5. Uluslararas leri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), 13-15 May s 2009, Karabük, Türkiye AKILLI EV TEKNOLOJ LER VE OTOMASYON S STEMLER SMART BUILDING TECHNOLOGIES AND ITS AUTOMATION SYSTEMS Mehmet Yumurtac a* ve Ali Keçeba b a * Afyon Kocatepe Üniversitesi, TEF, Elektrik E itimi Bölümü, Afyon, Türkiye, mehmetyumurtaci@aku.edu.tr b Afyon Kocatepe Üniversitesi, TEF, Makine E itimi Bölümü, Afyon, Türkiye, alikecebas@aku.edu.tr Özet Ak ll ev teknolojisi, dünyam zda insan güvenli inin ön planda tutulmas yla ortaya ç km r. Bilim ve tekni in ilerlemesiyle üzerinde çal lan en önemli otomasyon konular ndan biridir. Günümüzde ak ll ev teknolojisi ev ve çevre güvenli inin sa lamakta ve ek olarak evin lmas ve so utulmas, yemek pi irme, garaj ve bahçe kap n otomatik kontrolü, çocuklar n oyun alanlar n ve odalar n ofisinizden denetimi, ev hayvanlar n otomatik beslenmesi gibi birçok i lem sa lanabilmektedir. Ayr ca her yeni yap lan ev ve çevre bir öncekine göre üstünlü ünü sergileyerek otomasyona yeni bir bak aç kazand rmaktad r. Bu çal mada; ak ll ev sistemleri, sistemlerin sa lad avantajlar ve insanlara daha iyi bir ya am sa lamas için neler sunulabilece i incelenmi tir. Ak ll evlerde bulunan cihazlar n teknik özellikleri ve kontrolünden de bahsedilmi tir. Anahtar kelimeler: Konut, Teknoloji, Ak ll ev, Otomasyon. Abstract Smart building technology has existed because people security is the most important in our world. With developed science and technology, it is one of the most important subjects that studied on them. At the present days, it has provided the security of the house and in addition to heating and cooling of a house, automatic control of the house and the garden, cooking, the control of the children playing areas and the rooms from your office, and automatic feeding of the pets. Besides every new building and environment to show its advantages to previous one, comes with new ideas to automation. In this study, it was to be examined what smart building systems and the advantages of them were, and what this concept and system could present in terms of providing a people a better lifestyle. The technical features of devices and its controlling was also mentioned in smart buildings. Keywords: Building, Technology, Smart building, Automation. 1. Giri Günümüzde teknolojik alanda her geçen gün yeni geli meler olmakta ve bu geli melere paralel olarak insanlar n ya am standartlar artarken, konfor anlay lar de im göstermektedir. Teknolojinin insanlara sundu u imkanlar sayesinde daha önce elle yap lan birçok i lem, art k insan müdahalesi olmadan olu turulan otomasyon sistemleri ile otomatik olarak yap labilmektedir. Otomasyon sistemleri ile yap lan i lemler genellikle alg lay lardan al nan veriler de erlendirilerek gerçekle tirilmektedir. Ev teknolojileri endüstrinin birçok alan nda kullan lan kontrol sistemlerinin gündelik hayata uyarlanmas, ev otomasyonu da bu teknolojilerin ki iye özel ihtiyaç ve isteklere uygulanmas r. Ak ev, daha az insan etkile imi ile güvenlik, konfor, ileti im ve güç tasarrufu sa lamak amac yla ev, ofis ve küçük binalara uygulanan teknolojilerin ve servisin bütünle mesidir [1]. Binalar için ak ll kelimesi ilk olarak Amerika Birle ik Devletlerinde 1980 y n ba lar nda kullan lm r. Türkiye deki ilk uygulama ise 1984 y nda yap lm r. Bu sistem yaln zca izlemeye yönelik olarak tasarlanm r. lk uygulamalarda s radan her hangi bir fiziksel engeli olmayan insanlar n ev konforu dü ünülmü tür [2]. Daha sonra ise de ik amaçlar içinde kullan lm r. Christos Douligeris (1993) de, ev otomasyonu ürünlerini fland rm r. Ayr ca CEBus nokta mimarisi ve bunun detayl aç klamas yapm r [3]. Baki Koyuncu (1995) çal mas nda telefon kablolar ve bir PC kullanarak ev otomasyonu fikrini ortaya atm r. Sistem, bir PC ile birçok arac n aç p kapanmas bir kablo yoluyla gönderilen DTMF(Dual Tone Multi Frequency) sinyalleri ile yapm r. Sistemin donan m ve yaz telefon standartlar na dayan yor. Sistemin donan m k sm nda DTMF al, on/off Hook alg lay, zil alg lay ve bir giri /ç PC ara yüz kart ndan olu uyor. Çal mada bir arac n kontrolü örneklendirilmi tir. Yaz m kontrol program k sm ise Turbo Basic ile yaz lm ve ak çizelgeleri gösterilmi tir [4]. smail Co kun ve Hamid Ardam (1998) de ofis ve ev için bir uzaktan kontrol sistemi, telefon kullanarak dizayn edilmi ve uygulanm r. Uzaktan kontrolün fonksiyonu, uzaktaki bir yere sa lanan gücü telefon kablosuyla kontrol etmektir. Sistem DTMF telefon sistemine dayal çal maktad r. Sistem telefon tu tak, veri ve yorumlar n girildi i girdi aleti olarak kullanm r [5]. Li Jiang, Da-You Liu, Bo Yang (2004), ak ll evin bir tan yapm lar ve daha sonra ak ll evin elementleri, ara rma projeleri, ak ll ev network durumu, ak ll ev uygulamalar ve son olarak da do rulu u aç klanm r [6]. Dimitar H. Stefanov, Zeungnam Bien, Won-Chul Bang (2004), ak ll ev, ya ve engelli insanlar için iyi bir alternatif olarak dü ünmü lerdir. Bu sayede, hem hareket kolayl sa lanmakta hem de 24 saat sa k kontrolü yap labilmektedir [2]. Geçen y llar içinde teknolojinin geli mesine paralel olarak ya ant n her alan nda ciddi de imler oldu. Mekatronik sistemlerdeki geli meler daha h zl, daha yüksek kapasiteli kontrol cihazlar n kullan lmas na imkan vermi tir. Bu çal mada; ak ll ev sistemlerinin ve sistemin IATS 09, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye
sa lad avantajlar n ne oldu u ve insanlara daha iyi bir ya am sa lamas için neler sunabilece ini incelenmi tir. Ak ll evlerde bulunan cihazlar n teknik özellikleri ve kontrolünden de bahsedilecektir. 2. Ak ll Ev Endüstride otomasyona geçilmesinin en önemli nedeni verimlili i artt rmak ve enerji tasarrufu sa lamakt r. Ev otomasyonunda da bu durum ayn r. Ev teknolojileri endüstrinin birçok alan nda kullan lan kontrol sistemlerinin gündelik hayata uyarlanmas, ev otomasyonu da bu teknolojilerin ki iye özel ihtiyaç ve isteklere uygulanmas r. Ak ll ev tan ise, bütün bu teknolojiler sayesinde ev sakinlerinin ihtiyaçlar na cevap verebilen, onlar n hayatlar kolayla ran ve daha güvenli daha konforlu ve daha tasarruflu bir ya am sunan evler için kullan lmaktad r. Normal bir ailenin enerji giderlerini artt ran ve gereksiz enerji tüketimine neden olan en büyük etkenler, gereksiz yere aç k b rak lan klar, yüksek seviyelerde çal lan tma ve so utma sistemleri, evin kullan lmayan bölgelerinin lmas, gün ndan gerekti i kadar faydalanamama, aç k b rak lan cihazlar ve benzeri durumlard r. Is tma sistemlerinin otomasyonla denetimi bir evin enerjisi tüketimini %10, gereksiz klar n söndürülmesi, yak lan klar n %90 parlakl kta yak lmas, cihazlar n ucuz tarife zamanlar na göre programlanmas gibi yöntemler ise elektrik enerjisi tüketimini %30'a varan oranda azaltabilir [7]. Ak ll ev kavram birçok farkl yerde kullan lmaktad r, ancak gerçek anlamda ak ll evin ne oldu unu anlamak için öncelikle evleri s fland rmak gerekir. Teknolojik evler geli mi lik s ras na göre üç ana ba k alt nda toplanabilir. 2.1. Kontrol Edilebilir Evler Kontrol edilebilir evler mevcut cihaz ve sistemlerin çe itli kumanda sistemleri ile kolayl kla kontrol edildi i evlerdir. Yani ev sadece o anda komut alarak o an istenilen durumu olu turur. Bu tip evler de kendi aralar nda; evdeki tüm yalar n tek bir uzaktan kumanda ile kontrol edildi i durumlar, farkl aletlerin birbiriyle ba lant oldu u durumlar ve görünmez kontrol ünitesiyle yönetilen evler gibi kategorilere ayr lmaktad rlar [8]. 2.2. Programlanabilir Evler Bu evler statik programlama ile evde ya ayan insanlar n daha önceden girdi i eylem zincirine tepki verebilen evlerdir. Bu evlerde kullan lan yaz m güvenilir olmal r. Evlerin kötü yan, de ik bir senaryo istendi inde sisteme statik olarak girilmesi gereklili idir. Bir senaryodan memnun olunmam sa, bu senaryoyu de tirmek evde ya ayanlar taraf ndan yap lmak zorundad r. Bu s ftaki evler; zamana ve sensörlere tepki veren programlanabilir evler, zamana göre programlanabilmenin, sensörlere göre tepki verebilmenin yan nda ko ul ve durumlara göre hareket edebilen evler olarak iki gruba ayr labilir [9]. 2.3. Yapay Zekaya Sahip Evler Programlanabilir evler ile benzerlik gösterir, fakat programlanabilir evlere göre daha geli mi lerdir. Programlanabilir evlerde senaryolar insan yard ile haz rlanmakta iken bu evlerde senaryo giri i yap lmaz. Bu evlerin ö renme yetene i vard r. Bu evler, kendi kendine inceleyip, buna göre kendi ayarlar ve senaryolar olu turabilen evlerdir. imdilik hayal gücünde öteye geçememi tir, ne Türkiye de ne de yurt d nda bu kapsamda uygulanan bir ak ll ev sistemi yoktur. 2.4. Engelli nsanlar çin Ak ll Evler Ak ll evler ya insanlar n ba ms z hayat ve fiziksel engelli insanlar için çok iyi dü ünülmü bir alternatiftir. Eve yerle tirilmi birçok ak ll cihaz, ev sakininin hem hareket etmesinde yard mc olur hem de 24-saat sa k kontrolü alt nda tutabilir [2]. 2.5. Vücut Hareketlerini Kullanarak Ak ll Ev Kontrolü Ak ll evdeki kontrolün sa lanmas n di er bir yolu da insan n vücut hareketlerini kullanmakt r. ki çe it vücut hareketi vard r: do al ve yapay hareketler. Do al hareketler, anlams z ve belirsiz hareketlerdir. Ama yapay hareketler, önceden tan mlanan i aretleri kullanarak çe itli anlamlar ifade edebilirler [9]. 3. Ak ll Ev Otomasyonlar Otomasyon; bir sistemin haz rlanan belirli bir senaryoya göre herhangi bir operatöre gerek duymadan istenilen lemleri gerçekle tirmesi olarak tan mlanabilir. Ev teknolojileri endüstrinin birçok alan nda kullan lan kontrol sistemlerinin gündelik hayata uyarlanmas, ev otomasyonu da bu teknolojilerin ki iye özel ihtiyaç ve isteklere uygulanmas r. 3.1. Ak ll Evlerde Kullan lan Elektronik Araçlar da ak ll evlerde kullan lan baz elektronik araçlar saca aç klanm r. Ak ll posta kutusu: Posta geldi ini alg lar ve ev sahibine bilgi verir. Ak ll ön kap : Ön kap ev sakinlerinin ve yetkili ki ilerin eve anahtars z giri leri için bir radyo frekans tan mlama ayg içerir. Ev sakinleri, mikrofon, kamera, LCD ekran, otomatik kap aç ve hoparlörler vas tas yla ziyaretçilerle ileti ime geçebilir. Sistem taraf ndan kontrol edilebilen d kap kilitleri ve anahtarl kta ta nabilen ve bozuk para büyüklü ündeki ak ll çipler ile eve kimin ne zaman girdi i rahatl kla takip edilebilir. Harekete duyarl klar: Herhangi bir odaya girildi inde, hareketi alg layan sensörler sayesinde, klar kendili inden aç r ve yine ayn ekilde oda içerisinde hareket sonland ktan belirli bir süre sonunda kendili inden kapan r. Böylece, herhangi bir sebeple aç k unutulan klar kapat larak, önemli ölçüde elektrik tasarrufu sa lanm olur. Benzer ekilde, gece belirli bir saatten sonra banyoya girildi inde kendili inden aç lan ak ll klar, belirli bir oranda azalt larak yak r ve gözlerin kama mas engellenir. Tüm ayd nlatma sistemi uzaktan
kumanda ile televizyondan veya cep telefonundan kontrol edilebilir. Ak ll perde: Tatildeyken bile evde biri varm izlenimi yaratmak için, hava karard nda kendili inden perdelerin kapan p klar n aç lmas ayarlanabilir. Ak am i ten gelindi inde perdeler kapan p, klar aç r. Hava ard nda ise perdeler otomatik olarak aç r. Benzer ekilde panjurlar n tam kontrolü de sa lanabilir. Ak ll yatak: Uykusuz gecelerin verilerini muhafaza eden ve ev sakinlerinin uyku durumlar görüntülemek için özel donan mlara sahiptir. Tercihinize göre ses, k, koku ve cakl k ayarlar mevcuttur. Ak ll yast k: Ak ll yast k, yatma vaktinizde size tercih etti iniz her hangi bir kitab okuyabilir ve size uyumaya ba lamadan önce favori müziklerinizi çalabilir. Derin uykuya dalmadan önce otomatik olarak uykunuzun kalitesini ve ko ullar kontrol ederek müzi in sesini dereceli olarak azaltacak ve sonunda tamamen kapatacakt r. Sabah kalkmaya haz r oldu unuz zaman, vücudunuzun temel bilgilerini (solunum, vücut s cakl ) kontrol edecek ve her hangi bir acil durumda veya hastal k durumunda derhal internet yoluyla acil yard m sistemine rapor verecektir. Ak ll gardrop: Hava tahmin mekanizmas sayesinde, ev sakinlerinin evden ayr lmadan önce d ar da giyecekleri yalar n seçiminde yard mc olur. Ak ll çama r makinesi: Kirlilik seviyesi, çama r türü ve miktar na göre y kama stratejisini belirlemektedir. Ak ll ayna: Ana yatak odas aynas önemli mesajlar veya hat rlatmalar gösterir. Örne in; ilaç alma zaman hat rlatmak. Bu teknoloji di er odalara da konabilir. Ak ll Banyo: Ana banyo bir tuvalet kâ t sensörü, temizleme detektörü, su s cakl ayarlayarak kaynamay önleyen bir du ve yeniden doldurmak gerekti inde yard m merkezine haber veren bir sabun makinas vard r. Du a uzaktan cep telefonu ile eri im söz konusudur. Ak ll paspas: Ak ll paspas, kullan n vücut a rl ve parmak izini kolayca alg layarak hangi kullan n üzerinde oldu unu tan yabilir. Kolayca evde kimin olup olmad kay t alt na alabilir. Ekran vas tas yla kullan lar n seçtikleri mesajlar gösterebilir. Paspas n analog fonksiyonu sayesinde toz ve kokuyu otomatik olarak ç kartabilir. Ak ll masa: Etkile imli dokunmatik panelin de dahil edilmesiyle ak ll masa parma n dokunmas yla ak n tüm parçalar na kullan n eri imine izin verir. Bilgi mesajlar için herhangi bir durumda kullan labilir ve acil durumda görevler olu turur. Ak ll göstergeler: Evin her yerine yerle tirilmi gösterge ayg tlar yla e lence araçlar ve bilgi odadan odaya ev sakinlerini takip edebilir. Ak ll mikrodalga: Mikrodalga f n, her hangi bir donmu da paketi için zaman ve güç ayarlar otomatik olarak yapar ve kullan ya yemek pi irme için uygun olarak nas l haz rlanaca gösterir. Ak ll buzdolab /kiler: Gelece in buzdolab mevcut g day ve tüketimi gösterecek, son kullanma tarihi dolmu g dalar tespit edecek, al veri listesi olu turacak ve buzdolab ile kilerdeki depolanan g dalara dayal olarak yemek haz rlanmas konusunda tavsiye verecek. Bula k makinesi: Bula klar n say ve kirin miktar na göre y kama ve parlatma stratejilerini belirlemektedir. Ak kanepe: Ak kanepe televizyon veya film izlerken ve oyun oynarken sizin deneyimlerinizi geli tirmek için birçok özel fonksiyona sahiptir. Kullan n vücudundaki sinyallerin okunmas yla, en konforlu duruma göre otomatik olarak ayarlar ve kullan ya fiziksel olarak yararl duru eklini belirler. Ak ll kameralar: Ak ll ev sistemi, sürekli olarak evin hangi bölümünde hareket oldu unu takip eder. Kameralar yard yla, evin içindeki ve d ndaki tüm görüntüler televizyon arac yla izlenebilir. Sistem, evde kimse olmad fark etti inde ise, görüntüyü televizyona yans tmak yerine, video kayd tutar, sesli ve görüntülü mesaj olarak sunar. Teknolojinin en geli mi teknikleri kullan larak özel olarak i lenen gerçek zamanl görüntüler, GPRS destekli cep telefonundan da görülebilir. Ak ll zemin: Zemindeki sensörler, sadece mutfak ve lence merkezli alanda u an mevcuttur, tüm ev sakinlerinin konumunu saptar. Bir ev sakini yere dü tü ü zaman tespit edecek ve acil servise bildirecek bir teknoloji geli tirilebilir. Ak ll telefon: Bu ev için büyülü de nek tümle ik telefon fonksiyonlar ile tüm ayg tlar n ve oturma odas ndaki medya oynat lar n uzaktan kontrolü yap lmaktad r. Ev sahiplerine evden uzakta olduklar zamanlarda önemli bilgileri hat rlatabilir. Ak ll fi ler: Oturma odas, mutfak ve ana yatak odas nda seçilmi güç ç noktas n arkas ndaki sensörler elektrikli ayg tlar n haz r oldu unu alg lar veya lamba ve ba lant uzaktan izlemek ve uygulamalara müdahale etmeyi sa lar. Ak ll kaçak (s nt ) detektörleri: Su ta ve duman sensörleri, evde kimse yokken bile evin emniyetini sa lar. Herhangi bir acil durum kar nda istenilen ki iye elektronik posta ya da cep telefonu ile k sa mesaj gönderilir. E er istenilirse önceden belirlenmi telefon numaras otomatik olarak aran r ve bant kayd ile durum hakk nda bilgi verilir. Ev güvenlik monitörü: Geli me alt nda olan güvenlik sistemi sürekli tüm kap lar ve pencereleri ve iste e göre herhangi birinin aç k veya kilitlenmemi olup olmad ev sakinlerine bilgi verir. Acil durumda yard m ça : Gelece in sistemi muhtemel bir acil durumda her hangi bir durumdan üphelenirse ev sakinlerini sorgulayarak gerekli olmas durumunda ar dan yard m ça r.
Kavramsal (bili sel) yard mc : Geli me alt ndaki bir di er sistem ev sakinleri aras ndaki farkl görevler ve görsel ve itsel s rayla kullan larak ilaç, randevu vb hat rlatmalar sa lar. Ak ll tma ve so utma sistemi: Ak ll ev ile tma ve so utma sisteminin tam kontrolü iste e ba olarak yap labilir. Uzaktan tma bilgilerine eri ilebilir, belli saatlerde tmay açmak ya da kapatmak gibi programlar çok kolay bir ekilde gerçekle tirilebilir. Ak ll televizyon: Evdeki herhangi bir televizyon kullan larak, bilgisayardaki sistemin tamamen ayn televizyondan görülüp, tüm ev istenilen herhangi bir yerden kontrol edilebilir. Güvenlik kamera kay tlar ile eve gelen misafirler yay n ak içerisinde istenilen zamanda gözlemlenebilir. Ayr ca ak ll ev, internette gezinmek, döküman yazmak, müzik dinlemek ve hatta oyun oynamak gibi tüm i lemlerin, televizyon ekran ndan, evdeki herhangi bir odadan gerçekle tirilmesini sa lar. Ak ll bahçe sulama sistemi: Bahçedeki topra n nem düzeyini takip eden sensörler sayesinde, bahçe sulama sistemi, yaln zca gerekti inde devreye girer. Ya mur ya an bir günde, gereksiz yere sulama sisteminin çal mamas, a s caklarda ise daha s k devreye girmesi, bir telefonla sulama yap lmas gibi özellikler, ak ll ev sisteminde mevcuttur. 3.2 Ak ll Evlerde Kullan lan Teknolojiler Nispi Mant k: Nispi mant (fuzzy logic) bulan k mant k diye adland rabiliriz. Nispi mant k, insanlar n kulland klar dü ünce metodunu bilgisayarlara aktarmakt r. Dijital mant kta bir sonuç ya evet ya da hay rd r. Bunun aras bir sonuç olamaz. Nispi mant k ise bu iki sonucun aras inceleyerek gerçek dünya ko ullar na daha yak n kararlar verme imkan sa lar. Madde, zaman ve enerji israf minimuma dü ürmek için bu mant ktan yararlan labilir [10]. Telemetri: Kablosuz ya da sabit bir a arac yla cihazlar n uzaktan izlenebilmesi ya da kontrol edilebilmesidir. Telemetri sayesinde kablosuz a lar ya da radyo linkleri üzerinden cihazlara birtak m komutlar göndermek, cihaz n durumu hakk nda merkeze bilgi iletmek, cihazla merkez aras nda bilgi al veri inde bulunmak mümkündür. GPRS, GSM tabanl sistemler dahilinde kullan lmak üzere geli tirilmi, paket anahtarlamal bir veri ileti im servisidir. Mobil ebeke abonelerine paket tabanl veri hizmetleri sa layan GPRS, ilave paket anahtarlama dü ümleri kullanarak mevcut GSM altyap bünyesinde çal acak ekilde tasarlanm r [8]. X 10 Teknolojisi: X-10, evdeki lambalar, cihazlar ve di er ekipmanlar zaten var olan 220V luk elektrik kablolar üzerinden kumanda etmeye yarayan bir ileti im dilidir. X-10 un lambalar ve cihazlar kumanda edebilmesi için verici ve al lardan olu an basit bir mant vard r. Vericiler elektrik kablolar üzerinden al lara sinyal gönderirler. Al lar bu sinyali yorumlayarak ne yapacaklar na karar verirler [10]. Sistem ebekede bulunana AC gerilimin s r geçi noktas alg layarak ileti im senkronizasyonunu sa lar. S r geçi noktas bekleyip yakalad ktan sonra bir milisaniye süresince yüksek frekansl (100-120 khz.) kare dalgay gönderir. AC gerilimde hat üzerindeki gerilim minimum de erini s r geçi noktas nda al r. Al lar n bilgiyi daha verimli almas nedeniyle bu noktalar kullan lm r. Kodun gönderilmesinin temel mant s r geçi noktas nda bu yüksek frekansl titre imin varl veya yoklu u olu turur. Bir X 10 komutu iki defada gönderilir. lk önce bir evin bir bölmesinde bulunan eleman için kod gönderilir (yani son bit=0) ard ndan ise ayni bölme ve bir önceki kodda gönderilen eleman için fonksiyon kodu gönderilir. Gönderilen bu iki bilgi paketi aras nda yakla k 50 ms lik bir bekleme süresi gereklidir. Bu ebekeden kaynaklanan gürültülerin önlenmesi aç ndan önemlidir. Cat 5: Alt yap olarak Cat 5 kablo kullanan sistemlerin, X10 dan en büyük fark elektrik sinyali yerine bilgi ak olmas r. Cihazlar çal malar için gerekli enerjiyi güç hatlar ndan al p, ileti im için data kablosu kullan rlar.. Gönderilen data bilgileri hangi adrese gidilece ini, hangi lemin gerçekle tirilece ini içerir. X10 sistemine göre daha karma k ve detayl bir alt yap ya sahip kablolu ak ll ev sistemleri, maliyet aç ndan bir üst seviyededirler ve bunun kar olarak da daha fazla kontrol ve kumanda yetene i sunmaktad rlar. Kablolu ak ll ev sistemlerinin en büyük dezavantaj, binalarda tekrar kablolama ihtiyac r [8]. RF Sistemler: Sistemin d uyar lar ile ba lant sa layan özel bir kablosuz ileti im protokolüdür. 868 MHz frekans nda yay n yapan Avrupa Standartlar nda sadece ev otomasyon ve güvenlik sistemlerine ayr lan özel bir frekans aral nda hizmet vermektedir. Hareket detektörü, duman detektörü, kap manyetik detektörü, cam k lma detektörü, su bask detektörü gibi d uyar lar ile merkezi kontrol birimini haberle tiren özel bir haberle me protokolüdür [11]. Bluetooth Teknolojisi: Bluetooth, k sa mesafedeki ayg tlar birbirine ba layan bir kablosuz teknolojidir. Bluetooth da cep telefonlar, bilgisayarlar, PDA leri, yaz lar kablosuz olarak bir araya getirir. IEEE 802.11b ve Bluetooth teknolojisine birlikte bak ld nda her ikisinin de veri iletimini 2.4. GHz ISM band nda ve RF yoluyla gerçekle tirdikleri, ancak Bluetooth un FHSS modülasyon tekni ini ile 1 Mbps, 802.11b nin ise DSSS modülasyon tekni ini ile 11 Mbps veri ileti im h na ula klar görülmektedir. Her iki teknolojinin amac da cihazlar aras nda RF yoluyla veri iletimi olmas na ra men, fonksiyonlar aç kça birbirinden farkl r. Bu nedenle bu iki teknolojiyi rakip olarak görmek veya k yaslamak mümkün de ildir. WLAN teknolojileri orta güç ve orta ileti im mesafeleri için uygundur. WPAN teknolojisi ise dü ük güç, k sa ileti im mesafeleri için uygundur. Bu özelli i nedeniyle Bluetooth uygun mesafedeki herhangi bir cihaz kablosuz olarak bir ba ka cihaza ba layabilir. WLAN sistemleri 100 metre ileti im mesafesine sahip iken Bluetooth un mesafesi yakla k 10 metredir. Ayr ca Bluetooth, kullan lara kablosuz a ba lant veya internet eri imi sa lamak için de tasarlanmam r. Bu s rlamalar nedeniyle WLAN sistemleri ile k yasland nda Bluetooth un ev ve yerlerindeki kullan m imkanlar n oldukça s rland görülmektedir [12]. lötesi: lötesi teknolojisi elektromanyetik spektrumda gözle görülebilen n alt ndaki frekanslar (3x1014kHz /
850-950 nm) veri iletiminde kullanan bir teknolojidir. Al ile verici cihaz aras nda aç k görü hatt n bulundu u ortamlarda ve k sa mesafeler için çok uygundur. K lötesi teknolojisini iki tür kullanmak mümkündür. Birincisi görü hatt (direct beam, line of sight), ikincisi ise yans ma (diffused beam) yöntemidir. Do al olarak görü hatt yöntemi di erine oranla daha fazla veri ileti imi sa lamaktad r. Ancak uygulamada geni alan kaplamak ya da çok kullan ya ula abilmek için yans ma yöntemi tercih edilmektedir. K lötesi teknolojisi büyük oranda uzaktan kumanda cihazlar nda kullan lmaktad r. Zigbee Teknolojisi: Zigbee organizasyonu güvenilir, dü ük maliyetli, güç tüketimi dü ük, kablosuz bir ekilde a ba lant olan ve bir monitör arac yla evdeki cihazlar n global standartlara uygun olarak kontrolünü öngörmektedir. Zigbee nin amac s k kullan lmayan ama uzaktan kullan da gerekebilen cihazlara ya da nokta alg lay lara bir kablosuz a protokolu sunmakt r. Bu konuda en tan nm rakibi asl nda Bluetooth fakat onla ayn pazara hitap etmediklerinden ancak 1/6 h nda ve 3 kat yani 300m kapsama alanl r. Fark ise inan lmaz az enerji harcamas ve büyük olas kla tekrar arj edilmeyecek piller ile kullan lacak olmas r. K saca bunlar y llarca bilgi gönderebilecek ama çok yava, gecikme zamanl ve genelde uykuda olan bu cihazlar s k kullan lan cihazlar kesinlikle de illerdir. 4. Sonuç Günümüzde konfor ve güvenlik en önemli faktörlerin ba nda gelmektedir. Teknolojinin ve otomasyonun her geçen gün geli mesi bizleri hayal gücümüzün s rlar zorlamam za sebep olmaktad r. Ev ya ant zda kullanmakta oldu umuz birçok elektrikli alet ve e yan n, farkl kontrol ve programlanabilme özellikleri sayesinde ciddi anlamda parasal ve zamanla ilgili tasarruf yap lmas sa lamaktad r. Dolay yla teknoloji ve otomasyon evlerimize girmektedir. Ev otomasyonu ilk bak ta komplike ve kar k gelmesine kar n bilgisayar n günümüzde hayat n bir parças olmas, ev otomasyonu ile ilgili kullan mlar n daha sadele tirilerek pratik ve kullan ile uyumlu hale gelmesine yard mc olmaktad r. Kaynaklar [1] Bayram, U., Ak ll evler, Yüksek Lisans Tezi, Bilgisayar Anabilim Dal, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 2006. [2] Stefanov, D.H., Bien, Z. and Chul Bang, W., The smart house for older persons and persons with physical disabilities, IEEE Transactions on Neural Systems and Rehabilitation Engineering, vol. 12(2), 228-250 (2004). [3] Douligeris, C., Intelligent home systems, IEEE Communications Magazine, 52-61, 1993. [4] Koyuncu, B., PC remote control of appliances by using telephone lines, IEEE Transactions on Consumer Electronics, vol. 41(1), 201-209, 1995. [5] Co kun,. and Ardam, H., A remote controller for home and office appliances by telephone, IEEE Transactions on Consumer Electronics, vol. 44(4), 1291-1297, 1998. [6] Jiang, L., Liu, D.Y. and Yang, B., Smart home research, Proceedings of the Third International Conference on Machine Learning and Cybernetics, Shanghai, 659-663, 2004. [7] Gökta,., Ak ll ev teknolojisi, Yüksek Lisans Tezi, Elektrik-Elektronik Mühendisli i, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2006. [8] Genço lu, M.T., Ak ll evler, I. Mühendislik ve Teknoloji Sempozyumu, 221-234, Ankara, 2008 ) [9] Gü ül, G.N., Ak ll ev sistemleri ev uygulamas, Yüksek Lisans Tezi, Fen bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2008. [10] MEGEP, Elektrik-Elektronik Teknolojisi, Elektrikli Ev Aletlerinin Uzaktan Kontrolü, Ankara, 2007. [11] Y ld z, M. ve Karabo a, N, Geni letilebilir ev güvenli i ve otomasyonu, Elektrik-Elektronik-Bilgisayar Mühendisli i 11. Ulusal Kongresi ve Fuar, stanbul, 2005. [12] Özçekiç, E., Ak ll ev sistemleri, Yüksel Lisans Tezi, Matematik Bilgisayar Anabilim Dal, Fen Bilimleri Enstitüsü, Beykent Üniversitesi, stanbul, 2005. Ak ll ev, hem yabanc ülkelerde hem de ülkemizde yayg n olarak uygulanamamaktad r. Bunun sebebi ak ll evlerin kapsad ; geni letilmi multimedya sistemlerinin, konutun her bölgesinde gerekli ayarlamalar yapan güvenlik sistemlerinin, tma ve so utma sisteminin, konut içerisinde gerekli k konforunu haz rlayan ayd nlatma sisteminin, kullan lan elektrik enerjisini kontrol eden ve tasarrufunu sa layan sistemin, elektronik cihazlar n ve özellikle bütün sistemleri internet ile birle tiren ve entegrasyonunu sa layan komünikasyon teknolojisinin günümüzde oldukça yüksek bir maliyete sahip olmas r. Bu nedenle ak ll ev sistemleri, ülkemizde sadece fazla kullan ya sahip sitelerde ve entegrasyonu sa lanmam tekil sistemler halinde uygulanabilmektedir. Ak ll konutta kullan lan sistemler farkl gelir gruplar na hitap edecek ekilde çe itlendirilirse, yayg nl da art labilir.