GİRİŞ KABUL olan DUALAR

Transkript

1 KABUL OLAN DUALAR Mü min, usul ve adabına uygun olarak dua ettiği zaman duası kabul olur ve bunun faydasını ve etkisini dünya ve ahirette görür. Yüce Allah, ayetlerde dua edenin duasını kabul edeceğini bildirmektedir: و إ ذ ا س أ ل ك ع ب اد ي ع ن ي ف إ ن ي ق ر يب أ ج يب د ع و ة الد اع إ ذ ا د ع ان ف ل ي س ت ج يب وا ل ي و ل ي ؤ م ن وا ب ي ل ع ل ه م ي ر ش د ون Kullarım, sana benden sorarlarsa (onlara söyle): Ben (onlara) yakınım. Dua eden, bana dua ettiği zaman onun duasına karşılık veririm. O hâlde onlar da bana karşılık versin (benim çağrıma uysun)lar, bana inansınlar ki, doğru yolu bulmuş olalar. (Bakara, 2/186) أ م ن ي ج يب ال م ض ط ر إ ذ ا د ع اه و ي ك ش ف الس وء و ي ج ع ل ك م خ ل ف اء ال ر ض أ إ ل ه م ع الل ق ل يال م ا ت ذ ك ر ون Yahut dua ettiği zaman darda kalmışa kim yetişiyor da kötülüğü (onun üzerinden) kaldırıyor ve sizi (eskilerin yerine) yeryüzünün sahipleri yapıyor? Allah ile beraber başka bir tanrı mı var? Ne de az düşünüyorsunuz? (Neml, 27/62) 103

2 DUALAR Birinci ayette dua edenin duasının kabul edileceği, ikinci ayette ise darda ve sıkıntıda kalanın sıkıntısının giderileceği bildirilerek Allah ın dualara icabet eden olduğuna işaret edilmektedir. ا ن ر ب ي ل س م يع الد ع اء Şüphesiz Rabbim duaları işitendir. (İbrâhim, 14/39) ه ن ال ك د ع ا ز ك ر ي ا ر ب ه ق ال ر ب ه ب ل ي م ن ل د ن ك ذ ر ي ة ط ي ب ة إ ن ك س م يع الد ع اء Orada (mihrapta) Zekeriyyâ, Rabbine; Rabbim, bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin diye dua etmişti. (Âl-i İmrân, 3/38) ف اس ت غ ف ر وه ث م ت وب وا إ ل ي ه إ ن ر ب ي ق ر يب م ج يب O ndan mağfiret dileyin, sonra O na tövbe edin! Çünkü Rabbim yakındır, (duaları) kabul edendir (Hûd, 11/61) anlamındaki ayetlerde ise Allah ın karîb (kullarına yakın), semî u d-dua (duaları işiten) ve mücîb (duaları kabul eden) olduğu bildirilmektedir. Peygamberimiz (s.a.s.) de; إ ن الل ح ي ي ك ر يم ي س ت ح ي ي إ ذ ا ر ف ع الر ج ل إ ل ي ه ي د ي ه أ ن ي ر د ه م ا ص ف را خ ائ ب ت ني Allah, hayâ sahibidir, çok kerimdir. Bir insan iki elini kaldırıp kendisine dua ettiği zaman, o kalkan iki eli boş çevirmekten hayâ eder (Tirmizî, De avât,118; bk. İbn Hıbbân, Ed ıye, No: 876; Hâkim, De avât, I, 497) anlamındaki hadisi ile Allah ın duaları kabul edeceğini beyan etmiştir. 104

3 GİRİŞ Medineli müslümanlardan Ebû Ümâme adlı sahabîyi mescitte kederli bir şekilde otururken gören Resûlullah (s.a.s.), ona; Namaz vakti değil, niçin mescitte oturuyorsun? diye sorar. Sahâbî; Üzüntülerim ve borçlarım sebebiyle buradayım, ey Allah ın Resûlü! diye cevap verir. Bunun üzerine Peygamberimiz (s.a.s.); Söylediğin zaman, Allah ın üzüntünü ve borçlarını gidereceği bir dua öğreteyim mi sana? der. Sahâbî; Evet, öğret ey Allah ın elçisi! karşılığını verir. Peygamberimiz (s.a.s.) de ona şu duayı öğretir ve akşam-sabah okumasını tavsiye eder: ا لل ه م إ ن ي أ ع وذ ب ك م ن ال ه م و ال ح ز ن و أ ع وذ ب ك م ن ال ع ج ز و ال ك س ل و أ ع وذ ب ك م ن ال ج ب و ال ب خ ل و أ ع وذ ب ك م ن غ ل ب ة الد ي ن و ق ه ر الر ج ال ق ال ف ف ع ل ت ذ ل ك ف أ ذ ه ب الل ه م ي و ق ض ى ع ن ي د ي ن ي Allah ım! Kederden ve hüzünden Sana sığı nırım, acizlikten ve tembellikten Sana sığınırım, korkaklıktan ve cimrilikten Sana sığınırım, borç al tında ezilmekten ve insanların kahrından Sana sığınırım. Sahabî; Hz. Peygamberin öğrettiği duayı okudum; Allah da üzüntümü ve borçlarımı giderdi demiştir. (Ebû Davud, Salat, 367) Sırf sözle yapılan bir dua ile çalışmadan borçlar nasıl ödenecek? Sahabîye öğretilen duanın cümleleri arasında; Acizlikten ve tembellikten Allah a sığınırım, diye dua et sözünün bulunması bir mesajdır. Bu mesaj ile; Ey Ebû Umâme! Üzüntülerin ve üzüntülerine sebep olan borçların, mescitte de olsa, oturmakla ortadan kalkmaz, acizliği ve tembelliği bırak, çalış, bu konuda Allah tan yardım iste, 105

4 DUALAR harekete geç, borçlarını ödemenin yollarını ara, mescitte oturup beklemekle ne üzüntün, ne de borcun biter demek istenmiştir. Dua bir ibadet ve bir zikir olduğu için dua eden mutlaka ilâhî emre uymuş, itaat etmiş ve sevap kazanmış olur. Dünya ile ilgili isteklerini yüce Allah, kulun yararına göre hemen verebileceği gibi bir müddet sonra da verebilir veya duasının karşılığı ahirete bırakılmış olabilir. Dolayısıyla, dünya hayatına yönelik talepleri karşılanmayan kişi, duam kabul edilmedi, dememelidir. Peygamberimiz (s.a.s.); dua edene yüce Allah ın isteğini ya dünyada hemen vereceğini veya ahirette vereceğini ya da istediği iyilik kadar kötülüğün giderileceğini bize haber vermiştir: م ا م ن ر ج ل ي د ع و الل ب د ع اء إ ل اس ت ج يب ل ه ف إ م ا أ ن ي ع ج ل ل ه ف ي الد ن ي ا و إ م ا أ ن ي د خ ر ل ه ف ي ال خ ر ة و إ م ا أ ن ي ك ف ر ع ن ه م ن ذ ن وب ه ب ق د ر م ا د ع ا م ا ل م ي د ع ب إ ث م أ و ق ط يع ة ر ح م أ و ي س ت ع ج ل ق ال وا ي ا ر س ول الل و ك ي ف ي س ت ع ج ل ق ال ي ق ول د ع و ت ر ب ي ف م ا اس ت ج اب ل ي Allah a dua eden herhangi bir insan yoktur ki duası kabul edilmiş olmasın. Günah işlemediği, yakınları ile ilişkisini kesmediği ve isteğinde acele etmediği sürece Allah ona ya dünyada istediğini hemen verir veya isteğini ahirete bırakır ya da duası nispetinde günahlarını bağışlar. Sahabe, Ey Allah ın elçisi! Nasıl acele edilir? diye sordular. Hz. Peygamber, Kulun, Rabbime dua ettim de duama icabet etmedi, demesidir buyurur. (Tirmizî, De avât, 13; bk. Müslim, Dua, 92) Aynı hadisin Hâkim in Müstedrek adlı eserindeki rivayetinde; üçüncü şık; 106

5 GİRİŞ ا و ي ص ر ف ع ن ه م ن الس وء م ث ل ه ا Ya da duası nispetinde ondan bir kötülüğü savar şeklindedir. (Hâkim, De avât, I, 493) Kabul olan duaları üç kısımda ele alabiliriz: 1. Bazı kimselerin yaptığı dualar, 2. Belirli zamanlarda yapılan dualar, 3. Belirli mekânlarda yapılan dualar. 1. Duası Kabul Olanlar Kur ân da ve hadis-i şeriflerde duası kabul edilenlerden bize örnekler verilmiştir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: a) Hz. Meryem in Annesi İmrân ın Duası İmrân, kızı Meryem için; و إ ن ي أ ع يذ ه ا ب ك و ذ ر ي ت ه ا م ن الش ي ط ان الر ج يم Onu (Meryem i) ve soyunu kovulmuş şeytanın şerrinden sana ısmarlıyorum / Senin korumanı diliyorum (Âl-i İmrân, 3/36) diye dua etmiştir. Yüce Allah, İmrân ın duasını kabul ettiğini şöyle bildirmektedir: ف ت ق ب ل ه ا ر ب ه ا ب ق ب ول ح س ن و أ ن ب ت ه ا ن ب ات ا ح س ن ا و ك ف ل ه ا ز ك ر ي ا Rabbi onu güzel bir şekilde kabul buyurdu; onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi ve Zekeriyyâ da onun bakımını üstlendi. (Âl-i İmrân, 3/37) 107

6 DUALAR b) Hz. Eyyûb Peygamberin Duası Eyyûb (a.s) ın, hastalığının iyileşmesi ve sıkıntısının giderilmesi için Allah a şöyle dua ettiği bildirilmektedir: و أ ي وب إ ذ ن اد ى ر ب ه أ ن ي م س ن ي الض ر و أ ن ت أ ر ح م الر اح م ني (Ey Peygamberim!) Eyyûb u da hatırla. Hani o Rabbine, Şüphesiz ki ben derde uğradım, sen merhametlilerin en merhametlisisin diye yalvarmıştı. (Enbiya, 21/83) و اذ ك ر ع ب د ن ا أ ي وب إ ذ ن اد ى ر ب ه أ ن ي م س ن ي الش ي ط ان ب ن ص ب و ع ذ اب Kulumuz Eyyûb u da an: (O) Rabbine Şeytan, bana bir yorgunluk ve azap dokundurdu diye seslenmiş, dua etmişti. (Sâd, 38/41) Yüce Allah, Eyyûb Peygamberin duası üzerine hastalığının iyileşmesi için, ا ر ك ض ب ر ج ل ك ه ذ ا م غ ت س ل ب ار د و ش ر اب Ona ayağını (yere) vur, işte yıkanacak ve içilecek serin (bir su) (Sâd, 38/42) buyurmuş, Eyyûb (a.s.) ayağını yere vurmuş, çıkan su ile yıkanmış ve sudan içmiş, iç ve dış bütün hastalıklarından kurtulmuştur. Yüce Allah, Eyyûb un duasını kabul ettiğini şöyle bildirmektedir: ف اس ت ج ب ن ا ل ه ف ك ش ف ن ا م ا ب ه م ن ض ر و آت ي ن اه أ ه ل ه و م ث ل ه م م ع ه م ر ح م ة م ن ع ن د ن ا و ذ ك ر ى ل ل ع اب د ين Biz de onun duasını kabul etmiş ve başına gelenleri kaldırmıştık. Katımızdan bir rahmet ve kulluk edenlere bir 108

7 GİRİŞ hatıra olmak üzere ona tekrar ailesini ve kaybettikleriyle bir mislini daha vermiştik. (Enbiyâ, 21/84) c) Yûnus Peygamberin Duası Yûnus Peygamber, balığın karnında şöyle dua etmiştir: و ذ ا الن ون إ ذ ذ ه ب م غ اض ب ا ف ظ ن أ ن ل ن ن ق د ر ع ل ي ه ف ن اد ى ف ي الظ ل م ات أ ن ل إ ل ه إ ل أ ن ت س ب ح ان ك إ ن ي ك ن ت م ن الظ ال م ني (Ey Peygamberim!) Zünnûn u (balık karnına girmiş olan Matta oğlu Yûnus u) da an; zira (o, kavmine) kızarak (yurdundan) ayrılıp gitmişti, bizim kendisine güç yetiremeyeceğimizi, (kavminin arasından çıkmakla kendisini kurtaracağını) sanmıştı. Nihayet karanlıklar içinde (kalıp); (Ey Rabbim!) Senden başka tanrı yoktur. Senin şânın yücedir, ben zâlimlerden oldum! diye yalvardı. (Enbiyâ, 21/87) Yüce Allah, Yûnus Peygamberin duasını kabul etti ğini şöyle bildirmektedir: ف اس ت ج ب ن ا ل ه و ن ج ي ن اه م ن ال غ م و ك ذ ل ك ن ن ج ي ال م ؤ م ن ني Biz de onun duasını kabul ettik ve onu tasadan kurtardık. İşte biz, mü minleri böyle kurtarırız. (Enbiyâ, 21/88) Bu ayetlerde Allah, bedensel ve zihinsel her türlü hastalıktan kurtulmak için tedavi yollarına başvurulması gerektiğini, şifayı verenin Allah olduğunu vurgulamak tadır. Peygamberimiz (s.a.s.), Yûnus Peygamberin duası ile ilgili olarak; 109

8 DUALAR د ع و ة ذ ي الن ون إ ذا د ع ا و ه و ف ي ب ط ن ال ح وت ل إ ل ه إ ل أ ن ت س ب ح ان ك إ ن ي ك ن ت م ن الظ ال م ني فإ ن ه ل م ي د ع ب ه ا ر ج ل م س ل م ف ي ش ي ء ق ط إ ل اس ت ج اب الل له Balık sahibi (Yûnus peygamberin), balığın karnında yaptığı duası; lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü mine zzâlimîn (Ya Rabbî!) Senden başka ilâh yoktur, seni noksan sıfatlardan tenzih ederim, gerçekten ben zâlimlerden oldum) şeklinde idi. Bu sözlerle dua eden herhangi bir Müslüman yoktur ki Allah onun duasını kabul etmiş olmasın buyur muştur. (Tirmizî, De avât, 85; bk. Hâkim, De avât, I, 505) ç) Zekeriya Peygamberin Duası Zekeriya (a.s.), Allah a dua edip kendisine çocuk ih san etmesini istemişti: و ز ك ر ي ا إ ذ ن اد ى ر ب ه ر ب ل ت ذ ر ن ي ف ر د ا و أ ن ت خ ي ال و ار ث ني (Ey Peygamberim!) Zekeriyya yı da (an). O, Rabbine; Rabbim! Beni tek (yalnız başıma çocuksuz) bırakma. Sen, vârislerin en hayırlısısın (her şeyim sana kalacaktır) diye dua etmişti. (Enbiyâ, 21/89) Yüce Allah, Zekeriya Peygamberin duasını kabul ettiğini şöyle bildirmektedir: ف اس ت ج ب ن ا ل ه و و ه ب ن ا ل ه ي ح ي ى و أ ص ل ح ن ا ل ه ز و ج ه إ ن ه م ك ان وا ي س ار ع ون ف ي ال خ ي ات و ي د ع ون ن ا ر غ ب ا و ر ه ب ا و ك ان وا ل ن ا خ اش ع ني Onun duasını da kabul buyurduk ve ona Yahyâ yı armağan ettik. Eşini de kendisi için ıslah ettik (çocuk doğurmağa 110

9 GİRİŞ elverişli bir hâle getirdik). Gerçekten onlar hayır işlere koşarlar, umarak ve korkarak bize dua ederlerdi ve bize derin saygı gösterirlerdi. (Enbiyâ, 21/90) d) Süleyman Peygamberin Duası Süleyman (a.s.), yüce Allah tan mülk istemiştir: ق ال ر ب اغ ف ر ل ي و ه ب ل ي م ل ك ا ل ي ن ب غ ي ل ح د م ن ب ع د ي إ ن ك أ ن ت ال و ه اب O, Rabbim! Beni affet, bana, benden sonra hiç kimseye nasip olmayan bir mülk (hükümdarlık) ver. Çünkü Sen, çok lütufkârsın, diye dua etti! (Sâd, 38/35) Yüce Allah, onun bu duasını kabul etmiştir: ف س خ ر ن ا ل ه الر يح ت ج ر ي ب أ م ر ه ر خ اء ح ي ث أ ص اب و الش ي اط ني ك ل ب ن اء و غ و اص و آخ ر ين م ق ر ن ني ف ي ال ص ف اد Bunun üzerine Biz de, istediği yere onun buyruğu ile kolayca giden rüzgârı, bina kuran ve dalgıçlık yapan şeytanları, demir halkalarla bağlı diğerlerini onun buyruğu altına verdik. (Sâd, 38/35 38) Zikrettiğimiz bu beş örnekte, insanlara önder ve rehber olarak gönderilen peygamberlerin çeşitli konularda dua ettikleri ve dualarının kabul edildiği ve bunun bir öğüt olduğu bildirilerek mü minlere yol gösterilmektedir. Peygamberler gibi ihlâs ile usul ve şartlarına uygun olarak dua eden mü minlerin duaları da kabul olur. Özellikle bazı zamanlarda, konumları ve durumları sebebiyle 111

10 DUALAR bir kısım insanların dualarının kabul olacağını Peygamberimiz bize bildirmiştir. Bunların bir kısmını şöyle özetleyebiliriz: e) Oruçlu Kimsenin, Âdil Devlet Başkanının ve Mazlumun Duası ث ال ثة ل ت ر د د ع و ت ه م ا لص ائ م ح ت ى ي ف ط ر و ال م ام ال ع اد ل و د ع و ة ال م ظ ل وم ي ر ف ع ه ا الل ف و ق ال غ م ام و ي ف ت ح ل ه ا أ ب و اب الس م اء و ي ق ول الر ب و ع ز ت ي ل ن ص ر ن ك و ل و ب ع د ح ني Üç kimsenin duası reddedilmez: İftar edinceye kadar oruçlu kimsenin, âdil devlet başkanının ve mazlumun duası. Allah, mazlumun duasını bulutların üzerine kaldırır ve o dua için sema kapılarını açar ve İzzetime yemin ederim ki belli bir süre de olsa mutlaka sana yardım edeceğim buyurur. (Tirmizî, De avât, 115,129; İbn Mâce, Siyâm, 48; bk. İbn Hıbbân, Ed ıye, 17, No:17228) Oruç, riya karışmayan bir ibadettir. Oruç tutan sırf Allah için tutmuştur. Dolayısıyla Allah oruç tutanın duasını kabul eder. Devlet başkanı/yönetici olup da yönetilenlere ve halka adaletli davranabilmek bir meziyettir, dürüstlüktür. Allah, bu kimselerin dualarını kabul edeceğini bildirerek adaletin önemine vurgu yapmıştır. Mazlum ise zarara uğramış, kalbi kırılmıştır, dolayısıyla zalime içtenlikle dua etmiştir. Allah, zalimin değil mazlumun yanındadır. Dolayısıyla mazlumun duasını kabul eder ve zalimden onun intikamını alır. f ) Misafirin ve Anne-Babanın Çocuklarına Duası ث ال ث د ع و ات م س ت ج اب ات ل ش ك ف يه ن د ع و ة ال و ال د و د ع و ة ال م س اف ر 112

11 GİRİŞ و د ع و ة ال م ظ ل وم Hiç şek ve şüphe yok ki üç kimsenin yaptığı dua kabul edilir: Anne-babanın çocuklarına yaptığı dua, misafirin duası ve zulme uğramış kimsenin duası. (Ebû Davud, Salât, 364; Tirmizî, De avât, 48; bk. Heysemî, Ed ıye, 17, No:17229) Dinimiz misafire ibadetlerde birtakım kolaylıklar tanımıştır. Meselâ isterse Ramazan orucunu -daha sonra kaza etmek şartıyla- tutmayabilir, dört rekatlı namazları iki rekat olarak kılar, mestlerin üzerine yetmiş iki saat mesh edebilir. Bu kolaylıklar, misafire verilen değeri ifade eder. Duasının kabulü de bu sebepledir. Anne-baba, çocukların hayata gelme sebebidir. Çocukları her türlü zahmete katlanıp büyütmüşlerdir. Üzerlerinde hakları çoktur. Bu itibarla çocukları hakkında yaptıkları dua reddedilmez. g) Mü minlerin Yüzlerine ve Gıyaplarında Birbirlerine Yaptıkları Dua Peygamberimiz (s.a.s.), bir mü minin, bir mü min kardeşinin gıyabında yaptığı duanın en süratli kabul edilen dua olduğunu şu hadislerinde bildirmiştir: إ ن أ س ر ع الد ع اء إ ج اب ة د ع و ة غ ائ ب ل غ ائ ب Hiç şüphesiz en süratli kabul edilen dua, bir mü minin bir mü mine gıyabında yaptığı duadır. (Ebû Davud, Salât, 364; Buhârî, Edebü l-müfred, No:623) د ع و ت ان ل ي س ب ي ن ه م ا و ب ني الل ح ج اب د ع و ة 113

12 DUALAR ال م ظ ل وم و د ع و ة ال م ر ء ل خ يه ب ظ ه ر ال غ ي ب İki dua vardır ki bu dualar ile Allah arasında perde yoktur. Mazlumun duası, kişinin müslüman kardeşinin gıyabında yaptığı dua. (Heysemî, Ed ıye, 17, No:17231) إ ذ ا د ع ا الر ج ل ل خ يه ب ظ ه ر ال غ ي ب ق ال ت ال م ال ئ ك ة آم ني و ل ك ب م ث ل Bir kimse kardeşinin gıyabında dua ettiği zaman melekler, âmin, aynısı sana da verilsin diye dua ederler. (Ebû Davud, Salât, 362) ال ت ق ي ا ف ا خ ذ ا ح د ه م ا ب ي د ص اح ب ه ا ل ك ان ح ق ع ل ى الل م ا م ن م س ل م ني ا ن ي ج يب د ع ائ ه م ا و ل ي ر د ا ي د ي ه م ا ح ت ى ي غ ف ر ل ه م ا Birbirleriyle karşılaşıp tokalaşan iki Müslüman yoktur ki Allah dualarını kabul etmiş, ellerini bırakmadan onları bağışlamış olmasın. (Ebû Ya lâ, Zikir ve Dua, No: 4139) ا ن م ا ي ن ص ر الل ال م س ل م ني ب د ع اء ال م س ت ض ع ف ني Allah, Müslümanlara zayıfların duası sebebiyle yardım eder. (Taberânî, No: 4160) Bu hadisler, mü minlerin birbirlerinin yüzlerine ve gıyaplarında dua etmelerini hem teşvik etmekte, hem de bu duaların kabul edileceğini bildirmektedir. ğ) İsm-i A zâm İle Yapılan Dua İsm-i a zâm, en yüce isim, demektir. Hadis kitaplarında ism-i a zâm ile ilgili farklı isimler zikredilmiştir. Bunlardan iki rivayet şöyledir: 114

13 GİRİŞ Sahabeden Enes b. Malik (r.a.) diyor ki; Hz. Peygamber (s.a.s.), bir gün camiye girdi. Bir sahâbî namaz kılıyordu. Bu sahâbî namazdan sonra dua etmeye başladı ve duasında şöyle diyordu: ا لل ه م ا ن ي ا س أ ل ك ب ا ن ل ك ال ح م د ل ا ل ه ا ل ا ن ت ال م ن ان ب د يع الس م و ات و ال ر ض ذ و ال ج ال ل و ال ك ر ام ي ا ح ي ي ا ق ي وم Allah ım! Her türlü övgü sana mahsustur. Senden başka ilâh yoktur. (Sen), mennânsın/çok nimet verensin, gökleri ve yeri yokken var edensin, celâl ve ikram sahibisin, ey yaşayan, diri, canlı, ölümsüz, ezelî ve ebedî olan; zatı ile kaim olan, her şeyin varlığı kendisine bağlı olan, uykusu ve uyuklaması olmayan, varlıkları yöneten, koruyan ve ihtiyaçlarını üstlenen Allah ım! cümleleri ile sana dua ediyor, senden talepte bulunuyorum. Bu duayı işiten Peygamberimiz (s.a.s.); ل ق د د ع ا ب اس م الل ال ع ظ م ال ذ ي ا ذ ا د ع ي ب ه ا ج اب و اذ ا س ئ ل ب ه ا ع ط ي Bu kimse, Allah ın ism-i a zâm ı ile dua etti ki ism-i a zâm ile dua edildiğinde Allah bu duayı kabul eder ve bu isimle istenince Allah verir (Hâkim, De avât, I, 504; Ebû Ya lâ, Zikir ve Dua, No:1124) buyurdu. Enes bin Malik anlatıyor. Hz. Peygamber bir adamın; ا لل ه م ا ن ي ا س ا ل ك ب ا ن ل ك ال ح م د ل ا ل ه ا ل ا ن ت ال م ن ان ب د يع الس م و ات و ال ر ض ذ و ال ج ال ل و ال ك ر ام ا س أ ل ك ال ج ن ة و ا ع وذ ب ك م ن الن ار Allah ım! Hamd sana mahsustur, Senden başka ilâh yok- 115

14 DUALAR tur, sadece Sen varsın, Sen mennânsın, gökleri ve yeri yaratansın, celal ve ikram sahibisin, isim ve niteliklerin ile istiyorum. Senden cenneti istiyorum ve cehennemden sana sığınıyorum diye dua ettiğini duydu ve; ل ق د ي د ع و الل ب اس م ه ال ع ظ م ال ذ ي ا ذ ا د ع ي ب ه.و ا ذ ا س ئ ل ب ه ا ع ط ى ا ج اب Bu adam Allah tan, O nun yüce ismiyle istedi ki Allah a ism-i azamı ile dua edildiği zaman kabul eder, bu isim ile istenildiği zaman verir buyurdu. (Hâkim, De avât, I, 504; İbn Mâce, Dua, 9) Hadislerde Allah ın ism-i a zâmı olarak birden çok isim zikredilmiştir. Bu isimlerin başında lafza-i celal; sonra Rahman, Rahîm, Rab, Mennân, Ehad, Samed, Hayy, Kayyûm, Mâlikü l-mülk, Bedî u s-semâvâti ve l-erd, Zû lcelâli ve l-ikram, lâ ilâhe illallah, lâ ilâhe illâ ente isimleri gelmektedir. (bk. Müslim, Salâtü l-müsâfirîn, 258; Tirmizî, De avât, 65; İbn Mâce, Dua, 9; Dârimî, Fedâilü l-kur ân, 14; Ahmed, III, 120; VI, 461) h) Hac ve Umre Yapanların Duası ا ل ح ج اج و ال ع م ار و ف د الل إ ن د ع و ه أ ج اب ه م و إ ن اس ت غ ف ر وه غ ف ر ل ه م Hacılar ve umre yapanlar Allah ın (evininin) ziyaretçileridir/elçileridir. Kendisine dua ederlerse dualarına icabet eder, O ndan bağışlanma dilerlerse onları bağışlar. (İbn Mâce, Menâsik, 5) م ن ح ج ه ذ ا ال ب ي ت ف ل م ي ر ف ث و ل م ي ف س ق ر ج ع ك ي و م و ل د ت ه أ م ه Kim Allah için hacceder de (Allah ın rızâsına uymayan) kötü söz ve davranışlardan ve Allah a karşı gelmekten sakı- 116

15 GİRİŞ nırsa, (kul hakkı hariç) annesinin onu doğurduğu günkü gibi (günahlarından arınmış olarak hacdan) döner. (Buhârî, Hac, 4; Nesâî, Menâsikü l-hac, 4; Müslim, Hac, 438; İbn Mâce, Menâsik, 1) Bu hadislerde Peygamberimiz (s.a.s.), Allah ın, hac ve umre yapan kimselerin dualarını kabul edeceğini bildirmektedir. Hac ve umre; meşakkatli bir ibadettir, sıcak, izdiham ve kalabalıkta sırf Allah için sıkıntılara katlanmak samimiyetin gereğidir. Ayrıca hac ve umre yapanlar, Mescid-i Haram, Kâbe, Mina, Müzdelife ve Arafat gibi kutsal mekânlarda dua ederler, Allah da onların duasını kabul eder. i) Allah Yolunda Cihat Eden Gazilerin Duası ا ل غ از ي ف ي س ب يل الل و ال ح اج و ال م ع ت م ر و ف د الل د ع اه م ف ا ج اب وه و س أ ل وه ف أ ع ط اه م Allah yolunda cihat eden gaziler, hac ve umre yapanlar Allah ın elçileridir. Kendisine dua ederlerse dualarına icabet eder, O ndan bir şey isterlerse onlara verir. (İbn Mâce, Menasik, 5) Dini mübîni İslâm için cihad eden, Allah için beden ve mal varlığını ortaya koyan, gerektiğinde uykusuz ve aç kalan, düşmanla çarpışan müslüman, bu konumda dua ettiği zaman Allah duasını kabul eder. Her müslümanın kabul olan bir duası vardır. Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: م س ل م د ع و ة ي د ع و ب ه ا ف ي س ت ج اب ل ه و ا ن ل ك ل Her müslümanın kabul olan bir duası vardır. (Heysemî, Ed ıye, 10, No: 17215) 117

16 DUALAR 2. Belirli Zamanlarda Yapılan Dualar Müslüman, her zaman dua yapabilir, ancak bazı ay, gün ve gecelerde Meselâ üç aylarda, özellikle Ramazan aylarında, Kadir, Berat, Mirac, Regaip, Cuma ve bayram gecelerinde, seher vakitlerinde, secde hâlinde, ezan ile kamet arasında, namazdan sonra yapılan duaların kabul olacağı ile ilgili hadisler vardır. Duaların kabul olacağı zamanları şöyle özetleyebiliriz. a) Üç Aylarda Yapılan Dualar Üç aylar, Recep, Şaban ve Ramazan aylarıdır. Recep ve Şaban; içinde bin aydan hayırlı olan kadir gecesinin bulunduğu, Kur ân ın indiği ve İslâm ın beş temel esasından biri olan oruç ibadetinin tutulduğu, rahmet ve mağfiret ayı olan Ramazan ayına hazırlık aylarıdır. Peygamberimiz (s.a.s.), bu aylarda diğer aylara nispetle daha çok oruç tutmuş, bazen Şaban ayının tamamını oruçla geçirmiş (Tirmizî, Savm, 36) ve ل ل ي ل ة الن ص ف م ن ش ع ب ان إ ل ى س م اء الد ن ي ا إ ن الل ت ب ار ك و ت ع ال ى ي ن ف ي غ ف ر ل ك ث م ن ع د د ش ع ر غ ن م ك ل ب Yüce Allah, Şaban ayının yarısı olduğunda dünya semasına iner ve Kelp kabilesinin koyunlarının tüylerinin sayısından çok kimsenin günahını bağışlar (Tirmizî, Savm, 38) buyurmuştur. Yüce Allah ın dünya semasına inmesi, mecazî anlamda olup duaları kabul etmesi ve günahları bağışlamasından, Kelp kabilesinin koyunlarının tüyleri ifadesi de çokluktan kinayedir. Hadis, Allah ın Şaban ayında mü minlerin tövbe ve dualarını kabul ettiğini ifade etmektedir. 118

17 GİRİŞ Ramazan ayı ise rahmet ve mağfiret ayıdır, oruç ayıdır, Kur ân ayıdır, sosyal yardımlaşma ve dayanışma ayıdır. Bu ayda dinî duygular yükselir, Allah a yönelişler artar ve yapılan dualar kabul olur. b) İftar Vaktinde Yapılan Dualar Peygamberimiz (s.a.s.); إ ن ل لص ائ م ع ن د ف ط ر ه ل د ع و ة م ا ت ر د Oruçlunun orucunu açarken yapacağı dua reddedilmez. (İbn Mâce, Siyâm, 48) Hadiste, ihlas ile yerine getirilen bir ibadetin sona erme zamanında, kulun yaptığı duanın kabul edileceği müjdelenmekte ve dolayısıyla oruç açarken dua edilmesi teşvik edilmektedir. Sahabeden Abdullah ibn Amr, iftar vaktinde şöyle dua etmiştir: ا لل ه م إ ن ي أ س أ ل ك ب ر ح م ت ك ال ت ي و س ع ت ك ل ش ي ء أ ن ت غ ف ر ل ي Allah ım! Ben Senden her şeyi kuşatan rahmetin sebebiyle beni bağışlamanı diliyorum. (İbn Mâce, Siyâm, 48) c) Cuma Günü ve Gecelerinde Yapılan Dualar ف ي ي و م ال ج م ع ة س اع ة ل ي و اف ق ه ا م س ل م و ه و ق ا ئم ي ص ل ي ي س أ ل الل خ ي ا إ ل أ ع ط اه Cuma gününde bir saat vardır ki Müslüman o saatte namazda Allah tan bir hayır isterse, Allah ona istediğini verir (Buhârî, De avât, 61) anlamındaki hadis bunu ifade etmektedir. 119

18 DUALAR Peygamberimiz (s.a.s.), Hz. Ali ye buyurmuştur ki; إ ذ ا ك ان ل ي ل ة ال ج م ع ة ف إ ن اس ت ط ع ت أ ن ت ق وم ف ي ث ل ث الل ي ل ال خ ر ف إ ن ه ا س اع ة م ش ه ود ة و الد ع اء ف يه ا م س ت ج اب Cuma gecesi olduğu zaman gecenin son üçte birinde kalkabilirsen (kalk ve dua et). Çünkü o vakit, (meleklerin) şahit olduğu bir zaman dilimidir. Bu vakitte yapılan dua kabul olur. (Ebû Davûd, Dua, 115) Peygamberimiz (s.a.s.); ا ن م ن ا ف ض ل ي و م ك م ي و م ال ج م ع ة En faziletli günlerden biri de Cuma günüdür buyurmuş ve bu günde kendisine çok salât ü selâm getirilmesini istemiştir. (İbn Hıbbân, Ed ıye, No: 910) ç) Arefe Günü Yapılan Dualar Peygamberimiz (s.a.s.), خ ي الد ع اء د ع اء ي و م ع ر ف ة En hayırlı / kabulü şayan olan dua, Arefe günü yapılan duadır buyurmuştur. (Tirmizî Dua, 8; Malik, Dua, No: 500) d) Gece Vakti Yapılan Dualar Şu hadisler gece vakti yapılan duaların kabul olacağını ifade etmektedir: إ ن ف ي الل ي ل ل س اع ة ل ي و اف ق ه ا ر ج ل م س ل م ي س أ ل الل خ ي ا م ن أ م ر الد ن ي ا أ و ال خ ر ة إ ل أ ع ط اه إ ي اه و ذ ل ك ك ل ل ي ل ة 120

19 GİRİŞ Gecede bir an vardır ki, kişi ona rastlar da dünya ve ahiret için bir şey dilerse, şüphesiz Allah dileğini yerine getirir. Bu an, her gecede vardır. (Müslim, Salâtü l-müsâfirîn, 166) ي ت ن ل ر ب ن ا ت ب ار ك و ت ع ال ى ك ل ل ي ل ة إ ل ى الس م اء الد ن ي ا ح ني ي ب ق ى ث ل ث الل ي ل ال خ ر ي ق ول م ن ي د ع ون ي ف أ س ت ج يب ل ه م ن ي س أ ل ن ي ف أ ع ط يه م ن ي س ت غ ف ر ن ي ف أ غ ف ر ل ه Yüce Rabbimiz her gece yakın semaya iner, gecenin son üçte biri kalıncaya kadar kalır ve; Kim bana dua ederse ona icabet ederim, kim benden bir şey isterse ona isteğini veririm, kim benden af ve bağış dilerse onu bağışlarım der. (Buhârî, De avât, 13; İbn Hıbbân, Ed ıye, No: ) Bu hadisin başka bir varyantında, bu durumun, gecenin yarısı veya üçte birinden sabah oluncaya kadar devam ettiği bildirilmektedir. (İbn Hıbbân, Ed ıye, No: 919, 921) Yüce Allah ın gece dünya semasına inmesi mecazî anlamda olup bu vakitlerde duanın kabul olacağını ifade eder. Zira Allah, zaman ve mekândan münezzehtir. م ن ت ع ار م ن الل ي ل ف ق ال ل إ ل ه إ ل الل و ح د ه ل ش ر يك ل ه ل ه ال م ل ك و ل ه ش ي ء ق د ير و س ب ح ان الل و ال ح م د لل و ل إ ل ه إ ل ال ح م د و ه و ع ل ى ك ل الل و الل أ ك ب و ل ح و ل و ل ق و ة إ ل ب ا لل ث م ق ال ر ب اغ ف ر ل ي أ و ق ال ث م د ع ا ا س ت ج يب ل ه ف إ ن ع ز م و ت و ض أ ث م ص ل ى ق ب ل ت ص ال ت ه Kim gece uyanınca, Allah tan başka ilâh yoktur, bir tek O vardır, O nun ortağı yoktur, mülk O nundur, hamd O na mahsustur, O nun her şeye gücü yeter. Allah ı noksan sıfatlardan tenzih ederim, her türlü övgü Allah a mahsustur, 121

20 DUALAR Allah tan başka ilâh yoktur, Allah en büyüktür, güç ve kuvvet ancak Allah ile vardır der, sonra Rabbim! Beni bağışla diye dua ederse -veya sonra dua eder, buyurdu- duası kabul olur. Eğer azmedip abdest alıp namaz kılarsa namazı kabul olur. (Tirmizî, De avât, 26) Peygamberimiz, gece vakti yapılan duanın daha faziletli olduğunu bildirmiştir: ا لل ي ل ال خ ر الد ع اء ف يه أ ف ض ل و أ ر ج ى Gecenin sonunda yapılan dua daha faziletlidir ve kabul edilmesi daha çok umulur. (Tirmizî, De avât, 80) ي ن اد ي م ن اد ك ل ل ي ل ة ه ل م ن د اع ف ي س ت ج اب ل ه ه ل م ن س ائ ل ف ي ع ط ى ل ه ه ل م ن م س ت غ ف ر ف ي غ ف ر ل ه Her gece bir münadi şöyle seslenir? Dua eden yok mu? Onun duası kabul olur. İsteyen yok mu? İstediği verilir. Af ve mağfiret dileyen yok mu? Günahı bağışlanır. (Heysemî, Ed ıye, 25, No: 17244) Akşamdan sabah namazı vaktine kadar gece yapılan duaların kabul olacağı ile ilgili rivayetler vardır. (Heysemî, Ed ıye, 25, No: ) Gecenin yarısında ve üçte ikisinde yapılan dualar daha çok kabul olur. (Heysemî, Ed ıye, 25, No: 17252) Gece yapılan dualar samimiyetle ve gönülden yapıldığı için icabete mazhar olur. 122

21 GİRİŞ e) Ezan Okunduğu ve Kamet Getirildiği Zaman Yapılan Dualar ا ذ ا ن ود ي ل لص ل وة ف ت ح ت ا ب و اب الس م اء و اس ت ج يب الد ع اء Namaz için ezan okunduğu zaman sema kapıları açılır ve yapılan dualar kabul olur. (Ebû Ya lâ, Zikir ve Dua, No: 4072) ا ذ ا ك ان ع ن د ال ذ ان ف ت ح ت ا ب و اب الس م اء و اس ت ج يب الد ع اء و ا ذ ا ك ان ع ن د ال ق ام ة ل ت ر د د ع و ة Ezan okunduğunda, sema kapıları açılır ve dualar kabul edilir. Kamet getirildiğinde dua reddedilmez. (İbn Ebî Şeybe, Dua, 17, No: 29239) f ) Ezan İle Kamet Arasında Yapılan Dualar Peygamberimiz (s.a.s.); ا لد ع اء ل ي ر د ب ني ال ذ ان و ال ق ام ة ق ال وا ف م اذ ا ن ق ول ي ا ر س ول الل ق ال وا س ل وا الل ال ع اف ي ة ف ي الد ن ي ا و ال خ ر ة Ezan ile kamet arasında yapılan dua reddedilmez buyurdu. Bunun üzerine sahabe; Ey Allah ın elçisi! Ne dua edelim? diye sordular. Hz. Peygamber (s.a.s.), Allah tan dünya ve ahirette âfiyet / sağlık isteyiniz buyurdu. (Tirmizî, De avât, 129; bk. Ebû Davud, Salât, 35) g) Namazda, Secde Hâlinde ve Farz Namazların Akabinde Yapılan Dualar Peygamberimiz (s.a.s.); أ ق ر ب م ا ي ك ون ال ع ب د م ن ر ب ه و ه و س اج د ف أ ك ث وا الد ع اء 123

22 DUALAR Kulun Rabbine en yakın olduğu an, secdede bulunduğu andır. O hâlde secde hâlinde bolca dua ediniz. buyurmuştur. (Müslim, Salât, 215; Ebû Davud, Salât, 152) ق يل ي ا ر س ول الل أ ي الد ع اء أ س م ع ق ال ج و ف الل ي ل ال خ ر و د ب ر الص ل و ات ال م ك ت وب ات Hangi dua kabul edilmeye daha yakındır? di ye sorulan bir soruya Hz. Peygamber; Gecenin ikinci yarısında yapılan dua ile farz namazların ardından yapılan dua diye cevap vermiştir. (Tirmizî, De avât, 80) ğ) Yağmur Yağarken ve Kâbe yi Görünce Yapılan Dua ت ف ت ح ا ب و اب الس م اء و ي س ت ج اب الد ع اء ف ي ا ر ب ع ة م و اط ن ع ن د ا ل ت ق اء الص ف وف ف ي س ب يل الل و ع ن د ن ز ول ال غ ي ث و ع ن د ا ق ام ة الص ال ة و ع ن د ر ؤ ي ة ال ك ع ب ة Dört yerde sema kapıları açılır ve dualar kabul olur: Allah yolunda savaşmak üzere saf tutulduğunda, yağmur yağarken, namaz kılarken ve Kâbe yi görünce. (Heysemî, Ed ıye, 25, No: 17253) h) Yûnus Peygamberin Duası İle Yapılan Dualar Peygamberimiz (s.a.s.), Yûnus Peygamberin balığın karnında yaptığı dua ile ilgili olarak şöyle buyurmuştur: د ع و ة ذ ي الن ون إ ذ د ع ا و ه و ف ي ب ط ن ال ح وت ل إ ل ه إ ل أ ن ت س ب ح ا ن ك إ ن ي ك ن ت م ن الظ ال م ني إ ن ه ل م ي د ع ب ه ا م س ل م ف ي ش ي ء ق ط إ ل اس ت ج اب الل ل ه ب ه ا Balık sahibi (Yûnus )un, balığın karnındaki duası; 124

23 GİRİŞ lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü mine z-zâlimîn (Allah ım! Senden başka ilâh yoktur, Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim, gerçekten ben zalimlerden oldum.) Bu dua ile dua eden hiçbir müslüman yoktur ki Allah onun isteğini bu dua sebebiyle kabul etmiş olmasın. (Hâkim, De avât, No: ) أ ل أ خ ب ك م ب ش ي ء إ ذ ا ن ز ل ر ج ال م ن ك م ك ر ب أ و ب ال ء م ن ب ال ي ا الد ن ي ا د ع ا ب ه ي ف ر ج ع ن ه ف ق يل ل ه ب ل ى ف ق ال د ع اء ذ ي الن ون ل إ ل ه إ ل أ ن ت س ب ح ا ن ك إ ن ي ك ن ت م ن الظ ال م ني (Hz. Peygamber, ashabına) Size bir şey haber vereyim mi? Sizden birine bir sıkıntı veya dünya musibetlerinden bir musibet isabet ettiği zaman, bu dua ile dua ettiği zaman o sıkıntı ve imtihan ondan giderilir. (demiş) kendisine evet haber ver denilmiş, bunun üzerine; Balık sahibi Yûnus un; Lâ ilâhe illâ ente sübhâne innî küntü mine z-zâlimîn (Allah ım! Senden başka ilâh yoktur, Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. Gerçekten ben zalimlerden oldum, şeklinde yaptığı duadır, buyurmuştur. (Hâkim, De avât, No: 1864) 3. Belirli Mekânlarda Yapılan Dualar Evde, caddede, sokakta, iş yerinde, tarlada kısaca, tuvalet gibi ibadete elverişli olmayan yerler ile kumarhane ve meyhane gibi günah işlenen mekânların dışında her yerde dua edilebilir. Bununla birlikte cami ve Kâbe gibi ibadet yerlerinde, Arafat ve Müzdelife gibi mübarek mekânlarda yapılan dualar daha faziletlidir. Meselâ Peygamber Efendimiz; Medine deki Mescid-i Nebevî de kılınan bir rekat namazın, Mescid-i Haram dışındaki diğer mescitlerde kılınan bin rekat namaza denk olduğunu (Nesâî, Mesâcid, 4), 125

24 DUALAR Mescid-i Haram da kılınan namazın ise diğer mescitlerde kılınan namazlardan yüz bin kat daha fazla sevap olduğunu (İbn Mâce, Salât, 195) bildirmiştir. Dua da bir ibadet olduğuna göre Mescid-i Haram da ve Mescid-i Nebevî de yapılan dualar da daha faziletli ve makbul olur.