Eylem GÜZEL 1 TUNCELİ İLİ OYA ÖRNEKLERİ 2 Özet Örgü sanatında önemli bir yeri olan oyacılığın geçmişi oldukça eski tarihlere dayanmaktadır. Anadolu kadınının geleneksel olarak günümüze taşımayı başardığı oyalar, onların zekâsını ve estetik beğenilerini bugüne aktaran el sanatları ürünleridir. Süslemek ve süslenmek amacıyla hazırlanan, ayrıca taşıdığı mesajla bir iletişim aracı olarak kullanılan oyalar genel olarak tığ, iğne, mekik ve firkete gibi araçlar kullanılarak yapılmaktadır. Anadolu nun en yaygın el sanatları örneklerinden biri olan oyalar, gerek kompozisyon gerek kullanılan malzemeler bakımından birbirine benzer örnekler olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Oyaların en güzel ve zengin örneklerinin görüldüğü illerden biri de Tunceli dir. Bugüne değin çok fazla araştırmaya konu olmayan Tunceli oyaları, alan taraması şeklinde yapılan bu çalışma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır 3. Anahtar kelimeler: Tunceli, oya, el sanatları, motif, süsleme sanatı TUNCELI PROVINCE EMBROIDERY SAMPLES Abstract Oya (embroidery) making has a significant place in braiding art and its history goes back to old ages. Embroidery, managed to be brought to the present by Anatolian women traditionally, are hand crafts that present their intelligence and aesthetic perspectives to us. Embroidery is made to decorate and to be decorated and is used as a communication tool with their message, and is usually made by using crochet needles, needles, hooks and pins. Embroideries are the most 1 Yrd. Doç. Dr.,Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi,Resim Bölümü.,eyl2@hotmail.com 2 Bu çalışma Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı tarafından desteklenen Tunceli El Sanatları (2013-GS-B052) adlı proje kapsamında yapılmıştır. Katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Eylem Güzel widespread hand craft samples of Anatolia and they are interesting samples in terms of both composition and used material and are important cultural values of ours. Tunceli is one of the cities where we see the most beautiful samples of these cultural assets that we encounter in almost every corner of Anatolia. Rather rich samples of these are found in the region. These art works are not the subject of many researches and general characteristics of them are revealed in this study conducted by area search in the city. Keywords: Tunceli, Embroidery, Hand Crafts, Motifs, Decorative art GİRİŞ Oya, süslemek ve süslenmek amacını taşıyan, ayrıca taşıdığı mesajla bir tür iletişim aracı kabul edilen; tığ, iğne, mekik ve firkete gibi araçlar kullanılarak yapılan örgü tekniğinin uygulandığı bir dantel türüdür 4. Anadolu da oyalar süslenme ve iletişimin birer parçası olarak yüzyıllardır geleneksel el sanatları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar teknolojik gelişmeler el sanatlarının üretiminin azalmasına neden olmuşsa da oyalar, bu yok oluşa en fazla direnen el sanatlarından biri olarak varlığını günümüzde de devam ettirmektedir. Genellikle kadınların boş zamanlarını değerlendirme, aile bütçesine katkı ve çeyiz amaçlı olarak yaptıkları oyalar, Anadolu kadının rafine estetik anlayışının en bariz örnekleridir. Somut olmayan kültürel bir değer olarak oyalar, Anadolu kadınının ince zevkinin, zekâsının ve yaratıcılığının bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Herhangi bir sanat ve renk eğitimi almamış olan kadınların yapmış oldukları oyalardaki ahenk ve duygu takdire değerdir 5.Oyaların yapımında kullanılan araç ve malzemeye göre isimlendirildiği bilinmektedir. Genel olarak kullanılan araca göre tığ, iğne, firkete, mekik, mum gibi isimler alırken; kullanılan malzemeye göre boncuk, iplik, pul ve koza oyalar şeklinde isimlendirilmektedir. Oyalar çoğunlukla tülbent ve yazma kenarlarına işlenmektedir. 94 Anadolu nun zengin kültürel yapısı, oya sanatında kullanılan motif, desen, renk özelliklerini belirleyen bir etkiye sahiptir. Motifler diğer el sanatlarında da olduğu gibi bitkisel, geometriksel, nesnel, sembolik, doğadan esinlenerek yapılan örnekler olarak ayrılmaktadır 6. Oyanın yapımı ve kullanımı konusunda Anadolu nun birçok yeri, zengin bir geleneğe sahiptir. Bu zenginliği bünyesinde barındıran kentlerden biri de Doğu Anadolu Bölgesi nde yer alan Tunceli İli dir. Anadolu nun kültürel değerleri konusunda araştırmalar yapılmış olmasına rağmen, Tunceli oyalarının özelliklerine pek değinilmediği dikkat çekmiştir. Oysaki Tunceli nin bu konuda oldukça fazla örneğe sahip olduğu bilgimiz dâhilindedir. Bu bilgilere dayanarak Tunceli oyaları hakkında bir araştırma yapılmasının gerekliliği görülmüştür. Konuyla ilgili gerekli bilgilere ulaşmak için Tunceli ye gidilerek kentin genelinde alan taraması yapılmıştır. 4 ONUK, Taciser, Osmanlı dan Günümüze Oyalar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2005, s.4; Ayrıca bkz. ONUK, Taciser, İğne Oyaları, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1988. 5 YALÇINKAYA, Tomris - ERKAPLAN, Emel Yozgat İli Tığ Oyalarından Örnekler, I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu (24-26 Nisan 2008), Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulaması Merkezi Yyınları-1, Ankara, 2008, 486; ÖZBAĞI, Tevhide Geleneksel Türk El Sanatlarımızdan Oyaları Dünü Bugünü Geleceğin Sorunları, El Sanatları Dergisi, (Türk El Sanatları nın Dünü-Bugünü- Yarını Sempozyumu Tebliğleri- 4Nisan 1994) Sayı:1- Yıl:1997, Selçuk Üniversitesi Türk El Sanatlarını Uygulama ve Araştırma Merkezi, Konya, 1997, s. 125-139. 6 ONUK, a.g.e. (2005), s.5-11.
Tunceli İli Oya Örnekleri Kaynak kişilerden ve devlet kuruluşlarından konuyla ilgili bilgiler alınmıştır. Yapılan alan araştırmasında oyaların hangi amaçlarla ve kimler tarafından yapıldığı, hangi malzemelerin kullanıldığı, hangi oya çeşitlerinin yaygın olduğu ve anlamları, kaynak kişilerle 7 söyleşiler yapılarak aktarılmaya çalışılmıştır. Tunceli İli Oya Örnekleri Günümüzde varlığını devam ettiren, kültürümüzün maddi öğeleri arasında yer alan oyalar genç kız ve kadınlarının duygu, düşünce, his ve beğenisinin ince bir ürünü olarak ortaya çıkar. Gelenek halinde kuşaktan kuşağa aktarılan oyalar sürekliliğini koruyarak sonraki kuşaklara aktarılan önemli kültürel değerlerimiz arasındadır. Bu geleneğin devamlılığını gözlemlediğimiz illerden biri Tunceli dir. Kentte geleneksel giyimin süsleyici bir unsuru olan oyalar, geleneksel bir yapı içerisinde çoğu özelliğini bünyesinde barındırarak kuşaktan kuşağa aktarılıp günümüze kadar gelmeyi başarmıştır (Res. 1). 95 Resim 1. Oya örnekleri (Cumhuriyet Mah. Tunceli) Giyim kuşamın birer parçası olan oyalar, Anadolu nun birçok yerinde görüldüğü gibi Tunceli merkezinde ve köylerinde de değişik amaçlar için yapılır. Oyaların yapılış amacı ve oyalarda kullanılan araçlar, teknikler ve motifler genel olarak Anadolu nun diğer kısımlarında görülen örneklerle benzerlik göstermektedir 8. Oyalar genç kızların çeyizleri, kadınların kişisel kullanımları, hediye edilmek ve ticari amaçla yapılmaktadır. Kentte gelenek halinde devamlılığını sürdüren genç kızların çeyizlerinde mutlaka olması gerekenlerin başında oya ile süslü başörtüleri gelmektedir. Bunlar hem nişan ve 7 Kaynak kişilerin adları çalışmanın sonunda verilmiştir. 8 Diğer yörelerdeki oya örnekleri için bkz. ONUK, a.g.e. (2005); BARIŞTA, H. Örçün, Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2005, 70-71; AKPINARLI, Feriha vd., Çankırı El Sanatları, Hazar Reklam Mat. Ltd. Şti., Ankara, 2008, s. 171-190. YALÇINKAYA Tomris- ERKAPLAN Emel, a.g.m.,485-492; ÖZBAĞI, Tevhide, a.g.m, s. 125-139; KOYUNCU, Ayşegül; Bucak İlçesinde Oya İnsan İlişkisi, 1. Burdur Sempozyumu (16-19 Kasım 2005 Burdur), Cilt: 1, Fakülte Kitap Evi Baskı Merkezi, Burdur, 2007, s. 39-49.
Eylem Güzel düğün bohçalarında danteller, patik, çorap ve benzeri ürünlerle birlikte erkek tarafındaki yakın akrabaların her birine hediye edilir, hem de yapan kişilerce de kullanılır. Aynı zamanda çeyiz ürünleri, düğünden birkaç gün önce evde serilerek gelin adayının mahareti tüm konu komşunun görüşüne sunulmaktadır. Oyalı başörtüleri çeyiz sandığının içinde saklandığı gibi bunlar günlük giyim kuşamın bir parçası olarak da kullanılmaktadır. Kadınların başlarına örttükleri bu eşyalar yaşa ve kullanım durumuna göre kimi zaman puşi denilen örtü ile beraber, kimi zamansa tek başına; kimi zaman beyaz ve renkli tülbent, kimi zamansa renkli yazmalar olarak karşımıza çıkmaktadır (Res. 2). Resim 2. Oya ve tülbentlerin günlük hayatta kullanımı Oyaların kullanımı genel olarak yazma ve tülbent adı verilen başörtü kenarlarıdır. Bunların yanında boyun bağı ve şal gibi diğer örtülerin kenarlarına da işlendikleri görülmektedir (Res. 3). 96 Resim 3. Oyalı boyunbağı örneği, (İstiklal Mah.- Pertek-Tunceli) Yöredeki oyaların yapımında genel olarak sentetik /naylon iplik ve çok azda olsa ipeğin kullanıldığı görülmektedir. Kullanılan ipin renginin satın alınan yazma ile uyumlu olmasına özen gösterilmektedir. Oyalarda model-renk ve ipliğin rengi devamlı olarak, bir bütünlük içinde verilmeye çalışılmaktadır. Kullanılan renkler yapan kişinin beğenisi ve motifin renk özelliği ile farklılıklar göstermektedir. Koza oyaları olarak da bilinen, kozadan elde edilen ipeğin kullanıldığı örnekler de mevcuttur. Piyasada çamaşır ipeği, ibrişim, kordone ve floş 9 olarak bulunan ipeklerden yörede çoğunlukla floş ipek tercih edilmiştir (Res. 4). Kolalama işlemi ile motiflerin düz durması sağlanmıştır. 9 ONUK, a.g.e. (2005), s.6.
Tunceli İli Oya Örnekleri Resim. 4. Yelpaze motifli, ipek oya örneği, (Cumhuriyet Mah.-Tunceli) Kentte yapılan oyalar, motif, teknik, malzeme, kompozisyon ve renk özellikleri bakımından çeşitlilik göstermektedirler. Teknik olarak iğne, tığ, mekik, şiş ve firkete oyalarının farklı örneklerini görmek mümkündür. Bu örneklerde kullanılan araçlar daha çok iğne ve tığdır. Gereç olarak tığın kullanıldığı tığ oyaları, zincirlerin tığ ile birbirine eklenerek veya birbirinin üstüne sıra ile tutturularak istenilen şekillerin verilmesinden oluşmaktadır 10.Yörede çoğunlukla naylon ipliğin (sentetik) kullanıldığı görülmektedir. İki sıra zincir çekilerek başlanılan oyalarda motif bunun üzerine işlenir. Bazı örneklerde harici olarak tığ oyası yapılıp daha sonra iğne ile yazma veya tülbendin üzerine dikilir. Bazılarında ise doğrudan yazmanın üzerine yapılır. Tekli motif olarak veya suyolu şeklinde motifler, hazırlanan yazma üzerine iğne ile işlenmiş olan sıçandişinin üzerine eklenir. Çoğunlukla tek başına kullanılmış olsa da iğne tekniği ile beraber kullanıldığı örnekleri de görmek mümkündür. Oyalarda, farklı motiflerin ana motif veya ana ve ara örnekler şeklinde bir kompozisyon oluşturduğu görülmektedir (Res. 5). 97 Resim. 5. Tığ oyası örneği, (Karşılar Köyü-Tunceli) 10 Tığ bir ucu çengelli diğer ucu düz olan örgü aracıdır. Türk El sanatları, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara, 1993, s. 155.
Eylem Güzel Tunceli yöresinde görülen diğer bir oya çeşidi iğne oyasıdır. İğne oyası gereci iğne olan, iğne ile meydana gelen ilmeklerin üst üste tutturulma işlemiyle elde edilir. İğne oyasında iki farlı yöntem uygulanmaktadır. Bunlar yazmanın bütününün sıçandişi ile kaplanması veya sıçandişinin motif ile birlikte yapılmasıdır. Sıçandişi üzerine köprü/sık köprü kurulur bunun üzerine de motif işlenir. Bu ana motifin devamında boşluk bırakılarak ara motif işlenir. Bu ara motif genellikle çıprızlı veya sık köprü olarak karşımıza çıkmaktadır. İğne oyası için aranılan en önemli özellik sık ve muntazam olmasının vurgulanmasıdır. Bunun için ince ve küçük iğneler tercih edilmektedir. Tunceli yöresinde iğne oyaları çoğunlukla tülbent ve yazma kenarlarına işlenmiştir. Ancak bunun yanında fular, mevlit örtüsü üzerine de uygulanmıştır (Res. 6-7). Resim 6. İğne oyalı mevlit örtüsü, tabak örneği (Yeşilyazı Köyü-Ovacık-Tunceli) 98 Resim 7. Türkan Şoray Kirpiği motifli iğne oyası (Yeşilyazı Köyü, Ovacık, Tunceli) Tunceli yöresinde görülen oyaların bir kısmı da mekik 11 ile yapılmıştır. Mekik ile yapılan oyalarda, belli uzunlukta bir ipliğe işlenmek istenen motifin şekli verilerek mekikteki iplikler halkalanmak suretiyle işlenir. Naylon iple yapılan mekik, hacimli motiflerin örülmesinde pek elverişli olmadığından, bu teknikle yapılan oyaların motifleri diğerlerine nazaran sınırlıdır. Mekik oyasının güzel olması mekiğin uçlarının iyi ayarlanması ile ilgilidir. İpliğin dışarı çıkmaması için, iplik mekiğe doluncaya kadar sarılmalıdır. Yapılan sıçandişinin üzerine tek parça olarak veya suyolu şeklinde yapılmış olan mekik oyası işlenmektedir (Res. 8). Oya yapımı sırasında motifleri birleştirmede tığ veya iğne kullanılmaktadır. 11 Mekik; kemik, fildişi, tahta, gümüş ve plastikten yapılmış, genellikle 2 cm eninde 4-5 cm boyunda, ortasındaki ip sarılan birleşme noktası ise 5 mm civarında olan bir örgü aracıdır. Ayrıntılı bilgi bakınız. ONUK, a.g.e. (2005), s. 11.; Mekik oyası çeşitleri için ayrıca bkz. AYDIN, Semiha Beypazarı Mekik Oyaları Gazi Üniversitesi I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu (24-26 Nisan 2008), Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1, Ankara, 2008, 15-18.
Tunceli İli Oya Örnekleri Resim 8. Kasım oya motifli, mekik oyası, (Atatürk Mah.- Tunceli) Tunceli yöresinde uygulanan tekniklerden bir diğeri de firkete 12 ile yapılan oyalardır (Res. 9). Bir firketenin sapına iplikler geçirilerek tığ ile orta kısmından birbirine bağlanıp işlenen bu oyalar, diğer tekniklerden farklı olarak, bağımsız bir suyolu şeklinde örülüp daha sonra etrafına geçirilecek malzeme üzerindeki sıçandişine iğne veya tığ yardımıyla işlenir. 99 Resim 9. Firkete tekniğiyle yapılmış olan boncuklu boyunbağı, (İstiklal Mah.-Pertek- Tunceli) Oyaların işlenişinde boncuk, düğme, pul gibi çeşitli malzemeler kullanılmaktadır. Yörede boncuk kullanımı son derece fazladır. Özellikle, beyaz tülbentlerin kenarları renkli boncuklarla işlenmektedir. Boncuk her ne kadar yazmalarda da görülse de sıklık açısından en fazla tülbentlerde uygulanmıştır (Res. 10). Resim. 10. Oya işlemeli tülbent örnekleri (Yeni Mah. Hozat-Tunceli) 12 Firkete oya yapımında kullanılan U şeklinde yuvarlak, uzun bir metal alettir. Ayrıntılı bilgi için bkz. ONUK, a.g.e. (2005), s. 11.
Eylem Güzel Yörede kullanımı görülen diğer bir malzeme olan pullar ise daha çok boyun bağı ya da fularların yapımında karşımıza çıkmaktadır (Res. 11). Resim 11. Firkete tekniğiyle yapılmış olan oya örneği, (İstiklal Mah. Pertek-Tunceli) Düğme ve kurdele, oyalarda kullanılan diğer bir unsurdur (Res. 12-13). Bunlar başa atılmalık olsa da sehpa örtüsü olarak da kullanılmaktadır. 100 Resim. 12. Kurdeleli oya örneği, (Karşılar Köyü- Tunceli) Resim. 13. Düğmeli oya örneği, (Atatürk Mah.- Tunceli) Tunceli yöresinde kullanılan teknik ve malzemelerin yanında oyaları ilginç kılan en büyük özelliklerden biri de kullanılan motiflerdir. Motifler, genellikle bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve çevrede görülen hayvan motiflerinin stilize biçimleri ve şöhret sahibi insanların adları kullanılarak isimlendirilmiştir. Oyalardaki adlandırmalarda bu uygulamaların sonucunda Türkan Şoray kirpiği, halaylı kızlar/halay çeken kızlar kaynanadili, zengin salatası, horozibiği, kelebek, yelpaze, örümcek ağı, köprü, çırpızlı, göz, papatya, böğürtlen, sepet, dut yaprağıve güneş gibi farklılıklar göstermektedir (Res. 14-16).
Tunceli İli Oya Örnekleri Resim 14. Halaylı kızlar motifli oya örneği, (Yeni Mah. Hozat, Tunceli) Resim 15. Papatya Örneği, (Doğan Köy, Çemişgezek, Tunceli) 101 Resim 16. Şeftali çiçeği, motifli yazma örneği (Karşıyaka Mah. Pülümür-Tunceli)
Eylem Güzel SONUÇ Anadolu da çok eski bir geçmişi olan oyalar, ince ve zarif işlemelerdir. Süslemek ve süslenmek için yapılan oyalar, Anadolu kadınlarının duygu ve düşüncelerini, gelenek ve göreneklerini yansıtan el emeği göz nuru olan kültürel değerlerimizdir. Çoğunlukla benzer özellikleri gösteren oyalar, Anadolu nun pek çok yerinde olduğu gibi Tunceli İli nde de yapan kişinin zevkine ve dikilecek materyale göre değişik alanlarda kullanılabilmektedir. Bu oyalar yöre kadınlarının zekâsı ve estetik duygularının birer ifadesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Tunceli de geleneksel el sanatları açısından oyalar, çeşitlilik ve zenginlik göstermektedir. Her ne kadar teknolojik gelişmeler bazı el sanatlarının üretiminin azalmasına neden olsa da günümüzde yörede oyacılığın yaşadığı gözlenmektedir. Yapılış amacı olarak kimi zaman çeyiz sandığı için kimi zaman hediye, aile ekonomisine katkı sağlamak bakımından satış amaçlı ve daha yaygın kullanım şekli olan yöresel kıyafetlerin bir bütünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Tunceli İli ve ilçelerinde yürütülen araştırmada tespit edilen oyalar, kentte kullanılan araç gerece göre iğne oyası, tığ oyası, mekik oyası, firkete oyası, kullanılan malzemeye göre de boncuk oyası, pul oyası, düğme oyası gibi örneklerle karşımıza çıkmaktadır. Kentte yaygın olarak, tığ, iğne ve boncuk oyası yaygın olarak kullanılmaktadır. Boncuk oyasının daha çok tığ ile beyaz tülbent kenarlarında uygulandığı görülmektedir. Kurdele de alternatif bir malzeme olarak kullanılmıştır. İplik olarak çoğunlukla sentetik/naylon iplikler kullanılmakla birlikte ipek- floş ipek kullanımı da bazı örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Renkler, her oyada, kişinin estetik görüşü ve kullanılan motifin özelliğine ve yazmanın rengi ile uyumuna bağlı olarak farklılık göstermektedir. Yazmalarda; genellikle desenlerdeki renklere uygun iplikler seçilmiştir. Beyaz tülbentlerde kullanılan oyalarda ise beyaz iplikle beraber canlı renkliboncuklar tercih edilmiştir. Renk olarak kırmızı, mavi, mor, yeşil, siyah, beyaz, pembe gibi renklerin kullanıldığı görülmektedir. 102 Oyalar kompozisyon olarak incelendiğinde, ana ve ara motiflerden meydana gelen, ana motiflerin tekrarından meydana gelen ve aralıklı ana motiflerin tekrarından meydana gelen kompozisyonlar oldukları görülmektedir. Ana motifler çoğunlukla köprü olarak adlandırılan ara motiflerle birbirine bağlanmaktadır. Yöre oyalarında doğa, canlılar ve nesneler yöre kadınına, çok zengin bir motif kaynağı oluşturmaktadır. Doğadaki bitkilerden; çiçek, yaprak, sebze, meyve ve ağaçlar ustaca stilize edilerek yalın bir ifadeyle kullanılmıştır. Anadolu nun diğer yörelerinde de karşımıza çıkan menekşe, papatya ve karanfil gibi çiçekler oyalarda kullanılmıştır. Ana motif olarak kullanılan bu motiflerle birlikte tamamlayıcı olarak yaprak motiflerine de zaman zaman yer verilmiştir. Yine kaynağını doğadan alan güneş, dağ, tepe, ayyıldız motifleri ve küpe gibi nesneler tavuskuşu, kelebek, örümcek gibi figüratif öğeler oyalarda yerini almıştır. Ayrıca kişi özelliklerinin vurgulandığı Türkan Şoray kirpiği gibi örnekler de mevcuttur. Yöreden yöreye çok büyük farklılıklar göstermeyen, Anadolu kadınının kırsal ve kentsel yaşamında yer tutan oyalar, kısa bir zaman diliminde örneğinin alınıp kullanılması nedeniyle Türkiye nin birçok yöresinde benzer özellikler taşımakla beraber sürekliliğini de korumuştur. Tunceli yöresinde görülen oyalar gerek teknik gerek malzeme gerekse kompozisyon olarak Anadolu nun diğer yörelerinde görülen oyalarla benzerlik göstermektedir. Tunceli ilinde yapılan oyalarda motiflerin iletişim özelliği ile ilgili ne yazık ki pek fazla bir şey öğrenme
Tunceli İli Oya Örnekleri imkânımız olmamıştır. Genel olarak motiflerin adları bilinmekte anlamları konusunda pek fazla bir bilgi yoktur. Örneklerin daha çok kuşaktan kuşağa geçtiği ve seçilen renklerde anlamdan çok kullanılan yazmanın rengi ile uyumlu olmasından kaynaklı olarak yapıldığı ifade edilmektedir. Kaynak Kişiler Fatma Şenli- Cumhuriyet Mahallesi, Tunceli Zekeriya Elma-İstiklal Mahallesi-Pertek, Tunceli Besi Ağlar- Karşılar Köyü, Tunceli Fatma Dinler, Yeşilyazı Köyü, Ovacık, Tunceli Elmas Kahraman, Yeni Mahalle, Hozat, Tunceli Sabriye Erdoğan, Doğanköy-Çemişgezek, Tunceli Aysel Şen, Karşıyaka Mah. Pülümür, Tunceli Derya Doğan, Yeni Mahalle, Hozat, Tunceli Saniye Tosun, Atatürk Mahallesi, Tunceli 103
Eylem Güzel KAYNAKLAR AKPINARLI, Feriha vd., Çankırı El Sanatları, Hazar Reklam Mat. Ltd. Şti., Ankara, 2008, s. 171-190. AYDIN, Semiha Beypazarı Mekik Oyaları Gazi Üniversitesi I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu (24-26 Nisan 2008), Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1, Ankara, 2008, 15-18. BARIŞTA, H. Örçün, Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2005. KOYUNCU, Ayşegül; Bucak İlçesinde Oya İnsan İlişkisi, 1. Burdur Sempozyumu (16-19 Kasım 2005 Burdur), Cilt: 1, Fakülte Kitap Evi Baskı Merkezi, Burdur, 2007, s. 39-49. ONUK, Taciser, Osmanlı dan Günümüze Oyalar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2005. ONUK, Taciser, İğne Oyaları, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1988. ÖZBAĞI, Tevhide Geleneksel Türk El Sanatlarımızdan Oyaları Dünü Bugünü Geleceğin Sorunları, El Sanatları Dergisi, (Türk El Sanatları nın Dünü-Bugünü- Yarını Sempozyumu Tebliğleri- 4 Nisan 1994) Sayı:1- Yıl:1997, Selçuk Üniversitesi Türk El Sanatlarını Uygulama ve Araştırma Merkezi, Konya, 1997, s. 125-139. Türk El sanatları, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara, 1993. YALÇINKAYA, Tomris - ERKAPLAN, Emel Yozgat İli Tığ Oyalarından Örnekler, I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu (24-26 Nisan 2008), Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulaması Merkezi Yayınları-1, Ankara, 2008, 485-492. 104