FAKÜLTE İNSAN KAYNAKLARI KOMİSYONU

FAKÜLTE İNSAN KAYNAKLARI KOMİSYONU FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ BÖLÜMLERİNDE ÖĞRETİM ELEMANLARININ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA YÜKLERİ DAĞILIMI DURUM DEĞERLENDİRMESİ RAPORU ANKARA EYLÜL 13

GİRİŞ Üniversitemizde Fakülte İnsan Kaynakları Komisyonları (FİKK) Üniversite Yönetim Kurulu tarafından Akademik insan kaynaklarının planlanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak üzere 6 Ocak tarihinde kurulmuştur. Bu görev tanımından hareketle, ilgili komisyon Mayıs 11 tarihinde FİKK Öğretim üyesi sayılarıyla ilgili durum değerlendirme çalışması: Özet Rapor hazırlamış ve Fakültemiz Bölümleri ile paylaşmıştır. Bu raporda bölümlerin akademik personel ihtiyacı eğitim yüküne bağlı olarak değerlendirilmiş, ancak araştırma ve diğer faaliyetler ele alınamamıştır. Çağdaş insan kaynakları kavramı akademik bir araştırma konusu kabul edildiğinden, ilgili disiplinlerde ciddi araştırmalar yapılmakta ve özellikle arztalep dengesine odaklanan stratejiler belirlenmektedir. Üniversitelerde ise insan kaynakları kavramı, üniversitelerin misyon, vizyon ve gelişme planlarına göre farklılıklar içermektedir. Üniversitemizin Fen Edebiyat Fakültesi (FEF) bölümleri, ders alan öğrenci yelpazesinin genişliği, açılan derslerin çeşitliliği, servis derslerinin sağlanıyor olması ve benzeri nedenlerle eğitim yükü açısından diğer fakültelerden ayrılmaktadır. FEF bölümleri araştırma çıktıları ve lisansüstü eğitime katkıları açısından değerlendirildiğinde tıpkı lisans eğitiminde olduğu gibi araştırma yükünde de kendilerine özgü bir yapıya sahiptirler. Bu nedenlerle FEF insan kaynakları planlaması yapılırken eğitim ve araştırma yükleri değerlendirilmeli ve bölümlerin ihtiyaçları bu ölçütlerle belirlenmelidir. Bu çerçevede, bölümlerimizin kendi gelişim planları, var olan çeşitliliği arttırmaya yönelik yeni araştırma alanlarına yönelme istekleri de ayrıca göz önünde tutulmalıdır. Bu rapor, FEF Dekanlığı ve FİKK tarafından Fakültemiz Bölümlerine yeni akademik personel istihdamı konusunda planlama yaparken ve yeni personel alımına karar verirken başvurabilecekleri bir durum analizi sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu rapor hazırlanırken mümkün olduğu ölçüde bölümlerimizin eğitim araştırma ve diğer faaliyetlerinden doğan yükümlülükleri ve bu yükümlülükleri yerine getirirken kullandıkları insan kaynağı göz önünde tutulmaya çalışılmış; disipliner ve disiplinler arası öznel ve/veya yapısal farklılıklar dikkate alınarak bir genellemeye gidilmemiş ve herhangi bir norm oluşturulmasına çalışılmamıştır. Rapor hazırlanırken her ne kadar rakamlara dayanan göstergeler üzerinden kimi yorumlar yapılmışsa da rapor, niteliksel analiz ve kararların her zaman bölüm insan kaynakları komisyonlarında ve bölüm kurullarında titizlikle ele alındığı inancıyla kaleme alınmıştır. Bu raporda sunulan göstergeler ve yapılan yorumlar tüm bölümlerimize ait veriler üzerinden hazırlandığı için kullanılan tablo ve grafiklerde bölümlerimizin birbirleriyle kıyaslandıkları düşüncesi oluşabilir. Ancak, bu tablo ve grafikler Fakültenin durumunu ortaya koymak amacıyla aynı parametreler üzerinden tüm bölümler için hazırlanmış veriler olup, herhangi bir kıyaslama amacı taşımamaktadır. 1

Bu Raporda, birinci bölümde, yukarıda bahsedilen sayısal göstergeler açıklanmaktadır. İkinci Bölümde, Fakültemiz Bölümlerinin eğitim ve araştırma yüklerini gösterir grafikler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise rapor, ikinci bölümde ortaya çıkan verilere dayalı değerlendirme ile sonlandırılmıştır. BÖLÜM 1 FEF BÖLÜMLERİ İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI ÇALIŞMASINDA KULLANILAN SAYISAL GÖSTERGELER Öğretim üyelerinin görevleri eğitim, araştırma ve topluma hizmet olarak sınıflandırıldığından, Üniversite nin ve bölümlerin görevlerinin bu temelde algılanması sonucunu doğurmaktadır. Bu çerçevede, bölüm insan kaynakları planlaması yapılırken eğitim ve araştırma faaliyetlerinin dikkate alınması; eğitim faaliyetleri düşünüldüğünde de lisans ve lisansüstü eğitim faaliyetlerinin yanında servis dersleri benzeri farklılıkların da göz önünde tutulması gerekmektedir. Bu aşamada, mevcut durumu aydınlatacak ve geleceğe yönelik planlama yapılmasına olanak sağlayacak kimi sayısal göstergeler üzerinde durmakta fayda vardır. Aşağıda bölümlerimiz için hesaplanan sayısal göstergeler verilmektedir. Bu göstergeler hesaplanırken -1 yılları arasındaki ortalama değerler kullanılmıştır. A) LİSANS EĞİTİMİ G = G A = G B = G3 = G3 A = G3 B = G1 = Bölümün açtığı lisans ders sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Bölümün açtığı lisans dersleri grup sayısı Ders veren öğretim elemanı Sayısı Bölüm içi açılan lisans dersleri grup sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Bölüm dışı açılan lisans dersleri grup sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Not verilen toplam lisans öğrencisi sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Bölüm içi not verilen lisans öğrenci sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Bölüm dışı not verilen lisans öğrenci sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı

B) LİSANSÜSTÜ EĞİTİM G4 = Bölümün açtığı lisansüstü ders sayısı Ders veren öğretim elemanı sayısı Yükseklisans öğrenci sayısı G5 = Doktora öğrenci sayısı G6 = Öğretim üyesi sayısı C) ARAŞTIRMA VE YAYIN Bölüm elemanlarının toplam makale sayısı G7 = Bölüm elemanlarının indekslerce taranan makale sayısı G7 SCI = Bölüm elemanlarının toplam proje sayısı G8 = Bölüm elemanlarının TUBITAK proje sayısı G8 TBTK = Bölüm elemanlarının DPT proje sayısı G8 DPT = Bölüm elemanlarının BAP proje sayısı G8 BAP = G8 DS = Bölüm elemanlarının DS1 proje sayısı Bölüm elemanlarının SANTEZ proje sayısı G8 SANTEZ = G8 UA = Bölüm elemanlarının UA proje sayısı Bölüm yayınları atıf sayısı G9 = 1 DS: Döner Sermaye UA: Uluslararası 3

BÖLÜM FEF BÖLÜMLERİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA YÜKLERİ DAĞLIMI Bu bölümde yukarıda açıklanan göstergeler her bölümümüz için irdelenerek bir durum analizi ortaya çıkartılmasına çalışılmıştır..1. FEF BÖLÜMLERİ ÖĞRETİM ELEMANI DAĞILIMI FEF bünyesindeki bölümlerimizin -1 yılları arasında kadrolu öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ve ek görevli öğretim elemanları dağılımı aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. 3 5 6 7 7 15 5 Üyesi 1 1 1 Biyoloji 11 Biyoloji 1 Biyoloji Şekil 1:Biyoloji Bölümü Öğretim elemanı dağılımı 1 8 6 4 Üyesi 1 1 1 1 1 1 Felsefe 11 Felsefe 1 Felsefe Şekil :Felsefe Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 4

6 5 54 55 51 4 3 Üyesi 9 5 4 Fizik 11 Fizik 1 Fizik Şekil 3:Fizik BölümüÖğretim Elemanı Dağılımı 9 9 9 9 8 7 6 5 4 3 1 Üyesi İstatistik 11 İstatistik 1 İstatistik Şekil 4:İstatistik Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 45 4 35 4 4 34 3 5 15 5 Üyesi 4 3 Kimya 11 Kimya 1 Kimya Şekil 5:Kimya Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 5

4 35 34 3 33 3 5 15 5 Üyesi 5 3 5 4 4 Matematik 11 Matematik 1 Matematik Şekil 6:Matematik Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 18 16 14 1 8 6 4 19 18 16 Üyesi 1 1 6 5 4 Psikoloji 11 Psikoloji 1 Psikoloji Şekil 7:Psikoloji Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 18 16 17 17 15 14 1 8 6 4 Üyesi 3 4 4 3 Sosyoloji 11 Sosyoloji 1 Sosyoloji Şekil 8:Sosyoloji Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı 6

1,43 1,3 1,46 1,7 1,36 1,36 1,17 1,3 1,9,91,91,95,11 1,75,4 1,67 1,75 1,83 1,7 1,57 1,9 1,64 1,5 1,76,93 3, 3,54,83,78,87,67,76,74 1,9 1,18 1,18 1,5 1,4,96,91,91,95 1,1 1, 1,3 1,57 1,5 1,67 1,58 1,83 1,63 14 1 1 1 9 11 1 8 6 4 3 1 1 Üyesi Şekil 9:Tarih Bölümü Öğretim Elemanı Dağılımı.. BÖLÜMLERİMİZ EĞİTİM YÜKÜ GÖSTERGELERİ A) LİSANS EĞİTİMİ Tarih 11 Tarih 1 Tarih Bölümlerimizin lisans eğitimi göstergeleri G1, G ve G3 aşağıda grafiksel olarak verilmektedir. 1,8 1,6 1,4 1,,8,6,4, G1 11-1 Güz G1 11-1 Bahar G1 1-13 Güz 4, 3,5 3,,5 1,5,5 Şekil : FEF Bölümleri Öğretim Elemanları Lisans Ders Dağılımı G 11-1 Güz G 11-1 Bahar G 1-13 Güz Şekil 11: Öğretim Elemanı Başına Lisans Dersi Grubu Dağılımı 7

59 44 54 66 69 75 71 65 8 59 63 65 68 56 66 67 53 5 88 75 3 148 188 195 193 158 185,7,18,18,93,61,86,63,57,65,57,48,57,3,31,,9,13,5,9,74,97,41,48,96,5,5,58,8,75,81,7,79,79 1,18 1,14 1,18 1,9 1,18,87,9,87,83,78,9 1,14 1,9 1,35 1,67 1,75 1,83 Öğretim elemanları başına açılan lisans ders sayısı ve lisans ders grubu sayılarına bakıldığında hemen her bölümde öğretim elemanlarının bir yada iki ders verdiğini görmekteyiz. Ancak, bir dersin bir çok grup halinde verildiğini düşündüğümüzde, öğretim elemanı başına düşen lisans ders grubu sayısı daha açıklayıcı bir gösterge olarak görünmektedir. Bu çok gruplu dersler Fakültemiz Bölümlerinin kendi öğrencilerinin yanı sıra başka bölümlerimizin de öğrencilerine verdiği hizmeti göstermesi açısından önemlidir. Bu durum aşağıda verilen Şekil 1 ve Şekil 13 grafiklerinde irdelenmiştir. 1,5,5 G_A 11-1 Güz G_A 11-1 Bahar G_A 1-13 Güz Şekil 1: Öğretim Elemanı Başına Bölüm İçi Lisans Ders Grubu Dağılımı 3,5 3,,5 1,5,5 Biyoloji Fizik İstatistik Kimya Matematik Psikoloji Sosyoloji Tarih G_B 11-1 Güz G_B 11-1 Bahar G_B 1-13 Güz Şekil 13: Öğretim Elemanı Başına Bölüm Dışı Lisans Ders Grubu Dağılımı Bölümlerin lisans eğitim yükü göstergelerinden sonuncusu olarak, not verilen toplam öğrenci sayılarını açıklayan G3 aşağıda verilmektedir. 5 15 5 G3 11-1 Güz G3 11-1 Bahar G3 1-13 Güz Şekil 14: Öğretim Elemanı Başına Not verilen Öğrenci Sayısı 8

1,4,97 1,7,91,7,74 1,18 1,18 1,79 1,7,37,57,45 4,58 4,5 6,35 6,61,,7,19,15 1,,98 1,64 1,45 1,68 1,41,41,46 3,3,33 3,7,61 5,8 9,8,39,5,43,3,3,37,45,55,45,3,41,51,46,43,34,3,3,38,78,69,83,61,78,6 3,5 3,17 3,5 B) LİSANSÜSTÜ EĞİTİM Fakültemiz Bölümlerinin lisansüstü, yüksek lisans ve doktora, eğitim yüklerini açıklayan G4, G5 ve G6 göstergeleri bu bölümde irdelenecektir. 3,5 3,,5 1,5,5 G4 11-1 Güz G4 11-1 Bahar G4 1-13 Güz Şekil 15: Öğretim Elemanı Başına Lisansüstü Ders Sayısı Lisansüstü eğitimde bölümlerimizin iş yükü sadece ders vermek olarak düşünülemez. Yüksek Lisans ve Doktora öğrencilerinin yetiştirilmesi lisansüstü eğitimin en önemli kısmını oluşturmaktadır. Aşağıda sunulan G5 ve G6 göstergeleri bu bağlamda sırasıyla bölüm akademik elemanlarının yüksek lisans ve doktora öğrenci yüklerini göstermektedir. 1 8, 6, 4, G5 G5 11 7, 6, Şekil 16: Öğretim Elemanı Başına Yüksek Lisans Öğrenci Sayısı 5, 4, 3, G6 G6 11 Şekil 17: Öğretim Üyesi Başına Doktora Öğrenci Sayısı 9

4,9 4,78 3,65 3,54 4,5 4, 5,33 5,67 7,7 6,55 6,9 5,6 8,1 8,59 8,65 6,67 6,58 8,1 1,75 1,63 1,83 1,74 1,73 1,91 1,8 1,8,75,61,64,67 1,98,43,14, 1,95,11,5 1,96 1,9 1,91 1,93 1,5 1,7 1,57 1,6 3, 3,3 3,9 3,48 4,9 4,9 5,8 4,97 Bu çerçevede, Şekil 16 ve Şekil 17 de verilen öğrenci sayıları, bölüm öğretim elemanlarının tez öğrencisi yükü hakkında fikir vermektedir. Aynı şekilde toplam ders yüklerini yukarıda sunulan G ve G4 göstergelerini toplayarak görebiliriz. 6, 5, 4, 3, G + G4 11-1 Güz G + G4 1-13 Güz G + G4 11-1 Bahar G + G4 Ortalama Şekil 18: Öğretim Elemanları Toplam Ders Yükü Dağılımı Yukarıdaki grafikte her bölüm için soldan ilk üç sütun sırasıyla 11-1 Güz, 11-1 Bahar ve 1-13 Güz akademik dönemlerindeki toplam ders yükünü, en solda kalın yazılarak belirtilen sütün ise bu değerlerin ortalamasını göstermektedir..3. BÖLÜMLERİMİZ ARAŞTIRMA YÜKÜ GÖSTERGELERİ Raporun bu bölümü FEF Bölümleri araştırma ve yayın göstergelerini sunmaktadır. Bu başlık altında irdelenecek göstergeler G7, G8 ve G9 göstergeleri olacaktır. Bu grafikler hazırlanırken periyodik olarak hazırlanan ADEK Raporlarındaki sayısal veriler kullanılmıştır. İlk olarak, bölümlerimizin yayın sayılarından hareketle ve 11 yıllarında öğretim üyesi başına düşen toplam yayın sayıları değerlendirilmiştir. 1 8, 6, 4, G7 Toplam G7 Toplam 11 Şekil 19: Öğretim Üyesi Başına Toplam Yayın Sayısı Bu tabloda verilen değerler bölümlerimiz öğretim üyelerinin yaptıkları tüm yayınları içermektedir. Bu yayınların türlerine göre daha detaylı bir incelemesi ve 11 yılları için aşağıda sunulmuştur.

,4,,,,4,6,38,14,17,7,9,36,1,64,1 1,38 1,14,45,91,7 1,8 1,44,94 1,39,, 1,88,3,93 3, 3,5 3,8 4,41,4,59,,,,18,,3,13,6,19,6,,33,35,18,1,6,33,58,5,78,67 1,11,78 1,9 1,78,9 3,11 3, 3,5,8,1,,,3,6,67,,89,,43,7,3,18,9,13,13,76,9,4,4,8,17,17,88 1,1,37,31,76 3,54 Yılı Öğretim Üyesi Başına Düşen Yayın Sayısı 4, 3,5 3,,5 1,5,5 Uluslararası Journal Ulusal Journal Uluslararası Konferans Ulusal Konferans 11 Yılı Öğretim Üyesi Başına Düşen Yayın Sayısı 3,5 3,,5 1,5,5 Uluslararası Journal Ulusal Journal Uluslararası Konferans Ulusal Konferans 1 Yılı Öğretim Üyesi Başına Düşen Yayın Sayısı 5, 4,5 4, 3,5 3,,5 1,5,5 Uluslararası İndeksli Dergi Ulusal Dergi Uluslararası Konferans Ulusal Konferans Şekil :, 11 ve 1 Yılları Yayın Dağılımları Yapılan yayınların yanı sıra, bölümlerimizde öğretim üyelerimiz tarafından yürütülen projeler de önemli bir araştırma yükü oluşturmaktadır. ADEK verilerine dayanılarak hazırlanan aşağıdaki grafikte bölümlerimizdeki proje çalışmalarının dağılımı sunulmaktadır. 11

,18,17,16,,,33,33,15,7,1,11,1,16,73 1,19 1,4 1,,8,6,4, G8 G8 11 Şekil 1: Öğretim Üyesi Başına Proje Sayıları Yılı Proje Türlerine Göre Dağılım,8,7,1,6,5,19,4,3,,,,4,6,5,11,6,4,6,11,11,16,1,9 G8 Tübitak G8 DPT G8 BAP G8 Döner Sermaye G8 Santez G8 Uluslararası 1

,7,18,3,78,56 7, 3,91 4,97 7, 3,84 1,58,6,75 1,33,6,1 33,3 41,76 33,7 3,6 47,31 59,89 69, 48,67 98,43 85,9 11 Yılı Proje Türlerine Göre Dağılım 1,4 1,,4,8,85,6,4,,5,3,3,,,,7,4,,5,7,15,6,7,4,11,5,3,6,5 G8 Tübitak 11 G8 DPT 11 G8 BAP 11 G8 Döner Sermaye 11 G8 Santez 11 G8 Uluslararası 11 Şekil : Öğretim Üyesi Başına Proje Sayılarının Türelere Göre Dağılımı Bilimsel yayın ve proje faaliyetlerini gösteren bu iki dağılımdan sonra bölümlerimiz araştırma çıktılarının etkileri açısından aşağıda öğretim üyesi başına alınan atıf sayıları verilmektedir. 1 8 6 4 G9 G9 11 G9 1 Şekil 3: Alınan Atıf Sayıları Dağılımı 13

BÖLÜM 3 DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Fakültemizin öğretim üyesi ihtiyaçlarının karşılanmasında sürdürülebilir bir insan kaynakları planının olması, bölümlerimizin araştırma, eğitim öğretim faaliyetlerini artan bir verimlilikle devam ettirebilmeleri, bölüm demografik yapısı gereği zorunlu emekliliklerle boşalacak olan öğretim üyelerimizin yerine yeni öğretim üyelerini kadrolarımıza katabilmemiz ve akademik hayatın dinamiği içerisinde ortaya çıkan yeni araştırma alanlarına yönelebilmemiz için önemlidir. Bu çerçevede, bölümlerimiz önümüzdeki üç yıllık süreç için akademik gerekçeler ve açıklamalara dayalı insan kaynakları planların yapmışlardır. Bu planlar FİKK na çalışmalarında yön vereceklerdir. Bölüm insan kaynakları planlarına ek olarak hem FİKK hem de bölümlerimiz için önemli bir gösterge de şüphesiz bölümlerimizin eğitim ve araştırma yüklerinin somut olarak bilinmesidir. Bu amaca yönelik olarak FİKK eldeki somut verilerden hareketle fakültemizin eğitim ve araştırma yükleri konusunda bir durum değerlendirmesini sergileyen bu çalışmayı yapmıştır. Fakültemiz bölümlerinin eğitim yüküne bakıldığında, lisans eğitiminde öğretim üyesi başına ders yükü.95 ile,363 arasında değişmektedir. Lisans eğitim yükü göstergelerinden önemli bir tanesi de kuşkusuz öğretim elemanı başına not verilen öğrenci sayısıdır. Şekil 14 te verilen bu dağılıma bakıldığında Fakültemizde ortalaması 91 dir. Bir ders grubu için yüksek olan bu ortalama Matematik, Fizik ve Kimya Bölümlerimiz başta olmak üzere bölümlerimizin üniversite geneline verdiği servis derslerinden kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda dikkati çekici bir husus, Fizik ve Kimya bölümlerimizde 8 civarında görülen bu sayının Matematik ve Tarih bölümlerimizde 15- e yaklaşmış olmasıdır. Tarih Bölümü nün üstlendiği Devrim Tarihi derslerinin kalabalık gruplarda yapılıyor olması dikkate alınacak olursa, Matematik Bölümü için ders gruplarının oldukça kalabalık olması önemli bir saptama olacaktır. Bölümlerimizin lisansüstü eğitim yüklerine bakıldığında eldeki veriler bu çalışmalarda verilen ders sayısı ile tez öğrencisi sayılarının belirleyici olduğunu göstermektedir. Fakülte genelinde lisansüstü ders yükü öğretim üyesi başına ortalama.48 olarak görünmektedir. Bu dağılımda Felsefe Bölümü öğretim üyesi başına yaklaşık 3 lisansüstü ders ile dikkat çekicidir. Lisansüstü tez öğrencisi yüklerine bakıldığında Fakültemiz genelinde makul bir dağılım görülmekte iken Felsefe ve Sosyoloji bölümlerimizdeki tez öğrencisi sayıları dikkat çekici bir şekilde yüksek çıkmaktadır. Bölümlerimizin araştırma yükü için fikir vermesi amacıyla araştırma çıktıları dikkate alınmıştır. Araştırma çıktıları bölüm elemanlarının yaptıkları yayınlar ile yürütülen projeler olarak düşünülmüştür. Bu veriler incelendiğinde Şekil 19 da gösterilen öğretim elemanı başına yayın sayıları başarılı ve yoğun bir araştırma performansını sergilemektedir. Bu grafikteki sayılar öğretim elemanlarının yaptıkları tüm akademik yayınları içermektedir. Bu yayınlar türlerine göre incelendiğinde (bknz. Şekil ), temel bilimlerde ağırlıklı olarak uluslararası 14

dergilerde yapılan yayınlar görülmektedir. Bu eğilim bir tek İstatistik Bölümümüzde uluslararası kongrelere yönelmektedir. Aynı şekilde Sosyal Bilimlerde ulusal ve uluslararası dergilerde yapılan yayınlar birbirlerine çok yakın seyrederken, Psikoloji Bölümü nün uluslararası yayınlara daha ağırlık verdiği görülmektedir. Fakültemiz bölümlerinin eğitim ve araştırma faaliyetlerinden kaynaklanan iş yükünü belirlemeye yönelik hazırlanan bu rapor somut sayısal verilerle bir durum analizi sunmaktadır. Bu göstergeler, Bölümlerimiz ve FİKK tarafından değerlendirilecek, bölümlerimizden gelmiş olan Bölüm insan kaynakları planı ile birlikte düşünülecek ve böylelikle Fakültemiz için bir insan kaynakları planı hayata geçirilmeye çalışılacaktır. 15