Ders: 15 Konu: İSLAM A GİRİŞ Bundan önceki derslerimizde İman ve İmanın şartları ile alakalı bilgileri içeren dersler hazırladık ve kardeşlerimizle buluşturduk. Bundan sonra ki derslerimizde ise, İslam ve İslam ın Şartları konusunda bir silsile dahilinde bilgiler aktarmaya çalışacağız. Bu ilk dersimizde özetle İslam ve onu oluşturan konular hakkında kısa bir özetleme yapacağız, daha sonra da diğer derslerimizde detaylara yer vereceğiz. Ruh ve cesetten oluşan muhteşem varlık olan insan mahlukatın en üstünüdür. و ل ق د ك ر م ن ا ب ن ي آد م و ح م ل ن اه م ف ي ال ب ر و ال ب ح ر و ر ز ق ن اه م م ن الط ي ب ات و ف ض ل ن اه م ع ل ى ك ث ير م م ن خ ل ق ن ا ت ف ض يا ل Biz, hakikaten insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık. Onları, (çeşitli nakil vasıtaları ile) karada ve denizde taşıdık; kendilerine güzel güzel rızıklar verdik; yine onları, yarattıklarımızın birçoğundan cidden üstün kıldık. (İsra, 17:70) Dış görünüşünün güzelliği ile ruhundaki incelik ve derinlikleriyle de müstesnadır. ل ق د خ ل ق ن ا ا ل نس ان ف ي أ ح س ن ت ق و يم Biz insanı en güzel biçimde yarattık. (Tîn, 95:4) Ayrıca, kendisine akıl ve düşünebilme yeteneği de verilmiş olması sebebiyle de insan bütün, yaratılmışların gözbebeği ve alemlerin özüdür. Sayısız nimet ve güzellikleriyle bu dünya insanın hizmetine tahsis edilmiştir. Buna karşılık olarak yaratıcısını tanımak, O'na inanmak ve ibadet etmek gibi sorumluluklar yüklenmiş ve ondan söz alınmıştır. و اذ ك ر وا ن ع م ة الل ه ع ل ي ك م و م يث اق ه ال ذ ي و اث ق ك م ب ه إ ذ ق ل ت م س م ع ن ا و أ ط ع ن ا و ات ق وا الل ه إ ن الل ه ع ل ي م ب ذ ات الص د ور Allah'ın size olan nimetini, "Duyduk ve kabul ettik" dediğiniz zaman sizi bununla bağladığı (O'na verdiğiniz) sözü hatırlayın ve Allah'tan korkun. Şüphesiz Allah, kalblerin içindekini bilmektedir. (Maide, 5:7) و إ ذ أ خ ذ ر ب ك م ن ب ن ي آد م م ن ظ ه ور ه م ذ ر ي ت ه م و أ ش ه د ه م ع ل ى أ نف س ه م أ ل س ت ب ر ب ك م ق ال وا ب ل ى ش ه د ن ا أ ن ت ق ول وا ي و م ال ق ي ام ة إ ن ا ك ن ا ع ن ه ذ ا غ اف ل ين Kıyamet gününde, biz bundan habersizdik demeyesiniz diye Rabbin Adem oğullarından, onların bellerinden zürriyetlerini çıkardı, onları kendilerine şahit tuttu ve dedi ki: Ben sizin Rabbiniz değil miyim? (Onlar da), Evet (buna) şahit olduk, dediler. (A raf, 7:172) و م ا خ ل ق ت ال ج ن و ا ل نس إ ل ل ي ع ب د و ن Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım. (Zariyât, 51:56) Bu geçici dünya hayatında, ebedi âlem dediğimiz âhiret yurdunda arzulanan mutluluğu elde edebilmek ise, işte bu söze bağlı kalmakla mümkün Ev Sohbetleri İslam a Giriş 1
olacaktır. Bunu ise, ancak bir hak dine inanmak ve o dinin temellerine uygun ibadet etmekle elde etme imkânı vardır ki, bu din İslâm dînidir. إ ن الد ين ع ند الل ه ا ل س ل م و م ا اخ ت ل ف ال ذ ين أ وت وا ال ك ت اب إ ل م ن ب ع د م ا ج اء ه م ال ع ل م ب غ ي ا ا ب ي ن ه م و م ن ي ك ف ر ب آي ات الل ه ف إ ن الل ه س ر يع ال ح س اب Allah nezdinde hak din İslam'dır. Kitap verilenler, kendilerine ilim geldikten sonradır ki, aralarındaki kıskançlık yüzünden ayrılığa düştüler. Allah'ın ayetlerini inkar edenler bilmelidirler ki Allah'ın hesabı çok çabuktur. (Bakara, 3:19) Bir dîne inanma düşüncesi insanlık tarihi ile denktir. İnsanlık var olduğu sürece de devam edecektir. İnsan fıtratında, kendisini yoktan var edeni bilme, O'na inanma, bağlanma gibi duygular vardır. Fıtratı bozulmamış her insanın ruhu buna ihtiyaç duyar. Aynen yeme, içme, uyuma ve benzeri bir kısım biyolojik ihtiyaçların hissedilmesi gibi. Ancak ruh ve akıl yolu ile hissedilen bu dinin insanı tatmin edebilmesi ve gereği gibi Rabbine ibadet etmesi için bir yol göstericiye de ihtiyaç vardır. Bunlar ise, insanların arasından seçilmiş olan peygamberlerdir. ك ذ ل ك أ ر س ل ن اك ف ي أ م ة ق د خ ل ت م ن ق ب ل ه ا أ م م ل ت ت ل و ع ل ي ه م ال ذ ي أ و ح ي ن ا إ ل ي ك و ه م ي ك ف ر و ن ب الر ح م ن ق ل ه و ر ب ي ل إ ل ه إ ل ه و ع ل ي ه ت و ك ل ت و إ ل ي ه م ت اب ]٠٣:٣١[ (Ey Muhammed!) Böylece seni, kendilerinden önce nice ümmetlerin gelip geçtiği bir ümmete gönderdik ki, sana vahyettiğimizi onlara okuyasın. Onlar Rahman'ı inkar ediyorlar. De ki: O benim Rabbimdir. O'ndan başka tanrı yoktur. Sadece O'na tevekkül ettim ve dönüş sadece O'nadır. (Ra d, 13:30) Dinî kuralları koyan Yüce Allah ın kendisidir. Peygamberler de dahil hiç bir insanın din kurma yetkisi yoktur. Peygamberler, dinî hükümleri tebliğ ederler; bizzat uygularlar ve örnek olurlar. و م ا أ نز ل ن ا ع ل ي ك ال ك ت اب إ ل ل ت ب ي ن ل ه م ال ذ ي اخ ت ل ف وا ف يه و ه ادى و ر ح م ةا ل ق و م ي ؤ م ن و ن Biz bu Kitab'ı sana sırf hakkında ihtilafa düştükleri şeyi insanlara açıklayasın ve iman eden bir topluma da hidayet ve rahmet olsun diye indirdik. (Nahl, 16:64) Yukarda da ifade edildiği gibi, din fikri, ilk insan ve ilk peygamber Hz.Adem (a.s.)'la başlamıştır. Peygamberlerin getirmiş oldukları dinlerdeki temel prensipler değişmez. Ancak zamanın, mekanın, sosyal şartların değişmesi ve gelişmesine bağlı olarak bazı hükümler tekâmül ederek değişebilir. Son hak din olan İslâm, kemal noktasına ulaşmış olmakla kıyamet gününe kadar insanlığın tabi olacağı hak din olarak devam edecektir. ال ي و م أ ك م ل ت ل ك م د ين ك م و أ ت م م ت ع ل ي ك م ن ع م ت ي و ر ض يت ل ك م ا ل س ل م د يناا ف م ن اض ط ر ف ي م خ م ص ة غ ي ر م ت ج ان ف ل ث م ف إ ن الل ه غ ف ور ر ح يم Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslam'ı beğendim. Kim, gönülden günaha yönelmiş olmamak üzere açlık halinde dara düşerse (haram etlerden yiyebilir). Çünkü Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir. (Maide, 5:3) Ev Sohbetleri İslam a Giriş 2
İslâm'a giriş, imanla gerçekleşir. İman, Allah Teâlâ'nın son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v.)'e indirdiği, o'nun da tebliğ ettiği şeylerin tümüne tereddütsüz inanmak demektir. İman ve imanın şartları konularını daha önceki derslerimizde anlattık. Bu dersimizden itibaren İslâm ve İslâm ın şartları konusuna dair dersler yapacağız. İSLÂM NEDİR? İslâm, lügat olarak teslim olmak ve boyun eğmek demektir. Dinî ıstılah olarak ise, İslâm dinine girmek anlamına geldiği gibi, İslam dininin kendisine de İslam denilir. Ayrıca, Hz. Muhammed (s.a.v.) in getirmiş olduğu dine kelime-i şehadeti söyleyip, kalp ile inandıktan sonra, gerekli amelleri yapmak üzere teslim olmaya da İslâm denir. İslâm Dininin kurallarına uyan, İslâm'ın kurallarını hayata geçiren kimseye de müslüman denir. İslâm denince ilk olarak yerine getirilmesi gerekli olan ibadetler aklımıza gelir. Bunlar, beş vakit namaz kılmak, zekât vermek, ramazan ayının orucunu tutmak, ömürde bir defa haccetmek, cihad etmek gibi ibadetlerdir. İslâm dininin Ümmet-i Muhammed e tahsis edilmesinin bir sebebi de tevhid inancının bayrağı olan Hz. İbrahim (a.s.) zamanından bu tarafa Allah ın müslümanları bu isimle isimlendirmiş olmasıdır: ه و س م اك م ال م س ل م ين م ن ق ب ل و ف ي ه ذ ا ل ي ك ون الر س ول ش ه ي ادا ع ل ي ك م و ت ك ون وا ش ه د اء ع ل ى الن ا س ف أ ق يم وا الص ل ة و آت وا الز ك اة و اع ت ص م وا ب الل ه ه و م و ل ك م ف ن ع م ال م و ل ى و ن ع م الن ص ير Peygamberin size şahit olması, sizin de insanlara şahit olmanız için, O, gerek daha önce (gelmiş kitaplarda), gerekse bunda (Kur'an'da) size "müslümanlar" adını verdi. Öyle ise namazı kılın; zekatı verin ve Allah'a sımsıkı sarılın. O, sizin mevlanızdır. Ne güzel mevladır, ne güzel yardımcıdır! (Hac, 22:78) ر ب ن ا و اج ع ل ن ا م س ل م ي ن ل ك و م ن ذ ر ي ت ن ا أ م ةا م س ل م ةا ل ك و أ ر ن ا م ن اس ك ن ا و ت ب ع ل ي ن ا إ ن ك أ نت الت و ا ب الر ح يم Ey Rabbimiz! Bizi sana boyun eğenlerden kıl, neslimizden de sana itaat eden bir ümmet çıkar, bize ibadet usullerimizi göster, tevbemizi kabul et; zira, tevbeleri çokça kabul eden, çok merhametli olan ancak sensin. (Bakara, 2:128) İSLÂM IN ŞARTLARI Bir insanın müslüman olduğunun işareti sayılan ibadetlere İslâm dininin şartları denir. Bunların başında kelime-i şehadet ve kelime-i tevhid gelir. Şu âyet buna delalet eder: و م ا أ ر س ل ن ا م ن ق ب ل ك م ن ر س ول إ ل ن وح ي إ ل ي ه أ ن ه ل إ ل ه إ ل أ ن ا ف اع ب د ون Senden önce hiçbir resul göndermedik ki ona: "Benden başka İlah yoktur; şu halde bana kulluk edin" diye vahyetmiş olmayalım. (Hac, 21:25) Peygamber Efendimiz (a.s.) da aynı anlamda şunu ifade buyurur: م ن ك ان آخ ر ك ل م ه ل إ ل ه إ ل الل ه د خ ل ال ج ن ة Ev Sohbetleri İslam a Giriş 3
Kimin son sözü la ilâhe illallah olursa o cennete girer (Sünen-i Ebi Davut, 3:486) İslam ın şartlarından diğerleri ise topluca şu hadis-i şerifte sayılmıştır: ب ن ي ا ل س ل م ع ل ى خ م س : ش ه اد ة أ ن ل إ ل ه إ ل الل ه و أ ن م ح م ادا ر س ول الل ه و إ ق ام الص ل ة و إ يت اء الز ك اة و ال ح ج و ص و م ر م ض ان. İslâm beş temel üzerine bina edilmiştir: 1) Kelime-i Şehadet (Allah tan başka ilah olmadığna; Hz. Muhammed (s.a.v.) in Allah ın elçisi olduğuna şehadet etmek), 2) Namaz kılmak, 3) Zekat vermek, 4) Hacca gitmek, 5) Ramazan ayı orucunu tutmak. (Camiu l Usul fi- Ehadis-ir-Rasul, 1/207-208, Mektebetü l Hulvani baskısı, H. 1389) Kelime-i şehadet ve kelime-i tevhid konularında iman konusu anlatılırken genişçe durulduğu için bir daha tekrarlamak istemiyoruz. Bunun dışındaki İslâm ın şartları hakkında bu dersimizde kısa bir özetleme yapacağız, daha sonra da detaylarına ineceğiz. 1. Namaz ibadeti: Namaz, her müslümanın günlük olarak yapması gerekli olan ibadetidir. İslam dini dairesine giren bir insanın yerine getirmekle yükümlü olduğu ilk ibadettir. Haftada bir eda edilen Cuma namazı da farz bir ibadettir. Namazın farziyyetini ifade eden âyetlerden birisi şöyledir: إ ن الص ل ة ك ان ت ع ل ى ال م ؤ م ن ين ك ت اب ا م و ق وتاا.. Çünkü namaz müminler üzerine vakitleri belli bir farzdır. (Nisa, 4:103) س ئ ل ص ل ى الل ه ع ل ي ه و س ل م : أ ي األ ع م ال أ ف ض ل ف ق ال : الص ل ة ل م و اق يت ه ا Peygamber efendimiz (a.s.) a Hangi amel daha faziletlidir? diye sorulduğunda; Peygamber Efendimiz (a.s.): Vaktinde kılınan namazdır buyurmuştur. 2. Zekat İbadeti: Zekat, dinî ölçülere göre zengin kabul edilen ve erginlik çağına gelmiş akıl sahibi bir müslümanın, mallarından belli bir miktarını ki, bu genellikle kırkta bir veya % 2,5 şeklinde ifade edilir, Kur an-ı Kerim de belirtilen ihtiyaç yerlerine vermesidir. Zekat, lügat olarak temizlik ve artma manasına gelir. Çünkü zekât insanı günahlardan temizler; zekâtı ödenen malın da bereketlenmesine sebep olur: خ ذ م ن أ م و ال ه م ص د ق ةا ت ط ه ر ه م و ت ز ك يه م ب ه ا و ص ل ع ل ي ه م إ ن ص ل ت ك س ك ن ل ه م و الل ه س م يع ع ل ي م Onların mallarından sadaka al; bununla onları (günahlardan) temizlersin, onları arıtıp yüceltirsin. Ve onlar için dua et. Çünkü senin duan onlar için sükunettir (onları yatıştırır). Allah işitendir, bilendir. (Tevbe, 9:103) Muhtaçlara yardım etme işi, müslümanın kendi keyfine bırakılmamıştır. Bizzat Allah ın emri gereği zorunlu olmuştur. Çünkü malın gerçek sahibi Allah tır; insan onun emanetçisidir. ال ذ ي ل ه م ل ك الس م او ات و األ ر ض و ل م ي ت خ ذ و ل ادا و ل م ي ك ن ل ه ش ر يك ف ي ال م ل ك و خ ل ق ك ل ش ي ء ف ق د ر ه ت ق د ي ا را Ev Sohbetleri İslam a Giriş 4
Göklerin ve yerin mülkü O'nundur. O bir çocuk edinmemiştir, mülkünde ortağı yoktur. Her şeyi yaratmış, ona ölçü, biçim ve düzen vermiştir. (Furkan, 25:2) و أ نف ق وا ف ي س ب يل الل ه و ل ت ل ق وا ب أ ي د يك م إ ل ى الت ه ل ك ة و أ ح س ن وا إ ن الل ه ي ح ب ال م ح س ن ي ن Allah yolunda harcayın. Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Her türlü hareketinizde dürüst davranın. Çünkü Allah dürüstleri sever. (Bakara, 2:195) و ف ي أ م و ال ه م ح ق ل لس ائ ل و ال م ح ر و م Mallarında, muhtaç ve yoksullar için bir hak vardı. (Zariyat, 51:19) Zekat, kendisinin ihsan buyurduğu mal ile Allah'ın rızasını kazandırır. Malı gaye olmaktan çıkarır. Allah ın rızasını kazandırma vesilesi olur. İnsanın başkalarını düşünmesine ve merhemt etmesine zemin hazırlar. Toplumsal barışın oluşmasında etkin olur. 3. Oruç İbadeti: İbadet niyetiyle, tan yerinin ağarmaya başlamasından itibaren, akşamleyin güneş tamamen batıncaya kadar yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak kalınarak eda edilen ibadettir. Dinî, ahlâkî, sosyal ve sağlık açısından insana bir çok yararı vardır. ي ا أ ي ه ا ال ذ ين آم ن وا ك ت ب ع ل ي ك م الص ي ام ك م اك ت ب ع ل ى ال ذ ين م ن ق ب ل ك م ل ع ل ك م ت ت ق و ن Ey iman edenler! Oruç sizden önce gelip geçmiş ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki korunursunuz. (Bakara, 2:183) Oruç, sabrı, meşakkate göğüs germeyi ve en önemlisi nefse hakim olma melekesini kazandırır ve iradeyi güçlendirir. Oruç tutan insan, aç, muhtaç ve biilaç insanların durumunu daha iyi anlar. Elindeki nimetlerin kıymetini bilir, israftan sakınmayı öğrenir. 4. Hac İbadeti: İslâm'ın şartlarından birisi de şartlarını bünyesinde toplamış olan bir müslümanın ömründe bir defa Ka be yi ve diğer kutsal mekanları usulünce ziyaret etmek olan Hac ibadetidir. İslâm da farz olan ibadetlerden birisidir. Cenab-ı Hak, Kur an-ı Kerim de hac ibadetinin farz oluşu hakkında şöyle buyurmuştur: و ل ل ه ع ل ى الن اس ح ج ال ب ي ت م ن اس ت ط اع إ ل ي ه س ب يا ل Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. (Al-i İmran, 3:97) و أ ت م وا ال ح ج و ال ع م ر ة ل ل ه Haccı ve umreyi Allah için tam yapın. (Bakara, 2:196) Haccın farz bir ibadet oluşu hakkında Peygamber Efendimiz (a.s.) ise, şöyle buyurmuştur: إ ن الل ه ف ر ض ع ل ي ك م ال ح ج ف ح ج وا Allah hac ibadetini size farz kıldı; öyle ise haccediniz. (Mu cemü l Müfehres li- Elfaz-ı l Ehadis, C. 2; shf. 975) Hac öyle bir ibadettir ki, her yıl, dilleri, renkleri, ülkeleri, kültürleri farklı, fakat hedef ve gayeleri aynı olan milyonlarca müslümanı bir araya getirir, hep birden onları Allah'a yöneltir, birbirleri ile tanışıp kaynaşmalarını sağlar, birbirlerinin dertlerini paylaştırır, ortak çareler üzerinde düşünmelerine zemin Ev Sohbetleri İslam a Giriş 5
hazırlar. Hele günlük giysilerinden soyunarak beyaz kefen bezlerine bürünen müslümanlar, ölmeden önce ölmenin eğitimini alırlar; varlıkla, makamla ve mevki ile gurura kapılmanın yersizliğini öğrenirler. İnsanlar arasında fark gözetmemeyi, eşitliği tatbik ederek dünyaya ilan ederler. Ölüm ve ölümden sonraki hayatı unutmamayı fiilen yaşar ve öğrenirler. Kısa bir giriş yaptığımız İslam ve İslam ın şartları konularını bundan sonraki derslerimizde daha detaylı bir şekilde ele alacak ve işleyeceğiz. Alınacak Dersler: 1. İnsan fıtratı dışardan etkilenmelerle bozulmaz ise, Hakk ı kabul eder. Elbette Allah (c.c.) ın nasip etmesi de gerekir. 2. İnsanın yaratılış gayesi Allah a inanmak ve O na kulluk etmektir. 3. Silim kökünden gelen İslam a inanan insanların, ellerinden ve dillerinden hiç bir canlı zarar görmez. 4. İslam ın kelime-i şehadet, namaz kılmak, zekât vermek, oruç tutmak ve hacca gitmek gibi temel ibadetlerin yanında, daha bir çok ibadetler de söz konusudur. 5. Namaz ve oruç bedenle eda edilen ibadetlerin, zekat mal ile yerine getirilen ibadetlerin, hac ise hem beden hem de mal ile ifa edilen ibadetlerin temsilcileridir. Ödev: Evimizde bulunan bir ilmihalden yukarda anlatılan konuları ailecek okuyalım ve müzakere edelim. Ev Sohbetleri İslam a Giriş 6