ŞANLIURFA DA UYGULANAN TARIMSAL ÜRETİM VE TARIMSAL SANAYİYE YÖNELİK TEŞVİKLER DESTEKLER ŞANLIURFA YATIRIM DESTEK OFİSİ ZİRAAT YÜKSEK MÜHENDİSİ ABDULLAH UYARLAR 1
2
T. C. 3
T. C. 4
5
İÇİNDEKİLER 1. Giriş 9 2. Yatırımlarda Devlet Yardımları (Hazine Teşvikleri) 13 2.1. Büyük Ölçekli Yatırım 14 2.2. Bölgesel Uygulama Kapsamında Gerçekleştirilen Yatırımlar 14 2.3. Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar 15 2.4. Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırımlar 15 2.5. Gümrük Vergisi Muafiyeti 16 2.6. Katma Değer Vergisi İstisnası 18 2.7. Faiz Desteği 18 2.8. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 19 2.9. Vergi İndirimi 21 2.10. Yatırım Yeri Tahsisi 22 3. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) 23 3.1. Tarımsal destek programları 24 3.1.1.Doğrudan Gelir Desteği (DGD) 24 3.1.2.Fark Ödemeleri 24 3.1.3. Telafi Edici Ödemeler 24 3.1.4. Hayvancılık Destekleri 24 3.1.5. Tarım Sigortası Destekleri 25 3.1.6. Çevre destekleme Projesi (ÇATAK) 25 3.1.6.1. Kategori 1 25 3.1.6.2. Kategori 2 25 3.1.6.3. Kategori 3 26 3.2. Kırsal Kalkınma Destekleri 26 3.2.1. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) 26 3.2.1.1. Kırsal Altyapı Desteği 26 3.2.1.1.1. Köy Altyapısını Destekleme Projesi (KÖYDES) 26 3.2.1.1.2. Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi (BELDES) 26 3.3. Süt Üreten Tarımsal İşletmelerde Yatırım 26 3.4. Et Üreten Tarımsal İşletmelerde Yatırım 27 3.5. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi 27 3.6. Kırsal Turizm 27 3.7. Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi 27 3.8. Üretici Gruplarının Kurulmasına Destek 28 3.9. Yerel Ürünler ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi 29 3.10. Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi Pazarlanması 29 3.11. Genel Bilgiler 30 6
3.11.1. Süt Üreten Tarımsal İşletmelerde Yatırım 30 3.11.2. ET üreten Tarımsal İşletmelerde Yatırım 31 3.11.3. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi 32 4. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Destekleri 33 4.1. Alan Bazlı Tarımsal Destekler 34 4.2. Fark Ödemesi Destekleri 34 4.3. Hayvancılık Destekleri 34 4. Kırsal Kalkınma Destekleri 36 4.5. Tarım Sigortası Destekleri 36 4.6. Telafi Edici Ödemeler Kapsamındaki Tarımsal Destekler 36 4.7. Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler 36 5. Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Destekleri 37 5.1. Hibe Desteği Uygulanacak İller 38 5.2. Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesinin Konuları ve Hibe Oranları 38 5.3. Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesinin Alt ve Üst Sınır 38 5.4. Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesinin Kaynağının Planlanması 38 5.5. Süt Sığırcılığı Yatırımlarında Desteklemeden Yararlanma 38 5.5.1. Yeni Kurulacak İşletmeler 38 5.5.2. Kurulu İşletmeler 38 5.6. Desteklemeden Yararlanma 39 5.7. Başvuru Yeri, Süresi ve Aranacak Şartlar 39 5.7.1. Süt Sığırcılığı Yatırımları Desteklemesinden Yararlanmak 39 İçin Başvuru Yeri ve Zamanı 5.7.2. Süt Sığırcılığı Yatırımları Desteklemesinden Yararlanmak 39 İçin Kimler Başvuru Yapabilir 5.7.3. Süt Sığırcılığı Yatırımları Desteklemesinden Yararlanmak 40 İçin Başvuruda Bulunacak Gerçek ve Tüzel Kişilerde Aranacak Şartlar 5.8. Desteklemeden Yararlanamayacak Olanlar 41 6. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli 42 Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılması 7. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde 47 Makine ve Ekipman Alımlarının Desteklenmesi 8. Karacadağ Kalkınma Ajansı Destekleri 57 8.1. Kar Amacı Güden Kuruluşlara Verilen Mali Destekler 58 8.2. Uygun Olan Maliyetlerin Bazıları 58 8.3. Uygun Olmayan Maliyetlerin Bazıları 58 8.4. Bazı Öncelikler 59 9. Kaynaklar 62 7
TABLO İÇİNDEKİLER Tablo1: Şanlıurfa nın Türkiye Üretim Yüzdesinden Aldığı Pay 12 Tablo 2: TRC2 (Şanlıurfa Ve Diyarbakır İlleri) Bölgesinde Teşviklerden Yararlanan 14 Tarımsal Üretim ve Tarıma Dayalı Sanayi Sektörleri Tablo 3: Bölgelerdeki Sigorta Prim Destek Süresi 19 Tablo 4: Bölgesel ve Büyük Ölçekli Yatırımlarda Vergi İndirimleri 21 Tablo 5: Tedbir 101 - Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk 27 Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tablo 6: Tedbir 302 - Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi 28 Tablo 7: Tedbir 102 Üretici Gruplarının Kurulmasına Destek 29 Tablo 8: Tedbir 103 Tarım Ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının 29 Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tablo 9: Hayvancılık Destekleri 34 Tablo 10: Yatırım Konuları ve Uygulanacak Hibe Oranları 38 Tablo 11: Kredi Konuları, İndirim Oranı ve Kredi Üst Limiti 43 RESİM İÇİNDEKİLER Resim 1: Şanlıurfa Interland Haritası 10 Resim 2:Şanlıurfa Yatırım Ulaşım Haritası 10 Resim 3: Şanlıurfa nın Devlet Sulama Yatırımlarından Aldığı Pay 11 ŞEKİL İÇİNDEKİLER Şekil 1: Sulanan Arazi Miktarları 11 HARİTA İÇİNDEKİER Harita 1: TKDK Kapsamında Süt İşletmesi Olarak Destek Alacak İller 26 Harita 2: TKDK Kapsamında Et İşletmesi Olarak Destek Alacak İller 27 Harita 3: TKDK Kapsamında Kültür Balıkçılığının Desteklenmesi Konusunda 27 Destek Alacak İller Harita 4: TKDK Kapsamında Çiftlik Ürünlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi 28 Konusunda Destek Alacak İller Harita 5: TKDK Kapsamında Üretici Gruplarının Desteklenmesi Konusunda 28 Destek Alacak İller Harita 6: TKDK Kapsamında Meyve-Sebze İşletmesi Olarak Destek Alacak İller 29 8
1. GİRİŞ 9
Şanlıurfa ülkemizin ve Avrupa nın Ortadoğu ya açılan kapısıdır. Pazara ve hammaddeye yakın bir konumdadır. Ortadoğu ise 320 milyon nüfusa ve 220 Milyar USD ($) bir pazara sahiptir. Resim 1: Şanlıurfa Interland Haritası Şanlıurfa; Güneydoğuanadolu bölgesinin en büyük kargo hava alanına sahiptir. Şanlıurfa-GAP Havaalanı sivil kategoride olup ağır kargo uçaklarının iniş ve kalkışına imkân sağlayacak şekilde inşa edilmiştir. Apron kapasitesi 8 uçak olup 12.000 m2 lik terminal binası ile hizmet vermektedir. Havaalanının yolcu kapasitesi 2.500.000 yolcu/yıl, kargo kapasitesi 4300 m2 dir. Havaalanı Şanlıurfa-Diyarbakır yolunun 35. km sinde bulunmaktadır. Havaalanının kent merkezine ve TEM otoyoluna olan bağlantı yolları bölünmüş yol olarak inşa edilmiştir. Resim 2:Şanlıurfa Yatırım Ulaşım Haritası 10
T. C. Şanlıurfa; Suriye ye açılan Akçakale sınır kapısına 30 dakika, Irak a açılan sınır kapısına ise 5 saat uzaklıktadır. Mersin limanına 6 saat, İskenderun Limanına ise 4 saat uzaklıktadır. Havalimanı ve otoban ile dünya ya bağlanmaktadır. Şanlıurfa GAP yatırımlarının merkezi haline gelmiştir. Şanlıurfa ülkemizin sulanabilir arazilerinin %11 ine sahiptir. Sulanabilir arazi miktarı sadece DSİ yatırımları ile 2,5 katına çıkacaktır. Çiftçilerin yapacakları yatırımlar ile sulanabilir arazileri miktarının 3,5-4 katına çıkması öngörülmektedir. Devletimiz tarafından yapılan yatırım ve teşvikler sayesinde ilimiz Ortadoğu ve ülkemizin Tarım-Hayvancılık üretim ve Gıda imalatı üstü olacaktır. Sulanan Alan 370.266 ha Ekonomik Olarak Sulanabilir Arazi Sulamaya Elverişli Arazi 834.900 ha 1.011.675 ha Şekil 1: Sulanan Arazi Miktarları Resim 3: Şanlıurfa nın Devlet Sulama Yatırımlarından aldığı Pay Şanlıurfa tarım ürünlerinin üretiminin birçoğunda önemli paya sahiptir. Aşağıdaki tabloda Şanlıurfa da üretilen; Tarım Ürünlerinin Türkiye Yüzdesel Oranları belirtilmiştir. 11
Tablo1: Şanlıurfa nın Türkiye Üretim Yüzdesinden Aldığı Pay Ürün Adı Türkiye Üretim Yüzdesi Pamuk % 54 Buğday % 8 Mercimek % 40 Arpa % 10 Fıstık % 50 Mısır % 13 Aspir % 21 Ülkemiz tarımına katma değer sağlayan ürünleri ile Şanlıurfa; Ülkemizin pamuk, fıstık ve mercimek üretiminde lider, mısır üretiminde 3. sırada, yağlı tohum üretiminde hızla artan üretimi, tahıl üretiminde ilk sıralarda yer alan Şanlıurfa, sebze, meyve ve seracılık yatırımları içinde cazibe merkezidir. Şanlıurfa Besicilikte Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde ilk sıradadır. Ekonomik bakım, yem giderleri ile hayvancılık yatırımları için caziptir. Atatürk Baraj Gölü ve Fırat Nehri su ürünleri yatırımları için geniş fırsatlara sahiptir. Her geçen gün yeni hayvancılık yatırımları ile ülkemizin Et, Süt ve Su Ürünleri üretim merkezi olma yolundadır. Şanlıurfa ili Karaali Bölgesi gibi kaplıca bölgelerinde jeotermal ısıtma kullanılarak seracılık yapılması için uygun yerlerdir. Uygun koşullar mevcut olduğu takdirde sadece Şanlıurfa ilindeki Karaali Bölgesinde 5.000 dekarlık alanda jeotermal seracılık yapılması mümkündür. Bunun yanı sıra Tarım ve Köyişleri Bakanlığının kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi programıyla verdiği hibe destekleri, yine Bakanlığın kooperatiflerin seracılık yatırımlarını kredilendirerek finanse etmesi bölgedeki seracılığın gelişmesi açısından olumlu çalışmalardır. Şanlıurfa; tarım, hayvancılık ve gıda İmalatı için teşvik uygulamalarından en fazla yararlanan illerden biridir. Devletimiz tarafından ilimize verilen destekleri aşağıda belirtilmiştir; Yatırım Teşvik belgesi kapsamında desteklenecek hayvancılık yatırımları (Hazine Teşvikleri), Tarımsal Kırsal Destekleme Kurumu (TKDK), Tarım ve Köyişleri Bakanlığının destekleri, Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Destekleri, Ziraat Bankası Faiz İndirimi Teşvikleri, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Makine Ve Ekipman Alımlarının Desteklenmesi Hakkında Tebliğ, Karacadağ Kalkınma Ajansının Destekleri 12
2. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI (HAZİNE TEŞVİKLERİ) 13
Şanlıurfa yatırım teşvikleri kapsamında IV. Bölgede yer aldığı için devlet yardımlarından maksimum derecede yararlanmakta olup, geniş yatırıma tahsis edilebilecek kamu taşınmazları ile de yatırımcılara fırsatlar sunmaktadır. Yatırım ölçekleri aşağıda belirtildiği gibi ikiye ayrılmaktadır; 2.1. Büyük Ölçekli Yatırım: 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesinde belirtilen 50 milyon Türk Lirasının üzerindeki yatırımlardır. Büyük Ölçekli Yatırımlara Uygulanan Destekler; Gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, Vergi indirimi, Sigorta primi işveren hissesi desteği, Yatırım yeri tahsisi. 2.2. Bölgesel Uygulama Kapsamında Gerçekleştirilen Yatırımlar: Yatırımın, destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgarî sabit yatırım tutarının I inci ve II nci bölgelerde 1 milyon Türk Lirası, III üncü ve IV üncü bölgelerde ise 500 bin Türk Lirası tutarında olması gerekir. IV bölgede yatırımlara Uygulanan Destekler; Vergi indirimi, Sigorta primi işveren hissesi desteği, Yatırım yeri tahsisi, Faiz desteği, Tablo 2: TRC2 (Şanlıurfa ve Diyarbakır illeri) bölgesinde teşviklerden yararlanan Tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi sektörleri SEKTÖRÜN US 97 KODU Bölgesel Teşviklerden Yararlanacak Sektörler 15 *gıda ürünleri ve içecek imalatı (Ek 4 de yer alan teşvik edilmeyecek konular ile dip not 6'da belirtilen ve genel teşvik sisteminden yararlanacak konular hariç) 0121 *entegre hayvancılık yatırımları (entegre damızlık hayvancılık yatırımları dahil) *seracılık Asgari Yatırım Tutarları ve Kapasiteleri 1 Milyon TL süt inekçiliği entegre tesislerinde 300 büyük baş, büyük baş besicilik entegre tesislerinde 500 büyük baş/dönem süt ve et yönlü küçük baş entegre tesislerinde 1000 küçük baş/dönem kanatlı entegre tesislerinde 200.000 adet/dönem 10 dekar 14
0500.0.04 *su ürünleri yetiştiriciliği 500 Bin TL 6302.0.01 *soğuk hava deposu hizmetleri 500 metrekare 6302.0.03 *lisanslı depoculuk 1 Milyon TL 2.3. Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı (pirinç, bulgur, ev hayvanları için hazır yemler, balık yemi ve entegre hayvancılık yatırımları içerisindeki yem üretimi hariç) Bisküvi, Yufka ve kadayıf, Makarna, irmik, şehriye, kuskus vb ürünler, Dışarıya yemek hizmeti sunan işletmeler (hazır yemek), Küp şeker, Bitkisel üretim (seracılık, kültür mantarı yetiştiriciliği ve entegre hayvancılık yatırımları içerisindeki yem bitkileri yetiştiriciliği hariç), Bölgesel yatırımlar kapsamında teşvik edilecek entegre hayvancılık yatırımları ve şartlı desteklenecek hayvancılık yatırımları dışındaki hayvancılık yatırımları, 2.4. Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırımlar Süt inekçiliği yatırımlarında asgari 150 büyükbaş süt inekçiliği ve süt mamulleri üretimi başlangıç olmak kaydıyla, yem ünitesi ve/veya soğuk hava deposu ile entegre olması şartı aranır. Besicilik yatırımlarında asgari 150 büyükbaş/dönem besicilik ve kesimhane başlangıç olmak üzere, soğuk hava deposu ve/veya yem ünitesi ve/veya et mamulleri üretimi ile entegre olması şartı aranır. Teşvik tebliği EK-2 de yer alan teşviklerden destek almayacak yatırımlar: Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı yatırımlarından; "pirinç, bulgur, ev hayvanları için hazır yem, balık unu, balık yağı, balık yemi, ekmek, kek, gofret, rakı ve bira" yönelik komple yeni ve tevsi yatırımları, "kuru yemiş, turşu, linter pamuğu, çay ve fındık" üretimine yönelik komple yeni ve tevsi yatırımlar, "hazır çorba ve et suları ve müstahzarları üretimleri ile tahıl ve baklagil tasnif ve ambalajlanması" yatırımları bölgesel ve sektörel desteklerden yararlanamaz. 15
2.5. Gümrük Vergisi Muafiyeti MADDE 14 (1) Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malları ile otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam ve parçalarının ithali, gemi ve 50 metrenin üzerindeki yat inşa yatırımları ile ilgili tekne kabuğu ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisinden muaftır. (2) Makine ve teçhizat bedelinin %5 ini geçmemek kaydıyla yedek parçaların, otobüs, çekici (Euro normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç), treyler (frigorifik olanlar hariç), mobilya, yat, motorbot, kamyon (off-road truck tipi karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç), transmikser, beton santrali, forklift ve beton pompası ithal edilmesi halinde yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı nda öngörülen oranlarda Gümrük Vergisi tahsil edilir. (3) Yatırım süresi içerisinde Kambiyo Mevzuatında yer alan ödeme şekillerinden herhangi biri ile ithalat işlemlerine başlanılmış ve bedeli kısmen veya tamamen ödenmiş ancak ithalatı gerçekleştirilememiş makine ve teçhizatın ithaline, yatırım süresi bitiş tarihini izleyen 4 ay içerisinde olmak kaydıyla, doğrudan gümrük idareleri tarafından izin verilir. (4) Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Müsteşarlığın görüşüne istinaden Gümrük Müsteşarlığınca Gümrük Vergisi ile Katma Değer Vergisinin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle müsaade edilebilir. Teminatla ithalatta, bir defada verilecek teminat süresi azami altı aydır. Teminat süresi içinde kesin ithalat için gerekli işlemler tamamlanmamış ise, süre uzatımı için Gümrük Müsteşarlığına müracaat edilir. Teminatın başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir. Yatırımcının, teminatın çözümü için teminat süresi içinde teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Gümrük Müsteşarlığına müracaat etmesi gerekir. Aksi takdirde, teminat irat kaydedilir. (5) Teşvik belgesinin yatırım süresi içerisinde; a) Evsafa uygun çıkmaması nedeniyle yerine yenisi getirilmek kaydıyla, eşyanın serbest dolaşıma girişini müteakip garanti süresi içinde yurt dışı edilecek makine ve teçhizatın, b) Herhangi bir şekilde tamir ve bakım veya diğer nedenlerle yurt dışına gönderilecek makine ve teçhizatın mahrece iade işlemleri için doğrudan gümrük idaresine müracaat edilir. Bu yöndeki talepler ilgili gümrük idaresince, gümrük mevzuatı çerçevesinde sonuçlandırılır. Mahrece iade işlemine konu yatırım mallarının yurt dışı edilmesinden itibaren bir yıl içinde aynısı veya yenisinin yurda giriş işlemleri, Müsteşarlığın herhangi bir iznine tabi olmaksızın gümrük vergisi ile katma değer vergisi istisnasından yararlandırılmak suretiyle doğrudan gümrük idarelerince sonuçlandırılır. (6) Teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın ithaline ilişkin işlemler, Gümrük Mevzuatı çerçevesinde ilgili gümrük idaresince yerine getirilir. Uygulamaya ilişkin usuller, Müsteşarlık ve Gümrük 16
Müsteşarlığınca müştereken tespit edilir. Bu Tebliğin uygulamasından doğacak ihtilaflar Gümrük Müsteşarlığınca Müsteşarlığa iletilir ve Müsteşarlığın görüşü doğrultusunda işlem yapılır. Kullanılmış makine ve teçhizat ithali MADDE 15 (1) Bölgesel ve sektörel kısıtlamalar göz önüne alınarak; a) İthalat Rejimi Kararı uyarınca yayımlanan Eski, Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Maddelere İlişkin Tebliğ hükümleri uyarınca ithali mümkün olan makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç), b) İthalat Rejimi Kararının 7. maddesi uyarınca ithaline izin verilen makine ve teçhizat, teşvik belgesi kapsamında ithal edilebilir. (2) Kullanılmış komple tesisler Müsteşarlıkça proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda uygun görülmesi halinde teşvik belgesi kapsamında ithal edilebilir. (3) Kullanılmış komple tesislerin (karayolu nakil vasıtaları hariç) ithaline yönelik talepler, Müsteşarlıkça, ülke ekonomisine katkısı, katma değeri, istihdama etkisi, makine parkının teknolojik ve ekonomik ömrü gibi esaslar dikkate alınmak suretiyle proje bazında değerlendirilir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen kullanılmış komple tesisler; yatırım konusuna bağlı olarak yardımcı tesislerden bağımsız, bir mal veya hizmeti üretebilecek komple bir hattan veya teşvik belgesinde kayıtlı üretimi yapabilecek bir veya birden fazla makine ve teçhizattan da oluşabilir. Komple tesisler, bir firmaya ait tek bir tesisteki makine ve teçhizatları kapsayabileceği gibi, aynı firmaya veya iştiraklerine ait farklı tesislerdeki makine ve teçhizatlardan da oluşabilir. Ancak, farklı firmalardan temin edilen münferit makine ve teçhizatlar ile tesis oluşturulamayacağı gibi, söz konusu tesislerin yenilenmesi ve ticareti ile iştigal eden firmalardan da ithalat yapılamaz. (4) Kullanılmış komple tesis taleplerinin değerlendirilebilmesi için yatırımcıların; a) Tesise ait makine ve teçhizatların imal yıllarını da gösterir dökümlü proforma fatura asılları, b) Tesisin bulunduğu ülke veya eyaletteki ticaret ve/veya sanayi odasınca veya görevli kamu kuruluşlarınca tesisin alınacağı firmanın iştigal konusunu gösteren yazı, c) Tesisin bulunduğu ülke veya eyaletteki ticaret ve/veya sanayi odasınca veya görevli özel veya kamu kuruluşlarınca onaylanmış model ve imal yıllarını da içerecek şekilde tesisi oluşturan makine ve teçhizatları, tesisin ekonomik ve teknolojik olarak çalışabilecek durumda olup olmadığını belirten onaylanmış belge (bu belgenin İngilizce dışındaki yabancı dillerde hazırlanmış olması halinde yeminli tercüme bürolarına yaptırılmış tercümeleri de istenir) ile birlikte Müsteşarlığa müracaat etmeleri gerekmektedir. (5) Belgelerdeki onayların belirtilen yetkililere ait olduğunun ilgili ülkelerdeki Türk Konsolosluğunca da tasdik edilmesi gerekmektedir. (6) Türkiye'deki serbest bölgelerden kullanılmış komple tesis ithal edilmek istenmesi halinde; Dış Ticaret Müsteşarlığından alınmış mevcut tesisin faaliyet ruhsatı ile tesisin ülke içerisine ithalinde serbest bölgeler mevzuatı açısından herhangi bir sakınca bulunmadığına ilişkin uygunluk yazısının Müsteşarlığa ibrazını 17
müteakip, bu maddenin 4(c) bendinde belirtilen belge aranmaksızın Müsteşarlık elemanlarınca kullanılmış komple tesisin bulunduğu serbest bölgede yapılacak uzman incelemesi neticesinde düzenlenecek rapora göre ithal izni verilebilir. (7) Tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış makine ve teçhizat ithal edilemez. (8) Kullanılmış olarak ithal edilen makine ve teçhizatın amacı dışında kullanılması veya 30. madde hükmü saklı kalmak üzere satılması halinde sağlanan destek unsurları ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır ve söz konusu makine ve teçhizat gümrüklere iade edilir. 2.6. Katma Değer Vergisi İstisnası MADDE 16 (1) 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri katma değer vergisinden istisna edilir. Aynı hüküm teşvik belgesinin veya teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın devir işlemlerinde ve makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım vb. olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanır. 2.7. Faiz Desteği MADDE 18 (1) Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli kredilerin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70 ine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kar payının; a) III üncü bölgede yapılacak yatırımlarda Türk Lirası cinsi kredilerde 3 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 1 puanı, b) IV üncü bölgede yapılacak yatırımlarda Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, c) Bölge ayrımı yapılmaksızın Ar-Ge yatırımları ile çevre yatırımlarında ise Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı, Müsteşarlıkça da uygun görülmesi halinde azami ilk 5 yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Faiz desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek olanlar için de faiz ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla aynı şartlarla faiz desteği uygulanabilir. (2) Faiz desteği tutarı proje bazında azami; a) Ar-Ge ve çevre yatırımları için üçyüz bin Türk Lirası, b) III üncü ve IV üncü bölgede yapılacak yatırımlar için beş yüz bin Türk Lirasıdır. (3) Döviz kredisi ile gerçekleştirilecek yatırımlarda faiz desteği uygulaması, vade tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru dikkate alınarak yapılır. 18
(4) Teşvik belgelerinde faiz desteğinin öngörülmüş olması doğrudan faiz desteğinden yararlanmaya hak oluşturmaz. Faiz desteğinden yararlanabilmek için söz konusu desteği içeren teşvik belgesi konusu yatırım için bankaların kredi kullandırmasını öngörmesi ve bankaca Müsteşarlığa yapılacak müracaatın Müsteşarlıkça yapılacak değerlendirme çerçevesinde uygun görülmesi gerekmektedir. 2.8. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği MADDE 20 (1) Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla; a) Komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan, b) Diğer yatırım cinslerinde yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsellik özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı aşağıda belirtilen sürelerde hazinece karşılanır. Tablo 3: Bölgelerdeki Sigorta Prim Destek Süresi Bölgeler Sigorta Pirim Destek Süresi I - II - III 3 yıl IV 5 yıl (2) Komple yeni yatırım cinsi dışında düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında sigorta primi işveren hissesi desteği mevcut istihdam sayısının üzerindeki ilave istihdam için uygulanır. Aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı işçi sayısının mevcut istihdamın altında olması halinde ilgili ay için prim desteği uygulanamaz. (3) 5084 sayılı Kanun kapsamı desteklerden yararlanmakta olan işletmeler için mükerrer olarak bu Karar kapsamında sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanmaz. Sosyal Güvenlik Kurumu, 5084 sayılı Kanunun uygulandığı illerdeki taleplerle ilgili olarak ilgili işyerine yönelik 5084 sayılı kanun kapsamında destekten yararlanılmadığını tespit etmekle yükümlüdür. (4) İşveren hissesine ait primlerin karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarın Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı ödemiş olması şarttır. İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazineden Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı işverenden tahsil edilir. 19
(5) Sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasına, 12 nci maddede yer alan işletmeye geçiş tarihinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesini takip eden aydan itibaren başlanır. Uygulamanın ilk başladığı ay esas alınarak teşvik belgesinde belirtilen süre kadar yararlandırıldıktan sonra uygulamaya son verilir. (6) Sigorta primi işveren hissesi desteğinin uygulanması ile ilgili işlemler Sosyal Güvenlik Kurumunca ilgili mevzuatı çerçevesinde yürütülür. (7) Müsteşarlıkça, tamamlama vizesi yapılan ve sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanabilecek teşvik belgesi sahibi işletmelere ilişkin olarak firma adı, teşvik belgesi tarih ve sayısı, yatırım yeri ve adresi, SGK işyeri sicil numarası, yatırımın cinsi, mevcut istihdam, ilave istihdam, vergi dairesi, vergi numarası ve destekten yararlanma süresi ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bildirilir. Sosyal Güvenlik Kurumunca, listede yer alan yatırımcılar için; Desteğin uygulanacağı aya ait prim ve hizmet belgesinde belirtilen sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin, sigortalı hissesine isabet eden tutarın Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın tamamının ödenmiş olması, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığının veya tecil ve taksitlendirildiğinin ya da yapılandırıldığının ve yapılandırmanın bozulmadığının belirlenmiş olması, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 22/A maddesi uyarınca Maliye Bakanlığı tahsilât dairelerine müracaat tarihinden önceki 15 gün içinde vadesi geçmiş borcunun olmadığının Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilmiş olması, dairelerine müracaat tarihinden önceki 15 gün içinde vadesi geçmiş borcunun olmadığının Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilmiş olması, Sigorta primi işveren hissesi desteğinin sadece teşvik belgesi kapsamı yatırımda istihdam edilen ilave işçi için ve teşvik belgesinde belirtilen sürelerde uygulanması gerekmektedir. (8) Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigorta primi işveren hissesi desteğinin uygulanmasını müteakip Müsteşarlıktan toplu aktarım talebinde bulunulur. Talepler, yabancı sermayeli yatırımlar için Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne, diğer yatırımlar için Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğüne iletilir. Müsteşarlık gerekli görülen durumlarda ödemelere ilişkin olarak Sosyal Güvenlik Kurumundan Ek-9 da yer alan formatta firma bazında bilgi talep edebilir. Ödemeye esas istihdam sayısının ve Müsteşarlıktan aktarımı talep edilen tutarın doğruluğundan Sosyal Güvenlik Kurumu sorumludur. (9) Sigorta primi işveren hissesi desteğinin uygulanacağı teşvik belgesi kapsamı yatırıma ait tesiste, işverenin sosyal güvenlik işyeri numarası altında ilgili mevzuatta belirtilen aracılarca istihdam edilen işçi sayısı da dikkate alınabilir. 20
2.9. Vergi İndirimi MADDE 21 (1) Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5838 ve 5904 sayılı Kanunlar ile değişik 32/A maddesi çerçevesinde, Kurumlar veya Gelir Vergisine uygulanacak indirim oranları ile yatırıma katkı oranları aşağıda belirtilmiştir. Tablo 4: Bölgesel ve Büyük Ölçekli Yatırımlarda Vergi İndirimleri Bölgeler Yatırıma Katkı Oranı (%) Bölgesel Uygulama Kurumlar veya Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) Büyük Ölçekli Yatırımlar Yatırıma Katkı Oranı (%) Kurumlar veya Gelir Vergisi İndirim Oranı (%) I 10 25 25 25 II 15 40 30 40 III 20 60 40 60 IV 25 80 45 80 (2) İndirimli vergi uygulamasına yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren başlanılır ve indirilen Kurumlar veya Gelir Vergisi tutarı yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar devam edilir. (3) Arazi-arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tabi olmayan diğer harcamalar yatırıma katkı tutarının tespitinde dikkate alınmaz ve bu harcamalar indirimli vergi uygulamasından yararlanamaz (4) 5520 sayılı Kanun gereği finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar ve iş ortaklıkları ile 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar için vergi indirimi desteği öngörülemez. (5) İndirimli oranlar stopaj suretiyle yapılan vergilendirmede uygulanmaz. 2.10. Yatırım Yeri Tahsisi Madde 22 (1) 18.02.2009 tarih ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 23 üncü maddesi hükmü çerçevesinde Müsteşarlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir. (2) 5520 sayılı Kanun gereği finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar ve iş ortaklıkları ile 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile 21
Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar için yatırım yeri tahsisi desteği öngörülemez. 22
3. TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) 23
TKDK, ülkemizde kırsal kalkınma programlarının uygulanmasına yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için AB ve uluslar arası kuruluşlardan sağlanan kaynakların kullanılmasını sağlamak amacıyla 4 Mayıs 2007 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen 5648 sayılı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun un 18/05/2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle kurulmuştur. İlgili Kanun'un 3. maddesinde TKDK, kamu tüzel kişiliği haiz, idarî ve malî özerkliğe sahip, özel bütçeli, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde özel hukuk hükümlerine tâbi ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca bu kanun ile tarım sektörümüzün gelişmişlik düzeyinin ve tarımsal nüfusumuzun refah seviyesinin yükseltilmesi ve Türkiye nin Avrupa Birliğine uyumunun sağlanması hedeflenmektedir. Bu kapsamda uygulanan program ve projelerin hedefleri şunlardır: Yerel potansiyel ve kaynaklara dayalı olarak kırsal ekonominin rekabet gücünün yükseltilmesi, Gelir ve istihdam imkânlarının artırılması ve çeşitlendirilmesi, insan kaynaklarının ve örgütlenme düzeyinin geliştirilmesi, Fiziki ve sosyal altyapı hizmetlerinin yaygınlaştırılması, etkinleştirilmesi ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, Kırsal çevrenin, doğal ve kültürel varlıkların korunarak geliştirilmesi suretiyle kırsal toplumun refahının artırılmasıdır. TKDK, 25 Şubat 2008 tarihinde Avrupa Komisyon tarafından kabul edilen, Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Fonları ile desteklenecek Tarım ve Kırsal Kalkınma Programını (IPARD) uygulayacaktır. Söz konusu Programla; tarım sektöründe ve kırsal alanda faaliyet gösteren üreticilerimizin, özel sektörün ve potansiyel yatırımcıların Tarım ve Kırsal Kalkınma alanında desteklenmesi amacı ile 2007 2013 döneminde uygulamaya konulacak ve AB hibe fonları kırsal kesimde yaşayan halkımıza, çiftçilere, üretici birliklerine ve tarım sektöründe faaliyet gösteren firmalara projeler karşılığında ve sözleşmelerine uygun olarak kullandırılacaktır. 3.1. Tarımsal Destek Programları 3.1.1.Doğrudan Gelir Desteği (DGD), 3.1.2.Fark Ödemeleri 3.1.3. Telafi Edici Ödemeler 3.1.4. Hayvancılık Destekleri 24