KURS VE SERTİFİKALANDIRMA FAALİYETLERİ İTÜ Makine Fakültesi tarafından, Uluslar arası standartlara (EN 287-1; AWS; MIL-STD 1595) göre kaynakçı ve sert lehimci sertifikaları verilmektedir. Sertifika verilen işletmelerden bazıları Türkiye Lokomotif Sanayi A.Ş. (TÜLOMSAŞ), İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. (İGDAŞ), TÜRK HAVA YOLLARI A.O. dur. Çelik yapı, basınçlı kap, kazan, boru hattı, doğalgaz tesisatı, vinç-kren, konteyner, otomobil, gemi inşası, raylı taşıt vs. gibi sertifikalı kaynakçı çalışması gereken sektörlere dönük kurs ve sertifikalandırma hizmetleri sunulmaktadır. Ayrıca tarafsız kontrol kuruluşu olarak kaynaklı imalatın denetlenmesi ve ilgili standartlara uygun olarak yapılması gereken testler (third party inspection) yapılmaktadır. Endüstriyel kuruluşlara, Mühendis ve Kaynak Ustası seviyesinde kaynak teknolojisinin değişik alanlarında kurslar düzenlenmektedir. Aşağıda bazı kursların içerikleri verilmiştir. KURS PROGRAMLARI: ELEKTRİK ARK KAYNAĞI (SHIELDED METAL ARC WELDING- SMAW) Giriş, Temel prensipler, kaynak makinelerinin tür ve özellikleri (redresörler, jeneratörler, transformatörler) kaynak ekipmanları (kablo, pense, parça kıskacı), örtülü elektrodların tür ve özellikleri (elektrodların görevleri, rutil, bazik, selülozik, asit karakterli elektrodlar, elektrod standartları, elektrod seçimi), kaynak arkının özellikleri ve yapısı, ark türleri, kaynak ağızları ve hazırlığı, kaynak parametreleri (amperaj, voltaj, kaynak hızı, kutuplama), kaynak parametrelerinin kaynak dikişi profiline etkisi, ark üflemesi ve çareleri, elektrod örtü türüne uygun ark boyunun seçimi, kaynak dikişlerinin kalitesi, ark kaynağında iş güvenliği, basit malzeme bilgisi, çeliklerin yapı ve özellikleri, kaynak ısısının malzemelere etkisi, kaynak hataları ve nedenleri, kaynak hatalarının tamiri. MIG/MAG KAYNAĞI (GAS METAL ARC WELDING-GMAW) Giriş, Temel prensipler, MIG/MAG kaynak donanımı, kaynak makinalarının yapı ve özellikleri, kaynak torçlarının tür ve özellikleri,
koruyucu gaz tüpleri, gaz regülatörleri ve çalışma prensipleri, kaynak arkı, kısa ark, sprey ark, uzun ark, dönel ark, kaynak tellerinin yapı ve özellikleri, koruyucu gazların tür ve özellikleri, kaynak dikişine etki eden parametreler (ark boyu, kaynak akımı, tel besleme hızı, torç açısı, tel çapı, koruyucu gaz tür ve debisi, ark gücü, serbest tel boyu, kaynak pozisyonu), kaynak hataları ve nedenleri, çatlaklar, gözenekler, birleşme hataları (erime hatası ve nüfuziyet azlığı), makinadan doğan sorunlar, telden doğan sorunlar, koruyucu gazdan doğan sorunlar, distorsiyon ve artık gerilmeler, alevle doğrultma, kaynak hatalarının tamiri. ELEKTRİK DİRENÇ NOKTA KAYNAĞI (RESISTANCE SPOT WELDING-RSW) Direnç kaynak yöntemleri, elektrotekniğin esasları, direnç kaynak makineleri, transformatörler, devrede kalma süresi, sekonder devre empedansı, faz regülatörleri, ayar mekanizmaları, nokta kaynağının esasları, yüzey gerilimi, temas direnci, nokta kaynağının oluşumu, malzemelerin nokta kaynağına uygunlukları, kaynağın uygulanışı, malzemelerin hazırlanması, kaynak makinesinin ayarlanması, kaynak parametrelerinin etkisi (kaynak akımı, elektrod basıncı, kaynak süresi), kaynak çekirdeğinin boyutları ve etki eden unsurlar, şönt akımı, kaynak elektrodları, elektrod malzemeleri, malzemeye ve yüzey şartlarına uygun elektrod malzemesi seçimi, elektrod standartları, elektrod uç formları ve kaynağa etkileri, elektrod ömrüne etki eden faktörler, kaynak kalitesi, nokta kaynak hataları, nedenleri ve giderilmeleri, hata standartları, çeşitli malzemelerin nokta kaynağına bakış (alüminyum, paslanmaz çelik, galvanizli çelik saç), nokta kaynağında iş güvenliği. ÇELİKLERİN ERİTME KAYNAĞINDA KAYNAK HATALARI VE NEDENLERİ Kaynak hataları standartları, ISO 6520, EN 26520, dış hatalar, iç hatalar, hataların nedenleri, oluşum mekanizmaları, hataların değerlendirilmesi, TS 7830-EN 25817, PASLANMAZ ÇELİKLERİN ARK KAYNAĞI Paslanmaz çelik türleri ve özellikleri, ferritik paslanmaz çelikler, martenzitik paslanmaz çelikler, ostenitik paslanmaz çelikler, çökeltme sertleşmeli paslanmaz çelikler, duplex paslanmaz çelikler, kaynak işlemi, kaynak parametrelerinin tespiti, Schaeffler ve DeLong diyagramları, WRC-1992, paslanmaz çelik-elektrod etkileşimi ve seçimi, paslanmaz çeliklerin kaynağı (elektrik ark kaynağı, TIG kaynağı, MIG kaynağı, Plazma kaynağı, tozaltı kaynağı) paslanmaz çeliklerin eritme kaynağında kaynak hataları ve nedenleri,
KAYNAK PROSEDÜRLERİ VE KAYNAK PLANLARI Kaynaklı imalatta kalite; EN 288 e göre Kaynak prosedür şartnamesi (KPŞ=WPS); kaynak prosedür onay raporu (KPOR=WPAR=PQR); prosedür testleri; kaynak planlarının hazırlanması; kaynaklı yapıların tasarım ve hesaplanması ANSI/AWS D1.1 e göre;env 1090-1 e göre. *********************************************************************************** *********************************************************************** ÇELİK KAYNAKÇISI KURS PROGRAMI 1. ANA BÖLÜM: TEMEL BİLGİLER Elektrik Bilgisi (Elektriğin yapısı, üretimi, alternatif ve doğru akım, voltaj, akım, direnç, elektrik gücü, ısıtma etkisi) Elektriğin ark kaynağında kullanımı (Isı menbaı olarak ark; ark gücü; kaynak elektrodu; metal transferi; kaynak metali; ark radyasyonu, duman emisyonu; kaynaklı bağlantının oluşumu) Kaynak ekipmanı (elektrik akımının kaynak akımına dönüşümü; akım üreteçleri; transformatörler; redresörler; jeneratörler; devrede kalma süresi) Sağlık ve emniyet (gözlerin korunması; elektrik şoku; yanık ve yangınlar; temel kişisel korunma; duman kontrolu; yangın önleme) Elektrodlar (Türleri; örtü türleri; örtünün fonsiyonları ve karakteristikleri; elektrodların sınıflandırılmaları; depolama) Kaynak pratiği (Kaynak parametreleri; işlem değişkenleri; elektrodlar; pozisyonlar; bağlantılar) Parametrelerin kontrolu; kaynak prosedürü kavramı; kaynak prosedür şartnamesi (WPS); köşe kaynağı (karakteristikleri; yüzey işlemi) Kaynak hatalarına giriş 2.ANA BÖLÜM: ÇELİK LEVHALARIN KAYNAĞI Çelik levhaların kaynağa hazırlanması (alevle kesme; kesme üfleçleri; kesme makinaları; ağız hazırlama profilleri) Alevle kesme prensiplerini kullanarak oyuk açma Plazma ile kesme Kaynak atelyesinde çalışma emniyeti Kaynakçıların yeterliliğinin onayı (Onay testlerinin amacı; WPS onayıyla ilişkisi; EN 287 standardı; test parçaları ve oluşturulmaları) İmalat teknolojisi Çelik üretim teknolojisi (Çelik üretimi; ingot, sıcak işleme kavramı ve çelik özelliklerine etkisi; çelik üretim tesisleri; levhaların haddelenmesi; profillerin haddelenmesi) Levhalarda kaynaklı bağlantılar (Bağlantı türleri; alın, iç köşe; dış köşe)
İç köşe kaynaklarının karakteristikleri (kalınlık, kenar boyu; nüfuziyet; çok pasolu kaynaklar; Alın kaynaklarının karakteristikleri (ağız hazırlama türleri; tek ve çokpasolu kaynaklar; aşırı metal yığma; profil; nüfuziyet) Levhalardan oluşturulan tipik konstrüksiyonlarda kaynaklı bağlantı türleri (çelik yapılar; depolama tankları; basınçlı kaplar) Çelik bilgisi (çelik üretimi; basit çeliklerin yapısı; kaynağın etkileri; alaşımlı çelikler) Büzülme, artık gerilmeler; distorsiyon (ark kaynağının ısıl çevrimi; katılamşa, soğuma ve büzülme sırasında artık gerilmelerin oluşumu; büzülme nedeniyle distorsiyon; sınırlamaların artık gerilmelere etkisi; artık gerilmelerin önemi; gerilme giderme) Kaynak süreksizlikleri (Kaynaklı bağlantıların oluşumunun revizyonu; süreksizliklerin orijinleri; esas metal; yöntem; kaynakçı Belirli süreksizlikler ve nedenleri Kaynak süreksizliklerinin mamul performansına etkileri Elektrik ark kaynak makinalarının yapısı ve bakımı (transformatörler; sargılar; çekirdek; ısı yükselmesi ve kontrolu; primer ve sekonder sarım) Kaynak akımının kontrolu Redresörler Jeneratörler Motor tahrikli jeneratörler Topraklama Kablolar ve pensler Ekipmanın bakımı, temizliği Monitör çıktısının kalibrasyonu, emniyet Çeliklerin kaynak kabiliyeti (kaynağın çeliklere etkisi; kaynak kabiliyeti kavramı; kalınlığın, bileşimin ve sıcaklığın etkisi; testler) Distorsiyonun kontrolu (artık gerilmelerin ve kaynak büzülmelerinin gözden geçirilmesi; içköşe kaynaklarında distorsiyon; ısı girdisinin, kaynak boyutunun, nüfuziyetin ve paso sayısının etkisi; doğrultma, doğrultma prosedürü; alın kaynaklarında distorsiyon; ısı girdisinin etkisi, paso sayısının, kaynak sırasının, ön hazırlığın etkileri; tipik kaynaklı konstrüksiyonlarda distorsiyonun etkileri ve kontrol prensiplerinin uygulanması; kaynaktan sonra distorsiyonun kontrolu) Atölyede ve sahada iş emniyeti; 3. ANA BÖLÜM: ÇELİK BORULARIN KAYNAĞI Çelik boruların üretim teknolojisi Borulardaki kaynak bağlantıları (alın ve branşman kaynakları) Boru-flanş kaynakları Nozul ve diğer yapısal birleştirmeler Basınçlı kaplardaki kabuk tipi birleştirmeler
Borular için kaynak ağız hazırlıklarına giriş Kaynak makinaları ve özellikleri (önceki bölümdeki gibi) Kaynak prosedürlerinin geliştirilmesi (WPS kavramı; EN 288 in gözden geçirilmesi; WPS içeriği; WPS lerin onaylanma türleri ve koşulları) Alaşımsız çeliklerin dışında kalan çelikler (düşük alaşımlı çelikler; yüksek alaşımlı ve paslanmaz çelikler; alüminyum alaşımları; bakır alaşımları; nikel alaşımları; titanyum ve nadir metaller) Muayene ve test (kaynak hatalarının gözden geçirilmesi; gözle muayene, kaynak boyutlarının kontrolu; yüzey düzgünlüğü; çatlak ve diğer yüzey ayrılma hatalarının muayenesi; tahribatsız muayene ile diğer hataların muayenesi; radyografi ve ultrasonik muayene; tahribatlı testler) Kaynaklı konstrüksiyonların gözden geçirilmesi (elektrik ark kaynağının uygulamaları; kaynak sağlamlığının önemi; kalite güvencesi; kaynağın diğer imalat dallarıyla ilişkisi;) Hasarların gözden geçirilmesi (kaynakta emniyet kavramı; mamul hataları; mamul güvenilirliği; Elektrik ark kaynağıyla ilgili Avrupa standartları Kaynakta Kalite Güvencesi (QA kavramı; EN 729 un yapısı) TAKIM VE KALIP ÇELİKLERİNİN KAYNAĞI