T U R 2002 T U R İ Z M EKONOMİSİ Ö Z A Y Y I L D I Z 1. Turizm Olayı 2. Turist ve Turistik Talep 3. Çekim Unsuru ve Hedef Bölge 4. Turistik Üretim ve Turizm Endüstrisi 5. Turizm Piyasası 6. Turizmin Moneter Ekonomik Etkileri 7. Turizmin Reel Ekonomik Etkileri 8. Turizmde Dengeyi Etkileyen Unsurlar 9. Türkiye Turizmi 10. Dünya Turizmi 9.1. Türkiye Turizminin Yakın Tarihi 9.2. Türkiye de Dış Aktif Turizm 9.3. Türkiye de Dış Pasif Turizm 9.4. Türkiye de İç Turizm 9.5. Türkiye Turizm Endüstrisi ve Sorunları 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 3 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 4 1982 TURİZMİ TEŞVİK KANUNU Balıkesir Antalya arasındaki sahil şeridinin Turizm Bakanlığı tarafından öncelikli turizm yatırımı bölgesi olarak belirlenmesi Döviz kaynağı turist algısı Daha çok turist Daha çok tesis = daha yüksek kapasite = daha çok turist = daha fazla döviz (?) 5 yıldızlı / lüks konaklama tesisleri Hedef pazar? 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 6 1
Plansız gelişimin sonuçları: Artan turist sayısı Altyapı ve insan kaynakları artan talebi karşılayamaz Yabancı tur operatörlerine bağımlılık, düzensiz rekabet, işletmelerin pazar payını artırma isteği sonucu fiyatlar düşer Fiyatlarla birlikte kalite de düşer 5 yıldızlı tesisler 5 yıldızlı talebi karşılayamaz Turist profili ucuzlar ve birim başına gelir düşer Yarar / zarar dengesi bozulur Turistik arz verileri yıpranır ve çekim unsuru kaybolur 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 8 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 11 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 12 2
11. Thailand 12. Turkey 11. Thailand 12. Turkey 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 13 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 14 11. Australia 31m 12. Turkey 28m 11. Australia 32m 12. Turkey 29,5m 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 15 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 16 11. Australia 29,4m 12. Turkey 26,6m 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 17 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 18 3
12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 19 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 20 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 21 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 22 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 23 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 24 4
Kişisel Harcamalar 18.495.977 0,837 Yeme içme 5108647 0,231 Yerli Uluslararası Ulaştırma 3269461 0,148 Konaklama 2507120 0,113 Ulaştırma (Türkiye içi) 1772267 0,080 Sağlık 715438 0,032 Tur Hizmetleri 55804 0,003 GSM Dolaşım Harcamaları 96007 0,004 Spor, eğitim, kültür 295109 0,013 Marina Hizmet Harcamaları 55199 0,002 Diğer Mal ve Hizmetler 4.620.925 0,209 Giyecek ve Ayakkabı 2607763 0,118 Hediyelik Eşya 1024129 0,046 Halı, Kilim vb. 87053 0,004 Diğer Harcamalar 901980 0,041 Paket Tur Harcamaları (Ülkemize kalan pay) 3.611.461 0,163 Turizm Geliri 22.107.438 1,000 24.835.356 6.583.641 4.150.479 3.544.120 1.779.404 772.901 325.296 163.627 176.695 62.892 7.276.302 3.428.138 1.887.446 368.090 1.592.627 7.473.635 32.308.991 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 25 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 26 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 27 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 28 Okur yazar (bir okul bitirmedi) 0,45% İlkokul (5 yıllık) 6,09% Orta okul veya ilköğretim (8 yıllık) 12,91% Lise ve dengi okul 32,63% Fakülte veya yüksekokul 34,86% Yüksek lisans veya doktora 13,07% Çok yüksek gelir 1,92% Yüksek gelir 15,46% Orta gelir 71,11% Düşük gelir 10,21% Çok düşük gelir 1,29% 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 29 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 30 5
2016 2015 Almanya 3.928.954,00 Almanya 5.580.792,00 Gürcistan 2.192.582,00 Rusya Federasyonu 3.649.003,00 İngiltere 1.720.787,00 İngiltere 2.512.139,00 Bulgaristan 1.696.645,00 Gürcistan 1.911.832,00 İran 1.657.005,00 Bulgaristan 1.821.480,00 Ukrayna 1.043.951,00 İran 1.700.385,00 Hollanda 915.643,00 Hollanda 1.232.487,00 Rusya Federasyonu 855.714,00 Irak 1.094.144,00 Yunanistan 593.852,00 Fransa 847.259,00 Azerbaycan 585.644,00 ABD 798.787,00 Fransa 561.982,00 Yunanistan 755.414,00 Suudi Arabistan 534.086,00 Ukrayna 706.551,00 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 31 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 34 İnsanların sürekli yaşadığı ülke sınırları içinde yaptıkları seyahatler. İç turizm ödemeler dengesini doğrudan etkilemez. Türkiye de iç turizm yoğun olarak termal tesislere, ikinci konutlara yönelik veya arkadaş ve akraba ziyareti; kıyı turizmi ve kamu kampı, öğrenci turizmi gibi sosyal turizm kapsamında gelişmektedir. 2015: 24,4 Milyar TL 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 36 6
2015: Bakanlık: 3309 işletme belgeli konaklama tesisi, 850089 yatak kapasitesi 1125 yatırım belgeli konaklama tesisi, 314194 yatak kapasitesi Belediye: 7000 tesis, 400.000 yatak kapasitesi (2006) 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 38 2015 TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ TÜRÜ SINIFI Tourism Investment Licenced Tourism Operation Licenced Type Class SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI ODA SAYISI YATAK TESİS SAYISI TESİS SAYISI Number of Number of Number of Number of Number of Number of Establishments Rooms Beds Establishments Rooms Beds 5 YILDIZLI / 5 Stars 200 58 783 128 629 523 166 998 354 641 4 YILDIZLI / 4 Stars 305 38 932 81 134 700 103 210 214 504 OTELLER (Hotels) 3 YILDIZLI / 3 Stars 316 18 535 37 348 877 53 155 107 236 2 YILDIZLI / 2 Stars 35 1 327 2 928 400 15 013 29 494 1 YILDIZLI / 1 Star 28 772 1 526 49 1 737 3 377 TOPLAM - Total 884 118 349 251 565 2 549 340 113 709 252 1.SINIF / 1st Class 1 13 25 MOTELLER (Motels) 2.SINIF / 2nd Class 2 78 159 Motel / Motel 7 223 447 TOPLAM - Total 10 314 631 1.SINIF / 1st Class (5 YILDIZLI / 5 Stars) 19 4 841 10 893 67 26 142 58 389 TATİL KÖYLERİ (Holiday Villages) 2.SINIF / 2nd Class (4 YILDIZLI / 4 Stars) 15 3 978 9 660 17 2 992 6 208 TOPLAM - Total 34 8 819 20 553 84 29 134 64 597 5 YILDIZLI / 5 Stars 17 6 330 13 542 28 7 107 15 120 4 YILDIZLI / 4 Stars 20 2 551 5 316 20 2 056 4 302 TERMAL OTELLER (Thermal Hotels) 3 YILDIZLI / 3 Stars 5 493 1 145 16 1 066 2 236 2 YILDIZLI / 2 Stars 1 YILDIZLI / 1 Stars TOPLAM - Total 42 9 374 20 003 64 10 229 21 658 2015 TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ TÜRÜ SINIFI Tourism Investment Licenced Tourism Operation Licenced Type Class SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI ODA SAYISI YATAK TESİS SAYISI TESİS SAYISI Number of Number of Number of Number of Number of Number of Establishments Rooms Beds Establishments Rooms Beds TERMAL TATİL KÖYLERİ 5 YILDIZLI / 5 Stars 1 129 310 (Thermal Holiday Villages) 4 YILDIZLI / 4 Stars 1 99 198 TOPLAM - Total 2 228 508 TERMAL MÜSTAKİL APART OTEL (Thermal Apart Hotel) 2 81 171 PANSİYONLAR (Boarding Houses) 1 20 40 58 774 1 574 KAMPİNGLER (Campings) 8 438 1 184 6 631 2 005 OBERJLER (Inns) 3 442 942 APART OTELLER (Apart Hotels) 2 167 334 125 5 902 13 905 ÖZEL TESİS (Special Establishments) 23 699 1 381 308 9 849 20 503 GOLF TESİSLERİ (Golf Facilities with Accommodation) 1 60 228 2 201 424 EĞİTİM VE UYGULAMA TESİSLERİ (Training and Practice Establishments) TURİZM KOMPLEKSİ (Tourism Complex) 6 3 696 8 622 4 3 164 6 668 BUTİK OTEL (Boutique Hotel) 108 3 761 7 700 79 3 004 6 064 B TİPİ TATİL SİTESİ (B Type Holiday Site) 2 378 1 710 3 266 984 BUTİK TATİL VİLLALARI (Boutique Holiday Villa) 1 70 140 DAĞ EVİ (Mountain House) 1 35 90 2 98 272 ÇİFTLİK EVİ / KÖY EVİ ( Ranch / Village House ) 7 59 118 7 52 103 YAYLA EVİ ( Mountain Pasture House) 2 52 104 1 15 30 HOSTEL ( Hostel) 2 27 54 1 123 166 T O P L A M / T o t a l 1 125 146 162 314 194 3 309 404 462 850 089 TÜRÜ VE SINIFI Type and Class of Facilities TURİZM YATIRIMI BELGELİ Tourism Investment Licenced TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ Tourism Operation Licenced TÜRÜ VE SINIFI Type and Class of Facilities TURİZM YATIRIMI BELGELİ Tourism Investment Licenced TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ Tourism Operation Licenced TESİS SAYISI KAPASİTE (Kişi) TESİS SAYISI KAPASİTE (Kişi) Number of Facilities Capacity (Person) Number of Facilities Capacity (Person) TESİS SAYISI KAPASİTE (Kişi) TESİS SAYISI KAPASİTE (Kişi) Number of Facilities Capacity (Person) Number of Facilities Capacity (Person) LOKANTALAR Restaurants 111 24 017 491 155 935 LOKANTALAR Restaurants 111 24 017 491 155 935 LÜKS LOKANTA Lux Restaurant 1. SINIF LOKANTA 1 st Class Restaurant 2. SINIF LOKANTA 2 nd Class Restarurant LOKANTA - DÜKKAN Restaurant - Shop KAFETERYALAR Cafeterias KAFETERYA-DÜKKAN Cafeteria-Shop 110 23 937 401 140 896 1 80 89 14 439 1 600 1 150 7 895 LÜKS LOKANTA Lux Restaurant 1. SINIF LOKANTA 1 st Class Restaurant 2. SINIF LOKANTA 2 nd Class Restarurant LOKANTA - DÜKKAN Restaurant - Shop KAFETERYALAR Cafeterias KAFETERYA-DÜKKAN Cafeteria-Shop 110 23 937 401 140 896 1 80 89 14 439 1 600 1 150 7 895 TÜRSAB: 9255 A 65 B 135 C ÖZEL TESİS Special Facilities 4 499 278 61 685 ÖZEL TESİS Special Facilities 4 499 278 61 685 GÜNÜBİRLİK TESİSLER Facility for Daily Use 27 8 963 57 19 197 GÜNÜBİRLİK TESİSLER Facility for Daily Use 27 8 963 57 19 197 YÜZER TESİSLER Floating Establishments 1 405 27 11 886 YÜZER TESİSLER Floating Establishments 1 405 27 11 886 TEMALI PARK Theme Park 2 1 132 TEMALI PARK Theme Park 2 1 132 MOLA NOKTASI Service Station and Restaurants 13 6 220 MOLA NOKTASI Service Station and Restaurants 13 6 220 KIŞ SPORLARI VE KAYAK MERKEZLERİ MEKANİK TESİSLERİ Mechanical Facilities of Winter Sports & Skiing Centers 4 250 KIŞ SPORLARI VE KAYAK MERKEZLERİ MEKANİK TESİSLERİ Mechanical Facilities of Winter Sports & Skiing Centers 4 250 TERMAL KÜR TESİSİ Thermal Cure Facility 1 840 12:23 41 M / T T O P L A o t a l 151 36 256 873 255 818 TERMAL KÜR TESİSİ Thermal Cure Facility 1 840 12:23 42 M / T T O P L A o t a l 151 36 256 873 255 818 7
Pazarlama ve tanıtım eksikliği Altyapı İşletmecilik Mali düzenlemeler Konaklama tesislerinin yanlış yapılanması Çevre kirliliği ve kültürel peyzaj Turizmin çeşitlendirilmesi Yoğunlaşma Ulaştırma Turizm politikasının oluşturulamaması Örgütlenme Sosyo-ekonomik ve siyasal gelişmeler Tur operatörlerine / pazarlara bağımlılık Krize yatkınlık 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 43 Timur, A., Turizm Ekonomisi ders notları Goeldner, Charles R., J.R. BrentRitchie & Robert W. McIntosh, Tourism, Principles, Practices, Philosophies, John Wiley & Sons, NY, 2000 Lickorish, Leonard & Carson L. Jenkins, An Introduction to Tourism, Butterworth-Heinemann, Oxford, 1999 www.tdk.gov.tr www.unwto.org Yıldız, Ö. Türkiye de Şarap Turizmi: Çeşme Örneğinde Ürün Geliştirme Modeli, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, T.C.Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Turizm İşletmeciliği Programı, İzmir, 2009. Yıldız, Ö. Turistik Çekim Unsuru Olarak Yerel Yiyecek İçecek Üretiminin Ekonomik Sürdürülebilirliği Kazdağı Örneği, yayınlanmamış doktora tezi, T.C.Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Turizm İşletmeciliği Programı, İzmir, 2015 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, BM Genel Kurulu, 10 Aralık 1948 tarih ve 217A(III) sayılı karar International Recommendations for Tourism Statistics 2008, UNWTO Toskay, T. Turizm Olayına Genel Yaklaşım, 2. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 1983 Olalı, H. ve Timur, A. Turizm Ekonomisi, Ofis Ticaret Matbaacılık, İzmir, 1988 Kozak, N. vd, Genel Turizm (7. Baskı) İlkeler Kavramlar, Detay Yayıncılık, Ankara, 2008 İçöz, O. (ed), Genel Turizm Turizmde Temel Kavramlar ve İlkeler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007 Özgüç, N., Turizm Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1984 Richards, G., Raymond, C., Creative Tourism, Atlas News, sayı: 23, 2000, ss. 16 20 Tan, Siow-Kian, Shiann-Far Kung, Ding-Bang Luh, A Model of Creative Experience in Creative Tourism, Annals of Tourism Research, 2013, Cilt: 41 Hacıoğlu, N. Ve Avcıkurt, C. (editörler), Turistik Ürün Çeşitlendirmesi, Nobel Yayınevi, Ankara, 2007. Bramwell, B., Coastal Mass Tourism: Diversification and Sustainable Development in Southern Europe, Channel View Publications, UK, 2004 İçöz, O., Turizm İşletmelerinde Pazarlama, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001. İçöz, O., Turizm Ekonomisi, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005 Doğan, Hasan Zafer, Turizmin Sosyo-Kültürel Temelleri, Detay Yayıncılık, Ankara, İkinci Baskı, 2004 Olalı, Hasan, Turizm Politikası ve Planlaması, İstanbul, 1990 Rıdvan Karalar (ed.), Genel işletme, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2001 Timur, A., Turistik Ürün Politikası Ders Notları Victor Middleton, Overall Tourism Product, Tourism Marketing and Managment Handbook, Der: Stephen F. Witt ve Luiz Mountinho, Prentice Hall Inc., New Jersey, 1989 kultur.gov.tr tuik.gov.tr 12:23 TURİZM EKONOMİSİ - ÖZAY YILDIZ 47 8