YENİ TÜRK LİRASINA (YTL) GEÇİŞTE ÖZEL MUHASEBE ALANINDA KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ TASLAĞI Bilindiği üzere 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyetinin Para Birimi Hakkında Kanun 31.1.2004 tarih ve 363 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 5083 sayılı Kanunun; - 1nci maddesinde Türkiye Cumhuriyeti Devletinin para biriminin Yeni Türk Lirası, alt biriminin yeni kuruş ve bir Yeni Türk Lirasının 100 Yeni Kuruşa eşit olduğu, - 2 nci maddesinde Türk Lirası değerler Yeni Türk Lirasına dönüştürülürken, bir milyon Türk Lirası (1.000.000 TL) eşittir bir Yeni Türk Lirası (1 YTL) değişim oranının esas alınacağı; Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerde yarım Yeni Kuruşun (YKr) üzerindeki değerlerin bir Yeni Kuruşa tamamlanacağı; yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerlerin dikkate alınmayacağı, - 3 üncü maddesinde kanun, işlem, yargı kararı, hukuki muamele, kıymetli evrak ve diğer belgeler ile ödeme ve değişim araçlarında Türk Lirasına yapılan atıfların 2. maddede beliritlen değişim oranında Yeni Türk Lirasına yapılmış sayılacağı, -Geçici 1 inci maddenin birinci fıkrasında, tedavülde bulunan Türk Lirası banknotlar ile madeni paraların 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasında Yeni Türk Lirası banknotlarla ve yeni çıkarılacak madeni paralarla birlikte tedavül edeceği, üçüncü fıkrasında ise Kanunun uygulanmasında karşılaşılan tereddütleri gidermeye ve gerekli düzenlemeleri yapmaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan; görev alanına giren konularda düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun yetkili olduğu, -Geçici 3 üncü maddesinde 2005 yılı içinde düzenlenecek tarife ve etiketlerde bütün mal ve hizmet bedellerinin her iki para birimi üzerinden ayrı ayrı gösterileceği, -6 ıncı maddesinde söz konusu Kanunun 4 üncü madde ve Geçici 1 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları dışındaki hükümlerinin yürürlük tarihinin 01/01/2005 olarak belirlendiği hükümleri yer almaktadır. Ancak, uluslar arası uygulamalar gereği yuvarlama işlemlerinde yarım ve üzerindeki değerler bir üst sayıya tamamlanmaktadır. Bilgisayarlar, hesap makineleri gibi teknik cihazlar ve bunlara ilişkin proğramlar da aynı temelde çalışmaktadırlar. Uygulamada kolaylık sağlamak ve sorunları azaltmak amacıyla Yasada değişiklik yapılması zorunlu görülmektedir. Bu nedenle Yasanın 2 inci maddesinde; YTL dönüşüm işlemleri ve YTL üzerinden yapılacak işlemlerde Yarım Yeni Kuruş ve üzeri değerlerin 1 Yeni Kuruşa tamamlanması ve yarım YKr altındaki değerlerin dikkate alınmayacağı şeklinde değişiklik yapılması gerekmektedir. Bu amaçla Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Başbakanlığa arzedilen BAZI KANUNLARDA VE 178 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TASARISI nın 55 inci maddesine 13 üncü fıkra ilave edilmiş ve ibare değişikliği ile sorunun çözümü hedeflenmiştir; 28/1/2004 tarihli ve 5083 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin; madde başlığında yer alan değişim oranı ibaresi değişim oranı ve Yeni Kuruşa tamamlama ; ikinci fıkrasında yer alan Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerde yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerler ibaresi Türk Lirası değerlerin Yeni Türk Lirasına dönüşüm işlemlerinin ve Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerin sonuçlarında ve ödeme aşamalarında yarım Yeni Kuruş ve üzerindeki değerler ; yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerler dikkate alınmaz. ibaresi yarım Yeni Kuruşun altındaki değerler dikkate alınmaz. Gelirler Genel Müdürlüğüne iletilen sorunların çözüm önerileri Taslağımızda dönüşüm işlemi yarım Yeni Kuruş ve üzeri değerler 1 Yeni Kuruşa tamamlanacak şekilde hazırlanmıştır.
Özel kesimi ilgilendiren muhasebe işlemleri açısından Yasa hükümlerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür; 1-31.12.2004 tarihine kadar tüm belgeler Türk Lirası üzerinden düzenlenecek ve muhasebe kayıtları Türk Lirası üzerinden yapılacaktır. Bu belgeler ve muhasebe kayıtları aynen oldukları gibi muhafaza edilecektir. 2-31.12.2004 tarihine kadar düzenlenen belgeler aynen muhafaza edilmekle birlikte muhasebe kayıtları 1.1.2005 tarihinde yukarıda belirtilen değişim oranı esas alınarak Yeni Türk Lirasına dönüştürülecek ve bu dönüştürülen tutarlar ilk kayıt maddesi olarak muhasebeleştirilecektir. 3-1.1.2005 tarihinden itibaren düzenlenecek belgeler ve yapılacak muhasebe kayıtları sadece Yeni Türk Lirası üzerinden olacaktır. 2005 yılı boyunca her iki para biriminin de dolaşımda olması nedeniyle Türk Lirası veya Yeni Türk Lirasının veya her ikisinin birlikte kabul edilmesi durumu değiştirmemektedir. Ancak, etiket ve tarife listeleri ise 2005 yılı boyunca her iki para birimi üzerinden ayrı ayrı gösterilecektir. 4-1.1.2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olmakla birlikte bu tarihten sonra düzenlenecek faturalar, verilecek beyananme ve bildirimlerin de Yeni Türk Lirasına dönüştürülmesi ve Yeni Türk Lirası üzerinden düzenlenmesi ve hesaplara kaydedilmesi gerekmektedir. 5- Türk Lirası değerlerin Yeni Türk Lirasına dönüştürülmesinde uyulacak esaslara göre düzenlenmiş Excel programı ve elle yapılacak çevrimlerde kolaylık sağlamak amacıyla hazırlanmış tablo ek:1 ve 2 de yer almaktadır. Mükelleflerin bu proğramı kullanmaları zorunlu olmayıp dönüşüm esaslarına uygun olarak hazırlayacakları kendi proğramlarını kullanmaları mümkündür. Bakanlığımıza intikal eden ve daha sonra yukarıda yer alan Kanun hükümlerine göre özel muhasebe alanına ve belge düzenine ilişkin sorular ve çözüm önerileri aşağıda belirtilmiştir. I- 31/12/2004 TARİHİ İTİBARİYLE YAPILACAK İŞLEMLER VE KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR: A) Muhasebe Kayıt Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1)Tek Düzen Muhasebe Planında belirtilen kebir hesaplarında yer alan TL birimindeki tutarların YTL ye çevrilmesi işlemlerine söz konusu kebir hesaplarından mı yoksa bu hesapların alt hesaplarından mı başlanacaktır? Örneğin, 120 Alıcılar Hesabı nı aşağıdaki şekilde detaylı olarak takip eden bir işletmede yuvarlama hangi aşamada yapılacaktır? Örnekte, düzeltme işlemi 120 Alıcılar ana hesabında yapılmış olsa idi, tutar 5,738.28 YTL olacaktı. Ancak, muavin hesaplardan düzeltme işlemi yapıldığı için 120 Alıcılar ana hesabındaki tutar 5,738.27 YTL olacaktır. 31/12/2004 itibariyle 120 Alıcılar hesabı 120 Alıcılar 5,738,275,200.00 120 01 Adana Müşterileri 5,367,510,400.00 120 01 01 A A.Ş. 5,142,503,200.00 120 01 02 B A.Ş. 225,007,200.00 120 06 Ankara Müşterileri 370,764,800.00 120 06 01 E A.Ş. 120,452,400.00
120 06 02 F A.Ş. 250,312,400.00 Cevap 1) Tek düzen hesap planında gösterilen ana hesaplarda TL olarak belirtilen tutarların YTL olarak belirtilmesi gerekmektedir. Ancak, YTL ye çevirme işlemine varsa ana hesabın alt hesaplarını oluşturan muavin hesaplardan başlanacak ve bu şekilde ana hesap toplamına ulaşılacaktır. Çünkü, toplam tutarın çevrilmesi halinde bulunacak tutar ile alt hesapların daha sonra ayrı ayrı çevrilmesi halinde bulunacak tutarlar toplamı yuvarlamalar nedeniyle eşit olmayabilecektir. Bu nedenle başlangıçta alt hesapların tek tek Yeni Türk Lİrasına çevrilmesi suretiyle bulunan toplam tutar muhasebeleştirilecektir. Yukarıdaki hesabın 01/01/2005 tarihli açılış maddesindeki hesap aşağıdaki gibi olacaktır: 120 Alıcılar 5,738.27 120 01 Adana Müşterileri 5,367.51 120 01 01 A A.Ş. 5,142.50 120 01 02 B A.Ş. 225.01 120 06 Ankara Müşterileri 370.76 120 06 01 E A.Ş. 120.45 120 06 02 F A.Ş. 250.31 Soru 2) 31/12/2004 tarihli bilançonun 01/01/2005 tarihli açılış maddesinin YTL para birimi üzerinden yapılması durumunda ortaya çıkabilecek eşitsizlik ne şekilde giderilecektir? Cevap 2) 31/12/2004 tarihli bilanço 01/01/2005 tarihinde YTL para birimine göre düzeltilecektir. Düzeltme işlemine muavin hesaplardan başlanacaktır. Düzeltilen bilanço, açılış maddesi olarak kaydedilecektir. Bilançoda ortaya çıkabilecek olumlu veya olumsuz farklar, tek düzen hesap planında yer alan 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar veya 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenerek denklik sağlanacaktır. Banka ve sigorta şirketleri dönüşüm sonucu lehlerine kalan paralar için BSMV hesaplamayacaklardır. Soru 3) Amortismana tabi sabit kıymetlerin, (ATİK) TL birimindeki değerleri YTL ye çevrilirken her bir sabit kıymet için ayrı ayrı çevirme işlemi yapılacak mı? Ya da bu sabit kıymetlerin toplam tutarı mı esas alınarak YTL ye çevrilecektir? Aynı şekilde bu sabit kıymetlerin birikmiş amortismanlarının toplamı esas alınarak mı TL ye çevrilecek yoksa her bir sabit kıymetin ayrı ayrı amortismanları mı YTL ye çevrilerek işlem yapılacaktır? Örnek 31/12/2004 itibariyle 255 Demirbaşlar ve 257 Birikmiş Amortismanlar hesabı 255 Demirbaşlar 3,522,476,100.00 255 01 Mobilya Takımı 2,267,712,300.00 255 02 Bilgisayar 1,254,763 800.00
257 Birikmiş Amortismanlar 1,611,580,140.00 257 01 Mobilya Takımı 1,360,627,380.00 257 02 Bilgisayar 250,952,760.00 Cevap 3) ATİK ve bunların birikmiş amortismanlarının YTL ye çevrilmesinde de her bir ATİK ve birikmiş amortismanlar ayrı ayrı YTL ye çevrilecektir. 01/01/2005 itibariyle 255 demirbaşlar ve 257 Birikmiş Amortismanlar hesabı 255 Demirbaşlar 3,522.47 255 01 Mobilya Takımı 2,267.71 255 02 Bilgisayar 1,254.76 257 Birikmiş Amortismanlar 1,611.58 257 01 Mobilya Takımı 1,360.63 257 02 Bilgisayar 250.95 Soru 4) Çek ve senet portföylerinin YTL ye çevrilmesi işlemlerinde, çek ve senetlerin toplam tutarlarını gösteren bu portföy toplamı mı yoksa her bir çek ya da senet ayrı ayrı YTL ye çevrilmek suretiyle mi hesaplama yapılacaktır? Cevap 4) Birinci ve üçüncü sorulara verilen cevaplarda belirtildiği şekilde her bir çek ve senet tutarının ayrı ayrı YTL para birimine çevrilerek ana hesap tutarına ulaşılması ile muavin hesaplara inilmeden sadece ana hesap tutarı toplamının YTL ye çevrilmesi durumunda fark ortaya çıkabilecektir. Ayrıca, daha sonraki tarihlerde her bir çek veya senetle işlem yapılması durumunda bu tutarların YTL ye çevrilmesi gerekecektir. Bu nedenle çek ve senet portföylerinin YTL çevrilmesi işlemlerinde, her bir çek ve senet tutarı YTL olarak hesaplanacak ve toplam çek ve senet portföyü bu tutarlar üzerinden hesaplara alınacaktır. Soru 5) Özel Hesap Dönemi kullanan vergi mükelleflerinde YTL ye geçiş işlemleri hangi hangi tarih, usul ve esaslara göre yapılacaktır? Bu çerçevede, 01/01/2005 tarihinden önceki işlemlere ait yevmiye kayıtları da YTL ye çevrilecek midir? 01/01/2005 tarihinden önceki aylara ait yevmiye defterini basmış olan mükellef, 01/01/2005 tarihinden sonraki yevmiye defteri sayfalarındaki toplamları TL ve YTL olarak ayrı ayrı belirtecek mi? Cevap 5) - 01/01/2005 tarihinden önceki işlemlere ait belgeler ve yevmiye kayıtları YTL ye çevrilmeyecektir. Belgeler düzenlendikleri şekilde saklanacak ve hesaplar da aynı şekilde TL olarak kayıtlarda gözükecektir.
- 5083 sayılı Kanunun 6 maddesinin (b) fıkrası gereğince 01/01/2005 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan 1 inci maddesinde yer alan ve Türkiye Cumhuriyeti nin para birimi Yeni Türk Lirasıdır. hükmüne istinaden özel hesap dönemine sahip mükellefler de diğer mükellefler gibi 01/01/2005 tarihinden itibaren belgelerini YTL olarak düzenlemek ve tutmak zorunda oldukları defter kayıtlarını da YTL para biriminden yapmak zorundadırlar. - Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, 31/12/2004 tarihi itibariyle Geçici Mizan çıkartarak, Mizanda yer alan tutarları 01/01/2005 tarihinde diğer mükelleflerin tabi oldukları esaslar çerçevesinde YTL para birimine çevirecekler ve aynı tarihli açılış maddesi olarak kaydedecekler ve 1.1.2005 tarihinden sonraki işlemlerini YTL para biriminden yapacaklardır. B) Belge ve Bildirim Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1) 2004 Mali Yılı işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen, ancak beyan ve ödemesi 01/01/2005 tarihinden sonra verilmesi gereken KDV, Muhtasar, Geçici Vergi ve Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde esas alınacak para birimi ne olacaktır? YTL olması durumunda, beyannamede gösterilen toplam tutarlar mı çevirmede esas alınacak yoksa beyannamede gösterilen tutarların detaylarının her biri mi ayrı ayrı YTL ye çevrilerek işlem yapılacaktır? Cevap 1) Söz konusu beyannamelerde gösterilecek toplam tutarların YTL ye çevrilmesi yeterlidir. Ancak, daha önceden detay tutarların YTL ye çevrilerek toplam tutarın bulunması halinde bu toplam YTL tutarlarının kullanılması mümkündür. Soru 2) 2004 yılı harcamalarından kaynaklanan Ücretlilerde Vergi İndirimi uygulamasında, vergi indirimine esas alınacak belgeler 2004 yılında yapılan harcamalara ait olacağından para birimi TL olacaktır. Bu durumda, harcamaya konu belgelerin tek tek YTL ye çevrilmesi gerekecek midir? Cevap 2) 2004 yılında yapılan harcamalar karşılığında alınan belgelerdeki tutarlar ile azami indirim tutarının belirleneceği 2004 yılı vergi matrahı TL üzerinden belirtildiğinden, 20 Ocak 2005 tarihine kadar verilecek bildirimlerin TL üzerinden doldurulması gerekecektir. Ancak, 01/01/2005 tarihinden itibaren ücretlerin YTL olarak ifade edilmesi ve mahsubunun aynı para birimiyle ifade edilen değerler oranında yapılabilecek olması nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutarının bildirimi alan kurum tarafından YTL ye çevrilerek Muhtasar Beyannamede mahsup konusu yapılması gerekmektedir. Soru 3) Yazar kasa fişleri 01/01/2005 tarihinden itibaren YTL para birimi üzerinden mi düzenlenecektir? 01/01/2005 tarihinden önce ödeme kaydedici cihazda kayıtlı olan TL bilgileri ile ilgili bir işlem yapılması gerekecek midir? Cevap 3) Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili olarak yayımlanan 60 Sıra numaralı Genel Tebliğde ayrıntılı açıklamalar yapılmış olup işlemler Tebliğde belirtilen şekilde yapılacaktır. II) 01/01/2005 TARİHİNDEN SONRAKİ İŞLEMLERLE İLGİLİ KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR: A) Muhasebe Kayıt Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1) Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde hesapların ve mali tabloların Türk Lirası, (kısaca TL) olarak düzenlenmesine devam edilecekmi yoksa, Yeni Türk Lirası olarak belirtilmesine gerek varmıdır? Cevap 1) 1.1.2005 tarihinden sonra hesaplar ve düzenlenecek mali tablolarda Yeni Türk Lirası veya kısaca YTL kısaltmasının kullanılması gerekmektedir. Soru 2) Geçici 1 inci maddenin birinci fıkrasında, tedavülde bulunan Türk Lirası banknotlar ile madeni paraların 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasında Yeni Türk Lirası banknotlarla ve yeni çıkarılacak madeni paralarla birlikte tedavül edeceği belirtilmiştir. Buna göre her iki para biriminin aynı anda kasa hesabında izlenmesi nasıl yapılacaktır?
Cevap 2) Kasa hesabında açılacak YTL ve TL alt hesaplarında her iki para biriminin izlenmesi sağlanacaktır. Soru 3) 1.1.2005 tarihinden önceki bir işlem nedeniyle, Vergi Usul Kanunundaki sürelere ilişkin hükümlere uyulması şartıyla, 1.1.2005 tarihinden sonra bir fatura alan mükellef Yeni Türk Lirası üzerinden düzenlenen bu faturayı 2004 yılı hesaplarına nasıl intikal ettirecektir? Cevap 3) 2004 yılı hesaplarını kapatmayan mükellef 2004 yılına ilişkin olmasına rağmen 1.1.2005 tarihinden sonra alınan ve YTL üzerinden düzenlenmiş faturadaki tutarları TL birimine dönüştürürken yukarıda belirtilen dönüşüm işleminin tersini yapacaktır. YTL üzerinden düzenlenmiş tutarları 1 milyon lira çarparak TL haline dönüştürecek ve hesaplarına intikal ettirecektir. Soru 4) Çok küçük miktardaki işlemler nedeniyle hesaplanacak vergilerin kuruşun altında olması halinde nasıl bir yol izlenecektir? Örneğin 1.1.2005 tarihinden sonra bir banka şubesi tarafından 2 dolar satılması ve 1 doların karşılığının da 1.5 YTL olduğunu varsayalım. Bu durumda, kambiyo muamelelerinde hesaplanacak BSMV si % 0.01 üzerinden hesaplanacağı için yarım yeni kuruşun altında olacaktır (3YTLX 0.001=0.003) Bu durumda vergi nasıl hesaplanacaktır? Cevap 4) Yarım yeni kuruşun altında hesaplanan vergiler dikkate alınmayacaktır, çünkü en küçük para birimi 1 kuruştur. Dolayısıyla, yarım YKr altında hesaplanan vergiler dikkate alınmayacak ancak yarım YKr ve üzerindeki miktarlar ise 1 kuruşa tamamlanacaktır. B-Belge ve Bildirim Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1) a- 5083 sayılı Kanunun 6 maddesinin (b) fıkrası gereğince 01/01/2005 tarihinde yürürlüğe girecek olan Geçici 1 inci maddenin birinci fıkrası gereği, tedavülde bulunan Türk Lirası banknotlar ile madeni paralar 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasında Yeni Türk Lirası banknotlarla ve yeni çıkarılacak madeni paralarla birlikte tedavül edeceğinden, fatura ve fatura yerine geçen vesikalar (perakende satış fişi, makineli kasaların kayıt ruloları, müstahsil makbuzu, gider pusulası v.b.) hangi para birimi üzerinden düzenlenecektir? b)01/01/2005 tarihinden itibaren fatura ve fatura yerine geçen belgelerde tutarlar her iki (TL ve YTL) para birimi üzerinden mi düzenlenecektir? c) 01/01/2005 tarihinden itibaren bazı mal ve hizmetler TL, diğer bazıları için YTL üzerinden fatura düzenlenebilir mi? d) 01/01/2005 tarihinden itibaren mal ve hizmetler için TL para birimi değeriyle fatura düzenlenmesi durumunda, bu faturaların YTL para birimi üzerinden muhasebe kayıtlarının yapılması mümkün müdür? Cevap 1) Söz konusu Kanunun 1 inci maddesinde yer alan ve 01/01/2005 tarihinde yürürlüğe girecek olan Türkiye Cumhuriyeti nin para birimi Yeni Türk Lirasıdır. hükmüne istinaden fatura ve fatura yerine geçen vesikalarda belirtilen tutarlar 01/01/2005 tarihinden itibaren sadece YTL para birimi üzerinden düzenlenecektir. Dolayısıyla bütün mal ve hizmetler için düzenlenen fatura ya da fatura yerine geçen belgelerde tutarlar YTL para birimi ile ifade edilecektir. Aynı şekilde muhasebe kayıtları da YTL para birimi üzerinden yapılacaktır. Soru 2) Faturalarda aynı ve farklı orana tabi birden fazla mal ve hizmet bedelleri gösterildiğinde Katma Değer Vergisi her bir mal için ayrı ayrı mı hesaplanacak, yoksa aynı orana tabi mal ve hizmetlerin matrah toplamları dikkate alınarak mı hesaplanacaktır? Örnek : KDV tutarları her bir kalemde ayrı ayrı hesaplanıp, kalemlerde hesaplanan KDV lerin toplamları fatura sonunda yer aldığında çıkan sonuç: Mal Cinsi Tutar KDV % KDV Tutarı
A Malı 123.45 8% 9.88 B Malı 100.45 8% 8.04 C Malı 231.14 18% 41.61 D Malı 117.10 18% 21.08 Toplam Mal Bedeli 572.14 % 8 KDV 17.92 % 18 KDV 62.69 Toplam KDV 80.61 Her bir kalemde yer alan değişik KDV oranlı malların, KDV matrahlarını toplayarak fatura sonunda KDV tutarlarının hesaplanması sonucunda oluşan aynı faturayı aşağıdaki gibidir. Mal Cinsi Tutar KDV % KDV Tutarı A Malı 123.45 8% 9.88 B Malı 100.45 8% 8.04 C Malı 231.14 18% 41.61 D Malı 117.10 18% 21.08 Toplam Mal Bedeli 572.14 Matrahı KDV Tutarı % 8 KDV 223.90 17.91 % 18 KDV 348.24 62.68 Toplam KDV 80.59 Cevap 2) Faturada gösterilen aynı oranda vergilendirilen mal ya da hizmetlerin toplam matrahları üzerinden KDV hesaplanacaktır. Örneğimize göre toplam KDV 80.59 YTL olmaktadır. Soru 3) Aynı şekilde, faturalarda aynı ve farklı oranda Özel Tüketim Vergisine tabi birden fazla mal bedeli gösterildiğinde ÖTV her bir mal için ayrı ayrı mı hesaplanacak, yoksa aynı orana tabi malların matrah toplamları dikkate alınarak mı ÖTV hesaplanacak? Cevap 3) KDV uygulamasından farklı olarak, ÖTV kapsamına giren mallar için düzenlenen fatura veya fatura yerine geçen vesikalarda her bir mal için ayrı ayrı ÖTV hesaplanması gerekmektedir. Soru 4) Birim fiyatları 1 YKr altında olan mal tutarlarının her biri ayrı ayrı mı yoksa fatura sonunda alınacak toplam satırındaki tutar mı yuvarlanacaktır? Örneğin, 01/01/2005 tarihinden önce birim fiyatı 121 TL olan bir maldan 1 000 000 adet satılması durumunda, düzenlenecek faturadaki bedel 121 000 000 TL olacaktır. 01/01/2005 tarihinden itibaren bu malın birim fiyatı 0,000121 olmaktadır. Bu maldan 1 000 000 adet satılması durumunda düzenlenecek faturadaki bedel ne olacaktır? Cevap 4) YTL uygulamasına geçişten sonra birim fiyatları 1 Yeni Kuruşun altında olan malların birim tutarları maliyet muhasebesi hesaplarında ve fiyat bildirimlerinde noktadan sonra ihtiyaç duyulan basamak kadar olabilecek şekilde ifade edilebilecektir. Ancak, birim tutarları kullanılarak ulaşılan
toplam tutar noktadan sonra en fazla iki basamak, en az bir kuruş olarak, hesaplara alınacak ve fatura düzenlenecektir. Örneğe göre birim fiyatı 121 TL olan bir mal, 01/01/2005 tarihi itibariyle 0,000121 YTL olacak ancak, bu tür malların en küçük fatura değeri 1 kuruş olacak ve 1 kuruş olarak hesaplara alınabilecektir. Bu maldan 1 000 000 adet satılması durumunda ise faturadaki bedel 121 YTL olacaktır. III) 01/01/2005 TARİHİNDEN ÖNCE TL ÜZERİNDEN YAPILMIŞ ANCAK BU TARİHTEN SONRA HÜKÜM İFADE EDECEK İŞLEMLERLE İLGİLİ KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR: A) Muhasebe Kayıt Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1) Ekonomik ömrü dolan sabit kıymetlerin 1 TL ya da çok küçük olan iz değeri YTL ye geçişte ve daha sonra hangi iz değeri ile izlenecektir? Cevap 1)Ekonomik ömrü dolan sabit kıymetlerin 1 TL olan iz değeri 1 Yeni Kuruş (YKr) olarak takip edilecektir. Muhasebe hesaplarında 0.01 YTL olarak kaydedilecektir. Soru 2) Önceki yıl ve dönemler ile karşılaştırmalı olarak hazırlanan Bilanço ve Gelir Tablosunda, önceki dönemlere ait rakamlar hangi para birimi ile hangi esaslar dahilinde gösterilecektir? Cevap 2)Bilanço ve Gelir Tablolarının karşılaştırmalı olarak (önceki dönem-cari dönem) düzenlenmesindeki amaç söz konusu Tabloların kıyaslanarak analizinin yapılmasıdır. Bu nedenle önceki döneme ait olan tablolarda kullanılan para birimi ile cari döneme ait para biriminin aynı olması gerekmektedir. Dolayısıyla, 2004 Mali Yılı işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen ancak, 01/01/2005 tarihinden sonra verilmesi gereken Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan karşılaştırmalı Bilanço ve Gelir Tablolarında para birimi YTL olacaktır. Soru 3) 1 YKr altında itibari değerlere sahip hisse senetleri muhasebe hesaplarında nasıl izlenecektir? Cevap 3)YTL uygulamasına geçişten sonra itibari değeri noktadan sonra iki basamaktan fazla olan hisse senetleri düzeltmeye tabi olmayacaktır. Ancak, her bir hisse senedinin itibari değeri kullanılarak ulaşılan toplam tutar noktadan sonra iki basamak olarak düzenlenecektir. İşletmeler, 1 YKr altında itibari değerlere sahip hisse senetlerini 1 YKr (iz bedeli) tutarına ulaşana kadar Nazım Hesaplarda izleyebileceklerdir. B) Belge ve Bildirim Düzeni İle İlgili Karşılaşılabilecek Sorunlar: Soru 1) 31/12/2004 tarihinden önce satılan malların 01/01/2005 tarihinden sonra iade edilmesi halinde iadeye konu mallara ilişkin fatura hangi para biriminden düzenlenecektir? Cevap 1) Söz konusu malların 01/01/2005 tarihinden sonra iade edilmesi halinde, faturadaki tutarlar YTL ye dönüştürülerek hesaplara alınacak ve düzenlenecek iade faturaları YTL para birimi üzerinden düzenlenerek muhasebeleştirilecektir.