Ölüm halinde uygulama ve hakların ortaya konması bakımından cenaze işlemleri ile ölüm yardımını ayrı ele almak gerekiyor. Zira cenaze giderleri ayrı, ölüm yardımı yine ayrı bir hak oluyor. Memurların Genel Sağlık Sigortası kapsamına alındığı 15.01.2010 tarihinden önce tedavi yardımı ve cenaze giderleri bakımından tüm giderler memurların görev yaptıkları kamu kurumları tarafından karşılanmaktaydı. 15.01.2010 tarihinden itibaren sağlık yardımından istifade yönünden kamu personeli de Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınmıştı. Konuyla yakından ilintili olan sağlık yardımından yararlanma açısından bu durum böyle olsa bile kamu personelinin ölümü halinde, cenazenin başka yere nakil işlemleri de dahil cenaze giderlerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun [1] 210 uncu maddesi hükümleri çerçevesinde, kamu personelinin kurumu tarafından ödenmesi uygulaması devam ediyor. Yurt içinde ölüm halinde Devlet memurlarının yurt içinde ölümleri halinde cenaze giderleri (cenazenin başka yere nakli dahil) kurumlarınca ödenmesi gerekiyor. Cenaze giderleri ölüm olayının meydana geldiği yerde, ölünün gömülmesi ile ilgili olarak yapılan masrafları içermekte, buna karşın cenazeye ilişkin çelenk, törene ait taşıt giderleri ve benzeri tören harcamalarını kapsamıyor. Yurt dışında ölüm halinde Ayrıca yurtdışında ölüm halinde memurun aile bireylerinin de cenaze nakillerinin kurumlarınca 1 / 6
gerçekleştirilebiliyor. Örneğin yurt dışında sürekli veya geçici görevle bulunan veya yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak veya tedavi görmek üzere yurt dışına gönderilmiş olan Devlet memurlarından ölenlerle, sürekli görevle yurt dışında bulunanların eş ve bakmakla yükümlü oldukları ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarından ölenlerin cenazelerinin yurda getirilmesi için zorunlu giderlerin kurumlarınca ödenmesi gerekiyor. Cenazelerin yurda getirilmesi hizmeti yurt dışında ölenlerden cenazeleri yurda getirilecek olanların cenazelerinin yurda getirilmesi için yapılacak zorunlu giderleri, ölünün tahniti ve yurtta gömüleceği yere kadar normal ve zorunlu nakil giderlerini kapsar. Mamafih bunların ödenebilmesi için bu giderlere ait belgelerin mahalli rayice uygunluğunun yetkili misyon şefliğince onaylanması gerekiyor. Cenazeyi Hastane Kaldırmışsa Cenaze, kişinin hastalığında tedavi edilmekte olduğu sağlık kurumunca kaldırılmış ise bu durumunda memurun mensup olduğu kurumun cenazeyi kaldıran kuruma cenaze masrafını ödemesi icap ediyor. Cenazeyi Yakınları Kaldırmışsa Cenaze ölenin ailesi veya yakınları tarafından, defnedilmiş ise, bunların yaptıkları giderler de, gösterecekleri belgelere dayanılarak kendilerine ödenmesi gerekiyor. Bir memurun, öldüğü yerden başka bir yere nakli ailesince istenildiği takdirde, gömüleceği yerdeki cenaze masrafı ile "Umumi Hıfzıssıhha Kanunu" hükümlerine göre mahallinde tahnit yapmak (Cenazeyi bozulmamsı için ilaçlama) yapmak imkânı varsa yapılacak tahnit gideri ve zorunlu nakil ücreti, belediyece onaylanan fatura üzerinden ödenmesi gerekiyor. 2 / 6
Devlet memurlarından ölenlerin cenazesi yurda getirildiğinde bunlar için yurtta yapılacak cenaze giderlerinin de gömülme işleminin yapılacağı mahal itibariyle ödenmesi icap ediyor. Ölüm Yardımı Devlet Memurları Kanunun 208 inci maddesine göre memur veya aile bireylerinden biri vefat ettiğinde ödenmesi gereken bir diğer sosyal hak da ölüm yardımı. Devlet memurlarından memur olmayan eşi veya aile yardımı ödeneğine müstehak çocuğu ölenlere ek gösterge dahil en yüksek Devlet memuru aylığı (Yani bugün için 9500 x 0,088817=843,76 TL) tutarında, Memurun kendisinin ölümü halinde sağlığında bildirim ile gösterdiği kimseye, eğer beyanname vermemiş ise eşine ve çocuklarına, bunlar yoksa ana ve babasına, bunlar da yoksa kardeşlerine en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) iki katı tutarında (Bugün için 1687,52 TL) ölüm yardımı ödeneği verilmesi gerekiyor. Ölüm yardımı ödeneğinin, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenmesi gerekmektedir. Bahse konu yardımın borç için haczinin mümkün olmadığını da vurgulayalım. Memur Emeklilerinin Ölüm Yardımı Görevleri sona erip 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre T.C. Emekli Sandığı emeklisi olanların ölüm yardımı hakları daha farklı oluyor. 3 / 6
Memur emeklilerinin yani T.C.Emekli Sandığı emeklilerinin emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylığı alanların ölümü halinde, sağlığında beyanname ile gösterdiği kimseye, eğer beyanname vermemiş ise ailesine, almakta olduğu emekli aylığının (Harp malûllüğü zammı hariç) bir aylık tutarı yardım olarak ve tediye emri beklenmeksizin ödenmesi gerekiyor. Bu yardım en yüksek devlet memuru aylığının iki katından az olamayacağından 2016 yılı Ocak - Haziran ayları arası için 1.687,52 TL den az olamayacaktır. Örneğin emekli aylığı alt sınırdan olanlar için yani halen 1618,19 TL emekli aylığı alanlar için 1687,52 TL olacak olan ölüm yardımı sözgelimi 1900 TL emekli aylığı alan bir diğer Emekli Sandığı emeklisi için 1900 TL olacaktır. Milletvekillerinin Ölüm Ödeneği Halen görevdeki milletvekilleri için ölüm yardımı ödeneği en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) on iki katı tutarında (Halen 10125,14 TL), vekil konumunda değil iken ölen vekiller için ise en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) altı katı tutarında (Halen 5062,57 TL) bulunuyor. SSK ve Bağ-Kurluların Cenaze Yardımı 5510 sayılı Kanunun 37 nci maddesinin üçüncü fıkrası gereği, SGK Yönetim Kurulunca alınan 25/12/2009 tarihli ve 2009/407 sayılı karar ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 20 nci ve 37 nci maddeleri uyarınca verilecek cenaze ödeneği miktarının, 2010 yılından başlamak üzere bundan böyle her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranında artırılmasına bu şekilde hesaplanarak bulunacak rakamlardaki kuruşların liraya iblâğ edilmesine ve konunun Bakan onayıyla yürürlüğe girmesine karar verilmişti. Bu durumda SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının cenaze ödeneği hakları aşağıdaki biçimde ortaya çıkmıştır. 4 / 6
YILLAR İTİBARİYLE SSK VE BAĞ-KURLULARIN CENAZE ÖDENEĞİ HAKLARI 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 289 TL 308 TL 5 / 6
328 TL 363 TL 386 TL 415 TL 449 TL 489 TL İlk defa kamu görevlisi yani 4/1-c sigortalılığına girişleri 15.10.2008 ve sonrasında olanların cenaze yardımları da bu kapsamda değerlendirilebilir ise de bu kapsamda iken ölenlerin hak sahiplerine görev yaptıkları kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, ayrıca SGK tarafından cenaze ödeneği ödenmez. 6 / 6