Serüveni Karışımların Ayrılması SORU ÇÖZÜMÜ
HETEROJEN KARIŞIMLAR Heterojen Karışımlar: Her noktasında aynı özelliği göstermeyen içindeki taneciklerin ayırt edilebildiği karışımlar. SÜSPANSİYON KATI- SIVI heterojen karışım Çalkalamak gerekir Ayran, meyvesuyu, çamurlu su, kahve, ilaç şurupları EMÜLSİYON SIVI- SIVI Heterojen karışım Bazı emülsiyonların bulanıklık nedeni; sıvıların arasında oluşan tabakanın içinden geçen ışığın saçılmasıdır. su+benzin, su+mazot, mayonez, su+zeytinyağı KOLLOİT Homojen görünümlü heterojen karışım Bir madde sıvı içerisinde asılı kalmasıyla oluşur. Mikroskopla görülür. Boya, jöle, duman, kan, süt AEROSOL Dağılan faz: Sıvı Dağıtan Faz: Gaz Dağılan Faz: Katı Dağıtan Faz: Gaz Sıvı Aerosol sis- Bulut- Deodorant Katı Aerosol Duman ADİ KARIŞIM Katı Katı heterojen karışım Demir tozu+ kükürt tozu Salata Şeker-kum
C- KARIŞIMLARIN AYRILMASI www.kimyafull.com 1-TANECİKLERİN BOYUTU FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA Eleme Ayıklama Süzme Diyaliz Katı- Katı Heterojen Karışım Katı- Katı Heterojen Karışım Katı- Sıvı Heterojen Karışımlar Sıvı- Katı Heterojen Karışımlar AYIKLAMA özelliklerin farklılığına dayanır. Maddelerin renk, parlaklık, tane boyutu gibi fiziksel Ayıkla pirincin taşını ELEME Örnekler: Katı- Katı kullanılan araç ELEK Kum- çakıl taşları Un ile kepek Nohut- buğday taneleri SÜZME KATI- SIVI Kullanılan araç SÜZGEÇ- KEVGİR KATI- GAZ Hava filtreleri Toz maskesi Çayı posasından ayırma Tozlu havayı ayırma (filtre) Çamurlu su ayırma DİYALİZ Koloidal karışımların gözenekli zardan geçebilmesi için prensibine dayanır Kullanılan araç Diyaliz Makinesi Kan makineden geçirilerek kan içindeki toksin maddeler alınarak kan temizlenir. Diyaliz işleminde cihaz böbrek görevi görür.
2-ÖZKÜTLE FARKI İLE AYIRMA a- KATI- KATI KARIŞIMLARI Savurma Buğday ile saman (Mutlaka özkütleleri farkı olmalı) KAŞIK- SPATÜL Kum ile odun talaşı b- SIVI- SIVI KARIŞIMLARININ AYRILMASI AYIRMA HUNİSİ Özkütleleri farklı zeytinyağlı su 3-ÇÖKTÜRME YÖNTEMİ İLE AYIRMA ÖRNEK: İki çözelti tepkimeye girer. o İstenilen madde çöktürülür. o Oluşan katıya çökelek. o Yapılan işleme ise ÇÖKTÜRME denir.
a)su ARITMADA KOAGÜLASYON YÖNTEMİ Atık su arıtımında, koloidal maddelerle askıntı halindeki küçük taneciklerin çökelmesini kolaylaştırmak için suya ilave edilen kimyasal maddelere KOAGÜLANT (pıhtılaştırıcı) denir. KOAGÜLASYON ile aşağıda sıralanmış su kirliliği temizlenir. Organik ve inorganik bulanıklık giderilir. Renk, koku ve tat giderilir. Bakteri ve patojen giderilir.. B)SUYUN YUMUŞATILMASI Suya sertlik veren iyonların tamamen ve kısmen giderilmesi işlemidir. Geçiçi Sertlik: Suda bikarbonat minerallerinin (Kalsiyum bikarbonat,magnezyum bikarbonat )çözünmesiyle oluşan sertliktir. Geçici sertlik suyu kaynatma ve kireç önleyici maddelerin kullanımı ile azaltılabilir. Kalıcı Sertlik:Kalsiyum,magnezyum,kloür,sülfat,nitrat,fosfat tuzlarının suda oluşturduğu sertliktir. SUYUN SERTLİĞİNİN GİDERİLMESİ: Zeolit Yöntemi:Zeolit kristal yapılı hidratasyona uğramış alüminyum silikatlardır. Suya sertlik veren Mg +2 Ca +2 iyonları Na-zeolit içeren filtre geçirdiğimizde Na + iyonları Mg +2, Ca +2 iyonları ile yer değiştirerek suyu yumuşatırlar. İyon Değiştirici Reçineler:Hafif gözenekli katılardır. a) Asidik Reçineler:Katyonları b) Bazik Reçineler:Anyonları tutar Sert sular reçineden geçirilirken reçinede bulunan Na + iyonları Ca +2 iyonları ile yerdeğiştirir.
SANTRİFÜJLEME Merkezkaç kuvvetiyle taneciklerin ayrılmasıdır. Kan tahlillerinde (santrifüj tüpü kullanılır) katıyı sıvıdan ayırma işlemidir. d- AKTARMA DEKANTASYON (KATI- SIVI HETEROJEN) Çökme işleminden sonra; Üstte kalan sıvının bulandırılmadan dikkatlice başka bir kaba ayrılmasına denir. Örnekler; Komposto suyunun tanelerinden ayrılması, Zeytinyağı üretiminde (zeytinler ezilip parçalanarak yağı çıkarılır. Posalarından aktarma ile ayrılır.) NOT: Bu işlemde çökeleğin ağır, iri taneli, kristal yapıda olması gerekir. E)FLOTASYON YÜZDÜRME Sudan hafif katı taneciklerin su yüzeyine yükseltilerek karışımdan alınmasıdır. Cevher yağ- su ile karıştırılır. Basınçlı hava ile köpük oluşturulur. Köpük istenmeyen maddeleri yüzeye çıkarır. Köpük üst kısımdan alınır. Örnek; Bakır, kurşun, çinko cevherlerinin ayrıştırılmasında kullanılır. 4) - MAGNETİK ALAN ETKİSİ İLE AYIRMA (MIKNATIS İLE) Ferromanyetik maddeler Demir (Fe) Kobalt (CO) Nikel (Ni) Mıknatıs tarafından çekilir. 5-ELEKTRİKLENME İLE AYIRMA Katı- katı heterojen karışımlarının ayrıştırılmasında kullanılır. Kağıt parçacığı karabiber gibi hafif tanecikler yüklü çubuk tarafından çekilir. Ayrıca metal tozları, endüstride bacalarda magnetik ve elektriklenme ile ayrılmakta ve filtre edilmektedir.
6-ÇÖZÜNÜRLÜK FARKI İLE AYIRMA Çözünürlük katı,sıvı,gazlar için ayırtedicidir. Gaz-Gaz karışımları homojendir.çözünürlük farkı ile ayrıştırılabilinir.he-nh 3 asit çözeltisinden geçirilirse NH 3 çözünür.he çözünmez. Kristallendirme Ekstraksiyon (Özütleme) a- KRİSTALLENDİRME Şeker- su karışımından şekeri ayırmak için karışım soğutulur. Şeker çöker. Çözünmüş katının sıcaklıkla çözünürlüğünü azaltıp geometrik parçalar halinde çöktürülmesine KRİSTALLENDİRME denir. LiSO 4 + şeker karışımı Sıcaklık azaldıkça çözünürlüğü artar. Sıcaklık azaldıkça çözünürlüğü azalır SONUÇ Şeker çöker Homojen katı- katı karışımlarında (her iki katı sıvı içinde çözünürse) katıların bir tanesi uygun işlemlerle sırasıyla çöktürülmesine AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME denir. b- EKSTRAKSİYON (ÖZÜTLEME) Katı veya sıvı karışımında üçüncü bileşen yardımıyla karışımın özütü çekilir. Şeker pancarının özü şeker alınır (su yardımıyla) Su-iyot karışımında (CCI 4 yardımıyla) iyot ayrılır. Çayın suya renk vermesi Tuzlu topraktan tuzun ayrılması Güzel kokulu bitkilerden hoş kokan maddeler ayrılması
7-HAL DEĞİŞTİRME SICAKLIK FARKI İLE AYIRMA a)kaynama NOKTASI FARKI İLE AYIRMA a- BASİT DAMITMA: Homojen Katı- Sıvı (tuzlu su) Sıvının buharlaştırılmasına DAMITMA denir. b- AYRIMSAL DAMITMA Karışım katı- sıvı homojen ise Basit Damıtma Karışım sıvı-sıvı homojen ise Ayrımsal Damıtma Etil Alkol Su 78 C 100 C Kaynama noktası düşük olan toplama kabında önce toplanır. b)erime Noktası Farkı İle Ayırma KATI- KATI erime noktalarının birbirinden farklı olması gerkir. Parafin + Kum Isıtıldığında parafin erir. Süzme işlemi uygulanır. Kum ayrılmış olur. c) Yoğunlaşma Noktası Farkı İle Ayırma NOT: Gaz + Gaz Homojen Soğutulur. Sıvılaştırdığımız karışım Ayrımsal Damıtma işlemi uygulanır. Havadaki AZOT ve OKSİJEN gazları bu yöntemle yapılır.
KİMYAFULL GÜLÇİN HOCA www.kimyafull.com 1.TEST
Kimyafull Gülçin Hoca www.kimyafull.com BAŞARILAR DİLİYORUM
Kimyafull Gülçin Hoca
Kimyafull Gülçin Hoca www.kimyafull.com BAŞARILAR DİLİYORUZ
Kimyafull Gülçin Hoca
Kimyafull Gülçin Hoca www.kimyafull.com BAŞARILAR DİLİYORUZ.