POYRAZLAR GÖLÜ ORNİTOFAUNASI (Sakarya)

POYRAZLAR GÖLÜ ORNİTOFAUNASI (Sakarya) ORNITHOFAUNA OF LAKE POYRAZLAR ( Sakarya) Ali UZUN*, Mehmet Ali TABUR**, Yusuf AYVAZ** *Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 54140, Sakarya **Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 32100, Isparta ÖZET Bu çalışma 2001-2003 yılları arasında Poyrazlar Gölü ve çevresinde gerçekleştirilmiştir. Sahada 17 takımdan 39 familyaya ait 154 tür tespit edilmiştir. Türlerin 65'i yerli, 47'si yaz göçmeni, 36'sı kış göçmeni ve 6sı transit göçer olarak kaydedilmiştir. Kış göçmeni 36 türün biri nadir, 33u seyrek, 2si genellikle; yaz göçmeni 47 türün 2si nadir, 27'sı seyrek, 18'i genellikle; transit göçer türlerin hepsi nadir; yerli türlerin ise 11'i seyrek, 23'ü genellikle, 24'ü çoğunlukla ve 7si daima sıklık değerlerine sahiptir. Anahtar Kelimeler: Poyrazlar Gölü, Kuşlar, Biyoekoloji ABSTRACT This study was carried out at Lake Poyrazlar and its surrounded between 2001-2003. 154 species belonging to 39 families from 17 ordo were defined during the studies. 65 residentials, 47 summer migrants, 36 winter migrants and 6 transit migrants were recorded. it vvas determined that 1 rare, 33 seldom, 2 common of winter migrants; 2 rare, 27 sel-dom, 18 common of summer migrants; rare of ali transit migrants and 11 rare, 23 common, 24 frequent and 7 usual of residents. 1. GİRİŞ Uçma yetenekleri sayesinde kuşlar her türlü coğrafi bölgelerde yaşayabilirler. Sahip oldukları homoiterm özellikleri sayesinde adaptasyonları oldukça yüksektir. Çevresel faktörlere en fazla duyarlı gruplarından biri olarak değerlendirilir. Hatta pek çok çevresel değişikliğin doğuracağı sonuçlar bile bu canlılar üzerinden takip edilmektedir. Dolayısıyla günümüz dünyasının durumu, kuşlarla ilgili yapılacak çalışmalarla daha açık şekilde görülebilecektir. Dünyada yaklaşık 9600 tür ve 100 milyar nüfusa sahip bu topluluk, ekosistemde pek çok önemli işlevlere sahiptir. Aynı zamanda görüntü ve sesleri ile peyzaj bakımından yeryüzüne eşsiz güzellikler katmaktadır (Kiziroğlu, 2001). Sahip olduğu farklı yeryüzü şekilleri ve iklim coğrafyası nedeniyle Türkiye, kuş türlerinin önemli bir yaşam alanıdır. Yüzölçümüne oranla barındırdığı tür sayısı, ancak kıtalarda gözlenebilmektedir. Ancak avifaunistık çalışmaların başlangıç ve gelişim süreci bu zenginlikle paralellik göstermemektedir. 19. yy'ın ikinci yarısından sonra başlayan çalışmalar, bu gün yeterli olmamakla birlikte oldukça mesafe kat etmiştir. Ülkemizdeki kuş zenginliğinin ortaya çıkarılmasını katkıda bulunmayı amaçlayan bu çalışmada Poyrazlar Gölü'nün ornitofaunası araştırılmıştır. Yıl: 43 2009 Sayı:1 3

2. MATERYAL VE METOT 2.1. Araştırma Alanının Tanıtımı Adapazarı'nın 7-8 km kuzey doğusunda yer alan göl, adını çevresindeki Poyrazlar Köyünden almaktadır. Tabiatı Koruma Alanı statüsünde olan ve Tekke Gölü de denen gölün, suyu tatlı olup Sakarya Nehrinin yatak değiştirmesiyle oluşmuştur. 6.5 km 2 drenaj alanına sahip olan gölün büyüklüğü 0,6 km 2 'dir. Azami derinliği 3 m olmakla birlikte gölün azamı kotu 25 m'dir (Şekil 1). Sakarya Nehri taştığı zaman, suları kapaklı boğaz adı verilen bir boğazla göle karışır. Normal zamanlarda ise nehir sızıntılarla gölü besler. Gölün kuzey ucundan çıkan dere ile göl suları Sakarya Nehri'ne karışır (Saraçoğlu, 1990). Göl çevresinde gürgen (Carinus betulus) ve meşeden (Quercus sp.) oluşmuş ormanlık alan yanında sonradan ağaçlandırmayla karaçam (Pinus nigra) ve sarı çam (P. sylvestis) türlerinden oluşan ormanlık alanlar mevcuttur. Göl çevresi, piknik amacıyla özellikle hafta sonunda yoğun olarak kullanılmaktadır. Göl; turna (Esox lucıus), yayın (Sılurus glanis) ve sazan (Cyprinus carpio) bakımından oldukça zengindir (Saraçoğlu, 1990). Poyrazlar Gölü'nde ortalama sıcaklık 17 C, bulanıklık 75.58 abs, çözünmüş oksijen 11.5 mg/lt, ph 7.79, kalsiyum 21.89 mg/lt, magnezyum 6.42 m g/l t, toplam sertlik 8.51 F, karbonat 0.025 mg/lt, bikarbonat 12.07 mg/lt, klorür 1.60 mg/lt, nitrit 0.042 mg/lt, nitrat 0.522 mg/lt, ortofosfat 0.017 mg/lt ve klorofil a 7.15 mg/m 3 olarak tespit edilmiştir (Yardımcı, 2000). Şekil 1. Poyrazlar Gölünün coğrafik konumu ve gözlem istasyonları 2.2. Metot Araştırma, Haziran 2001 tarihinde başlayıp Haziran 2003 de dâhil olmak üzere toplam iki yıl sürmüştür. Bu süre içerisinde üçer haftalık periyotlarda, 900-1800 saatleri arasında günü 4 Yıl: 43-2009 Sayı: 1

birlik arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Kış aylarında kar nedeniyle ulaşım sağlanamadığı için gölde gözlem yapılamamıştır. Bu nedenle türlerin göç konumları bulgular kısmında verilmemiştir. Çalışma alanındaki kuş türleri, gözlem ve direk sayım metoduna göre tespit edilmiştir. Kuşları gözlemlemede Minolta marka dürbün, Conus marka teleskop kullanılmıştır ve gözlenen türlerin sistematik kategorileri, koruma statüleri, sıklık ve baskınlık değerleri bulgular kısmında tablo halinde verilmiştir. Türlerin bireysel sayımlarında, Dobinson (1976)'un metotları kullanılmıştır. Morfolojik özellikleri ise; Bruun ve Singer (1978), Cerny (1993), Schneck (1999), Harrison ve Greensmith (2000), Del Hoyo vd. (1992), Campbell (1999), Heinzel vd. (1995) ve Cramp vd. (1980)'nin el kitaplarından faydalanılmıştır. Türlerin sistematiği Kiziroğlu (1989)'na, koruma statüleri IUCN (2004)'e göre verilmiştir. Tespit edilen türler esas alınarak; türlerin görülme sıklığı, alanda tür baskınlığı ile gölün çeşitlilik indeksi hesaplama formülleri Kocataş (1997)'dan alınmıştır. 2.2.1. Sıklık analizi Sıklık analizi bir türün araştırma alanında bulunma yüzdesini ifade etmektedir. Türün görüldüğü gözlem sayısının, tüm gözlem sayısına bölümünün 100'le çarpımı sıklık değerini vermektedir (Kocataş, 1997). Sıklık(F) = Na / Nn x 100 (Na= Türün gözlem sayısı, Nn= Tüm gözlem sayısı) Bir kommunitedeki türlerin sıklık dereceleri 5 kategoride incelenir. Bunlar; % 1-20 nadir gözlenen türler, % 21-40 seyrek gözlenen türler, % 41-60 genellikle gözlenen türler, % 61-80 çoğunlukla gözlenen türler, % 81-100 devamlı gözlenen türlerdir. 2.2.2. Baskınlık analizi Bir türe ait bireylerin, tüm türlere ait bireylere göre yayılma alanı oranı veya bir türe ait birey sayısı ile tüm türlere ait toplam birey sayısı arasındaki oranın yüzde anlatımıdır (Kocataş, 1997). Baskınlık (B) = Na / Nn x 100 (B = Baskınlık, Na = Bir türe ait birey sayısı, Nn= Tüm türlere ait birey sayılarının toplamı) Baskınlık 5 kategoride değerlendirilmektedir (0 = Yok, + = Nadir veya çok nadir türler, 1 = Populasyon büyüklüğü %5'den düşük türler, 2 Populasyon büyüklüğü %5-25 arasında olan türler, 3 = Populasyon büyüklüğü %25-50 arasında olan türler, 4 = Populasyon büyüklüğü, %50-75 arasında olan türler, 5 - Populasyon büyüklüğü %75'den fazla olan türler). 2.2.3. Çeşitlilik indeksi Tür çeşitliliği bir kommunite veya ekosistemin zenginliğini gösterir. Tür çeşitliliğinin belirlenmesinde Margalef İndeksi kullanılmıştır (Kocataş, 1997). D = S-l/logeN(D = Çeşitlilik indeksi, S = Toplam tür sayısı, N = Toplam birey sayısı) 3. BULGULAR Araştırma sahasında 2 yıl boyunca süren gözlemlerde 17 takıma ait 39 familyadan 154 tür tespit edilmiştir. 2001 Temmuzundan 2003 Haziranına kadar 27 gözlem yapılarak 32325 birey Yıl: 43 2009 Sayı:1 5

kayıt altına alınmıştır. Göldeki 154 türün; 65'i (% 42) yerli, 47'si (% 31) yaz göçmeni, 36'sı (% 23) kış göçmeni ve 6'sı (% 4) transit göçer olarak belirlenmiştir. Tür çeşitliliği 34 olan gölde, Passer domesticus (4390), Nyctıcorax nyctıcorax (1546), Acrocephalus arundinaceus (1202), Egretta garzetta (1066), Fringilla coelebs (953) ve Passer montanus (929) en fazla birey sayısına sahip türlerdir. Cygnus olor (2), Accipiter brevıpes (6), Aquila helıaca (6), A. chrysaetos (6), Accipiter nisus (8), Cuculus canorus (8), Pernis apivorus (8), Buteo rufinus (9) ise gölde en az bireyle temsil edilmektedir. Cygnus olor diğer türlerin aksine sadece ikinci gözlem yılında kaydedilmiştir. Kiziroğlu (1989) Red Data Book listesi dikkate alındığında 28 tür A.2(Soyları tükenme tehlikesi altında) ve A.4(Soyları tehlike altına girmeye aday), 34 tür A.3(Soyları tehlike altındaki türler), 6 tür A.1.2(Soyları çok büyük tehdit altında), 10 tür B.2(Soyları büyük tehlike altındaki göçmenler) ve 8 tür B.3(Soyları tehlike altındaki göçmenler) koruma statü-lerindedir. Tablo l.'de görüldüğü gibi IUCN (2004)'e göre ise türlerin 152'si LC (Least Concern = Düşük tehlike altında), l'i NT(Near Threatened=Yakın tehdit altında) ve l'i VU(Vulnerable = Savunmasız) koruma statüsündedir. Göldeki 154 türün 9'u %l-20(nadir gözlenen türler), 71'i %21-40(Seyrek gözlenen türler), 43'ü %41-60(Genellikle gözlenen türler), 24'ü %61-80(Çoğunlukla gözlenen türler) ve 7'si %81-100(Devamlı gözlenen türler) görülme sıklığındadır (Tablo 1). Tablo 1. Türlerin göç, koruma durumları ve sıklık-baskınlık değerleri. Sıra Takım Familya Tür Göç Sıklık Baskınlık Koruma 1. Podicipediformes Podicipedidae Podiceps cristatus Y 78 05 LC 2. Tachybaptus ruficollis Y 74 0.3 LC 3. Pelecaniformes Phalacrocoracidae Phalacrocorax carbo KG 33 0.2 LC 4. Ciconiiformes Ardeidae Ardea cinerea YG 41 0.1 LC 5. A. purpurea YG 30 0.1 LC 6. Egretta alba YG 33 0.2 LC 7. E. qarzetta YG 44 3 LC 8. Ardeola ralloides YG 41 0.2 LC 9. Bubulcus ibis YG 44 02 LC 10. Nycticorax nycticorax YG 44 4 LC 11. lxobrycus minutus YG 44 02 LC 12. Botaurus stellaris YG 41 0.7 LC 13. Ciconiidae Ciconia ciconia YG 59 0.1 LC 14. Anseriformes Anatidae C. olor T 4 0.006 LC 15. Anas platyrhynchos KG 33 0.3 LC 16. A. crecca KG 30 02 LC 17. A. acuta KG 37 0.3 LC 18. A. querquedula KG 41 0.4 LC 19. A. peneiope KG 30 0.1 LC 20. A. ciypeata KG 37 0.2 LC 21. Netta rufina KG 33 0.3 LC 22. Aythya ferina KG 33 04 LC 6 Yıl: 43-2009 Sayı: 1

Sıra Takım Familya Tür Göç Sıklık Baskınlık Koruma 23. A. fuligula KG 26 0.07 LC 24. A. nyroca KG 33 0.09 NT 25. Mergus albeilus KG 37 0.1 LC 26. Accipitriformes Accipitridae Milvus migrans Y 37 0.04 LC 27. Circaetus gallicus YG 22 0.02 LC 28. Accipiter nisus Y 30 0.02 LC 29. A. qentilis Y 37 0.03 LC 30. A. brevipes YG 19 0.01 LC 31. Circus aeruginosus Y 59 0.08 LC 32. Buteo rufinus Y 26 0.02 LC 33. Aquila chrysaetos Y 22 0.01 LC 34. A. heliaca Y 22 0.01 VU 35. Pernis apivorus YG 22 0.02 LC 36. Falconiformes Faiconidae Falco tinnunculus Y 30 0.03 LC 37. F. peregrinus Y 30 003 LC 38. Galliformes Phasianidae Coturnix coturnix YG 26 0.04 LC 39. Gruiformes Rallidae Raiius aquaticus Y 59 0.1 LC 40. Gallinula chloropus Y 74 0.4 LC 41. Fulica atra Y 63 2 LC 42. Charadriiformes Charadriidae Charadrius dubius YG 37 0.2 LC 43. Scolopacidae Pluvialis squatarola T 7 0,1 LC 44. Calidris ferrugınea T 7 0.1 LC 45. Lımıcola lalcinellus KG 22 01 LC 46. Tringa totanus Y 67 04 LC 47. J. glareola T 7 0.3 LC 48. Scolopax rusticula KG 30 01 LC 49. Gallinago gallinago KG 30 0.5 LC 50. Laridae Larus melanocephalus Y 67 1 LC 51. L. ridibundus KG 37 2 LC 52. L. genei KG 30 0.6 LC 53. L. argentatus Y 67 07 LC 54. Rlssa tridactyla T 7 0.1 LC 55. Sternidae Chlidoniasleucopterus KG 22 0.04 LC 56. Gelochelidon nılotica KG 22 008 LC 57. Sterna hirundo YG 33 0.06 LC 58. Columbiformes Columbidae Columba livia KG 26 3 LC 59. C. oenas KG 22 08 LC 60. Streptopelia decaocta Y 52 01 LC 61. S. turtur YG 37 0.1 LC 62. Cuculiformes Cuculidae Cuculus canorus YG 22 0.02 LC 63. Strigiformes Strigidae Bubo bubo Y 26 0.02 LC 64. Asio otus Y 26 0.02 LC 65. Athena noctura Y 33 0.03 LC 66. Caprimulgiformes Caprimulgidae Caprimulgus europeus YG 26 0.04 LC 67. Apodiformes Apodidae Apus apus YG 37 0.3 LC 68. Tachymarptis melba YG 37 0.3 LC 69 Coraciiformes Alcedinidae Alcedo atthis Y 59 0.09 LC 70. Upupidae Upupo epops YG 22 0.02 LC 71. Piciformes Picidae Dendrocopus majör Y 41 0.04 LC 72. D. minor Y 52 006 LC Yıl: 43 2009 Sayı:1 7

Sıra Takım Familya Tür Göç Sıklık Baskınlık Koruma 73. Passeriformes Alaudidae Melanocorypha calandra Y 67 0 3 LC 74. M. leucoptera YG 44 03 LC 75. Calandrella rufescens YG 41 02 LC 76. Lullula arborea Y 67 0.4 LC 77. Alauda arvensis Y 63 0.4 LC 78. Hirundinidae Hirundo rustica YG 48 1 LC 79. Motacillidae Anthus campestris YG 48 0.4 LC 80. A. trivialis KG 22 02 LC 81. A. spinolelta Y 48 03 LC 82. Motacilla flava YG 41 02 LC 83. M. cinerea Y 59 0.6 LC 84. M. alba Y 59 2 LC 85. Prunellidae Prunella modularis Y 63 04 LC 86. Turdidae Erythropygia galactotes YG 41 0.3 LC 87. Erithacus rubecula KG 37 07 LC 88. Lusclnia luscinia KG 22 0.1 LC 89. L megarhynchos YG 33 0.1 LC 90. Phoenicurus ochruros YG 33 0.2 LC 91. P phoenicurus Y 59 02 LC 92. Saxicola rubetra Y 63 05 LC 93. S. torquata Y 59 06 LC 94. Oenanthe oenanthe Y 48 1 LC 95. O. isabellina YG 22 0.1 LC 96. Turdus merula Y 70 0.3 LC 97. T. pilaris KG 26 0.1 LC 98. T. philomelos KG 22 02 LC 99. T. iliacus KG 22 0.1 LC 100 T. viscivorus Y 44 0.1 LC 101 Sylvidae Cettia cetti Y 63 0.7 LC 102 Locustella fluviatilis YG 37 0.6 LC 103 L. luscinoldes YG 44 0.6 LC 104 Acrocephalus palustris YG 37 0.8 LC 105 A. scirpaceus YG 41 2 LC 106 A. arundinaceus YG 48 3 LC 107 Hippolais ollvetorum KG 30 0.3 LC 108 H. icterina KG 26 0.2 LC 109 H. pallida KG 41 0.4 LC 110 Sylvia melanocephala Y 67 03 LC 111 S. hortensls YG 26 0.1 LC 112 S. curruca YG 37 0.2 LC 113 S. communis YG 33 0.2 LC 114 S. borin Y 56 0.2 LC 115 S. atricapilla YG 33 0.2 LC 116 Phylloscopus bonelli KG 26 0.6 LC 117 R. sibilatrix KG 19 03 LC 118 P. collyblta Y 63 09 LC 119 Muscicapidae Muscicapa striata YG 30 0.1 LC 120 Ficedula parva T 7 0.1 LC 121 F. albicollis YG 33 0.09 LC 122 Aegithalidae Aegithalos caudatus Y 44 0.7 LC 8 Yıl: 43-2009 Sayı: 1

Sıra Takım Familya Tür Göç Sıklık Baskınlık Koruma 123. Paridae Parus palustris Y 63 0.4 LC 124. P. ater Y 59 0.4 LC 125. R caeruleus Y 63 0.6 LC 126. P. major Y 74 1 LC 127. P. lugupris Y 63 0.3 LC 128. Sittidae Sitta europaea Y 52 0.1 LC 129. S. krüperi Y 41 0.1 LC 130. Remizidae Remiz pendulinus Y 44 0.1 LC 131. Oriolidae Oriolus oriolus YG 22 0.02 LC 132. Laniidae Lanius collurio YG 41 0.4 LC 133. Corvidae Garrulus glandarius Y 63 0.1 LC 134. Pica pica Y 100 1 LC 135. Corvus monedula Y 81 1 LC 136. C. frugilegus KG 33 1 LC 137. C. corone cornix Y 100 2 LC 138. C. corax Y 78 2 LC 139. Sturnidae Sturnus vulgaris Y 41 1 LC 140. S. roseus YG 19 0.4 LC 141. Passeridae Passer domesticus Y 100 13 LC 142. P montanus Y 100 2 LC 143. P hispaniolensis Y 100 2 LC 144. Passeriformes Fringillidae Fringilla coelebs Y 85 2 LC 145. F. montifringilla KG 37 0.2 LC 146. Serinus serinus Y 63 0.6 LC 147. Carduelis carduelis Y 48 0.9 LC 148. C. spinus KG 26 0.2 LC 149. Loxia curvirostra Y 52 0.1 LC 150. Coccothraustes Y 44 0.07 LC coccothraustes 151. Emberizidae Emberiza citrinella KG 33 0.2 LC 152. E. cia Y 67 0.4 LC 153. E. hortulana YG 37 0.3 LC 154. E. melanocephala YG 33 0.3 LC Tablo l.'deki kısaltmalar: Y:Yerli; YG:Yaz Göçmeni; KG:Kış Göçmeni; T:Transit Göçer; VU: Vulnerable; NT: Near Threatened; LC: Least Concern. 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırma sahasında Podicipediformes, Pelacaniformes, Anseriformes, Accipitriformes, Falconiformes, Galliformes, Gruiformes, Columbiformes, Cuculiformes, Strigiformes, Caprimulgiformes, Apodiformes, Piciformes bir, Ciconiiformes ve Coraciiformes 2, Charadriiformes 4, Passeriformes ise 18 familyayla temsil edilmektedir (Tablo 1.). Türlerin %53'ü Passeriformes'e ait iken, geri kalan 72 tür diğer 16 takıma aittir. Passeriformes'in sahada baskın takım olması, takıma ait türlerin geniş yayılış göstermesidir. Sıklık değeri %81-100 (Sürekli gözlenen türler) olan 7 türün Passeriformes takımına ait olması bu durumu doğrula- Yıl: 43 2009 Sayı:1 9

maktadır. Ayrıca geri kalanların 3'ü nadir, 27'si seyrek, 29'u genellikle ve 19'u çoğunlukla gözlenen türler olarak, ötücü kuşların sahadaki sıklık değerlerini oluşturmaktadır. Kış göçmeni 36 türün biri nadir, 33'ü seyrek, 2'si genellikle; yaz göçmeni 47 türün 2'si nadir, 27'si seyrek, 18'i genellikle; transit göçer türlerin hepsi nadir; yerli türlerin ise 11 i seyrek, 23'ü genellikle, 24 u çoğunlukla ve 7'si daima sıklık değerlerine sahiptir. Devamlı gözlenen türlerin baskınlık değerleri farklılık göstermektedir. Corvus monedula ve Pica pica 1; C. corone cormx, Passer montanus, P. hispaniolensis ve Fringilla coelebs 2; P. domesticus 13 olarak ortaya çıkmıştır. Bu durum türlerin sürekli görülmelerine karşın aynı sayıda sahada temsil edilmediklerini göstermektedir. Özellikle P domesticus populasyon yoğunluğu bakımından sahada baskın tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca arazide sürekli görülmemesine rağmen Nycticorax nycticorax, Columba livia, Acrocephalus arundinaceus ve Egretta garzetta'nın populasyon yoğunlukları Passer domesticus hariç tüm devamlı gözlenen tür lerden büyüktür. Özellikle Columba livia seyrek (%26) gözlenmesine rağmen baskınlığı 3'tür. Bu durum türün, göl ve çevresinde daha fazla bireyle temsil edildiğini göstermektedir. Green ve Moorhouse (1995)'nin verilerinden farklı olarak araştırma sahasında Anas platyrhynchos, Aythya nyroca, Larus ridibundus, L. genei, Gelochelidon nilotica, Columba livia, C. oenas, Anthus trivialis, Hippclais olivetorum, H. icterina, H. pallida, Phylloscopus boneli, P. sibilatrix, Ficedula parva, Corvus frugilegus kış ziyaretçisi, Accipiter nisus, A. gentilis, Tringa totanus, Asio otus, Lullula arhorea, Phoenicurus phoenicurus, Saxicola rubetra, Oenanthe oenanthe, Sylvia borin, Phylloscopus collybita yerli, Fkedula albicollis yaz göçmeni olarak gözlenmiştir. Çalışma sahasından elde edilen verilerde Kiziroğlu (1989)'dan farklılık gösteren türler ve göç statüleri şöyledir; Rissa tridactyla transit göçer, Anas platyrhynchos, A. querquedula, Aythya nyroca, Limicola falcinellus, Tringa glareola, Columba livia, C. oenas, Anthus trivialis, Erithacus rubecula, Luscinia luscima, Hippolaıs olivetorum, H. icterina, H. pallida, Phylloscopus boneli, P. sibilatrix, Ficedula parva kış göçmeni, Accipiter brevipes, Pernis apivorus, Coturnix coturnix, O. isabellina yaz göçmeni ve Oenanthe oenanthe, Sylvia borin yerli olarak tespit edilmiştir. Çalışma süresince tespit edilen diğer türlerin statüleri yazarın verileriyle uygunluk göstermektedir. Çalışma sonucuna göre Poyrazlar Gölü, ornitolojik bakımdan oldukça zengin ve önemli bir sulak alandır. Yüz ölçümüne oranla kaydedilen tür sayısının çokluğu zenginliği ve önemini daha da artırmaktadır. Ancak gölde yoğun bir insan baskısı vardır. Tabiatı Koruma Alanı statüsündeki göl, hem çevresinde ki yöre halkı hem de piknik amaçlı gelen ziyaretçiler tarafından sürekli tahrip edilmektedir. Çevre konusundaki bilinçsizlik ve doğal güzelliklere karşı takınılan vurdumduymaz tavır bu zararı daha da büyük boyutlara taşımaktadır. Özellikle kaçak avcılık kış aylarında gölde kışlayan türler için büyük tehlike oluşturmaktadır. Gölü farklı kılan bir diğer özellik birçok balıkçıl türü için bir üreme alanı olmasıdır. Özellikle Nyctıcorax nyctkorax ve Egretta garzetta'nm Anadolu topraklarındaki önemli bir kuluçka yeridir. Türlerin burayı tercih etmelerinin nedeni koy şeklinde oluşmuş küçük longoz ormanıdır. 1,5-2 metre yüksekliğindeki yaban söğütleri yuva yapımı, korunma, beslenme ve yavruların büyütülmesi için oldukça uygundur. 10 Yıl: 43-2009 Sayı: 1

Sakarya ovası önemli bir bölgedir, içerisinde pek çok sulak alan bulunmaktadır. Göllerin çoğu Sakarya Nehri'nin yatak değiştirmesiyle oluşmuştur. Ayrıca ovanın büyük bir bölümü, kışın yağış bol olduğunda ve nehir taştığında sular altında kalmaktadır. Bu nedenle, Türkiye üzerinden önemli kuş göç yolunun biri üzerinde bulunan Sakarya ovası ve dolayısıyla sulak alanlar için koruma tedbirleri artırılmalıdır. Böylece ülkemizin biyolojik çeşitliliğine önemli bir yarar sağlanmış olacaktır. 5. KAYNAKLAR Bruun, B. Singer, 1978. The Hamlyn Guide to Birds of Britain and Europe. The Hamlyn Publishing Group Ltd, 320 pp., London. Campbell, D., 1999. The Encyclopedia of British Birds. Dempseyparr Pub., 384 pp., England. Cerny, W., 1993. Welcher Vogel ist das? Franckh-Kosmos, 351 pp., Stuttgart. Cramp, S., Simmons, K.E.L., and eds, 1980. Handbook of The Birds of Europe, The Middle East and North Africa, The Birds of The Western Palaearctic. 1, 722 pp., London. Del Hoyo, J., Eliot, A., Sorqatal, J., and eds., 1992. Handbook of the Birds of the World. Vol. 1. Lynx Edicions, Barcelona, 696 pp. Spain. Dobinson, H. M., 1976. Penguin Books Ltd, Harmons Wo Wöth, Middlesex, 92 pp., England Bird Count, A Practical Guide to Bird Survey. Kastrel Books, Published by Green, I., Moorhouse, N., 1995. A Birdvvatchers' Guide to Turkey. Bird Watcher's Guides Prion Ltd., 122 pp., England. Harrison, C, Greensmith, A., 2000. Birds of the World. A Dorling Kindersley Book, 416 pp., London. Heinzel, H., Fitter, R., Parsiov, J., 1995. Türkiye ve Avrupa'nın Kuşları. DHKD, 384 s., İstanbul. IUCN 2004. htpp//www.birdlife.org. Kiziroğlu, İ., 1989, Türkiye Kuşları. O.G.M. Basımevi., 314 s., Ankara. Kiziroğlu, İ., 2001. Ekolojik Potpuri. Takav Mat. Yay. A.Ş., 391 s, Ankara. Kocataş, A., 1997. Ekoloji ve Çevre Biyolojisi. Ege Üniv. Basımevi, 564 s., İzmir. Saraçoğlu, H., 1990. Bitki Örtüsü, Akarsular ve Göller. M. E. B. Basımevi. 577 s., İstanbul. Schneck, M., 1999. Duck & Waterfowl a Portrait of the Animal World. Todtri Productions Lim. 78 pp., Newyork. Yardımcı, C.H., 2000. Poyrazlar ve Taşkısı (Adapazarı) Gölleri'nde Bazı Fiziksel ve Kimyasal Parametrelerin Mevsimsel Değişimlerinin İncelenmesi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Y Lisans Tezi (yayınlanmamış), 66 s., İstanbul. Yıl: 43 2009 Sayı:1 11