Linux Dağıtımları GNU/Linux dağıtımı,linux çekirdeği ve GNU araçlarıyla tam donanımlı bir işletim sistemi haline getirilerek son kullanıcıya sunulmuş halidir.dağıtım kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının bir sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux a özgü bir terimdir.dağıtım çeşitleri arasında en yaygınlarından birkaçı Ubuntu,Debian,Fedora,Linux Mint tir.linux dağıtımlarının avantajlarından biri ise Live System özelliğidir.bu özellik sayesinde yüklemek istediğiniz sürümü diske kurmadan kullanabilirsiniz.dağıtımların arasındaki farklardan bazıları masaüstü ortamları,yönetim araçları ve yazılım uyumları gibi etkenlerdir.dağıtım geliştirme modelleri de paket yönetim sistemleri açısında temelde üç grupta incelenebilir. Bu üç grup ikili paket yönetimi, kaynak paket yönetimi ve melez paket yönetimidir. İkili yöntemde paketler yazılımcıların kaynak kodlarından ilgili dağıtımın özelliklerine uygun şekilde derlenerek ikili hale dönüştürülür ve paket depolarından kullanıcılara sunulur. Kaynak paketlerde ise yazılımlar kaynak kodları ile depolarda bulunur, kullanıcılar derleme işlemini kendi bilgisayarlarında yaparlar. Bu şekildeki pek çok dağıtımın paket yönetim sisteminin yazılımların dağıtıma uygun derlenmesi için dağıtıma özgü bir derleme ve inşa sistemi vardır. Melez yöntemde ise bu iki yöntem de kullanılır.bu dağıtımlar arasında ülkemizde TÜBİTAK tarafından Pardus sistemi Debian tabanlı olarak geliştirilmeye devam etmektedir.en yaygın kullanılan dağıtımlardan birkaçını tanıtalım.
1.Debian Debian projesi, 1993 de Ian Murdock tarafından ticari olmayan bir proje olarak başlatılmıştır ve hala da öyledir. Özgür Yazılım Hareketi nin en saf öğelerinden biri olarak kabul edilir. Debian, sistemin kararlılığına büyük önem verir. Kararlı sürümleri, uzun süre test edildiğinden diğer pek çok dağıtımın aksine oldukça uzun aralıklarla (birkaç yılda bir) yeni sürümleri yayınlanmaktadır.debian, kullanıcı karşısına 3 ana kol ile çıkmaktadır: kararlı (stable), test (testing) ve kararsız (unstable). Stable deposundaki yazılımlar, görev kritik uygulamalar ve sunucular için önemli alternatifler sunmaktadır. Stable deposu, yazılımların çok eski versiyonlarından oluştuğu için son kullanıcılar tarafından genellikle tercih edilmezler. Son kullanıcılar yazılımlarını daha çok testing ve unstable depolarından temin etmeyi tercih ederler.debian kapsamındaki yazılımların bütünüyle özgür lisans şartlarına sahip olması için hazırlanan Debian Sosyal Sözleşmesi, Debian Projesinin resmî hareket tarzı olarak kabul edilmiştir.öntanımlı masaüstü ortamı GNOME dur. DEB paket yöneticisi, Debian ın Linux a katkılarından birisidir. Debian, pek çok Linux dağıtımına temel teşkil etmektedir. Şekil 1. Güncel logosu 2.Ubuntu Ubuntu; Güney Afrika lı girişimci Mark Shuttleworth ve onun kurduğu Canonical Ltd. tarafından finanse edilmekte ve
yönetilmektedir. Linux ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcıları için günlük yaşamın bir parçası haline gelebilmesi düşüncesiyle başlatılmış olup ilk sürümü 2004 Kasım ayında yayınlanmıştır. Debian tabanlıdır. Ubuntu günümüzde dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.altı ayda bir yeni sürümünü yayınlanır. Canonical, iki yılda bir yayınlanan LTS (Uzun Süreli Destek) sürümlerine 5 yıl boyunca güncelleme desteği sunmaktadır. Masaüstünde öntanımlı olarak, kendi geliştirdiği Unity masaüstü ortamını Gnome ile bütünleştirerek kullanır.unity ortamını ilerleyen sürümlerde tamamen kaldırıp sadece Gnome ile devam edecektir.ubuntu nun masaüstü ve sunucu sürümlerinin yanı sıra akıllı telefon ve tabletlerlere yönelik Ubuntu Touch türevi bulunur. Şekil 2. Güncel logosu 3.Fedora Fedora (önceki adıyla Fedora Core) ilk kararlı sürümü 2003 yılında yayınlanmış bir topluluk projesidir. Red Hat in 2003 yılında açık kaynak sürüm çıkartmayacağını, bunun yerine hiçbir kar amacı gütmeyen ve mevcut Red Hat kaynağını alıp geliştirecek bir organizasyona destekçi olacağını açıklaması ile ortaya çıkmıştır. Fedora günümüzde dünya çapında geniş bir özgür yazılım topluluğu tarafından geliştirilmekte ve yönetilmekte, Red Hat tarafından desteklenmektedir.fedora, Linux dünyasının önde gelen dağıtımlarından biridir. Öntanımlı olarak GNOME masaüstü ortamını kullanır. Yaklaşık olarak altı ayda bir yeni sürümü yayınlanır. Fedora aynı zamanda Red Hat
Enterprise Linux için bir test ortamı görevi görür.fedora, kelime olarak fötr şapkanın İngilizce karşılığıdır ve Red Hat in meşhur logosundaki şapkaya atıfta bulunur. Şekil 3. Güncel logosu 4.Linux Mint Ubuntu ve Debian temel alınarak geliştirilen bir topluluk projesidir. İlk sürümü Ağustos 2006 da yayınlanmıştır. DistroWatch sitesinde 2011 yılından beri her yıl sayfası en çok tıklanan popüler Linux dağıtımı konumundadır.ubuntu, ABD yasaları gereğince, Debian ise GNU felsefesi gereğince, çeşitli lisans kısıtlamalarına sahip MP3, DVD, DivX gibi ortamlar için gerekli kodçözücüleri ve Adobe Flash, Sun Java gibi eklentileri kurulum dosyası içinde barındırmazken Linux Mint, kullanıcılara söz konusu eklentileri içeren ve içermeyen iki ayrı sürüm sunmaktadır.yazılım Yöneticisi, Güncelleme Yöneticisi, Ana Menü, Dil Yöneticisi, Sürücü Yöneticisi, Giriş Ekranı Yöneticisi, Yedekleyici gibi kendine özgü çeşitli araç ve yazılımlar içerir.linux Mint ekibi tarafından geliştirilen Cinnamon masaüstü ortamı ve Gnome 2 den çatallanarak geliştirilen Mate masaüstü ortamı ana sürüm olarak sunulmaktadır. Cinnamon, geleneksel bilgisayar masaüstü kullanımı ön plana çıkaran, özelleştirilebilirliği oldukça yüksek, sade ve esnek bir masaüstü ortamı olarak tanımlanabilir. Cinnamon, Gnome 3 tabanlı Gnome Shell kabuğu çatallanarak geliştirilmeye başlanmıştır.
Şekil 4. Güncel logosu 5.openSUSE opensuse, 1994 yılında yayınlanan SuSE Linux dağıtımının devamı niteliğindedir. SuSE Linux, ilk olarak SuSE AG firması tarafından geliştirilmiş olup, firmanın 2003 yılında Novell e satılması sonucunda SUSE el değiştirmiştir. Novell firması 2000 yılından itibaren SuSE Linux un yanı sıra ticari SUSE Linux Enterprise isimli ürünlerini yayınlamaya başlamıştır. SuSE Linux sürümü ise Ekim 2005 ten itibaren bir opensuse adıyla devam etmektedir.opensuse, Novell tarafından desteklenen ve Linux un heryerde kullanılmasını amaçladığını bildiren bir topluluk projesidir. opensuse aynı zamanda Novell in SUSE Linux Enterprise isimli ücretli desteğe sahip ürünlerinin de kod tabanını oluşturmaktadır.novell in 2006 yılında Microsoft ile yapmış olduğu anlaşmaya Linux toplulukları tepki göstermiştir. Bu dönemde oldukça büyük kullanıcı desteğini kaybetmiş olmasına rağmen opensuse halen rağbet gören dağıtımlardan biridir. Öntanımlı masaüstü ortamı KDE dir. Şekil 5. Güncel logosu
6.Pardus Tübitak Ulakbim tarafından geliştirilen bir Linux dağıtımı projesidir. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup ilk kararlı sürümü Aralık 2005 te yayınlanmıştır.pardus, herhangi bir Linux dağıtımı temel alınmadan özgün bir Linux dağıtımı olarak geliştirilmeye başlanmıştır. 2005 te yayınlanan ilk sürümünde tamamen kendine özgü PİSİ paket yönetim sistemi, YALI kurulum aracı, Çomar donanım yapılandırma sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı gibi projeler ile gelmiştir. Bu projeler dışında irili ufaklı daha pek çok proje Pardus 2011.2 sürümüne kadar geliştirilerek kullanılmıştır. 2012 yılında geliştirici ekibin tasviye edilmesi ile birlikte proje bir dönem belirsizlik sürecine girmiştir. Bu süreçte Pardus projesi kapsamında geliştirilmiş olan tüm bu projeler bir kenara bırakılarak Ocak 2013 te tamamen Debian tabanlı yeni sürümü yayınlanmıştır. Fatih projesi,kurumsal firmalar ve bireysel kullanıma ait sürümleri bulunmaktadır. Şekil 6. Güncel logosu Yazar : Ahmet Burak Tektaş Kaynakçalar : https://en.wikipedia.org/wiki/linux_distribution https://linux.org.tr/dagitimlar-kilavuzu/ https://wiki.ubuntu-tr.net/index.php?title=linux_da%c4%9 F%C4%B1t%C4%B1mlar%C4%B1_k%C4%B1lavuzu