3. NESİL BİLGİSAYARLAR VE UNIX (1965-1980) 1945 1955 yılları arasında geliştirlen 1. nesil bilgisayarlar, odalar dolusu yer kaplıyor ve binlerce vakumlu tüplerle çalışıyordu. 1950 lerde delikli kartların (punch cart) çıkması ile programlar bu kartlar üzerine delikler ile işlenmeye başlandı. İknci nesilde biraz daha geliştirilen, ancak maliyetli olması sebebiyle sadece büyük kurjmlar, devletler ve üniversiteler tarafından kullanılan bilgisayarlarda programlar Fortran veya Assembler aracılığıyla delikli kartlara aktarılıyor, daha sonra bu kartlar bilgisayarlar tarafından işleniyordu. Mevcut ortamda sayısal hesaplamalar için kullanılan IBM 7094 ve karakter işlemleri için kullanılan IBM 1401 vardı. 1961'de ilk küçük bilgisayarlar olan DEC PDP-1 ' ler çıkmıştır. 4K belleğe sahiptir. Makine başına 120.000$ a satılmıştır. (7094 'ün %5 fiyatına). Ardından Bell laboratuvarlarında çalışan Ken Thompson, PDP-7 adı verilen küçük bilgisayar üzerinde çalışmış ve UNIX işletim sistemini geliştirmiştir. 1973 yılında Unix işletim sistemi C programlama diliyle Denis RITCHIE ve Ken THOMPSON tarafından yeniden yazıldı. C ile yazılan bu yeni işletim sisteminin en büyük avantajı donanıma bağımlı olmamasıydı. Unix artık bütün sistemlerde çalışabilecekti. 1987 yılında Tanenbaum, MINIX adında küçük bir UNIX türevini geliştirmiştir. Minix kullanan bir finli öğrenci olan Linus Torvalds, sistemi yetersiz bulunca 90 lı yılların başında bugün hepimizin bildiği Linux 'u yazdı. APPLE ve MAC Bilgisayarların Doğuşu 1970 lerin ortalarına doğru başka bir efsanenin temelleri atılmaktaydı. Steve WOZNIAK ve Steve JOBS liseden arkadaş olan iki adaştı. Elektronikle uğraşan iki kafadar daha sonra bilgisayar tasarımı üzerine merak saldılar. Steve JOBS oda büyüklüğündeki bilgisayarların küçük ve kişisel olması fikrini ortaya attı ve çalışmalara başladılar. -Steve Wozniak (solda) ve Steve Jobs
Küçük bir monitöre sahip ilk kişisel bilgisayarı üretmeyi başardıktan sonra katıldıkları fuarda 50 adet satmayı başardılar. Satışlardan ellerine geçen 1000 dolar civarı para ile Apple firmasını evlerinin garajında kurdular. Apple I ve Apple II bilgisayarlarıyla, IBM e ciddi anlamda rakip oldular. 70 lerinin sonuna doğru Xerox firmasına yaptığı bir gezide fare isimli yeni cihazı gören JOBS, XEROX un beğenmediği bu fikri beğenerek ve bu ekipteki yazılımcıları da bünyesine katarak grafik ekranlı ve fareli işletim sistemini geliştirdi. GUI (Graphic User Interface- Grafiksel Kullanıcı Arabirimi) olarak tanımlanan sistemin kimse tarafından kullanılmayacağı düşünülüyordu. O zamanlar da GUI nin açıklaması bile değişmişti. (Graphic User Interface for Idiots Aptallar için Grafik Arabirimi). Lisa adıyla (Steve Jobs un kızının adı) piyasa sürülen ve daha sonra Macintosh olarak adlandırılacak yeni nesil bilgisayarlar artık grafik ekranda fare ile çalışacak, kolay ve görsel bir sistem olarak karşımıza çıkacaktı. MICROSOFT VE WINDOWS Apple firmasının ortaya çıkmasıyla rekabette geri kalan IBM, yeni ürettiği bilgisayarlar için işletim sistemi arayışındaydı. Bilgisayarlara olan merakı yüzünden Harvard Üniversitesi Hukuk bölümünü terketmiş bir öğrenci olan Bill Gates, arkadaşı Paul Allen ve Steve Ballmer ile Microsoft adlı küçük bir firma kurmuş, ancak ciddi bir başarı yakalayamamıştı. IBM in Apple karşısından düştüğü zor durumu fırsat bilen Bill Gates, IBM ile bir görüşme ayarlayarak ihtiyaçları olan işletim sistemine sahip olduklarını söyledi. IBM ile anlaşma sağlayan Bill Gates, elinde olmayan bir işletim sistemini satarak dünyanın en zengin adamı olmuştur. Seattle Computer isimli batık bir firmanın bir işletim sistemi yazdığını bilen Bill Gates, IBM görüşmesi sonrası Seatle Computer den bu işletim sistemini 50bin dolara satın alarak DOS adı altında IBM e satmıştır. Ancak Apple firmasının Lisa hamlesi çağı çoktan değiştirmişti ve grafik arayüzlü bilgisayarlar doğmuştu. Bill Gates in bir sonraki hedefi grafik arayüzlü işletim sistemi geliştirmekti ve onu da nereden bulacağını biliyordu. Steve Jobs un IBM düşmanlığını fırsat bilen Bill Gates, Apple ile bir toplantı ayarlayarak Steve Jobs u kendileriyle çalışması gerektiğine, aksi takdirde IBM in Microsoft ile çok büyüyeceğine inandırmıştır. Yapılan işbirliği anlaşması neticesi Apple firması Microsoft a Lisa bilgisayarından bir adet gönderir. Bill Gates in gizli amacını Windows 1.0 işletim sisteminin ortaya çıkmasıyla anlayan Steve Jobs için artık çok geçtir. Lisa dan kopyalanan Windows 1.0 ve daha sonra ortaya çıkan Windows 2.0, sürekli çökmelerin yaşandığı, insanların dalga geçtiği bir işletim sistemi olsa da, Microsoft Windows 3.0 ve 3.1 sürümleri ile rekabette bir adım öne geçmiştir. Çünkü bu gelişmeler sırasında Steve Jobs, Apple dan kovulmuştu. -Bill Gates ve Microsoft un ilk yılları
UNIX CEPHESİNDE SAVAŞ VE GNU UNIX başlarda açık kaynaklı bir işletim sistemi olmasına ve hatta 1974 yılında üniversitelere bedava dağıtılmasına rağmen, ücretli UNIX sürümleri de piyasaya sürülmüştü. Windows cephesinde gelişmeler devam ederken Unix dünyası kodlarının lisansını konuşuyor ve aralarında kavgalar ediyorlardı. Değişen, hızla gelişen ve en önemlisi artık evlere kadar giren bilgisayarlar için Unix yeni çözümler sunmadı. Pazarlama stratejileri belirlenmedi veya başarısız yöntemler uygulandı. Küçük işletmeler ve ev kullanıcıları, Unix in çalıştığı platformların fiyatından ve öğrenilmesinin zorluğundan dolayı rakiplerin sistemlerini tercih ediyorlardı. Kısacası ağır abi olarak nitelendirebileceğimiz Unix, yeni çağın gençlerine ayak uyduramadı. 1990 lı yıllara girildiğinde Unix lisans hakları Novell firmasında bulunuyordu. Macintosh grafikerler ve masaüstü yayıncıları tarafından neredeyse vazgeçilmez olmuş, arada yaşanan çalkantılı dönemlere rağmen piyasada yerini bulmuştu. Microsoft son kullanıcı gereksinimlerini de göz önünde bulundurarak herkesin çok kolay bir şekilde kullanabileceği işletim sistemleri ile yoluna devam ediyordu. Macintosh un grafik arabirimi için Aptallar için bir sistem diyenler taleplerin, kolay ve herkesin kullanabileceği bir işletim sistemi yönünde olacağını geç olmadan fark ettiler. Öte yandan UNIX in bu durumundan rahatsız olan Richard STALLMAN isimli bir şahıs, ortalıkta gezinerek yazılımların ücretsiz olması gerektiğini savunur ve GNU (GNU Not Unix GNU Unix Değildir) projesini geliştirmeye başlar. GNU, Unix e benzeyen, fakat gönüllü yazılımcılar tarafından geliştirildikten sonra ücretsiz dağıtılacak bir işletim sistemiydi. 1990 yılına gelindiğinde işletim sisteminin büyük bölümü tamamlandı, ancak HURD adındaki çekirdeği (kernel), yani beyni tamamlanamamıştı. O sırada Linus Torvalds tarafından geliştirilmiş olan Linux çekirdeği sisteme dahil edilerek GNU/Linux adıyla işletim sistemi piyasaya sürüldü. Richard Stallman, günümüzde ücretsiz, açık kaynak yazılımlarda sıkça görülen bir lisans olan GPL (GNU General Public License) maddelerini ve kullanım koşullarını da yazmıştır. Eğer bir yazılımcı, sunduğu yazılımı istediğiniz gibi kullanabileceğinizi belirtmek istiyorsa GPL ibaresini ekler. Fakat bu yazılımı geliştirip ücretli satamazsınız. 1990 dan Günümüze İşletim Sistemlerinin Gelişimi Microsoft: Windows 3.1 sonrası çeşitli sürümleriyle bugün Windows 10 a kadar gelen Microsoft, halen kapalı kaynak koda sahip, son kullanıcı için yüksek bir lisans fiyatıyla satıldığı için oldukça eleştirilen bir işletim sistemidir. Özellikle Windows XP, Windows 7, Windows 8.1 sürümleri ile neredeyse sorunsuz işletim sistemi sunmayı başararak geçmişteki kötü imajı silmeyi başarmıştır. Kapalı kaynak konusundaki eleştirileri azaltmak isteyen Microsoft, internet yazılımcılığının bitmeyen yükselişi karşısında, kendi geliştirdiği ASP.NET framework ünü,.net MVC adı altında açık kaynak olarak kullanıma sunarak, kullanıcıların öfkesini biraz dindirmeyi web tasarımda dünyanın en çok kullanılan dili olan, açık kaynaklı PHP ile rekabetinde koşulları eşitlemeyi hedeflemiştir. Apple: 90 lı yılların sonunda Steve Jobs un yeniden dönmesiyle büyük bir atılım gerçekleştiren Apple, özellikle mobil telefon ve tablet bilgisayarlara yönelerek, yeni bir çağın kapılarını açmıştır. Steve Jobs ile 90 lı yılların başında yapılmış bir röportaj, stüdyoya gönderilirken kaybolmuş ve yıllar sonra Steve Jobs un ölümünün ardından tekrar bulunmuştur. Bu röportajda kendisine sorulan 2000 li yıllar sizce
nasıl bir teknolojiye sahip olacak? sorusuna Steve Jobs, adeta geleceği görürcesine cevap vererek, nasıl bir dahi olduğunu bir kez daha ispatlamıştır. Kişisel bilgisayarlarda da son kullanıcı piyasasını arttırmak isteyen Apple, işletim sistemini kendi yazmak yerine, Linux tabanlı yeni bir sistem geliştirmiş ve bu işletim sistemlerini 20 dolardan satmaya başlamıştır. (Windows lisansı 100 dolar). Ayrıca patentini aldığı alüminyum kasalar ile ısınma sorunu olmayan bilgisayar ve tabletler konusunda halen rakipsiz bir firmadır. Linux: Binlerce programcı tarafından açık kaynak olarak gelişimine devam eden linux çekirdeği Linux 1.x, 2.x, 3.x sürümlerinin ardından bugün 4.x sürüme ulaşmışır. Bunun yanısıra yine gönüllü yazılımcılar tarafından geliştirilen dağıtımlar da mevcuttur. GNU/Linux dağıtımı (kısaca dağıtım); Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle tam teşekküllü bir işletim sistemi haline gelen uygulamalar bütününü ifade eder. Bu dağıtımlar arasında en çok kullanılanlar Debian ve Red Hat tabanlı olanlardır. Debian Tabanlı Linux İşletim Sistemleri: Debian, Ubuntu, Mint, Pardus... Red Hat Tabanlı Linux İşletim Sistemleri: Red Hat (ücretli), Fedora, Centos... Özellikle sunucular tarafında yaygın olarak Ubuntu, Debian ya da Centos kullanılmaktadır. Kişisel bilgisayarlarda ise kullanım kolaylığı ile Ubuntu öne çıkmaktadır. Tüm Linux işletim sistemleri, değiştirilebilir grafik arayüz / masaüstü seçeneklerine sahiptir. En bilinen grafik arayüzler Unity, KDE, Gnome, Xcfe, Cinnamon ve Mate dir. Örneğin Ubuntu varsayılan olarak Unity grafik arayüzünü kullanır. Ancak kişisel zevkinize bağlı olarak bu arayüzü değiştirebilirsiniz. -Unity masaüstü görünümü ve buton yerleşimleri
-Gnome masaüstü görünümü ve buton yerleşimleri -Cinnamon masaüstü görünümü ve buton yerleşimleri Linux programcılar için ideal bir işletim sistemidir. Diyelim bir websitesi yaptınız ve Redis ile cache (hafızaya alma)tekniği kullanmak istiyorsunuz. Redis, windows makinelerde kurulamamaktadır. Öte yandan Linux ile photoshop kullanamazsınız, GIMP adında ücretsiz bir program kullanılır. Hem programcı, hem grafiker iseniz Mac OS X (photoshop çalıştırabilme + linux tabanlı olma) seçmek mantıklıdır. Bu yüzden uzun yıllar grafiker bilgisayarı diye tanımlanan Macintoshlar, artık programcıların da gözdesi olmuştur. Son olarak, Apple tarafından geliştirilen Mac OS X serisi, bir UNIX türevi olan Darwin tabanlıdır ve grafik arayüz olarak Unity nin özelleştirilmiş versiyonunu kullanır. Apple tarafından Linux a kazandırılan bazı özellikler nedeniyle ücretlidir (photoshop çalıştırması, textmate, ne windows ne de
linux sürümü yapılması imkansız olan SketchApp). Örnek verilen SketchApp programı, işletim sisteminin kendisini kullanan yeni nesil bir grafik tasarım programıdır. Bu nedenle Windows ya da Linux versiyonlarının yapılması olanaksızdır. Apple ın burada kullandığı teknoloji çözülemiyor. İşletim Sistemlerinde Dosya Sistemi (File System) Her işletim sistemi, bilgisayar harddiskini belli bir düzende bölümleyerek kullanır. Bu bölümleme genel olarak 512 byte sektörlerden oluşur. Microsoft, Windows işletim sistemlerinde sırasıyla Fat16, Fat32 ve NTFS dosya sistemlerini kullanmıştır. Mevcut Windows 10 sürümü varsayılan olarak NTFS (New Technology File System) kullanır. NTFS, Fat dosya sistemine göre daha güvenli, daha hızlı çalışır ve daha büyük kapasiteli harddiskleri destekler. Linux işletim sistemleri ext3 ve ext4 (Extended File System) olarak geliştirilmiştir. Şu an varsayılan olarak ext4 kullanılmaktadır ve hem hız, hem güvenlik, hem de kapasite açısından ext3 den üstündür. Bir format işlemi ilk olarak harddiskin bölümlenmesi ile başlar. Her işletim sistemi kurulum aşamasında bu format seçeneği vardır. Windows, format işlemi seçmeseniz dahi sistemin varsayılan değeri NTFS olarak formatlar. Ancak Linux sürümlerinde bazen ext4 seçmeniz gerekebilir. Dosya sistemleri tek bir dosyanın maksimum sahip olabileceği büyüklük konusunda da farklılık gösterir. Örneğin 8 GB lik tek parça bir dosyayı FAT ile formatlanmış harddisk veya flash diske kaydedemezsiniz. Bunun için diski NTFS veya exfat (extended FAT) olarak formatlanız gerekir. -Flash disklerde varsayılan dosya sistemi Fat32 dir. Sağ tuşla açılacak format seçeneğinden dosya sistemini değiştirebiliriz. Ancak bu işlem formatlanacak disk içerisindeki tüm dosyaların silinmesiyle sonuçlanır. Format işlemlerini yedekleme yapmadan gerçekleştirmeyiniz.