SORGULAMA UYGULAMASI Uygulama verisi içerisinde siz Dere1 (Çizgi-Line), Mescere2 (Poligon-alan) ve toprak (nokta-point) katmanları hazırlanmıştır. Meşcere2 katmanı içerisinde m_tipi (MEŞCERE TİPİ), bölme numarası, kapalılık (KAP), ağaç türü (TUR1, TUR2, TUR3), çağ sınıfı (GC) gibi veri sütunları bulunmaktadır. Sayfa no :1
Orman üstü Planlama biriminin veri tabanının Meşcere tipleri özet hali ekte verilmiştir. MEġCERE TĠPLERĠ ALAN (HA) KISA TANITIMI CBCs 7.99 Çok Bozuk Sarıçam CBKBt 558.31 Çok Bozuk Karışık Baltalık CBKn 38.83 Çok Bozuk Kayın CBKnL 17.29 Çok Bozuk Kayın Ladin CBL 113.19 CBL CBLKn 11.94 CBLKn KnGnLbc2 261.35 KnGnLbc2 KnLbc3 141.10 KnLbc3 Kayın-Ladin karışık meşceresi Kayın ağırlıkta c (20-36 KnLc3 104.63 cm) gelişim çağında ve 3 (>%70) Kapalı Kzc1 99.99 Kzc1 La 73.62 La Lbc2 123.86 Lbc2 Lbc3 248.52 Lbc3 Lc2 236.57 Lc2 Lc3 633.77 Lc3 Lcb1 23.33 Lcb1 Lcb3 37.77 Lcb3 LKnc2 355.46 LKnc2 LKnc3 146.59 LKnc3 LKnKzGnbc2 591.37 LKnKzGnbc2 Me 277.62 Mera OT 151.33 Orman Toprağı Z 1745.40 Ziraat Genel Toplam 5999.83 Kz: Kızılağaç, L: Ladin, Kn: Kayın, Gn: Gürgen, Cs: Sarıçam. Toprak haritasında toprak türü verisi Ttur: 1=SandyLoam, 2 = ClayLoam-SandyClayLoam. 1. Öznitelik veriden grafik veri sorgulama Sayfa no :2
Bu işlem için herhangi bir katmanın veri tabanı kullanılarak o katmana ait grafik veriler sorgulanabilmektedir. Bu işlem için Select by Attribute seçeneği kullanılmaktadır. 2. Grafik veriden öznitelik veri sorgulama Bu sorgulama işleminde ise bir grafik özelliğe göre belirlenen kurallar çerçevesinde başka bir katmanın öznitelik verileri sorgulanmaktadır. Bu işlem için Select by Location seçeneği kullanılmaktadır. Sayfa no :3
Create a new selection: Yeni bir seçim yapmak Add to Current Selection: var olan seçime yeni seçim eklemek. Remove from current selection: var olan seçimden, yeni kurala uygun olarak seçilen öğeleri silmek Select from Current selection: Seçilmiş olan öğeler içinden yeni kurala uygun olarak seçilen ögeleri Seçmek. Layer: hangi katmanın seçileceğini gösterir. = bağlacı bir değere eşit olan yazı yada rakamı seçer. Örneğin Alan_ha=5, 5 halık alanları, ise Z rumuzu ile gösterilen bölmecikleri seçmektedir. Yazı karakterinde 'Z' tek tırnak içinde yazılması zorunludur, ama rakam değerinde tırnak işaretine gerek yoktur. Tüm field yani alan isimleri çift tırnak içerisindedir. "MTIPI" <> 'Z' ziraat alanı dışındaki bölmecikleri seçer. "MTIPI" = 'Z' OR "MTIPI" = 'OT' Meşcere tipi Z yada OT ile gösterilen alanları seçer. "MTIPI" = 'Z' AND "alan_ha" <= 10 bu komut ise AND bağlacı ile bağlandığı için zorunluluk içerir, Z rumuzu ile gösterilen bölmecikleri seçer ama bunlardan sadece Bölmecik alanı 10 hektar değerinden küçük eşit olan bölmecikleri gösterir. Seçilen bölmeciklerin tamamı Z rumuzuna sahip olması ve alanının mutlaka 10 hektara küçük eşit olması şarttır.."mtipi" = 'Z' OR "alan_ha" <= 10 bu komut ise OR bağlacı ile bağlandığı için Z rumuzu ile gösterilen bölmeciklerin tamamı ile, Bölmecik alanı 10 hektar değerinden küçük eşit olan bölmecikleri gösterir. Seçilen bölmeciklerin tamamının Z rumuzuna sahip olması yada alanının 10 hektardan küçük eşit olması şartı yoktur. Ancak bu iki kuraldan birini mutlaka sağlamak zorundadır. Yani ya Z rumuzuna sahip olacak yada alanı 10 hektardan küçük eşit olacak. Sayfa no :4
"MTIPI" LIKE 'CBL' komutu CBL rumuzuna sahip tipleri seçer. "MTIPI" LIKE '_BL' komutu ise _ ifadesi sadece bir karakteri gösterir ve herhangi bir harf ile başlayıp BL ile biten tipleri seçer. "MTIPI" LIKE 'CB_' komutu ise _ ifadesi sadece bir karakteri gösterir ve CB rumuzu ile başlayıp sadece bir karakter daha içeren tipleri seçer (CBL gibi). "MTIPI" LIKE 'CB%' komutunda % işareti sınırsız karakteri gösterir ve CB ile başlayıp sınırsız karakter ile biten tüm tipleri seçer(cbl, CBKn, CBLKn gibi). "MTIPI" LIKE 'L%' komutu L rumuzu ile başlayan tüm tipleri seçer (LKnc2, La, LKnKzcd2 gibi). "MTIPI" LIKE '%L%' komutunda ise % işareti sınırsız karakteri gösterir, ve boş veriyi de gösterir yani L ile başlayan yada İçerisinde L olan tüm tipleri seçer (LKnc2, KnLc2, CBL, CBLKn gibi). "MTIPI" IS NOT NULL boş olmayan verileri seçer, yani içerisine tip yazılmış tüm verileri seçer. "MTIPI" IS NULL ise sadece boş verileri seçer, yani tip girilmemiş satırları (bölmecikleri) gösterir. Uygulama örnekleri: 1. Ziraat alanlarını bulunuz. Bu işlem için Meşcere2 katmanının veri tablosu ArcMap programında açılır ve select by attribute komutu kullanılır. Aynı işlem için SELECTION menüsündeki select by attribute komutu kullanılabilir. Layer kısmından katman seçilir (mescere2) ve işlem yapılır. Layer kısmında meşcere2 katmanı seçildikten sonra method kısmına create a new selection metodu ayarlanır. MTİPİ sütununa iki defa tıklanır ve alt menüye geçmesi sağlanır. Daha sonra yanına = ifadesi eklenir ve Get Unique Values sekmesi tıklanır. Bu sekmenin tıklanması ile birlikte bu veri alanında (field) ta yer alan ifadeler veya sayılar özetlenmiş olur. İstenilen özellik iki defa tıklanarak aşağıya eklenir. Daha sonra Aplly veya OK butonu ile seçim işlemi gerçekleştirilir. Sayfa no :5
Seçilen alanların kaç adet olduğu o katmana ait veri tablosunda en alt kısımda yazmaktadır. Örneğin bu işlem için 612 bölmecikten 117 adeti seçilmiştir. Sayfa no :6
Bu seçilen alanların Kaç hektar alana sahip olduğu ise yine veri tablosundan kontrol edilerek bulunur. Bu işlem için alan hektar değerinin kayıt edildiği veri sütunu belirlenir ve üzerine sağ tıklanarak Statistics kısmından bu değerler belirlenir. Count: seçili alan sayısını, Min ve maksimum seçili alan büyüklük değerlerini, Sum toplam seçili alanı, Mean ise ortalama seçili alan büyüklüğünü vermektedir. Shape_area sütunu m2 cinsinden alanı, Shape_lenght ise metre cinsinden çevreyi vermektedir Not: Verilen örnek uygulama kullanılarak ziraat alanları içerisinden 5 hektardan büyük alanları bize belirleyin diye bir soru sorsaydık eğer, Select from current selection methodu ile seçilmiş ziraat alanları içerisinden alan hektar değeri 5 ten büyük olan alanları seçecektiniz ve cevabı 51 bölmecik olacaktı. Sayfa no :7
Veya size verilen veri tabanından ziraat alanlarını seçtiniz ve bu alanlardan 10 hektardan küçük alanları elemek istiyorsunuz???? Bu defa ise remove current selection methodu kullanacaksınız ve 35 adet ziraat alanının 10 hektar değerinden büyük ve eşit olduğunu göreceksiniz. Yani 117 adet olan seçilmiş ziraat alanı içerisinden 82 adet bölmecik 10 hektardan küçük alana sahip olduğu için elenmiştir. Soru2. Sizden aynı anda Ladin ağaç türü ile başlayan ve 5 ha alandan büyük bölmeciklerin bulunması istenseydi?? A) AND bağlacı ile aynı anda hem ilk ağaç türü Ladin olan ve alan hektar değeri 5ha dan büyük olan bölmecikler seçilebilir, veya B) İlk önce ilk ağaç türü Ladin olan bölmecikler seçilir daha sonra Select from Current selection methodu ile bu seçim içerisinden Alan hektarı 5ha dan büyük olan bölmecikler seçilibilir. C) İlk önce ilk ağaç türü Ladin olan bölmecikler seçilir daha sonra Remove from Current selection methodu ile bu seçim içerisinden Alan hektarı 5ha dan küçük olan bölmecikler seçilibilir. Not: 5 ha değerinden büyük eşit alanlar denirse >= imlecini, küçük eşittir ifadesinde ise <= imlecini kullanmayı unutmayın. Sayfa no :8
Soru 3. Ġçerisinde sandyloam toprak tipi bulunan bölmecikleri belirleyiniz? a. Bu soruda ilk önce sandyloam toprak tipindeki alanlar select by attribute komutu ile toprak katmanından seçilir (61 adet). b. Daha sonra bu seçilmiş toprak katmanı ile select by location kısmından mescere2 katmanı intersect methodu yönetimi ile seçim yapılır. Cevap: 61 adet SandyLoam toprak tipine düşen bölmecik (meşcere) sayısı 31 adettir. Sayfa no :9
Soru 4. Dere kodu 1 olan Karadere ye komģu 1 Km mesafedeki bölmecikleri bulunuz ve bunların hangileri Ziraat alanıdır belirleyiniz? a. Bu soruda ilk önce DereKodu= 1 dereler select by attribute dere katmanından ile seçilir (2 Adet). b. Daha sonra bu seçilmiş dere katmanı ile select by locaiton kısmından mescere2 katmanı are within a distance of methodu ile seçim yapılır ve mesafe 1 Km ayarlanır ve aplly ile seçim yapılır (108 adet bölmecik Derekodu=1 olan dereye 1 km mesfade komģudur). c. Seçilmiş olan Mescere2 katmanının veri tabanı açılır ve burada select by attribute metodu sekmesinden select from current selection metodu ile mtipi=z olan alanlar seçilir (108 adet komģu bölmecikten 37 adeti ziraat alanıdır). Sayfa no :10
Sayfa no :11
Konumsal Bindirme (OVERLAY) Uygulaması Nokta, çizgi ve poligon katmanları ile overlay isminin verildiği ve çakıştırma(bindirme) fonksiyonlarında kullanılacak bir katman size uygulama verisi olarak verilmiştir. Poligon katmanında meşcere tipleri, nokta katmanında toprak tipleri, çizgi katmanında ise dere özellikleri yer almaktadır. Overlay katmanı ise sadece özelliğini belirlemek için Overlay adında bir field(alana) sahip poligon katmanıdır. Hızlı şekilde bazı bindirme fonksiyonlarına ulaşmak için yandaki resimde görüldüğü üzere Geoprocessing menüsünden kolayca komutlara ulaşılabilir. Yandaki kırmızı renkli ikon tıklanarak arctoolbox penceresi açılabilir. Sayfa no :12
Kesme (Clip) Katman Ayırma (Split) Seçim (select), bir katman içindeki seçilen bölmeciklerin yei bir katman olarak kayıt edilmesidir (örneğin ladin ağaç türü ile başlayan bölmeciklerin yeni bir poligon katmanı olarak kayıt edilmesidir). Tablo seçme (Table select), bir katman içindeki istenilen özelliklere sahip veri tablosunun bir tablo olarak kayıt edilmesidir. Özel Kesiştirme(Identity) Kesiştirme (Intersect) Katman Yanaştırma (MapJoin) Birleştirme (Union) Silme (Erase) Güncelleme (Update) Zon atama (buffer), belirli mesafelerde istenilen katmana zon atamaya yaramaktadır. Gruplama, birleşirme (dissolve) Eleme (eliminate) Sayfa no :13
İnput katmanıyla Clip (kesme) katmanının kesişim alanının, clip katmanının dış sınırını dikkate alacak şekilde yeni bir katman olarak kayıt edilmesidir. (sadece input katmanının veri tablosuna ve iç poligon çizgilerine sahiptir) İnput katmanını istenilen erase katmanına göre, kesişim alanını silmektir. Kaydedilen yeni katman sadece ilk katmanın veri tablosunu içermektedir. (sadece input katmanının veri tablosuna ve iç poligon çizgilerine sahiptir) İnput katmanı split katmanının poligon sınırlarına göre parçalanır ve kaydedilir. Geometrik olarak ilk katmanın dış sınırına göre ikinci katman ile birleştirilemesi işlemidir. Her iki katmanında veri tablosunu ve iç poligon çizgilerini giren katmanı sınırına göre saklamaktadır. Sayfa no :14
İnput ve üzerine eklenen diğer katmanın kesişim alanını almakta, her iki katmanında veri tablosunu saklamaktadır. Geometrik olarak eklenen katmanların tamamanın dış sınırını dikkate almaktadır ve tüm veri tablolarını saklamaktadır. İnput ve update katmanının kesişim alanını silerek, geometrik olarak kesişim alanı dışındaki kısmını ve tüm veri tablosunu saklamaktadır. İnput katmanı ile update katmanının kesişim alanını silmekte, update katmanının iç poligon çizgilerini dikkate alacak şekilde yeniden düzenlemekte ve tüm veri tablosunu saklamaktadır. Sayfa no :15
Komşu haritaları birleştirmeye yarayan komuttur, tüm veri tablolarını saklamaktadır. İnput katmanındaki istenilen bir yada birkaç veri sütununa göre (field, alan) bu katmanı daha basit gruplenmış halde kaydetmektir. (Dışsınır ve toplam alan asla değişmez) İnput katmanındaki küçük poligoncukların (sliver) katmandan silinerek katman içerisindeki komşu poligonlara eklenmesidir. (bu şekilde input katmanındaki küçük poligonlar elenir ve satır sayısı azalır, ama asla dışsınır yani toplam alan değişmez) Sayfa no :16
CBS UYGULAMA ÖRNEKLERĠ 1. Orman üstü planlama biriminde yer alan Kayın veya Ladin ağaç türüne sahip bölmecik sayısı kaç adettir? 2. Örnek veri tabanında içerisinde ladin ağaç türünün hakim olduğu meşcerelerden kaç adetinde Kayın ağaç türü ikinci tür olarak yer almaktadır? 3. Orman üstü planlama biriminde 99 nolu bölme içerisinde kaç adet ziraat alanı yer almaktadır? Toplam alanı kaç hektardır. 4. Dere kodu 11 olan derenin geçtiği güzergahın 1 km sağ ve solunda yer alan Toprak örneklerinden kaç adeti Sandy Loam tipindedir? 5. Dere kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhın 1 km çevresinde yer alan Ladin ağaç türünün hakim olduğu (TUR1=ladin) bölmeciklerin (meşcerelerin) kaç adeti 5 ha alan büyüklüğünden küçüktür? Bunların toplam alanı kaç hektardır? 6. Dere kodu 11 olan derenin üzerinden geçtiği veya bir şekilde temas ettiği bölmeciklerden kaç adeti 2 kapalı ormandır? 7. Dere kodu 1 olan derenin geçtiği güzergâhtaki bölmeciklerden Ziraat alanı dışında kalan bölmecik sayısı kaç adettir? 8. Dere Kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhtaki Ladin ağaç türü ile başlayan ve 2 kapalı olan bölmeciklerin sayısı adettir? Toplam alanı kaç hektardır? 9. Dere Kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhtaki Ladin ağaç türü ile başlayan ve 3 kapalı olan bölmecikler içerisine düşen toprak örnek noktalarından kaç adeti sandy Loam tipindedir? Sayfa no :17