AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ
GİRİŞ Bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler ulaştırma sektörünü de etkilemiş, özellikle son yıllarda Akıllı Ulaştırma Sistemleri adı altında bilişime dayalı sistemler geliştirilmiştir. Akıllı Ulaştırma Sistemleri nin amacı, karayolu projelerinde yol güvenliğini artırmak, kara ulaştırmasının kapasitesini artırmak, karayolu ulaştırmasında kişisel hareket kabiliyetini, uyum ve konforu artırmak, kara ulaştırmasının çevre ve enerji kaynakları üzerindeki negatif etkilerini azaltmak, bireylerin ve kurumların mevcut ve gelecekteki verimliliğini artırmak, bu sistemin geliştirileceği ve yaygınlaştırılacağı bir ortam geliştirmektir.
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ AUS: Akıllı Ulaştırma Sistemleri AVCS: İleri Taşıt Kontrol Sistemleri ATIS: İleri Yolcu Bilgi Sistemleri ATMS: İleri Seviye Trafik Yönetim Sistemi CBS: Coğrafi Bilgi Sistemi CCD: Şarj Kuplajlı Cihaz CCTV: Kapalı Devre TV CVO: Ticari Taşıt işlemleri DM: Değişken Mesaj işaretleri DSP: Sayısal İşaret İşleme EDMYS: Erişilebilir ve Değişken Mesajlı Yaya Sinyalizasyon Sistemi EDS: Elektronik Denetleme Sistemi
GPS: Küresel Konumlama Sistemi ISDN: Tümleşik Hizmetler Dijital Ağı ITS: Akıllı Ulaştırma Sistemi KGM: Karayolları Genel Müdürlüğü OGS: Otomatik Geçiş Sistemi OOS: Otomatik Otoyol Sistemi PTS: Plaka Tanıma Sistemi RF: Radyo Frekans UKM: Ulaşım Kontrol Merkezi USB: Evrensel Seri yol VMS: Değişken Mesaj İşaretleri GIS: Coğrafi Bilgi Sistemi FCS: Birleştirilmiş Kontrol Sistemi
Akıllı Ulaşım Sistemleri Nedir? AUS, ulaşım ağının işletimine yardımcı olmak amacıyla, bilgi, haberleşme ve kontrol teknolojilerini uygulayan ulaşım sistemleridir. Yeni teknolojiler kullanılarak çoğunlukla trafikten ve trafiği etkileyen yol ve hava durumuna ait veriler ışığında trafiğin otomatik olarak yönetilmesi çalışmalarını oluşturmaktadır.
AUS projeleri fiber optik, kablolu veya RF haberleşme alt yapısında olabilirler ve internet dünyasına kolay bir bağlantı için TCP/IP veri yapısına sahip olmalıdırlar. TCP/IP veri akısı, değişik tasarımların, yazılımların ve işletim sistemlerinin birbirine entegre edilebilmesini de sağlamaktadır. Ekonomik ömürlerinin ve ışık şiddetinin yüksek olması, montaj kolaylığı, bakım masraflarının az olması ve yüksek enerji tasarrufu sağlaması nedenleriyle LED'li üniteler tercih edilmektedir. Şehir içi ulaşımında, yol ve sürüş güvenliğinin artırılması, koordinasyon sağlanması, trafiğin yönetimi yolcu ve sürücülerin eş zamanlı olarak bilgilendirilmeleri konusunda çalışılmaktadır.
AUS, yol ağı kapasitesinin daha verimli kullanılması amacıyla yeni teknolojilerin kullanılarak çoğunlukla trafikten ve trafiği etkileyen yol ve hava durumuna ait veriler ışığında trafiğin otomatik olarak yönetilmesi çalışmalarını oluşturmaktadır. Mevcut sinyalize kavşakların bir kısmına Trafik Kontrol Merkezi tarafından modem aracılığıyla direkt olarak müdahale edilebilirken, diğerleri "akıllı kavsak kontrol cihazları" ile donatılarak, kavşaktan gecen araç sayılarına göre otomatik olarak belirlenmektedir
21. Yüzyılın AUS de, aşağıda verilen ana başlıklar üzerinde gelişmeler beklenmektedir. 1 - İleri Trafik Yönetim Sistemi (Advanced Traffic Management System-ATMS) 2 - İleri Yolcu Bilgi Sistemleri (Advanced Traveller Information Systems-ATIS) 3 - İleri Taşıt Kontrol Sistemleri (Advanced Vehicle Control Systems-AVCS) 4 - Ticari Taşıt İşlemleri (Commercial Vehicle Operations-CVO)
1-)İleri Trafik Yönetim Sistemi İleri trafik yönetim sistemi ile yolda oluşan trafik yoğunluğu ve kuyruklar konusunda yol izlenecek, yol bilgileri toplanarak kullanıcılara ulaştırılacaktır. Burada yoldaki sensörler, polis iletişim hatlarının raporlar, otomatik ve interaktif yolcu bilgilendirme kulübeleri, yol boyu video kameraları vs. kullanılarak sürücüler izlenecek, problemli durumlarda bilgilendirilerek alternatif hatlara kaydırılabilecek ve problemler kısa sürede giderilmeye çalışılabilecektir. Ayrıca yol durumuna göre değişken mesajlı panolar ile kullanıcılar bilgilendirilecektir.
2-)İleri Yolcu Bilgi Sistemleri Yol kullanıcıları, ileri yolcu bilgi sistemleri ile mevcut ve yakın gelecekteki trafik durumları konusunda, yoldaki tehlikeler, hava durumu, servis ve konaklama istasyonları konularında önceden bilgilendirilebilecektir. ATIS ile yol kullanıcıları GPS dayanımlı elektronik haritalar ve taşıtlarından yol ile ilgili her türlü bilgiye anında ulaşabileceklerdir. Ancak yol kullanıcıları, sadece GPS dayanımlı elektronik haritalar ile değil, trafik yönetim merkezlerinden elde edilen ve sürekli güncelleştirilen bilgilerle de yönlendirilebilecektir.
Akıllı kullanıcı sistemleri ile yolcular daha evlerinde iken yol hakkındaki bilgilere, seyahat sürelerine ve hatta yoldaki durumlara göre seyahat moduna karar verebilirler. Yol ile ilgili bilgilere sadece taşıtlardaki bilgisayar donanımıyla değil, yol radyosu, telsiz telefonlar, fakslar, laptop bilgisayarlar vs. gibi iletişim cihazları ile erişebilirler. Ayrıca sesli ve sese yanıt veren navigasyon sistemleri de geliştirilmekte, özellikle Japonya'da bu konuda çalışmalar sürdürülmektedir. Ancak kullanıcıların bu tip sistemleri kabul etme durumu çok önemlidir. Örneğin, 1980 li yıllarda ABD'de taşıtlarda geliştirilen sesli uyarı sistemleri (kapınızı kapatınız, emniyet kemerinizi bağlayınız vs.) kullanıcılar tarafından kabul görmemiştir
3-)İleri Taşıt Kontrol Sistemleri Taşıtlar şerit değiştirirken, öndeki aracın takibi esnasında, kavşaklarda, yola girerken ve yoldan çıkarken vs. durumlarda çarpışmalar çok sık meydana gelmektedir. Akıllı taşıt Karayolu Sistemleri ile çarpışmaların önlenmesi konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. Yolların tipi ve koşulları izlenerek, çarpışmaların olduğu ve yoğunlaştığı durumlar izlenebilecek, IVHS sistemi ileri teknikleri ile taşıtlar kontrol edilebilecek ve çarpışmalar önlenebilecektir. Burada araçların ön tamponlarına yerleştirilen sensörler ile diğer aracın hızı algılanacak ve gaz pedalları otomatik ayarlanacaktır. ABD'de yapılan ön etütlere göre, eğer bütün araçlar çarpışma önleme sistemleri ile donatılırsa yılda 1,2 Milyon kaza (bütün kazaların %17'si) engellenebilecektir.
4-)Ticari Taşıt Sistemleri Ticari taşıt işlemleri, ticari taşıtların (kamyon, treyler, şehirlerarası otobüsler) ağırlık tartımı, ücret ödeme vs. gibi durumlarda zaman kayıplarını önlemek için ileri teknolojilerin kullanılmasıdır. Taşıtlar hareket halinde iken durdurulmadan tartılabilecek ve akıllı debit kartlarla ücretleri ödeyebilecektir. Bu sistem ABD'de EZ PASS (easy pass - kolay geçiş) adı ile bazı otoyol, köprü ve tünel kesimlerinde kullanılmaktadır. Böylece taşıtlar durdurulmadan geçiş ücretlerini ödeyebilmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre klasik insan tarafından ücret toplanan istasyonlarda bir saat içerisinde 800 taşıt geçerken, elektronik ücret toplama istasyonlarında ise bir saat içerisinde 2500 taşıt geçmektedir. Ayrıca, ABD Oklahoma da yapılan bir etüde göre, ücretli bir yolda manüel isletme maliyeti 176.000$ iken, elektronik debit sistemlerinin kullanımıyla işletme maliyeti 16.000$'a düşmüştür. Diğer bir deyişle işletme maliyetlerinde %90'lik bir tasarruf sağlanmıştır.
IVHS de beklenilen teknolojik gelişmeler ve yaratıcılıklar kısaca aşağıda verilen konularda oluşacaktır. Trafiğin ve yolun mevcut durumu izleyen ve şartlara göre şerit kullanımı, hız limitlerini, trafik işaretlerini ayarlayan trafik yönetim sistemi, Elektronik ücret toplama cihazları, Acil yardım araçlarını, tehlikeli madde taşıyan araçları ve transit taşıtlar gibi taşıtların sürücüleri ile sürekli irtibat kuran sistemler, Akıllı kartların kullanımını da arttırarak toplu taşımacılığın ilerletilmesi, Ticari taşıtları hareket halinde iken tartan ve muayene eden elektronik sistemler, Çarpışma neticesinde acil yardım otoritelerini ve araçlarını anında harekete geçirecek donanım, Yol kullanıcılarının mevcut ve beklenilen yol ve trafik şartları konusunda bilgilendirilmesi
Akıllı Ulaştırma Sistemleri Uygulamaları AUS uygulamalarının, Türkiye de trafik yönetim ve denetiminde kullanımı ilk kez İstanbul da ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir. AUS, günde yaklaşık 12 milyon yolculuğun yaşandığı İstanbul da trafiğin yönetimi ve denetimi için stratejik bir alt yapı oluşturmaktadır. AUS uygulamaları ile mevcut yol kapasitesinin artırılması, trafik kazalarının azaltılması, trafikte harcanan zamandan tasarruf edilmesi ve maddi kayıpların önüne geçilerek milli ekonomiye katkıda bulunulması hedeflenmektedir.
Akıllı ulaşım sistemi uygulamalarından bazıları şunlardır; 1. Trafik Kameraları 2. Yol Sensörleri 3. Trafik Yoğunluk Haritası 4. DMS (Değişken Mesaj Sistemi) 5. Mobil Bilgi Sistemi 6. Trafik Analiz Sistemi 7. Kural İhlal Tespit Sistemi 8. Trafik Yazılımları 9. Seyahat Süresi
1.Trafik Kameraları Ana arterlerdeki kamera görüntülerinden alınan bilgiler değerlendirilerek, sinyalizasyon program süreleri ayarlanması, elektronik bilgi panolar (DMS), trafiğin eş zamanlı yönetimi sağlanmaktadır. Trafik kameralarından alınan görüntüler; Yoğunluk Haritası, Web Sayfası, Görüntü işleme ve GSM Cep- trafik, Trafik Kontrol Çağrı Merkezi, AKOM (Afet Koordinasyon Merkezi) tarafından da kullanılmaktadır.
2.Yol Sensörleri Trafik akımı bilgilerinin elde edilmesi için kullanılmaktadır. Kavşakları yönetmek ve sinyal sürelerini ayarlamak, şehir genelindeki ana arterler ve çevre yollardaki trafik akım bilgilerini tespit etmek, mevcut alt yapının daha verimli kullanılması amacıyla yönlendirmek için yol sensörleri ile veriler toplanmaktadır. Kavşaklarda araç sayılarını ve kuyruk uzunluklarını tespiti için asfalt altına monte edilen loop sensörler ve ana arterler ve çevre yollarda trafik akım bilgileri için yol kenarına monte edilen "Yol kesmeyen sensör" (Non-Invasive) kullanımı daha uygundur.
Yol kesmeyen (non-invasive) sensör
Loop sensörler
3.Trafik Yoğunluk Haritası Trafik durumu bilgisinin en kısa zamanda ve en çok sayıda kullanıcıya iletilebilmesi için internet ortamında sunulan online bir hizmettir. Yoğunluk haritası bilgileri trafik yoğunluğu bilgisi, trafik kameraları, istatistikler, meteoroloji gözlem sensörleri, sensör noktaları ve uydu ile detaylı yol ağı haritasından oluşmaktadır.
Trafik yoğunluk haritası
4.Değişken Mesaj Sistemi Trafik Kontrol Merkezi'nden yönlendirilir. Amaç sürücülerin trafik kazaları, yoğunluk, hava ve yol durumu gibi değişimlerden haberdar edilmesi ve alternatif güzergâhlara yönlendirilmesini sağlar. Grafik tabanlı ve telsiz ( RF ) haberleşme teknolojisi kullanılmaktadır. Yolların yoğunluklarının, trafik kazalarında yol durumlarının, yol çalışmalarının bildirilmesi, hava koşullarına göre sürücülerin uyarılması ve afetlerde halkın yönlendirilmesi amacıyla değişken mesaj sistemleri kullanılmaktadır.
Değişken Mesaj Sistemi
5.Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) Kural ihlali yapan araçların tespitini sağlamak, kırmızı ışık ihlalini tespit etmek, emniyet şeridi ihlal tespit sistemi oluşturmak amacıyla Elektronik Denetleme Sistemi kullanılmaktadır. EDS sonucu uygulanan cezai işlemler Emniyet Müdürlüğü Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü sorumluluğundadır.
Elektronik denetleme sistemi
6.Mobil Bilgi Sistemi Kent bilgilerinin coğrafi bilgi sistemi (GIS - Geographical Information System) ortamında toplanmasını, güncelleme yapılmasını sağlar. Teknik sorunlara hızlı müdahale, trafik işaretlerinin kontrolünü sağlayabilme, eksikliklerinin tespiti ve plan oluşturulması, sayısal harita verilerinin toplanması ve güncellenmesi, şehir içi ulaşım bilgilerinin oluşturulması sebebiyle Mobil Bilgi Sistemi kullanılmaktadır. Şekilde örnek bir mobil bilgi sistemi görüntüsü görülmektedir
Mobil bilgi sistemi
7.Kameralı Trafik Analiz Sistemi Kavşaklardaki trafik bilgilerinin toplanması, analiz edilmesi ve verilere göre sinyalizasyon süresinin ayarlanması amacıyla kullanılmaktadır. Kameralı trafik analiz sistemi sayesinde, kuyruk uzunluğunun asılması ve zamanın belirlenmesi, alan boşluğunun tespiti, duran araç alarm bilgisi, seyahat süresi, duruş sürelerinin ortalama zaman takip mesafesi ve kuyruk uzunluğu, kavsak merkezi ve çıkısının meşguliyet ölçüm ve analizleri yapılabilmektedir. Aynı zamanda araç sayıları, hızları ve trafik yoğunluk bilgileri ile acil durumların tespiti de sağlanmaktadır.
Trafik analiz sistemi kamera ve görüntüleri
8.Trafik Yazılımları Online Sinyalize Kavsak Kontrol Sistemi ile Trafik Kontrol Merkezi nden gözlemlenebilmekte, optimum kavşak süreleri hesaplanarak sürekli ve dinamik olarak kontrol edilebilmekte, sinyal süreleri değiştirilebilmekte, arızalar tespit edilmekte ve afet halinde, sinyalize kavşaklara müdahale edilebilmektedir.
Trafik yazılımları
Akıllı Ulaştırma Sistemleri Uygulama Alanları 1.)Akıllı Yaya Butonları; Erişilebilir ve Değişken Mesajlı Yaya Sinyalizasyon Sistemi (EDMYS) olarak adlandırılan sistem özellikle engelli insanlar için tasarlanmış yaya butonlarıdır. Sistem hiçbir ilave parça gerektirmeden mevcut sinyalizasyon sistemine entegre edilebilir. Bir adet kontrol ünitesi ve buton istasyonlarından oluşmaktadır.
Sistemdeki tüm sesli mesajlar istenirse butona uzun süreli basma ile aktive edilecek hale ayarlanabilir. Kavşaktaki tüm butonlar senkronize çalışabilir. Butonlar üzerinde 360 döndürülebilen yön gösterici kabartma ok işareti vardır. Butonlar yeşil ışık süresince titreşim özelliğine sahiptir. Buton üzerlerine minimum 12 x 19 cm ebatlarında bilgi levhası asılacak şekilde montaj delikleri vardır. Şu anda İstanbul da birçok kavşakta engelli vatandaşlarımıza hizmet vermektedir. Özellikle görme engelli insanlar tarafından güvenilirliği ve başarısı test edilmiştir.
Akıllı yaya butonları
2.)Hava Ölçüm ve Buzlanma Önleyici Sistemler Yol hava durumu sürekli ölçülerek belirtilen durumlarda sürücülere anlık bilgi aktarır. Müdahale gerektiren durumlarda merkez anlık bilgi alarak uyarılır. Buzlanma durumunu anlayarak otomatik olarak tuzlama yapılabilir.sağlam ve güvenilirdir. Bu güne kadar Kuzey Amerika 6000 adetin üzerinde zemin sensörü montajı yapılmış ve 15 yıldır sistem sorunsuz çalışmaktadır. Köprüler, virajlar, yokuşlar, hava alanları, otoparklar, askeri bölgeler ve buzlanma nedeniyle sorun yaşanan diğer alanlarda kullanılmaktadır.
Zemine gömülerek trafikten ve kar küreme araçlarından etkilenmez. 1524 metreye kadar kablo çekilebilir. Dayanıklı elektrotlar sayesinde lastik basıncından zincirlerden ve hava durumlarından etkilenmez. Bakım gerektirmez. Dört noktalı, iki set algılama modülü kullanılır. Yol sıcaklığını ölçmenin en uygun yoludur. Sensor her türlü önemli noktaya yerleştirilebilir.işçilik maliyetleri ve kullanılan kimyasal madde oranı düşürerek efektif bakım maliyeti sağlar.
Buzlanma önleyici sistemler
a.)temel Buzlanma Önleyici Sistem Köprü, rampa, viraj veya buzlanma açısından önem teşkil eden diğer bölgelerde kullanılır. Yoğun basınçlı fıskiyeler ile kimyasal madde püskürterek buzlanmayı önler. Sistem dial-up bağlantı aracılığı ile merkezden veya manüel olarak kontrol edilebilir.
b.) Otomatik Buzlanma Önleyici Sistem Temel buzlanma önleyici sistemler gibi buzlanma tehlikesi arz eden bölgelerde kullanılır. Hava Ölçüm Sensorları sayesinde buzlanma olabilecek sıcaklıklarda otomatik çalışma özelliği vardır. Sistem kimyasal püskürtme aralıklarını, havanın durumuna göre kendi ayarlar ve hem otomatik hem manuel olarak veya merkezden kontrol edilebilir.
c.)nitro Buzlanma Önleyici Sistemler Nitro Sistemler kuvvetli basınç ile kimyasal püskürtür ve Nitrojen gazı bu kimyasalları kuvvetlendirmek için kullanılabilir. Bu sistemlerde enerji sarfiyatını solar-led teknolojisi sayesinde güneş ışığı ile elde eder. İletişim sistemlerinin veya elektriğin bulunmadığı yerlerde kullanılabilir
Nitro buzlanma önleyici sistemler
3.)Led Teknolojisi, VMS Panolar Değişken Mesaj Sistemleri ile özellikle tünel giriş ve çıkışlarında, şehir giriş-çıkış ve köprü yaklaşımlarında kullanılan VMS, yoldaki sürücüleri anlık değişimlerden haberdar ederek sürücülerin daha rahat ve hızlı yolculuk yapmasını sağlamaktadır. Yüksek kalitede LED kullanılarak üretilir.
VMS pano
4.)Akıllı Otobüs Durak ve Sistemleri Akıllı otobüs durak ve sistemleri, otobüs kuruluşlarının filolarında bulunan tüm otobüslerin bir merkezden takip edilerek otobüs güzergâhındaki bekleyen bir yolcunun, sistemdeki bir otobüsün, o durağa ne kadar uzaklıkta bulunduğunu ve yaklaşık olarak ne kadar süre sonra durakta olacağını öğrenebilecektir.
*Sistem'in Fonksiyonları Otomatik araç takibi (AVL), kapalı devre kamera kontrol sistemi (CCTV), yol bilgi sistemi (WIS), acil durum uyarı ve alarmları (EA), global uydu yer belirleme sistemi (GPS), otomatik sonraki durak ve sonraki otobüs bilgi sistem fonksiyonlarını bir merkezden yönetilebilir olarak sunar ve mevcut sisteme entegre edilebilir.
*Kontrol Merkezinde Kullanımı Araçların merkezden takibi ve yönlendirilmesi, güvenlik ve diğer amaçlar için dahili kamera sistemi, trafik ışıkları ile senkronize çalışma ve ışıkların bu yazılımdan kontrolü, bilgilerin web ortamında ya da diğer haberleşme araçları ile ilgili sistemlere ve kullanıcılara aktarımı, yolcu sayım ve istatistiği kontrol merkezinde kullanımıdır.
*Otobüs çerisinde Kullanımı Yaklaşılan durağın otomatik olarak sesli anonsu, yaklaşılan durağın değişken mesaj panolarına otomatik olarak görüntülenmesi, dahili anons imkânı, acil durum alarmı, görme engelliler için geliştirilmiş cihazlara bilgi aktarma imkânı, dahili bakım ve onarım bilgilendirme sistemi, bu iş için varsa mevcut diğer yazılımlarla entegre çalışabilir.
Akıllı otobüs durak ve sistemleri
5.)Kılavuz Yol Yüzeyleri Engelli vatandaşlarımızın kavşaklarda veya şehrin önemli noktalarında yönlerini bulabilmeleri ve güvenliklerini sağlayabilmeleri için zemine dizilen kılavuz yol yüzeyleri kubbe kabartılı veya şerit çizgili olmak üzere ikiye ayrılır. Engelli vatandaşlarımız için kılavuz yol yüzeylerinin şekli ayrı uyarılar içermektedir. Aynı zamanda değişik renkte bulunan kılavuz yol yüzeyleri çocuklarımızın trafik eğitimlerine yardımcı olmakta, trafikte kavşak kenarlarında çocuklarımızın güvenliğini sağlayan bir otokontrol sistemi olarak da görev yapmaktadır
Kılavuz yol ve yüzeyleri
6.)Detektör Ölçüm Sensörleri Trafik sayımı yapılarak bilgiler istatistikî ve planlama amacıyla kullanılabilinir. Trafik yoğunluğu ölçülür ve kullanıcılar bilgilendirilir. Bir detektörle 8 şeride kadar ölçüm yapılabilinir.
Detektör ölçüm sensörleri
7.)Aktüel Görüntülü Trafik Kontrol Kameraları Ulaşım ağındaki güncel trafik durumu kent trafiğine hâkim noktalara yerleştirilecek olan aktüel görüntülü trafik kameralarından görsel olarak takip edilerek gerekli durum değerlendirmesi yapılır. Alınan Trafik görüntüleri sayısal ortamda Trafik Operatörlerince incelenerek istek doğrultusunda, Yerel Ulusal Televizyon ve Radyo kanallarına anlık trafik bilgisi olarak sunulabilir, yazılı mesaj olarak VMS lere iletilebilir, internet aracılığı ile sürücü ve yolcuları bilgilendirmek ve yönlendirmek amacıyla kullanılabilir. Ayrıca bu görüntüler Afet Kontrol Merkezi, Valilik, Emniyet ve benzeri birimlere de iletilerek, herhangi bir afet anında ve sonrasında, sosyal ve toplumsal olaylarda, kameraların görüş alanı içerisinde kalan koridorlar izlenir ve durum takibi yapılarak gerekli acil durum eylem planlarının hazırlanması ve yürütülmesi organize edilebilir
Trafik kontrol kamerası
8.)Kırmızı Işık ve Hız Kontrol Kameraları Kırmızı ışık ihlallerini anında tespit, otomatik cezalandırma sistemi, hız ihlallerinin tespiti ve cezalandırılması, emniyet şeridi ihlalleri tespiti, yüz tespiti amacıyla kullanılmaktadır.
Hız kontrol kamera sistemi
9.)Konuşan işaretler *Sistemin Amacı Görme Engelli vatandaşlarımızın özel yardımcısı olan bu sistem kendilerini günlük yaşam içerisinde kimseye bağımlı olmadan özgürce hareket etmelerini sağlar.şehir içi işaret ve levhalarını okumakta zorluk çeken yaşlı vatandaşlarımızla, ülkemizi ziyaret eden yabancı konuklarımıza evrensel tasarımı ve birden fazla dil seçeneği ile güvenli ve rahat bir dolaşım sağlar. Ayrıca bulunduğu bölgede yabancılık çeken vatandaşlarımıza da sesli uyarı sistemi yardımcı olacaktır.
*Çalışma Prensibi Sabit kızıl ötesi vericiler kullanılarak, önceden kayıt edilmiş kısa mesajlar kızıl ötesi ışık tekniğini kullanılarak taşınabilir alıcılara gönderir. Bu alıcılar mesajı istenilen dile çevirir ve üzerindeki hoparlörden mesajı sesli olarak okur.
*Kullanım Alanları Tüm kavşaklarda, otobüsler ve otobüs duraklarında, otogar, havaalanı gibi toplu taşıma merkezleri, belediye, bakanlık gibi devlet binaları, fuar alanları ve merkezleri, hastane ve diğer sağlık kurumları, para makineleri (ATM), eğlence merkezleri, alışveriş merkezleri, müzeler, park ve bahçeler ve spor statları kullanım alanlarıdır.
10.)Trafik Analiz Ünitesi Kesintisiz Trafik Analiz Ünitesi ekstra sensöre gerek kalmadan ölçüm yapabilir. Araç sayımı, araç hızı, araç uzunluğu, zemin sıcaklığı ölçebilir. Zeminin kuru veya ıslak olduğuna dair bilgi verir. Wireless teknolojisi ile data transferi gerçekleştirir. Minimum 5 yıllık pil ömrü vardır. Otoyollarda veya şehir içinde, alışveriş merkezlerinde, otoparklarda, tüneller ve köprülerde, hava alanlarında, askeri bölgelerde kullanılabilir. Taşınabilir Trafik Analiz Ünitesi araç sayımı, araç hızı, araç uzunluğu,araç tipi, zemin sıcaklığı ölçebilir. Otoyollarda veya şehir içinde, çift yönlü yollarda, alışveriş merkezlerinde, otoparklarda, tüneller ve köprülerde, hava alanlarında, bozuk yollarda, kavşaklarda ve virajlarda ve askeri bölgelerde kullanılabilir.
Trafik analiz üniteleri
11.)Otoyol Bilgi Radyosu a.)genel Özellikler FM veya AM radyo frekanslarını kullanarak o bölgeden geçen taşıtlara mesaj gönderebilir. Sistem güvenlik uyarıları, trafik kuralları ile ilgili mesajların yanı sıra reklâm amacıyla kullanılabilir. Mesajlar telefon veya bilgisayar aracılığı ile değiştirilebilir. Elektriğin geçmediği bölgelerde Solar-Led teknolojisi ile kolayca kullanılabilir. Tek başına kullanılacağı gibi GPS senkronizesiyle network kurulabilir. Bu network tek bir yerden kontrol edilebileceği gibi birçok merkezde de kontrol edilebilir.
b.)kullanım Alanları Kaza veya yol bilgisi vermek, turizm, reklâmcılık, hava durumu anonsları, acil durum anonsları yapabilmek için sanayi ve askeri bölgelerde kullanılmaktadır.
Otoyol bilgi radyosu
12.)Yol Meteoroloji Bilgi Sistemleri Yol meteorolojik bilgilendirme sistemi atmosferik şartların, zemin sıcaklıklarının canlı izlenebilmesi ile nem ve sıcaklık ölçümü yapabilme olanağı sağlar. Entegre kamera sistemi sayesinde yol izlenerek, güçlü ve geniş ölçüm yapılabilir, pasif ve aktif asfalt sensörleri eklenebilir. Trafik uygulamalarında her mevsimde ölçüme uygun ve uzun ömürlü tasarım yapılarak TCP/IP Protokolüne uygun biçimde VMS veya Bilgi Radyosu ile birlikte çalışabilir. Bilgiler otomatik olarak AUS cihazlarından sürücülere iletilebilir. Sistem periyodik olarak hava veya yol durumunu raporlayabilir. 24 saatlik hava durumu tahmininde bulunabilir. Buzlanma durumlarında buzlanma önleyici sistemi devreye sokabilir
Yol meteoroloji bilgi sistemleri
Akıllı Ulaştırma Sistemleri nin Kullanım Alanları Daha önce belirtildiği gibi başlangıçta AUS, otoyollardaki işletim problemlerini çözmeye ve hizmet kalitesini yükseltmeye yönelik olarak tasarlanmıştır. Ancak zaman içinde farklı ulaştırma türlerini içine alan çalışmalarla zengin bir uygulama alanı oluşmuştur. Kent içi yaya ve sürücü bilgilendirme sistemleri, havaalanı, metro ve liman bilgilendirme sistemleri zaman içinde adapte edilmiş uygulamalardır. Genel olarak konuya bakıldığında aşağıda kısaca tanıtılacak sistemler ve kullanım alanları dikkati çekmektedir. Bu sistemler birbirinden soyutlanmış değillerdir. Kullanım yeri ve ihtiyaçlara göre tanımlanan hiyerarşi içinde, sürekli bir interaktif etkileşim ilişkisine sahiptirler.
1.)Otoyol Yönetimi Otoyol Yönetimi Merkezleri aracılığıyla ilgili personel, trafik şartlarını elektronik olarak izler, bunlara müdahale etme stratejilerini devreye sokar, acil durum müdahalesi ve olay yönetimi ekiplerini koordine ederek problemleri çözer. Kapalı devre televizyonlar ve bir dizi sensör indüksiyon yapan kapalı devreler, manyetometreler, mikrodalga radarı ultrason, kızılötesi, video görüntüsü isleme, otomatik taşıt tanıma (AVI) ve pasif akustik aygıtlar gerçek zamanlı olarak otoyol durumunu elektronik ortamda izlemek için kullanılabilir.
Otoyol yönetimi konusundaki önemli bir nokta da, taşıtları otomatik olarak kontrol eden, özel donanımlı Otomatik Otoyol Sistemi (OOS) çalışmalarıdır. Bu sistemde taşıtların seyirleri, frenlemeleri, birbirini takip durumları sürücü tarafından değil, sistem tarafından kontrol edilmektedir. OOS de yollar ve araçlar otomatik kontrole imkân sağlayan özel sensörlere bilgisayarlara ve iletişim ağlarına sahiptir. Bu tür bir yolda seyahat edebilmek için özel donanımlı bu taşıtların özel olarak tasarlanmış şeritler üzerinde ilerlemeleri sağlanır ve taşıtın kontrolü daha sonra sistem tarafından denetlenir.
OOS kullanılan bir yolda trafik hacmi kötü hava koşullarında bile 2-3 katına çıkarılabilmektedir. Bunun mümkün olmasının sebepleri su şekilde sıralanabilir: Yolda hızlanma, yavaşlama veya dalgalanma gibi olayların etkilerini düzgün sürüş performansı sağlayarak azaltmaktadır. İnsani etkilerden dolayı oluşan trafik akım değişimlerini azaltmaktadır. Tümüyle otomatik kontrol sayesinde mümkün olan daha sıkı işletme toleranslarını kullanarak trafik yoğunluğunu güvenli bir şekilde artırmaktadır. Çok yoğun trafikte giriş ve çıkışları kontrol ederek otoyoldaki trafiğin optimum hız ve aralıklarla ilerlemesine imkân sağlamaktadır.
2.)Olay Yönetimi Olay yönetimi, genellikle otoyol yönetimi tarafından sağlanan izleme, trafik kontrol stratejileri ve seyahat bilgi kaynaklarından faydalanmak için tamamen entegre edilmiş bir sistemdir. Trafik kazalarını, hasarlı araçları, enkazları, otoyol ve belli baslı anayollardaki diğer tekrarlanmayan akış engellerini hızlı bir şekilde belirleyip, kaldırmak için organizasyon ve faaliyetler yapar. Bu sistemde yollar hızlı bir şekilde temizlenip normal akış seviyesine getirilir. Bir yandan ilgili kuruluşların ihtiyaç ve sorumlulukları karşılanırken bir yandan da seyahat edenlerin moral bozuklukları ve gecikmeleri asgariye indirilir. Olay yönetimi sistemi, otoyol yönetimi sisteminin teknik altyapısındaki tüm bileşenlerden yararlanır.
3.)Arter Yönetimi Kent içi ulaşım ağının özellikle de ana yolların, trafik sinyal zamanlarının düzenlenmesi, koordine edilmesi ve kontrolü amacıyla kurulan sistemlerdir. Gerçek zamanlı sinyalizasyon kontrolü, toplu tasıma ve acil durum araçlarına duyarlı sinyal zamanlarının düzenlenmesi de arter yönetimi ile yapılır. Sinyalizasyonun kontrolü her bir arterdeki kavşaklar için sinyal devresi zamanı miktarını ayarlama ve talepteki değişikliklere uygun operasyonu koordine etme yeteneği sağlar.
4.)Elektronik Geçiş Ücreti Toplama Bu sistem, ücret toplama noktalarındaki gecikmeleri azaltmak için elektronik finansman işlemlerini uygulamak, yolcular ve kamu kurumlarının nakit para ihtiyacını azaltmak, kuruluşlar arasında ortak bir ödeme ortamı kurmak ve kurumsal maliyetleri düşürmek amacına hizmet eder.
5.)Elektronik Yol Ücreti Ödeme Seyahat ile ilgili yol ve park ücretlerini toplamak için elektronik haberleşme, veri işleme ve veri saklama imkânlarının kullanıldığı sistemlerdir. Bu sistem kurumlara muhasebe ve mali islerini otomatikleştirme imkânı verirken, yolculara ücret ödeme kolaylıkları sunar.
6.)Toplu Taşıma Yönetimi Bir toplu taşıma işletmesine ait taşıt filosunun yönetimini gerçek zamanlı olarak, araç konumlarını izlemek suretiyle destekleyen sistemlerdir. AVL ve GPS teknolojisi ile donatılmış olan taşıtlar, araç izleme zeminini oluşturur. Taşıtın o anki konumu hakkındaki bilgiler merkezi bir birime iletilir ve bu birim de gerçek konumu programlanan konum ile karşılaştırır.
7.)Karayolu-Demiryolu Kavşağı Yönetimi Hemzemin karayolu-demiryolu kavşakları özel türdeki kavşaklardır. Bu kavşaklarda yol hakkı demiryolu araçları ile karayolu taşıtları arasında paylaşılır. Hızlı seyreden ve duruş mesafeleri uzun olan demiryolu araçlarının kendilerine has seyir zorlukları vardır. Sonuç olarak bunlar, karayolu sürücülerini geçiş tehlikeleri konusunda yeterince uyarabilmek amacıyla güvenlik sistemlerinin kullanılmasına imkân tanıyan otomatik sistemlerdir.
8.)Acil durum yönetimi Acil durum yönetim sistemlerinin amacı, acil durum ekiplerinin müdahale sürelerini iyileştirerek, hayat kurtarmak ve maddi zararları azaltmaktır. Acil durum yönetiminin üç ana bileşeni, acil durum aracı, filo yönetimi ve güzergâh kılavuzluk hizmetidir. Acil durum filo yönetimi, araçların bilgisayar yardımı ile intikaline imkân tanımak için AVL ekipmanından yararlanır. Araç konum ve durumu ile ilgili gerçek zamanlı bilgiler kullanılarak, araçlar olaylara göre en uygun şekilde belirlenip gönderilebilmektedirler
9.)Bölgesel çok-türlü seyahat bilgileri Bu sistemler, bölgesel ulaşım ağı üzerindeki çeşitli ulaşım türleri hakkında bilgi toplayıp yayma imkânı sağlar. Bu sistemin bilgilerini ulaşım türü seçiminde, güzergâh seçiminde ve seyahat zamanı programlamasında bu kadar değerli yapan, birbirinden farklı birçok kaynaktan bilgilerin toplanması ve bu bilgilerin daha kolay yayılabilen biçimde sunulmasıdır. Seyahat eden insanlara sadece daha etkili ve bilinçli seyahat etme imkânı tanınmakla kalmaz, aynı zamanda altyapıya da kapasitesinde veya kapasitesinin üzerinde olan yerler, zamanlar ve türlerde, talebi potansiyel olarak düşürme imkânı sağlar
Dünyadaki Bazı Uygulamalar ve Türkiye de Akıllı Ulaştırma Sistemleri nin Durumu ABD deki nüfus yoğunluğunun on iki katı nüfus yoğunluğuna sahip Japonya da, trafikteki tıkanıklıkları ve diğer ulaştırma problemlerini çözmek için AUS nin geliştirilmesi konusunda önemli adımlar atılmıştır. CACS programı ile 1973-1979 yıllarında araç-içi gösterge birimleri ve kentlerdeki interaktif güzergâh kılavuzlama sistemlerinin test çalışmaları tamamlanmıştır. 1994 te beş bakanlığın beraberce oluşturduğu İleri Bilgi ve Haberleşme Konseyi, 1995 de AUS Dünya Kongresi ni desteklemiş ve yukarıda kısaca tanıtılan dokuz konu üzerinde ar-ge ve stratejik plan çalışmalarını resmen tanımlamıştır.
Bu dönemde AUS ne tahsis edilen yıllık bütçe yaklaşık 670 milyon dolardır. 1996 itibariyle yaklaşık olarak 40 değişik modelde araç içi navigasyon sistemi Japonya da 25 şirket tarafından pazarlanmıştır. Toplam satış miktarı bir milyonun üzerinde gerçekleşmiştir. Yaklaşık 10.000 km lik ücretli yolda otomatik geçiş ücreti toplama sistemi kurulmuştur. Günümüzde Japonya da sinyal kontrolleri, araç içi birimlere gerçek zamanlı trafik bilgilerinin iletimi, toplu taşıma araçlarına öncelik, dinamik yol güzergâh sistemleri ve ticari araçların izlenmesi için en uygun çözüm yollarını kullanmak üzere güvenlik, konfor ve çevre ile ilgili konularda önemli çalışmalar devam etmektedir.