İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM / Yrd. Doç. Dr. Ayşegül ŞEYİHOĞLU Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ ÖRNEKLERİ İLE OKUL DIŞI EĞİTİM FAALİYETLERİ Okul dışı öğrenme ortamlarının eğitimdeki yeri ve önemi/1 Ders dışı öğretim faaliyetlerinde kullanılabilecek yöntemler/8 Doğa eğitimde veya bilim kamplarında ele alınabilecek konulara ilişkin Örnekler/9 2. BÖLÜM / Ali MEYDAN EKO-TURİZM VE TURİZM ÇEVRE İLİŞKİSİ Turizm olgusu/12 Turizmin etkileri/13 Ekoturizm/16 Önemli eko-turizm etkinlikleri/18 Ekoturizm alanları/19 Turizm çevre ilişkisi/23 Turizme ilişkin temel sorunlar/25 Ekoturistin özellikleri/27
3. BÖLÜM / Prof. Dr. Asım KADIOĞLU BİTKİ TOPLAMA VE SAKLAMA TEKNİKLERİ Arazi çalışması öncesi hazırlık/32 Arazide çalışma yapmak/33 Toplanan bitkilerin preslenmesi/35 Toplanan bitkilerin teşhis edilmesi/37 Bitkilerin isimlendirilme kuralları/37 Herbaryum hakkında genel bilgiler/41 4. BÖLÜM/ Prof. Dr. h.c. İbrahim ATALAY KARADENİZ VE KARADENİZ ARDI BÖLGELERİNİN EKOSİSTEMLERİ Ekolojik bölgelerin ayrımında kullanılan ölçütler/45 Karadeniz Bölgesi/49 Karadeniz Bölgesi'nin Bölümleri/49 Karadeniz Nemli-Ilıman Geniş Yapraklı Orman Bölümü ve ekolojik Özellikleri/50 Karadeniz Nemli, Yarı-nemli-Soğuk İğne Yapraklı Orman Bölümü ve Ekolojik özellikleri/63 Karadeniz Ardı Oluk ve Plâtoları Çalı-Kurakçıl Orman Bölümü ve Ekolojik özellikleri/69 Karadeniz Dağ Çayırları Bölümü ve Ekolojik özellikleri/79 vi
5. BÖLÜM/ Prof. Dr. İbrahim TURNA TÜRKİYE FLORA BÖLGELERİ VE VEJETASYON DURUMU Giriş/84 Türkiye de Yayılan Başlıca Vejetasyon Tipleri/91 Orman Vejetasyonu/91 Maki Vejetasyonu/94 Step Vejetasyonu/95 6. BÖLÜM/ Prof. Dr. İbrahim TURNA, Öğr. Gör. Canan YILMAZ, TARIMSAL ORMANCILIK Araş. Gör. Fatma AYDIN YENI Kırsal Kalkınma - Doğa İlişkileri/104 -Kırsal Kalkınma/104 -Kırsal Kalkınma-Doğa İlişkileri/105 -Sonuç ve Öneriler/111 Kırsal Alanda Örgütlenme-Kooperatifçilik-Pazarlama/113 -Kırsal Alanda Örgütlenme/114 a. Kooperatif örgütlenme/116 b. Kooperatif dışı örgütlenme/116 Kırsal Kalkınmada Kadın/119 -Kırsal Alanda Kadının Rolü ve Önemi/121 -Sonuç ve Öneriler/125 vii
7. BÖLÜM/ Uzm. Ümit ÖZTÜRK TÜRKİYE DE DOĞA KORUMA VE EKOLOJİK RİSK ANALİZİ IŞIĞINDA GÖNÜLLÜ DESTEKLİ DAĞ HOROZU (Terao mlokosiewiczi) KORUMA ÇALIŞMASI Türkiye de Doğa Koruma/130 Türkiye Biyoçeşitliliği ve Türkiye deki Korunmaya Muhtaç Türler/137 Ekolojik risk analizi ışığında gönüllü destekli dağ Horozu (tetrao mlokosiewiczi) koruma çalışması/140 Dağ Horozu (Tetrao Mlokosiewiczi) Ekolojik Risk Analizi/141 Gönüllü Destekli Dağ Horozu (Tetrao Mlokosiewiczi) Koruma Çalışması/148 8. BÖLÜM/ Prof. Dr. Yusuf DÖNMEZ BİTKİ ARAŞTIRMALARINDA İZLENECEK YOL HAKKINDA FİKİRLER (Bitki örtüsü, Bitki toplama, Kurutma, Hebaryum oluşturma) Giriş/158 Bitki topluluklarının ortaya konulması/158 Arazi çalışmaları, bitki kesitleri, bitki toplama, kurutma, herbaryum Oluşturma/181 9. BÖLÜM/ Prof. Dr. Mehmet ARSLAN Yrd. Doç. Dr. Emel ABDİOĞLU DOĞU PONTİDLERİN JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ ve KAYAÇ BİRLİKTELİKLERİNİN TANIMLANMASI Doğu pontid orojenik kuşağı ve jeolojisi/194 -Trabzon-gümüşhane arasının jeolojik özellikleri/199 viii
-Lokasyonlar/201 Kayaç grupları ve tanınması/207 10. BÖLÜM/ Yrd. Doç. Dr. Aydın KILIÇARSLAN JEOMORFOLOJİK YAPININ ŞEHİRSEL ETKİSİ (TRABZON/YILDIZLI- İKİSU DERESİ ARASINDAKİ SAHA) Araştırma Sahasının Yeri ve Sınırları/222 Araştırmanın Amacı ve Metodu/222 Araştırma Sahasının Doğal Çevre Özellikleri/223 Trabzon un Şehirsel Gelişimini Etkileyen Jeomorfolojik Faktörler/230 Trabzon un Şehirsel Gelişim Tarihi/239 Sonuç ve Öneriler/246 11. BÖLÜM/ Prof. Dr. Sacit ÖZDEMİR TAKIMYILDIZLARININ TANITIMI, GÖKSEL KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE GÖKCİSİMLERİNİ KULLANARAK COĞRAFİ KONUM BELİRLENMESİ Giriş/260 Takımyıldız/260 Evrende konum ve zaman/263 Konum düzenekleri (koordinat sistemleri)/265 Gökküresi konum düzenekleri/268 Takımyıldızlardan mevsim ve coğrafik konum belirlenmesi/277 12. BÖLÜM/ Doç. Dr. İsmail Hakkı DEMİRCİOĞLU TARİHİ ÇEVRENİN TARİH ÖĞRETİMİNDE KULLANIMI Tarihi çevrenin tarih öğretimindeki yeri ve önemi/282 Alan gezilerinin öğrencilere faydaları/283 ix
Alan gezilerinin sınırlılıkları/284 Alan gezisi yapılabilecek sahalar/284 Açık alanlara yapılabilecek ziyaretlerde sorulabilecek bazı sorular/284 Tarih derslerinde bir alan gezisi öncesi dikkat edilmesi gereken Hususlar/285 13. BÖLÜM/ Yrd. Doç. Dr. Semih AKTEKİN MÜZE EĞİTİMİ Giriş/288 Müzeler ve eğitim uygulamaları/288 Türkiye de müzeler ve eğitim/296 14. BÖLÜM/ Yrd. Doç. Dr. Raif KALYONCU SANAT ESTETİK VE ÇEVRE EĞİTİMİNİN ÖNEMİ Sanat Eğitimi/306 Çevre eğitimi/306 Estetik Eğitimi/307 Sanat, Estetik Çevre Eğitiminin Önemi/310 15. BÖLÜM/ Öğr. Gör. Ümit ARSLAN DOĞA EĞİTİMİNDE BİR YÖNTEM: YARATICI DRAMA Giriş/316 Yaratıcı drama nedir?/318 Yaratıcı dramanın uygulama aşamaları/320 -Hazırlık-ısınma çalışmaları/320 -Canlandırma/320 -Değerlendirme- tartışma/321 Drama oturumları/321 x
16. BÖLÜM/ Araş. Gör. Yaşar Selçuk ERBAŞ HARİTA BİLGİSİ Harita ve kullanım alanları/330 Harita bileşenleri/331 1. Ölçek ve ölçek türleri/332 -Kesir(sayısal) ölçek/332 -Çizgi (grafik) ölçek/333 2. Başlık/334 3. Lejant/334 4. Kuzey işareti/335 Haritaların okunması/335 Haritalarda uzunluk ve alan hesaplamaları/336 Ölçü aletleri/338 Gps (global positioning system)/338 Oryantiring ve haritacılık/343 17. BÖLÜM/ Prof. Dr. Yusuf ŞAHİN ÇEVRE Çevre sorunları/346 Çevre sorunlarının ortaya çıkışı/346 Belli başlı çevre sorunları/348 1. Hava kirliliği/348 2. Su kirliliği/349 3. Gürültü kirliliği/350 4. Nüfus artışı/351 5.Küresel ısınma/352 İktisat ve çevre/354 1. Dışsallık/354 xi
2. Farklı iktisadî sistemlerde çevre sorunları/355 3. İktisadî büyüme ve çevre sorunları arasındaki ilişki/356 4. Sürdürülebilir kalkınma/357 Çevre politikası/357 1. Siyasî ideolojiler ve çevre/358 2. Çevre politikalarının sınıflandırılması/359 -Komuta-kontrol yöntemleri ile iktisadî ve mali araçlar/359 -Önleyici ve onarıcı politikalar/361 -Reformcu ve devrimci politikalar/361 Türkiye de çevre politikası/362 1. Hukukî düzenlemeler/362 2. Çevre yönetimi/364 Çevrenin uluslararası boyutu/365 18. BÖLÜM/ Yrd. Doç. Dr. Yusuf ERUZ TURBA VE TURBALIKLAR SÜRMENE KÖPRÜBAŞI; AĞAÇBAŞI TURBA BATAKLIĞI DOĞAL SİT ALANI Turba ve turbalıkların özellikleri/370 Turba oluşumu/370 Turbalıkların yararları/370 Türkiye'deki turbalık alanların durumu/371 Hukuki ve yasal durum/372 Ağaçbaşı turbalık alanının korunmasını zorunlu kılan uluslararası Sözleşmeler/373-1972 paris dünya kültürel ve doğal mirasın korunması Sözleşmesi/374-1979 bern sözleşmesi/374 Dünya ölçeğinde önemli -ekolojik miras ağaçbaşı yaylası turbalık alanının coğrafik özellikleri/374 xii
Ağaçbaşı ve bölge bataklıklarından turba çıkarılmasının tehlikeli Sonuçları/375 Ağaçbaşı ve doğu karadeniz bölgesinin ekolojik önemi/376 Ağaçbaşı ve çevresinin yaban hayatı/377 Ağaçbaşı yaylası turbalık alanının tarihi açıdan önemi/378 Ağaçbaşı turba bataklığı ve çevresi korunduğunda yöre halkına katkıları/379 Ekoturizm potansiyeli ve bölgeye katkısı/379 Ekoturizmin amacı/380 Ağaçbaşı turba bataklığının korunmasının gerekliliği ve insanlığa faydası/381 19. BÖLÜM/ Doç.Dr. Fatih BEKTAŞ İLKYARDIM BİLGİSİ İlkyardım nedir?/384 Acil tedavi nedir?/384 İlkyardımcı kimdir?/384 İlkyardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir?/384 İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?/384 İlkyardımın temel uygulamaları nelerdir?/384 Kanamalarda ilkyardım/392 Şok nedir?/404 - Kaç çeşit şok vardır?/405 - Şok belirtileri nelerdir?/405 - Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?/405 - Şok pozisyonu nasıl verilir?/405 Yaralanmalarda ilkyardım/406 Yanık, donma ve sıcak çarpmasında ilkyardım/413 Kırık, çıkık ve burkulmalarda ilkyardım/418 Zehirlenmelerde ilkyardım/426 Hayvan ısırmalarında ilkyardım/430 xiii
20. BÖLÜM/ Öğr. Gör. Osman Zeki KALE FOTOĞRAFÇILIK Fotoğraf makineleri/440 Makinelerin bölümleri/441 Fotoğrafta kompozisyon öğeleri/446 İyi bir fotoğraf düzenlemesi için yapılması gerekenler/454 xiv