektedir. Şekil 5. Yama fiber takviye açısı değişimine göre ÇYB için yük-uzama grafiği (Lap =25.4 mm) ÇYB tipi numunelerde 0 o hariç tutulursa fiber takviye açısının artmasına bağlı olarak hasar yüklerinin azaldığı Şekil 5 ten görülmektedir. Çift yüzünden yama işleminde ile tek yüzünden yama durumunda meydana gelen uzama farkının olmadığı ve eğilme oluşmadığı deneylerden gözlemlenmiştir. Fiber takviye açısının uzamayı arttırıcı yönde bir etkisinin olduğu ise uzama sonuçlarından görülmektedir. 15 o fiber takviye açısına sahip yamalar ile yapılan birleştirme işleminde özelikle hasar yüklerinin en büyük değerini alması 0 o levhaya göre uzama oranının fazla olması ile açıklanabilir. Diğer fiber takviye açılarından 133

K. Turan büyük olmasının sebebi ise deneyler sırasında yapılan bir gözlem ile açıklanırsa yapıştırıcı hasarının fiber takviye açısını takip ediyor olmasıdır. Yapıştırıcının kompozit yüzeyinden ayrılması sırasında hasarın fiber takviye açısını takip etmesi sonucu gerilmelerin düzgün dağılımını bozarak daha düşük yüklerde hasar oluşmasına sebep olmuştur. Yapıştırıcı kalınlığının bağlantı mukavemeti üzerine etkisi TYB tipi bağlantı için 0 o yama fiber takviye açısına sahip 25.4 mm yama uzunluğundaki numuneler için belirlenmiştir. Yapıştırıcı kalınlığı olarak 0.2, 0.6 ve 1.0 mm yapıştırıcı kalınlıkları kullanılmıştır. Deneyler sonucunda elde edilen yük-uzama grafikleri Şekil 6 da sunulmuştur. Şekil 6. Yapıştırıcı kalınlığı değişiminin TYB tipi bağlantının yük-uzama grafiği. (Lap = 25.4 mm ve tha = 0.2 mm) Şekil 6 dan görüldüğü üzere yapıştırıcı kalınlığının artmasına bağlı olarak hasar yükleri azalmaktadır. Yapıştırıcı kalınlığının artması ile birlikte eksantriklik artacağından eğilme momenti artar ve dolayısı ile hasar yüklerinde düşmeler meydana gelir. Özellikle TYB türü bağlantılarda 0.6 mm ve 1.0 mm kalınlık değerleri için grafiklere dikkat edilirse grafiğin belirli bir yük değerinde yük değerlerinin aniden düştüğü ve daha sonra ilk duruma paralel bir şekilde tekrar yüklerin arttığı görülmektedir. Yapışma bağlantılarında yapıştırılan levhaya uygulanan çekme yükü yapıştırıcı ile yamaya iletilmekte ve tüm yapının yükü paylaşması sağlanmaktadır. Yapıştırıcı kalınlığının artması ile yama ve yapıştırılan levha arasındaki kalınlıkta artacaktır. Sonuçta bu durum eksantrikliği arttıracaktır ve yapışma bölgesinde çekme yükünün yanı sıra eğilme momentinin oluşmasına sebep olacaktır. Çekme yüküne maruz numunelerde ilk düşmenin görüldüğü yer hasarın başladığı noktadır ve bu hasar çekme yükünden kaynaklanmaktadır. Daha sonra çekmeye devam edildikçe numunenin eksantrik yapısından dolayı eğilme momentinin giderek artması ile hasar devam etmektedir. Eğilme momentinden dolayı numunede soyulma hasarı oluştuğu gözlemlenmiştir. Eğilme oluşumu Şekil 4 te açıkça görülmektedir. Sonuçlar ve Değerlendirmeler Üretilmiş olan TYB ve ÇYB numunelerinin statik çekme testi sonucunda elde edilen hasar yükü üzerine yama fiber takviye açısının etkisi, yama uzunluğunun etkisi ve yapıştırıcı kalınlığının etkisi incelenmiştir. TYB bağlantılarında yama fiber takviye açısının etkisi incelenirken fiber takviye açısı 0 o, 15 o, 30 o ve 45 o olarak seçilmiştir. Yama uzunluğu ise 25.4, 38.1 ve 50.8 mm olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda yapıştırıcı kalınlığı 0.2 mm sabit olmak üzere TYB tipi bağlantı için elde edilen sonuçlar Şekil 7 de sunulmuştur. 134

Yapışma bağlantılarının hasar yükü üzerine yama fiber takviye açısının etkisinin araştırılması Şekil 7. TYB tipi bağlantı için hasar yüklerinin değişimi (tha = 0.2 mm) Şekil 7 den görüldüğü üzere tüm fiber takviye açıları için yama uzunluğunun artması sonucu hasar yükleri % 10 ile % 45 arası değişen oranlarda artış göstermiştir. En büyük hasar yükü artışı yama fiber takviye açısı 30 o olan numune için % 45 olarak belirlenirken en düşük hasar yükü artışı % 10 ile 45 o fiber takviye açısına sahip numunede tespit edilmiştir. En büyük hasar yükü 5430 N değeri ile 50.8 mm yama uzunluğuna sahip 15 o fiber takviye açılı bağlantıda görülmektedir. En düşük hasar yükü ise 3121 N değeri ile 25.4 mm yama uzunluğuna sahip 0 o fiber takviye açılı bağlantıda belirlenmiştir. Yama fiber takviye açısı için sonuçlar değerlendirildiğinde en büyük hasar yükü tüm yama uzunlukları için 15 o yama fiber takviye açısına sahip kompozitler için elde edilirken en düşük hasar yükleri 0 o için elde edilmiştir. Şekil 8 de ÇYB tipi bağlantılar için hasar yükleri değişimi grafiği sunulmuştur. ÇYB bağlantısında yama uzunluğu 25.4 mm ve yapıştırıcı kalınlığı 0.2 mm değerinde sabit alınmıştır. Şekil 8. ÇYB tipi bağlantı için hasar yüklerinin değişimi (Lap = 25.4 mm ve tha = 0.2 mm) ÇYB tipi bağlantılarda hasar yüklerinin TYB tipi bağlantıya göre %73 ile % 160 arası değişen oranlarda arttığı Şekil 8 deki grafikten görülmektedir. Aynı fiber takviye açısı ve bindirme uzunluğu değeri göz önüne alınarak bir karşılaştırma yapılırsa en büyük artış 0 o 135

K. Turan yama takviye açısı için % 160 olurken en düşük artış % 73 ile 45 o yama fiber takviye açısına sahip levhada gerçekleşmiştir. Bu grafiğe göre en büyük hasar yük 15 o yama fiber takviye açısına sahip levha için 8605 N olarak belirlenirken en düşük hasar yükü 45 o için 6127 N olarak tespit edilmiştir. Yapıştırıcı kalınlığı artışının hasar yükleri üzerine etkisi Şekil 9 daki grafiklerde sunulmuştur. Şekil 9. Yapıştırıcı kalınlığının TYB tipi bağlantılarda hasar yükü üzerine etkisi. (Lap =25.4mm, θ=0 o ) Yapıştırıcı kalınlığının artmasına bağlı olarak hasar yükleri % 11 ile %30 oranlarında azalmıştır. En büyük hasar yükü tha=0,2 mm yapıştırıcı kalınlığı için 3121 N olarak ölçülürken, en düşük hasar yükü tha = 1.0mm yapıştırıcı kalınlığı için 2160 N olarak ölçülmüştür. Tartışmalar Bu çalışmada TYB ve ÇYB türü bağlantıların mukavemeti üzerine geometrik parametrelerin (yapıştırıcı kalınlığı ve yama uzunluğu) ve yama fiber takviye açısının etkileri araştırılmıştır. Deneysel olarak gerçekleştirilen çalışmadan elde edilen sonuçlar maddeler halinde değerlendirilmiştir: Yama fiber takviye açısı değişimi TYB ve ÇYB bağlantılarının her ikisi içinde hasar yüklerini değiştirmektedir. En büyük hasar yükleri 15 o yama fiber takviye açısına sahip bağlantılar için elde edilmiştir. En düşük hasar yükleri 45 o yama fiber takviye açısına sahip bağlantılar için elde edilmiştir. Bağlantı mukavemeti üzerinde kompozit yamanın uzayabilirliği etki ettiği gözlemlenmiştir. Bağlantı mukavemeti üzerine çekme yüklerinin yanı sıra eğilme momentinin de etkili olduğu görülmektedir. ÇYB bağlantılar TYB bağlantılara göre %73 ile %160 arası değişen oranlarda daha mukavemetli olduğu belirlenmiştir. Yama uzunluğunun artması bağlantı mukavemetini %10 ile %45 arası değişen oranlarda arttırdığı gözlemlenmiştir. Yapıştırıcı kalınlığının artması bağlantı mukavemetini %11 ile %30 oranında azalttığı belirlenmiştir. 136

Yapışma bağlantılarının hasar yükü üzerine yama fiber takviye açısının etkisinin araştırılması Kaynaklar Adams, R.D., Peppiatt, N.A., (1974). Stress analysis of adhesive bonded lap joints, Journal of Strain Analysis, 9, 185-196. Allman, D.J., (1977). A theory for the elastic stresses in adhesive bonded lap joints, Q. J. Mechanical Applied Mathematics, 30, 415 436. Apalak, Z.G., Apalak, M.K., Genç, M., (2006). Prograssive damage modelling of an adhesively bonded unidirectional composite single lap joint in tension at the meso scale level, Journal of Thermoplastic Composite Materials, 19, 671 702. Aydın, M.D., Temiz, Ş., Özel, A., (2007). Effect of curing pressure on the strength of adhesively bonded joints, The Journal of Adhesion, 83, 553 571. Her, S.C., (1999). Stress analysis of adhesively bonded lap joints, Composite Structure, 47, 673-678. Khalili, S.M.R., (2008). Shokuhfar, A., Hoseini, S.D., Bidkhori, M., Khalili, S., Mithal, R.K., Experimental study on the influence of adhesive reinforcement in lap joints for composite structures, subjected to mechanical loads, International Journal of Adhesion and Adhesives, 28, 436-444. Kim, T.H., Kweon, J.H., Choi, J.H., (2008). An experimental study on the effect of overlap length on the failure of composite-to-aluminum singlelap bonded joints, Journal of Reinforced Plastics and Composites, 27, 1071-1081. Sayman, O., (2012). Elasto-plastic stres analysis in adhesively bonded single-lap joint, Composites Part B., 43, 204-209. Sayman, O., Ozen, M., Korkmaz, B., (2013). Elasto-plastic stress distributions in adhesively bonded double lap joints, Materials and Design, 45, 31-35. Taib, A., Boukhili, R., Achiou, S., Gordon, S., Boukehili H., (2005). Bonded joints with composite adherents, part 1. effect of specimen configuration, adesive thickness, spew fillet and adherent stiffness on fracture, International Journal of Adhesion and Adhesives, 26, 226 236. Turan, K., Kaman, M.O., (2010). Tek tesirli yapıştırma bağlantılarında ilerlemeli hasar analizi, Pamukkale Ünv. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16, 315-323. Turan, K., Pekbey, Y., (2015). Progressive failure analysis of reinforced- adhesively single- lap joint, The Journal of Adhesion, 91, 962 977. Zhang, Y., Vassillopoulos, A.P., Keller, T., (2010). Effects of low and high temperatures on tensile behavior of adhesively bonded GFRP joints, Composite Structures, 92, 1631-1639. 137

K. Turan Patch fiber reinforced effect on the strength of adhesively bonded joints in composite plates Extended abstract In this study, the patch fiber reinforced angle effect on the strength of adhesively bonded composite was investigated experimentally. [θ o ] 8 layered composite plates which were woven glass fiber reinforced and epoxy resin matrix, were adhered by epoxy based adhesive. The experimental study was realized as static tensile test. The fiber reinforced angle of patch, patch length and adhesive thickness were used as a parameter. With the developing technology of composite materials, land, air and sea vehicles often become the material of choice. This vehicles, light weight, sturdiness, easy to be repaired some requirements such as low heat conduction ability and have come to the fore. The adhesively bonding methods are widely used for connecting of composite plates. This joint type was preferred as it was not have extra weight and it was not effect of vibration. In the literature, stress analysis of single and double joints, joint geometry effect on the strength of joint, failure analysis of adhesively joints, reinforcing of adhesive effect on the joint strength and temperature and pressure effect on the joint strength were researched. In the studies, the mechanical properties of adhesive, lap length, adhesive thickness and the other geometrical changing were used as parameters. In this study, composite plate thickness (thc= 1.25 mm), composite plate width (w= 30 mm) and composite plate length (L = 100 mm) were used as fixed parameters. Also, lap length (Lap) and adhesive thickness (tha) were changed 25.4, 38.1, 50.8 mm and 0.2, 0.6, 1.0 mm, respectively. The fiber reinforced angle of composite plate was 0 o and the fiber reinforced angles of patch were varied 0 o, 15 o, 30 o and 45 o. The composite plates were supplied from Izoreel Firm with fixed thickness and fixed width. These plates were cut by milling machine and later bond areas were abraded with 40 grid sand paper. The bond surfaces were free from surface roughness and acetone then with the help of a cotton cloth was cleaned. The bonding processes were realized in the special moulds. The bonded specimens were stayed in room temperature about 15 days for curing. Then the static tensile load were applied the specimens and the load-extension data were recorded. The static tensile tests were realized in 100 kn capacity Instron BS 8801 static tensile testing machine with 0.5 mm/min cross head speed. For reliability of experimental study, three samples were produced for every parameter and the experiments were realized. The failure loads were calculated from arithmetic average of failure loads of three samples. TYB are called samples which are bonded to one side, while double side bonded to ÇYB samples. The obtained results were presented as graphs. The failure loads were increased from 10% to 45% with increasing of Lap length for all patch fiber reinforced angle of TYB type joints. In the TYB type joint, the maximum failure load was determined as 5430 N for Lap = 50.8 mm and patch reinforced angle of 15 o and the minimum failure load was determined as 3121 N for Lap = 25.4 mm and patch reinforced angle of 0 o. When the results are evaluated for the patch reinforced angle, the biggest failure loads were determined for patch reinforced angle of 15 o and the lowest failure loads were determined for patch reinforced angle of 0 o. When the TYB and ÇYB type joints compared with each other, it was determined that, the failure loads was increased from 73% to 160% varying rates. In the ÇYB type joint, the maximum failure load was determined as 8605 N for patch reinforced angle of 15 o and the minimum failure load was determined as 6127 N for 45 o. When the thickness of adhesive was increased, the failure loads were decreased from 11% to 30% varying rates. Keywords: Adhesive joints, Composite plate, failure analysis. 138