ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ESKİŞEHİR GELİŞİM PLANI

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ESKİŞEHİR GELİŞİM PLANI (2014-2018)

İçindekiler ÖNSÖZ... 1 1 GENEL BİLGİLER... 3 1.1 COĞRAFİ KONUMU... 3 1.2 İKLİM... 4 1.3 BİTKİ ÖRTÜSÜ... 5 1.4 AKARSULARI... 5 1.5 BAŞLICA DAĞLARI VE OVALARI... 6 2 MEVCUT DURUM VE POTANSİYEL... 9 2.1 SU VE SU YAPILARI... 9 2.2 ORMANCILIK VE EROZYONLA MÜCADELE... 11 2.3 DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR... 17 2.4 METEOROLOJİ... 24 3 YATIRIMLAR VE HİZMETLER... 26 3.1 SU VE SU YAPILARI... 26 3.2 ORMANCILIK VE EROZYONLA MÜCADELE... 33 3.3 DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR... 45 3.4 METEOROLOJİ... 54

Eskişehir Gelişim Planı 1 ÖNSÖZ İçinde bulunduğumuz yüzyıl, pek çok imkânı insanlığın hizmetine sunarken diğer taraftan tabii kaynakları ve çevresel değerler üzerindeki baskıyı arttırmaktadır. Tabii kaynaklarımızın başında yer alan orman ve su kaynaklarımız koruma kullanma dengesi gözetilerek işletilmekte ve insanlarımızın hizmetine sunulmaktadır. Ülkemizin önemli ziraat, sanayi ve ticaret merkezlerinden biri olan Eskişehir de, tabii kaynakların korunması ve geliştirilmesinin yanı sıra projelendirilen yatırımların hızla tamamlanması Eskişehir in yanı sıra bölge açısından büyük önem arz etmektedir. Planlı yatırımlar bir bölgenin, bir ilin gelişimine hız kazandırmaktadır. Bu minvalde planlı, nereye ulaşmak istediğini bilen, hedef ve faaliyetlerini belirlemiş ve bu hedeflere ulaşmak için stratejisini ortaya koymuş bir teşkilat olarak Eskişehir e ve halkına faydalı hizmetler sunmanın gayreti içerisindeyiz. Ağaçlandırmadan erozyon kontrolüne ve çölleşmeyle mücadeleye, sulamadan içme suyu teminine, taşkın koruma tesislerinden dere ıslah projelerine, etkili ve güvenilir meteorolojik verinin sağlanmasına kadar pek çok faaliyet ve yatırımlar Bakanlığımızca gerçekleştirilmekte ve bu hizmetlerin Eskişehir in en ücra köşesine kadar ulaştırılmasına çalışılmaktadır. Bu minvalde Bakanlığımız birimlerinin görev ve sorumlulukları dâhilinde, Eskişehir in potansiyelini ortaya koyan, mevcut ve gelecekte yapılması planlanan iş, faaliyet ve projelerden teşekkül eden 2014-2018 dönemi Eskişehir Gelişim Planı nın hazırlanmasında desteklerini esirgemeyenlere ve emeği geçenlere teşekkür eder, Plan ın ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını temenni ederim. Prof. Dr. Veysel EROĞLU Orman ve Su İşleri Bakanı

2 Eskişehir Gelişim Planı

Eskişehir Gelişim Planı 3 1 GENEL BİLGİLER 1.1 Coğrafi Konumu İç Anadolu Bölgesi nin kuzeybatında 29-32 derece doğu boylamları ile 39-40 derece kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Kuzeyinde Bolu, doğusunda Ankara, güneyinde Konya ve Afyonkarahisar, batısında Kütahya ve Bilecik illeri bulunmaktadır. Eskişehir'in ilçelerinden Seyitgazi'nin küçük bir bölümü Ege'nin, Sarıcakaya İlçesi'nin tümü ile Merkez ve Mihallıçık ilçelerinin bir bölümü Karadeniz Bölgesi'nin etkisindedir. Ancak Eskişehir, coğrafi karakterini genellikle İç Anadolu Bölgesi'nden alır. Kuzeyden Bozdağ ve Sündiken Dağları, güneyden Emirdağ, doğudan Orta Asya Vadisi, batıdan Türkmen Dağı gibi doğal sınırlarla çevrili olan il alanı, yaklaşık 13.653 km2 dir. Bu alanıyla il, Türkiye topraklarının %1.8' ini kaplamaktadır. İl merkezinin denizden yüksekliği ise 792 m dir. Eskişehir ili, güneyden Afyonkarahisar'ın Emirdağ ve İnsaniye; güneydoğudan Konya'nın Yunak; doğudan Ankara'nın Polatlı, Nallıhan ve Beypazarı; kuzeybatıdan Bolu'nun Göyük; batıdan Bilecik'in Gölpazarı, Söğüt, Bozüyük ilçeleri ve Kütahya ile çevrelenmiş durumdadır. Yaklaşık %22'sini dağların oluşturduğu ilin, yeryüzü şekilleri içinde ovaların payı %26 dolayındadır. İç Anadolu'nun kuzeybatı köşesinde yer alan Eskişehir ilinin topografik yapısını, Sakarya ve Porsuk havzalarındaki düzlükler ile bunları çevreleyen dağlar oluşturur. Havza düzlüklerini, kuzeyden Bozdağ-Sündiken Sıradağları, batı ve güneyden ise İç Batı Anadolu eşiğinin doğu kenarında yer alan Türkmen Dağı, Yazılıkaya Yaylası ve Emirdağ kuşatır. Dış etmenlerin uzun süren aşındırmaları sonucu vadiler, genellikle derinleşmiştir. Vadi yamaçları hafif eğimli olup, yamaç aşındırması güçlüdür. Genç oluşumlar dışında tepe sırtlarının basık ve yuvarlak olduğu ilde, kapalı havza durumu pek görülmez. Denize doğru sürekli bir eğim vardır. Dağlar, ilin ovalarını çeşitli yönlerden kuşatır. Dağlık alanlarında, farklı aşınma ve çözünme sonucu ortaya çıkan şekiller, genellikle belirgindir. Ovalardan dağlara doğru, çeşitli yükseltilerde uzanan platolar vardır. İlin kuzeyinde, batı-doğu yönünde, Anadolu'nun iç sıradağlarından Bozdağ ve Sündiken Dağlan yer alır ve uzantıları doğuda, il sınırını oluşturan Sakarya Irmağı'na dek sokulur. Eskişehir ilinin güneydoğu köşesinde, Sakarya yayının içinden başlayan Sivrihisar Dağları, güneydoğu-kuzeybatı yönünde uzanır. Kaymaz Bucağı'na uzanan Sivrihisar Dağlan eşik görünüşlü bir yayla üzerinde yer alır. Kaymaz Bucağı'ndan sonra yayla görünümü kazanan geniş eşik üzerinde, yer yer yüksek tepeler görülür. Eskişehir il merkezinin güneyinde başlayan bu yayla görünümlü dalgalı alan, batı yönünde sürer. Sarısu Ovası'nın güneyinde, Küçük Türkmen Dağı'nı oluşturur ve il sınırları dışında Domaniç Dağları ile birleşir. Kaymaz Bucağı ile Eskişehir il merkezi arasındaki en önemli yükselti, Koca Kır Yaylası'nın Porsuk Ovası'na inen etekleridir. Porsuk Çayı'ndan

4 Eskişehir Gelişim Planı batıya doğru gidildiğinde 1.255 m. yüksekliğindeki Küçük Türkmen Dağı'na ulaşılır. Daha batıda ise Kozdoğru Tepesi ile Göktepe bulunur. Asıl Türkmen Dağı, Porsuk Barajı'nın güneyinden başlar ve uzantıları ile birlikte Sakarya Ovası'na dek uzanır. En yüksek noktası 1.825 m. ile Türkmen Dağı Tepesi'dir. Diğer önemli yükseltiler, Kırgıl Tepe, Kuyu Tepe, Yaylacık Tepe, Deve Eriği Tepesi, Deve Tepe ile Oluk Dağı'dır. 1.2 İklim Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgeleri arasında bir geçiş noktasında bulunan Eskişehir ilinde Ege ve İç Anadolu'ya özgü iklim özellikleri görülse de, sert bir kara iklimi hakimdir. Kışlar sert ve süreklidir. Yaz ayları ise gündüzleri sıcak, geceleri serindir. Gece ve gündüz sıcaklıkları arasında büyük farklılıklar gözlenir. İlin yıllık ortalama sıcaklığı 11 C civarındadır. Eskişehir ili'nde hakim olan kara iklimine karşın Sarıcakaya Vadisi'nde Akdeniz İklimi özelliklerini gösteren mikroklima hakimdir. Eskişehir, İç Anadolu, Batı Karadeniz ve Akdeniz iklimlerinin etki alanı içinde olması nedeniyle, kendine özgü bir iklime sahiptir. Yıllık sıcaklık ortalaması, 10,9 dir. Aylık ortalamaya göre yılın en soğuk ayı, -2 ile ocak ayıdır. Aralık ayının ortalarından, şubat ayının ortalarına kadar çok soğuk günler ve don olayları yaşanır. -10 ile -25 arasında değişen derecelere rastlanabilir. Ancak ocak ayı içinde 10 ile 15 lik ılık günler de geçirilir. Mart ayında daha çok don olayına rastlanır. Baharın ikinci yarısında maksimum sıcaklık, 20 nin üstüne çıkar. Haziran, temmuz ve ağustos aylarında en sıcak günler yaşanır. En düşük sıcaklık 10-15 dir Temmuz ayının ikinci yansı ile ağustos ayının ilk yansında en yüksek sıcaklık, 30-40 arasında değişir. Burada, kara iklimi özelliğini gösteren en belirgin olay, aynı zamanda gece ile gündüz sıcaklığında 12 ile 29 arasında büyük ısı farklarının olmasıdır. Sonbahar mevsimi, sıcaklığın 20 ' nin altına düşmesiyle, ağustos ayının ikinci yarısından itibaren kendini belli eder. Eylül ayının sonunda sıcaklık, 0 'ye kadar inebilir. En yüksek sıcaklık ise, yine eylül ayı içinde, yazın devamı olarak 20 ile 30 arasında oynayabilir. Ekim ayında ortalama sıcaklık, 10 civarında seyreder. Eskişehir'de yağışlar, kışın kar ve yağmur halinde görülür. Aralık ayından itibaren yağışlar daha çok kar şeklindedir. Nisan ayı sonundan itibaren havalar ısınmaya başlar. Eskişehir'de bahar yağmurlan, batı ve güneybatıdan gelerek, sağanak halinde düşer. Yıllık ortalama yağış miktarı 378.9 kg/m3 'dür. Temmuz ve ağustos aylarında, Akdeniz yaz kuraklığı özelliklerini gösterir. Ancak çok hafif olarak, Karadeniz yaz yağmurlarını da alır. Ekim ayında yağmur, kasım ayında sulu karın yağması, kışın başladığını gösterir. Eskişehir'de rüzgarlar, kışın doğudan batıya eser. Baharın ilk aylarında kuzeybatı rüzgarları hakimdir. Baharın sonunda güneybatı, batı ve kuzeybatıdan gelen rüzgarlar görülür. Yaz mevsiminde bazen geçici olarak günlük şiddetli doğu rüzgarları da görülebilir. Sonbaharda ise, Eylül sonundan itibaren doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu rüzgarları ortaya çıkar.

Eskişehir Gelişim Planı 5 1.3 Bitki Örtüsü İç Anadolu stepleri, Kuzey Anadolu ve Batı Anadolu ormanları, Eskişehir'in bitki örtüsünü oluşturur. Sündiken Dağları'nın, Porsuk Vadisi'ne bakan güney yamaçlarında, 1000 metreden sonra meşe çalılıkları, daha sonra da bodur meşeler görülür. 1300 metreden sonra yer yer kara çamların göze çarptığı Sündiken Dağları'nın, Türkmenbaba, Eşekli Türkmen Tepesi ve Bozdağ'ın Sakarya Vadisi yönü incelenirse, (özellikle Tandırlar Dağküplü Köyleri arası çok sıktır) karaçamla kaplı olduğu gözlenir. Burada karaçamların arasında, kızılçamlar da görülür. Taştepe ve Mihalıççık civarına kadar sarıçamlar yer alır. Yapıldak civarındaki çam ormanları arasında, yüksek meşeler görülür. Eskişehir'in güneyindeki platolarda ve Çifteler Ovası'nda orman yoktur fakat karakteristik step bitkileri vardır. Sarısu Porsuk Vadisi'nin bitki örtüsünü, yumak, yavşan ve kekik oluşturur. Porsuk ve Keskin Dereleri'nin kenarlarındaki bitki örtüsü ise, söğütler, kavaklar, karaağaçlar ve koruluklardan oluşur. 1.4 Akarsuları Sakarya Nehri: Çifteler İlçesi'nin sınırları içinde yer alan "Sakaryabaşı" denilen yerden çıkmaktadır. Buradan çıkan su, önce Bardakçı Suyu ile, sonra Seydisu ve Sarısu ile birleşerek güneydoğuya doğru akar. Çakmak Köyü yakınında Ankara - Eskişehir arasında il sınırı olur ve kuzeye döner. Kıran Hamamı denilen yerde Porsuk Çayı ile birleşir ve kuzeye doğru akar. Sarıyer Barajı'ndan sonra akışı batıya döner. Porsuk Çayı ve Kolları: İki koldan oluşmuştur. Birincisi, Porsuk suyudur. Kaynağı Murat Dağı'ndadır. Altıntaş havzasında hafif meyilli bir arazide akar. Diğer kol, Kütahya'nın batısından gelir. Bu, şehrin kuzeyinden "Porsuk Çayı" adı ile geçen sudur. Bunlar Çukurova'da birleşerek ve Eskişehir il sınırında, İncesu Köyü'nün yakınındaki Kalburcu Çiftliği'nden geçerler. Sonra sırasıyla Kunduzlar, Kargın Deresi, Ilıcasu, Mollaoğlu Deresi, Sarısu, Keskin- Muttalip dereleriyle birleşerek, Sakarya Nehri'ne yaklaşırken de Pürtek Çayı'nı içine alır. Eskişehir ili içersindeki akarsu, dere ve çayların uzunluğu tablodaki gibidir.

6 Eskişehir Gelişim Planı AKARSUYUN ADI TOPLAM UZUNLUĞU (Km) İL SINIRLARI İÇİNDEKİ UZUNLUĞU (Km) TOPLAM UZUNLUĞA ORANI (%) DEBİSİ (m 3 /sn) İL SINIRLARI İÇİNDEKİ BAŞLANGIÇ VE BİTİŞ NOKTALARI KOLU OLDUĞU AKARSU SAKARYA NEHRİ 627 400 64% 98.57 Çifteler Sakarbaşı Alpagut - PORSUK ÇAYI 255 225 88% 5.34 İncesu Kıranharma n Sakarya Nehri BARDAKÇI DERESİ SARISU DERESİ 46 46 100% 2.22-44 44 100& 2.00 - Sakarya Nehri Sakarya Nehri SEYDİ SUYU 70 70 100% 3.38 - Sakarya Nehri ÇARDAKÖZÜ DERESİ SARISU DERESİ 18 18 100% 0.25-60 40 67% 1.37 Kandilli Sakarya Nehri Porsuk Çayı PÜRTEK ÇAYI 40 40 100% 0.83 - Porsuk Çayı 1.5 Başlıca Dağları ve Ovaları Eskişehir il alanı daha çok platolar ve dağlarla kaplıdır. Yaylalar, il topraklarının %0.6 gibi çok küçük bir bölümünü kaplar. Eskişehir il alanı, Sakarya Irmağı ile Porsuk ve Sarısu Çayları havzalarını kaplamaktadır. Havzaların denize doğru eğimleri fazla değildir. Bu nedenle akarsular, havzaların yüksek bölümlerinden taşıdıkları maddeleri, alçak kesimlere yığarak çok geniş düzlükler oluşturmuştur. Ovaların, il toplam alanı içindeki payı %26 dolayındadır. Eskişehir'de ovalar, ovaların çevrelerini kuşatan dağlar ve platolardan oluşan normal bir topografya görülür. Porsuk Ovası, Kütahya il sınırından başlar, Porsuk Çayı'nın yatağı boyunca kuzeydoğu yönünde uzanır. Eskişehir il merkezinden sonra, doğuya yönelir ve Ankara il sınırına dek sokulur. Porsuk Ovası; kuzeyden Bozdağ ve Sündiken Dağlan, güneyden Sivrihisar Dağlan ve Türkmen Dağı'nın doğu uzantılarıyla çevrilir. Ova, Kütahya il sınırından Eskişehir il merkezine dek oldukça eğimli, dar bir vadi şeklindedir. "Porsuk Çukurluğu" olarak adlandırılan bu bölüm, il

Eskişehir Gelişim Planı 7 merkezine yaklaştıkça genişlemeye başlar. Ovanın, Muttalip ve Sultandere köyleri arasında yaklaşık 13 km. ye ulaşan genişliği, doğuda Çavlum Köyü yakınlarında daralır ve 1 km. ye dek iner. Bu boğazdan sonra yeniden genişler ve en geniş durumunu burada kazanır. Ovanın genişliği, bu yöredeki Sepetçi ve Fevziye Köyleri arasında 21 km. ye ulaşır. Daha sonra yeniden daralmaya başlar. Ova, özellikle Refahiye Köyü'nden sonra dar bir vadiye dönüşür. Kalın alüvyal bir toprak tabakası ile kapalı olan Porsuk Ovası, çok verimlidir. Ovada buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, pirinç ve şeker pancarı ekimi yapılır. Porsuk Ovası'nın batı uzantısı, "Sarısu Ovası" olarak adlandırılan bir ovada noktalanır. Sarısu Çayı'nın her iki yanında kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanır. Kuzeyde Bozdağ, güneyde Küçük Türkmen Dağı ile çevrili olan ovanın denizden yüksekliği 840 m. dir. İnönü'nün kuzeyinden başlayan ova, doğu yönüne akışlıdır ve fazla eğimli değildir. Sarısu Ovası'nın en geniş yeri İnönü ile İstasyon arasındadır. Burada yaklaşık 4 km. genişliğe ulaşır. Doğuya gidildikçe yavaş yavaş daralır. Sarısu Ovası, Okubalı yöresinde bir boğazı aştıktan sonra yeniden genişler. Ova, Eskişehir il merkezi yakınlarındaki Karagözler Köyü'nün batısında Porsuk Ovası ile birleşir. Kalın alüvyal topraklarla kaplı Sarısu Ovası'nda buğday, arpa, çavdar, mısır, pirinç ve şeker pancarı ekimi yapılır. İlin güneybatısında yer alan Yukarı Sakarya Ovası, Porsuk Ovası'ndan sonra Eskişehir'in en geniş düzlüğüdür. Yukarı Sakarya Ovası; kuzeyden Sivrihisar Dağları ve Türkmen Dağı'nın kuzey uzantıları, batıdan Türkmen Dağı'nın doğu uzantıları, güneyden ise Emirdağ'la çevrilidir. Bu geniş düzlüğün denizden yüksekliği 800-1000 m. arasındadır. Yukarı Sakarya Ovası, doğudaki Yağverviran ve Gerenli Köyleri yöresinden, Sivrihisar ilçe merkezine doğru sokulur. Ovanın başlangıçta 14 km. olan genişliği, Sivrihisar'ın kuzeyinde 4 km. ye düşer. Yukarı Sakarya Ovası, Porsuk Ovası gibi tam düz değildir. Ovadaki en belirgin kabartı, Mahmudiye İlçesi'nin batısındaki 1.301 m. yüksekliğindeki Kırgız Dağı dır. Yine aynı yörede Congerçalı ve Çerkezçalı Tepeleri bulunmaktadır. Çifteler ilçe merkezinin güneydoğusunda en yüksek noktasına ulaşan Çal Kütlesi, uzantıları ile çok geniş bir alanı kaplar. Yukarı Sakarya Ovası'nın en geniş yeri Aksaklı ve Yukarı Kepen Köyleri arasındadır. Bu kesimde genişliği 76 km.ye yaklaşır. Yer yer kalın bir toprak tabakası ile kaplı olan ova, Sarısu ve Porsuk Ovaları kadar verimli değildir. Yukarı Sakarya Ovası'nda genellikle buğday, arpa, çavdar, mısır, susam, ayçiçeği ve şeker pancar ekimi yapılmaktadır. Eskişehir ilinde yaylalık alanlar, Türkmen Dağı'nın doğu uzantıları ile Bozdağ, Sündiken Dağları üzerindedir. Porsuk ve Sakarya Havzalarını birbirinden ayıran Sivrihisar Dağları üzerinde de yaylalık alanlar bulunmaktadır.

8 Eskişehir Gelişim Planı Eskişehir ilinin genel coğrafi yapısı; Sakarya ve Porsuk havzaları ile bu havzaları çevreleyen dağlardan oluşur. Bu nedenle, il toprakları ana vadiler ve bu vadilerle birleşen çok sayıda küçük vadilerce parçalanmış durumdadır. Havzanın sularını toplayan Sakarya Irmağı'nın aktığı vadi, "Sakarya Vadisi" adını alır. Bu vadi. Sakarya Irmağı'nın ilk kaynak alanlarında, yani Türkmen Dağı kütlesinin doğu uzantıları üzerinde dar ve derindir. Seyitgazi yöresinden sonra, vadi tabanı genişler ve doğuda Ankara il sınırına dek uzanır. Bu bölümde, vadinin geniş tabanı üzerinde Yukarı Sakarya Ovası yer alır. Sakarya Vadisi, Ankara il sınırının yakınından kuzeye döner ve Porsuk Çayı ile birleşir. Vadinin bu kesimine "Orta Sakarya Vadisi" denir. 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 DAĞ ve TEPELERİN YÜKSEKLİK DEĞERLERİ (m) 1825 1115 1047 1008 1008 960 944 942 941 869

Eskişehir Gelişim Planı 9 2 MEVCUT DURUM VE POTANSİYEL 2.1 Su ve Su Yapıları Eskişehir ilini kapsayan Sakarya Havzasında 2003-2013 yılları arasında, Havza İzleme ve Referans Noktalarının Belirlenmesi Projesi kapsamında 50 Adet izleme noktasında örnekleme ve analiz çalışmaları tamamlanmış olup, final raporları ve kirlilik haritaları, yüklenici firma tarafından Aralık 2013 tarihi itibarıyla idareye teslim edilmiştir. Su Kalitesi İzleme Konusunda Kapasite Geliştirme Konulu AB Projesi kapsamında Eskişehir ilinin de yer aldığı Sakarya Havzasında su kütleleri ve tipolojileri belirlenmiştir. Aynı zamanda baskı ve etkilere göre risk analizi yapılarak potansiyel referans alanlar, gözetimsel, operasyonel, referans ve korunan alan olmak üzere izleme istasyonları, izleme sıklıkları ve izlenecek parametreler belirlenmiştir. Proje neticesinde bu çalışmalar ışığında havzaya yönelik İzleme Programları, Ulusal İzleme Planı ve İzleme ile ilgili Kılavuz Dokümanlar oluşturulacaktır. Taşkın koruma konusunda yapılan çalışmalarda son 11 yılda inşa edilen 14 adet taşkın koruma tesisi ile, 13 adet mesken mahal ile 3280 dekar arazi taşkın zararlarından korundu. Yeraltı Ve Yerüstü Su Kaynakları Varlığı Eskişehir iline ait yer altı ve yer üstü sukaynakları verileri, Yerüstü su potansiyeli : 1754.00 milyon m3 Sulamaya elverişli arazi : 186.778 ha Ekonomik olarak sulanabilir arazi : 114.998 ha Etüt edilen arazi : 199.269 ha yukarıdaki gibidir ve 2060 yılındaki nüfus 1.206.049 kişi olarak tahmin edilmektedir. Buna göre toplam su ihtiyacı 235.979 m3 /gün, yıllık 71.490 hm3 tür. Mevcut Sulama Tesisleri Son 11 yılda inşa ettiğimiz sulama projeleri ile Eskişehir de 44.620 dekar zirai arazi sulamaya açıldı. Bu tesislerden bazıları; Mihalıççık-Sekiören Göleti ve Sulaması Seyitgazi-Fethiye Göleti Han-Üççam Göleti ve Sulaması Mihalıççık-Dağcı Göleti ve Sulaması İnönü-Aşağı Kuzfındık Barajı Sivrihisar-Göktepe Regülatörü Sulaması Seyitgazi-Fethiye Göleti Sulaması Alpu-Yayıklı (Koşmat) Göleti Eskişehirde sulama tesisi çalışmaları devam etmektedir.

10 Eskişehir Gelişim Planı Beylikova Cazibe Sulaması ile 21.950 dekar araziyi sulamaya açacağız. Bu yıl bu tesisi Eskişehirli çiftçilerimizin hizmetine sunacağız. Eskişehir Yukarı Sakarya Islahı (Yaralı Pompaj Sulamaları) ile de 27.750 dekar araziyi suya kavuşturacağız. İhale ettiğimiz işin en kısa sürede inşaatına başlayacağız. Kırsal Kalkınmanın Anahtarı Göl-Su Beylikova Depolama Tesisi Ülke genelinde başlatılan 1000 Günde 1000 Gölet projesinden Eskişehir de nasibini almıştır. Proje kapsamında Eskişehir de 16 adet gölet ve sulaması inşa ediliyor. Böylece suya hasret 67.540 dekar arazi suyla buluşturulucaktır. Eskişehir e Sulama Tesisleri Bir Bir Geliyor Yayıkçı Göleti

Eskişehir Gelişim Planı 11 2.2 Ormancılık ve Erozyonla Mücadele İL ADI ORMAN ALANI İlin Genel Alanı Orman Alanı SERVET ARTIM Normal Bozuk TOPLAM Koru K.T./B. Koru K.T./B. dekar dekar dekar dekar % Bin m 3 Bin Ster Bin m 3 Bin Ster ESKİŞEHİR 1.609.640 1.905.420 3.515.060 1.446.202 24 14.787 1.144 343 45 Eskişehir ilinin ormanlık alanı 3.515.060 dekar olup, yüzölçümünün % 24 ü ormanlık alandır. Eskişehir ili ormanlarının %46 sı normal, %54 ü bozuk ormanlardan oluşmaktadır. Karaçam, sarıçam, kızılçam, meşe, gürgen, kayın, sedir, kavak, ardıç gibi ağaçlar yetişmektedir. 2003-2013 Yılları arasında yapılan işler ve bunlarla ilgili bilgiler; -Eskişehir ilindeki ormanlık alanların amenajman planları 2002 yılında yapıldığından, 2003-2013 yılları arasında herhangi bir yatırım faaliyeti olmamıştır. Eskişehir İli ne 2003-2013 yılları arasında; 194 km yeni yol, 101 km büyük onarım, 71 km üst yapı, 285 km sanat yapısı olmak üzere 651 km yol yatırım faaliyeti yapılmıştır. -ORKÖY çalışmaları kapsamında 2003-2013 döneminde; Sosyal nitelikli kredilerden 3.040 aileye 4.320.050 TL, ekonomik nitelikli kredilerden 809 aileye 11.902.180 TL olmak üzere toplam 3.897 aileye 16.222.230 TL kredi desteği sağlanmıştır. -2003-2013 yılları arasında 4 adet bal ormanı,1 adet şehir ormanı, 17 adet mesire yeri açılmıştır. Bal ormanları, İdrisyayla Bal Ormanı Cumhuriyet Bal Ormanı Danişment Bal Ormanı

12 Eskişehir Gelişim Planı Dağcı Köyü Bal Ormanı -Yakacak odun üretiminin 1.002.000 Ster, endüstriyel odun üretiminin ise 915.000 m 3 gerçekleşmesi beklenmektedir. Eskişehir Artık Daha Yeşil Daha Yaşanılır Eskişehir İlinde 2013 yılında ağaçlandırma ve toprak muhafaza projesi kapsamında yapılacak çalışmalar; Ağaçlandırma tesis: 15.000 dekar, Ağaçlandırma bakım: 74.400 dekar, Rehabilitasyon tesis: 28.730 dekar, Rehabilitasyon bakım: 44.040 dekar, Toprak muhafaza tesisi: 6.200 dekar Toprak muhafaza bakımı: 6.000 dekar Fidan üretimi: 17 milyon adet -2003-2012 yılları arasında 741.560 dekar alanda çalışılmış ve yaklaşık 44.922.000 adet fidan toprakla buluşturulmuştur. -2008-2012 yılları arasında uygulanan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği Eylem Planı kapsamında; 160 kilometre karayolu/kent içi/köy yolu ağaçlandırması yapılarak yaklaşık 280.183 adet

Eskişehir Gelişim Planı 13 11 adet mezarlık ağaçlandırılarak 9.950 adet, 11 adet ibadethane bahçesi ağaçlandırılarak 362 adet, 419 adet okul bahçesi ağaçlandırılarak 61.133 adet fidan,

14 Eskişehir Gelişim Planı 12 adet sağlık ocağı ve hastane bahçesi ağaçlandırılarak 832 adet fidan toprakla buluşturulmuştur. -2013 yılında, Erozyonla Mücadele Eylem Planı (2013-2017) gereği, Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Projesi kapsamında yapılacak çalışmalar; Ağaçlandırma tesis: 15.000 dekar, Ağaçlandırma bakım: 74.400 dekar, Rehabilitasyon tesis: 28.730 dekar, Rehabilitasyon bakım: 44.040 dekar, -2013 yılı bitimine kadar; gelir getirici türlerle, 29 köyde, 918 dekar sahada 34.862 adet ceviz ve badem fidanı dikilmesi planlanmıştır. -2014 yılı içerisinde Eskişehir ilinde; Orman Genel Müdürlüğünce yürütülen ağaçlandırma ve toprak muhafaza projesi kapsamında; 14.000 hektar Ağaçlandırma, 76.400 hektar Ağaçlandırma bakım, 26.730 hektar Rehabilitasyon, 37.710 hektar Rehabilitasyon bakımı çalışması yapılacaktır. -Ceviz Eylem Planı (2012-2016) kapsamında; 350 dekar sahada ceviz fidanı dikilmesi planlanmıştır. -Badem Eylem Planı (2013-2017) kapsamında; 1.100 dekar sahada badem fidanı dikilmesi planlanmıştır. Fidan üretimi; 176,26 hektar alanda kurulmuş olan ve 30 milyon adet/yıl kapasiteli Eskişehir Orman Fidanlığında yapılmaktadır. 2003-2013 yılları arasında; 316 milyon 876 bin adet fidan, 68,7 ton tohum üretilmiştir.

Eskişehir Gelişim Planı 15 Orman Köylümüz Hasmımız Değil Hısımımız 2003-2013 Yılları Arasında Yapılan Çalışmalar Toprak Muhafaza Tesis Ha 1650 Mera Islahı Tesis Ha 866 2014-2018 Yılları arasında Yapılacak Çalışmalar Toprak Muhafaza Tesis Ha 3100 Mera Islahı Tesis Ha 0 SEL EYLEM PLANI KAPSAMINDA ÇALIŞILACAK HAVZALAR İLÇE ADI ALT HAVZA ADI SEL HAVZASI ADI SEL HAVZASI MİKRO HAVZA SAYISI SEL HAVZASI ALANI (Ha.) Mihaliçcık Gürleyik Günak Deresi 2 19.956

16 Eskişehir Gelişim Planı SEL EYLEM PLANI KAPSAMINDA 2013 YILINDA ÇALIŞILAN HAVZALAR Havza Adı Alanı (Ha) Akarçay 2750 BARAJ HAVZASI YEŞİLKUŞAK EYLEM PLANI PROGRAMI HAVZA ADI 2013 2014 2015 2016 2017 Sakarya Havzası 1 1 3 3 3 Büyük Menderes Havzası 1 2 2 Akarçay Havzası 2 2 2 2 2 Burdur Havzası 1 BARAJ HAVZASI YEŞİLKUŞAK EYLEM PLANI 2013 YILI ÇALIŞILAN BARAJ VE GÖLETLER İli Havza Adı Baraj-Gölet Adı Eskişehir/Odunpazarı Sakarya Kanlıpınar Göleti

Eskişehir Gelişim Planı 17 2.3 Doğa Koruma ve Milli Parklar Eskişehir İli Korunan Alanları İlin korunan alanları toplamı 28.021,5 hektar olup, il yüzölçümünün %2,1 ini oluşturmaktadır. Eskişehir İlinde; 2 adet Tabiat Parkı, 9 adet Tabiatı Anıtı 1 adet Geyik Üretme İstasyonu, 2 adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, 2 adet Devlet Avlağı Tabiat Parkları Fidanlık Tabiat Parkı: Eskişehir il merkezi sınırları dâhilinde yer almaktadır. Tabiat Parkı, 2011 yılında 12 hektar olarak ilan edilmiştir. Tabiat Parkı Gelişme Planı yaptırılmış olup, 2013 yılında onay için Genel Müdürlüğe gönderilmiştir. Eskişehir kent merkezine 7 km. uzaklıkta bulunan Orman Fidanlığı, Porsuk çayı kenarında, ağaçlık bir alan olup, toplu taşıma araçları ile ulaşımı mümkündür. Halkın dinlenme ve eğlence gereksinimini karşılamada önemli bir yere sahiptir. Alanda piknik masaları, çocuk oyun parkı, büfe, kır gazinosu, ocaklar, su ve tuvalet bulunmaktadır.

18 Eskişehir Gelişim Planı Musaözü Tabiat Parkı: Eskişehir-Kütahya yolu üzerinde il merkezine 21 km uzaklıkta olup; sahanın toplam alanı 50 ha dır. 05.07.2011 tarihinde tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. Musaözü Tabiat Parkı Gelişme Planı yaptırılmış olup, 2013 yılında onay için Genel Müdürlüğe gönderilmiştir. D.S.İ. Sulama göletinin çevresinde oluşturulan dinlenme alanından günübirlik ve konaklamalı olarak yararlanılabilir. Karaçam, meşe, söğüt ve ardıç türlerinden oluşan yeşil örtüsü ile dinlenme, manzara, rekreasyon, konaklama ve kampinge uygundur. Tabiat parkı içerisinde 1 adet Misafirhane, 2 adet Bungalov, 1 adet Kır Gazinosu ve Büfe bulunmaktadır. Eskişehir de Korunan Alanlara Gözümüz Gibi Baktık

Eskişehir Gelişim Planı 19 Geyik Üretme İstasyonu Geyik üretme istasyonunda, 10 Adet erkek geyik, 15 Adet dişi geyik, 3 Adet 1 yaş üstü erkek yavru, 2 Adet 1 yaş üstü dişi yavru, 9 Adet 0-1 yaş arası yavru geyik olmak üzere toplam 39 adet geyik bulunmaktadır Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları Balıkdamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS): Sivrihisar İlçesi sınırları içinde, Kurtşeyh, Ahiler, Ertuğrul, Yenidoğan Köyleri arasında, Sakarya Nehri boyunca uzanan 1470 hektar büyüklüğündeki alan 1994 yılında yaban hayatı koruma sahası olarak ayrılmıştır. 2005 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak belirlenmiştir. 2012 yılı sonunda Yönetim Planı onaylanmıştır.

20 Eskişehir Gelişim Planı Çatacık Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: Eskişehir in kuzeyinde, Alpu, Beylikova ve Mihalıççık ilçelerinin kuzeyini içine alan bu bölgede doğal olarak yaşayan geyik (Cervus elaphus) popülasyonunu koruyarak normal seviyesine ulaşmasını sağlamak amacıyla tesis edilmiştir. Alanın toplam büyüklüğü 26.479 ha olup Hızlı Alan Değerlendirmesi 04.08.2011 tarihinde onaylanmış, Gelişme Planı ise Onay safhasındadır. Eskişehir Şube Müdürlüğümüzce Biyolojik çeşitliliğin gözlenmesi için amacıyla 4.560,00 TL+KDV ile alınan 6 adet Fotokapan; Çatacık Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında bulunan Geyik Üretme İstasyonu civarında kullanılmaya başlanmıştır. Avlaklar Devlet Avlağı Mihalıççık Çardak Devlet Avlağı: 2012 yılında tescillenerek devlet avlağı olarak ilan edilen avlakta 2012-2013 av sezonundan itibaren verilen kota doğrultusunda ava izin verilmektedir. Alpu Karatepe Devlet Avlağı: 2013 yılında tescillenerek genel avlak olarak ilan edilen avlakta 2013-2014 av sezonundan itibaren verilen kota doğrultusunda ava izin verilmektedir. Sulak Alanlar Balıkdamı Sulak Alanı : Balıkdamı, ülke sınırları içerisinde doğup denize dökülen, en uzun ikinci akarsuyu olan Sakarya Nehri (824 km) üzerinde, Eskişehir ili sınırları içerisinde yer alan, 799 m rakıma sahip, 1.470 hektarlık bir sulak alandır. Sivrihisar İlçesi nin yaklaşık 30 km güneydoğusunda ve 39012 N 31039 E koordinatlarında bulunmaktadır. Balıkdamı, 1980 yılında, yöresinin doğal güzelliklerine sahip olduğu için, Kültür Bakanlığı, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Başkanlığınca 2. Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 1994 yılında da Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilmiştir. Daha sonra, 16 Ekim 2005 tarihinde, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığının önerisi üzerine, Bakanlar Kurulu Kararı ile Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak belirlenmiştir. Alanda yapılan değerlendirme çalışmalarında tespit edilmiş olan 39 göçmen, 97 yerli kuş türü tespit edilmiştir. Alan; Saz Delicesi, Küçük Kerkenez popülasyonları ve Göçmen Leylekler barındırmaktadır. Bölge, Angıtın da içlerinde bulunduğu Sukuşları için göç sırasında büyük önem taşır. Balıkdamı Köyü yakınlarındaki ağaçlar Küçük Ak Balıkçıl, Gece Balıkçılı, Alaca Balıkçıl, Küçük Batağan, Balaban ve Ekin Kargasına yuva oluştururlar.

Eskişehir Gelişim Planı 21 Balıkdamı ve yakın çevresi yoğun tarım alanlarıyla çevrilmiş durumdadır. Gerekli suyun Sakarya Nehri nden alınması, özellikle yaz döneminde bölgedeki su seviyesinin korunabilmesine yönelik ciddi bir sorun oluşturmakta, alanda üreyen canlıların yaşamlarını sürdürmelerini zorlaştırmaktadır.

22 Eskişehir Gelişim Planı İlde Görev Alanına Giren Konularla İlgili İstatistiki Veriler KONU KORUMA STATÜSÜ* ADI İLAN TARİHİ ALAN BÜYÜKLÜ ĞÜ (Ha.) PLAN DURUMU ** Milli park - - - Tabiat parkı Musaözü Tabiat Parkı Fidanlık Tabiat Parkı 05.07.2011 50 Planı onay safhasında 05.07.2011 12 Planı onay safhasında Tabiat anıtı Geyik Alanı 10,5 Karageyikli Türk Fındığı 0,10 Kokulu Ardıç I 0,10 Kokulu Ardıç II 0,10 Kokulu Ardıç III 0,10 Kayı Ardıcı 0,10 Kepez Saçlı Meşesi 0,10 Piribaba Meşesi 0,10 Keramet Dudu 0,10 Tabiatı koruma alanı Yaban hayatı geliştirme sahası - Balıkdamı 1.470 - Çatacık 26.479 Onay safhasında Sulak alan Balıkdamı Sulak Alanı Planı onaylanmış

Eskişehir Gelişim Planı 23 AVLAK TÜRÜ* ADI AVA KONU TÜR İHALE TARİHİ İŞLETME BEDELİ Kızıl Geyik Devlet avlağı Çardak Yaban Domuzu Keklik AVLAKLAR Alpu Karatepe Yaban Tavşanı Yaban Domuzu Keklik Yaban Tavşanı Örnek avlak Bulunmamaktadır. Genel avlak Bulunmamaktadır. Özel avlak Bulunmamaktadır.

24 Eskişehir Gelişim Planı 2.4 Meteoroloji Eskişehir İli nde halen faaliyet gösteren 14 adet otomatik meteoroloji gözlem istasyonu, 3 adet havaalanı otomatik meteoroloji gözlem istasyonu, 1 adet mobil otomatik meteoroloji gözlem istasyonunun bulundukları yerler ve değerleri aşağıdaki gibiidir. 14 adet Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu; Alpu Çatacık Çifteler Günyüzü Mahmudiye Tigem Mihalıççık Eskişehir Bölge Sarıcakaya Koza Kaymaz Sivrihisar Sivrihisar Şehitlik Beylikova Han Seyitgazi Mevcut gözlem istasyonlarının değeri 522.000 TL dir. 3 adet Havaalanı Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu; Sivrihisar Havaalanı Anadolu Havaalanı Eskişehir Havaalanı Mevcut havaalanı otomatik meteoroloji Gözlem istasyonu değeri 2.160.000 TL dir 1 adet Mobil Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu; İnönü Havaalanı (34.500 TL)

Eskişehir Gelişim Planı 25 Hava Durumu Artık Anlık Öğreniliyor

26 Eskişehir Gelişim Planı 3 YATIRIMLAR VE HİZMETLER 3.1 Su ve Su Yapıları ESKİŞEHİR SULAMASI YENİLEME PROJESİ Proje kapsamındaki 6 pilot havza için (Büyük Menderes, Akarçay, Sakarya, Susurluk, Ergene, Konya Kapalı Havzaları) izleme programlarının hazırlanması Proje tamamlanmış. Başlama-Bitiş Tarihi 12.11.2010 07.10.2012 Maliyeti Teknik Özellikler 1.244.000 TL Proje alanı Porsuk Havzası içerisinde yer almakta olup, sulama alanı Eskişehir ve Alpu ovalarını kapsamaktadır. Projenin su kaynağı olan Porsuk Barajı, Eskişehir kent merkezinin 25 km güneybatısında Porsuk Çayının 844,65 m talveg kotunda yer almaktadır.

Eskişehir Gelişim Planı 27 ÜLKEMİZE ÖZGÜ SU KALİTESİ EKOLOJİK DEĞERLENDİRME SİSTEMİNİN KURULMASI PROJESİ ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi Maliyeti Teknik Özellikleri FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı AB Su Çerçeve Direktifine uygun olarak havza / bölge / Ülke koşullarına uygun biyolojik indekslerin, mevcut tipolojilere özgü referans nokta ve koşulların, sınıflandırma çalışmalarında kullanılacak sınıf sınır değerlerinin ve ekolojik kalite oranlarının belirlenmesi. Proje safhasında Kalkınma Bakanlığı 2013 Yatırım Programına alınmış olan projenin teknik şartnamesi tamamlanmış olup, ihale süreci devam etmektedir. 2014-2016 4.000.000 TL Proje kapsamında; Ülkemizin 25 havzasını kapsayacak şekilde daha önce yapılmış ve yapılmakta olan tüm izleme çalışmaları derlenerek envanter çalışmasının yapılması, AB Su Çerçeve Direktifi kapsamında Ülkemizin değişik coğrafik ve iklimsel özelliklerini temsil edecek ve 8 havzada (Aşağı Fırat, Batı Akdeniz, Ceyhan, Aras, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Kuzey Ege ve Sakarya) nehir, göl, geçiş ve kıyı sularında fizikokimyasal, hidromorfolojik ve biyolojik kalite elementlerinin (balık, bentik makroomurgasız, fitoplankton, fitobentoz, makrofit/makroalg/angiosperm) 1 yıl boyunca izlenmesi, sucul flora ve fauna tür listelerinin 8 havza ve diğer havzalar için hazırlanması, biyolojik indekslerin geliştirilmesi, tipe özgü referans noktaların ve durumun belirlenmesi, tipe özgü sınıf sınır değerlerinin belirlenmesi, ve ekolojik durum/potansiyelin belirlenmesi işleri gerçekleştirilecektir. Türkiye de Su Çerçeve Direktifinin izleme ile ilgili Madde 8 ve Ek 5 hükümlerinin uygulanabilmesi için altyapı oluşturulacak, proje kapsamında geliştirilmesi planlanan biyolojik metrik veya indekslerin uygulanması ile su kalitesi izleme ve değerlendirme konusunda Ülkemizin temel eksikliklerinden biri giderilmiş olacak ve hidrobiyoloji konusundaki bilimsel çalışmalara katkı sağlanacaktır. Projenin ardından tüm ülkede uygulanır ve kullanılır hale getirilecek olan ekolojik değerlendirme sistemi ile su kalitesi izleme konusunda ülkemizdeki en önemli eksiklik tamamlanmış olacak, Ülkede sağlıklı ve düzgün işleyen bir su kalitesi izleme ağının oluşturulması ile önemli mertebede milli ekonomiye katkı sağlanacaktır. Su Çerçeve Direktifine göre tasarlanmış izleme ağından gelecek verilerle mevcut su kalitesi belirlenebilecek ve çevresel hedefleri karşılayamama riski bulunan su kütleleri için önlemler alınarak belirli bir süre sonra iyi su durumuna ulaşılabilecektir.

28 Eskişehir Gelişim Planı SU KALİTESİ İZLEME KONUSUNDA KAPASİTE GELİŞTİRME KONULU AB PROJESİ ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi 2011-2014 Maliyeti FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Proje kapsamındaki 6 pilot havza için (Büyük Menderes, Akarçay, Sakarya, Susurluk, Ergene, Konya Kapalı Havzaları) izleme programlarının hazırlanması Proje devam ediyor Proje kapsamında pilot havzalarda su kütleleri ve tipolojileri belirlenmiş, baskı ve etkiler belirlenerek risk analizi yapılmış, potansiyel referans alanlar belirlenmiş, gözetimsel, operasyonel, referans ve korunan alan olmak üzere izleme istasyonları, izleme sıklıkları ve izlenecek parametreler belirlenmiştir. Proje neticesinde bu çalışmalar ışığında 6 pilot havza için İzleme Programları, Ulusal İzleme Planı ve İzleme ile ilgili Kılavuz Dokümanlar oluşturulacaktır. 2.000.000 Avro Bakanlığımızın ve ilgili kurumların Su Çerçeve Direktifinin izleme ile ilgili Madde 8 ve Ek 5 hükümlerine ilişkin kapasitesi gelişmektedir. İnsan sağlığı ve sucul canlılara zarar veren maddelerinde bu projenin çıktıları dikkaet alınarak analizi yapılmış olacaktır. Proje AB Finansmanlı olduğundan ve Türkiye katkısı %5 olduğundan dolayı, bu kapsamda bir iş çok ucuza maledilmiş olacaktır. Projelere çıktıları dikakte alınarak Su kalite izlemeleri optimize edilecek ve mükerer izlemlerden kaçınılacaktır. Böylece önemli mertebede milli ekonomiye katkı sağlanacaktır. Su Çerçeve Direktifine göre tasarlanmış izleme ağından gelecek verilerle mevcut su kalitesi belirlenebilecek ve çevresel hedefleri karşılayamama riski bulunan su kütleleri için önlemler alınarak belirli bir süre sonra iyi su durumuna ulaşılabilecektir. ESKİŞEHİR-MİHALIÇÇIK BAHTİYAR GÖLETİ VE SULAMASI Bahtiyar Göleti sulaması ile 148 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Proje Safhasındadır. Başlama-Bitiş Tarihi 22.03.2012-16.05.2013 Maliyeti 137.000 TL Teknik Özellikleri Borulu FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır.

Eskişehir Gelişim Planı 29 ESKİŞEHİR-SİVRİHİSAR NASRETTİNHOCA GÖLETİ VE SULAMASI Nasrettinhoca Göleti sulaması ile 666 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Proje Safhasındadır. Başlama-Bitiş Tarihi 30.10.2012-26.07.2013 Maliyeti 137.000 TL Teknik Özellikleri Borulu FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır. ESKİŞEHİR YUKARI SAKARYA ISLAHI VE SULAMA PROJESİ PLANLAMA REVİZYONU YAPIMI (GÖKSU SULAMASI, GÖKPINAR BARAJI, İLYASPAŞA VE KAVUNCU SULAMALARI) ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi 06.10.2010-29.05.2013 Maliyeti Gökpınar Barajı ile 7715 hektarlık alana sulama hizmeti verilece, Ankara ili Polatlı ilçesine 24.5 hm3 içmesuyu temin edilecektir. Planlama safhasındadır. Planlama Raporu Genel Müdürlükte uygun bulundu. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden, Eskişehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna Bilim Komisyonunun kurularak konunun tekrar incelenmesi hususunda 01.11.2013 tarihli yazı yazıldı. Bilim Kurulu oluşturulma safhasındadır. 305.000.000 TL Teknik Özellikleri Depolama 96.87 hm 3, İçmesuyu 24.5 hm 3 Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır.

30 Eskişehir Gelişim Planı ile İlgili Açıklama ESKİŞEHİR-SEPETÇİ BEYAZALTIN GÖLETİ VE SULAMASI Beyazaltın Göleti ile 266 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Planlama safhasındadır. Ara Rapor onaylanmıştır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.11.2012-30.11.2015 Maliyeti 10.579.733 TL Teknik Özellikleri 1.14 hm 3 Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır. ile İlgili Açıklama ESKİŞEHİR-ALPU DEREKÖY GÖLETİ VE SULAMASI Dereköy Göleti ile 98 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Planlama safhasındadır. Ara Rapor onaylanmıştır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.11.2012-30.11.2015 Maliyeti 5.480.198 TL Teknik Özellikleri 0.587 hm 3 Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır.

Eskişehir Gelişim Planı 31 ESKİŞEHİR-MİHALIÇÇIK DİKÖZÜ GÖLETİ VE SULAMASI Başlama-Bitiş Tarihi 01.06.2013-30.08.2014 Maliyeti Teknik Özellikleri Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Diközü Göleti sulaması ile 367 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. İnşaat safhasındadır. 6.500.000 TL Borulu, Sulama modülü 0.49/l/s/ha FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır. ile İlgili Açıklama ESKİŞEHİR-MİHALIÇÇIK GÜREŞ GÖLETİ VE SULAMASI Güreş Göleti ile 111 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Planlama safhasındadır. Ara Rapor onaylanmıştır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.11.2012-30.11.2015 Maliyeti 4.928.353 TL Teknik Özellikleri 0.608 hm 3 Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır. ESKİŞEHİR SİVRİHİSAR OKÇU GÖLETİ SULAMASI Başlama-Bitiş Tarihi 05.10.2012-16.02.2014 Maliyeti Teknik Özellikleri Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Okçu Göleti sulaması ile 367 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. İnşaat safhasındadır. 3.340.754 TL Borulu, Sulama modülü 0.59/l/s/ha FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır.

32 Eskişehir Gelişim Planı ESKİŞEHİR SEYİTGAZİ YAPILDAK GÖLETİ SULAMASI Başlama-Bitiş Tarihi 13.12.2012-08.03.2014 Maliyeti Teknik Özellikleri Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Yapıldak Göleti sulaması ile 218 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. İnşaat safhasındadır. 793.999,65 TL Borulu, sulama modülü 0.44/l/s/ha FAYDALARI Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Proje ile dekar başına net gelir artışı sağlanarak, çiftçinin ekonomik gücü artacaktır. ESKİŞEHİR-MİHALIÇÇIK GÜREŞ GÖLETİ VE SULAMASI Güreş Göleti ile 11 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Planlama safhasındadır. Maliyeti 4.928.353 TL Teknik Özellikleri 0.608 milyon m 3

Eskişehir Gelişim Planı 33 3.2 Ormancılık ve Erozyonla Mücadele AMENEJMAN PLANI YENİLENMESİ ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi Maliyeti Eskişehir İlindeki Eskişehir, Çatacık ve Mihalıçcık Orman İşletme Müdürlüklerinin tamamını kapsayacak şekilde Amenajman Planları 2014 yılında yenilenecektir. 2014 yılı programına alınmış olup, 2014 yılı Mart ayında ihale süreci,mayıs ayında da envanter çalışmaları başlayacaktır. Amenajman Planı yapım tekniği gereği plan 2015 yılında yürürlüğe girecek ve 20 yıl sonra yenilenecektir.2014 yılı Mart Ayı-2015 Yılı Mayıs Ayı 2014 yılı Mart Ayı-2015 Yılı Mayıs Ayı 2.500.000 TL. FAYDALARI Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Amenajman planlarının yenilenmesi safhasında istihdam yarattığından ekonomik katkısı vardır. Ormanlara bakım ve gençleştirme gayesiyle yapılacak silvikültürel müdehaleler Amenajman planı öngörüleri çerçevesinde yapılacağından üretim işçiliği ve çıkan ürünün pazarlanması açısından dolaylı olarak ekonomik katkısı vardır. Sürdürülebilir Orman Yönetimi kapsamında ormanların sürekliliği için planlama yapıldığından tabiata katkısı bu bağlamda olmaktadır.

34 Eskişehir Gelişim Planı ORMAN YOLLARI YAPIMI VE BAKIMI ile İlgili Açıklama Eskişehir İli ormanlarında; 125 km yeni yol, 55 km büyük onarım, 125 km üst yapı, 175 km sanat yapısı, 305 km aplikasyon. Proje ve plan safhasında. 2014 yılı ile 2018 yıları arasında çalışmalara başlanarak tamamlanması sağlanacaktır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2014-31.12.2018 Maliyeti Teknik Özellikleri 5.800.000 TL Orman yolları 292 sayılı Orman Yolları Planlaması, Yapımı, Bakımı adlı tebliğde belirtilen özelliklere uygun yapılacaktır. FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkın ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Eskişehir İli nde 2014 yılında 1.160 TL lik yatırımla ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır.

Eskişehir Gelişim Planı 35 ORMANLARIN KORUNMASI Orman koruma, ormanda böcek hastalıklarıyla mücadele, ormanda böcek hastalıklarıyla mücadele yatırımı ve çalışmaları. ile İlgili Açıklama Proje ve plan safhasında. 2014 yılı ile 2018 yıları arasında çalışmalara başlanarak tamamlanması sağlanacaktır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2014-31.12.2018 Maliyeti 200.000 TL Teknik Özellikleri Yaptırılacak olan kuş yuvalarının ormana asılması, yırtıcı üretimi ve karınca nakli sayesinde orman zararlıları ile biyolojik mücadele yapılacak ve ilgili ekipmanların tedariki sağlanacaktır. FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkın ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Halkın çevreye, doğaya olan duyarlılığı artırılacaktır. Eskişehir İlinde 2014 yılında 32.000 TL lik yatırımla ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır. Ormanların tahribatına yol açan böcek populasyonlarının çoğalmasını önleyici tedbirler alınacak, ormanların tahrip olarak azalmasının önüne geçilecektir. Mevcut olan ormanlara bilinçsizce müdahale edilmesinin önüne geçilerek daha verimli ve kaliteli yapıda ormanların oluşmasına zemin hazırlanacaktır. Nesli tehlikede olan türler korunacak, hava, su ve toprak yani çevreye, biyoçeşitliliğe olumlu tesirleri olacaktır. Tabiata uygun ve sürdürülebilir, yerel halkın desteği ve katılımı sağlanmış ormancılık faaliyetlerine ulaşılmış olacaktır.

36 Eskişehir Gelişim Planı ORKÖY FAALİYETLERİ ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi Maliyeti Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Orman köylülerinin sosyal ve ekonomik maksatlı krediler ile destekklenmesi suretiyle kalkınmalarına katkı sağlanacaktır. Proje ve plan safhasında. Bütçe ödenekleri çerçevesinde, köylüler ile tarımsal kalkınma kooperatiflerinin talepleri ve kalkınma planları doğrultusunda destekleme faaliyetleri yürütülmeye devam edecektir. Yıllık olarak her takvim yılı. 675 aileye ekonomik maksatlı kredi desteği sağlanması öngörülmüş olup, yaklaşık maliyeti 10.125.000 TL'dir FAYDALARI Orman köylüsünün sosyal ve ekonomik kalkınmalarına katkısı katkısı bulunan proje uygulamaları ve desteklemelerle kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamı sağlanacaktır. Orman köylüsünün ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak üzere kredi desteklemleri ile kurulan işletmeler vasıtasıyla istihdam artışı sağlanacaktır. Uygulanmakta olan sosyal nitelikli güneş enerjisi, dam örtülüğü ve ısı yalıtımı (mantolama) projeleri ile odun tüketimi azaltacak ve doğa tahribatı önlenecektir.

Eskişehir Gelişim Planı 37 ODUN DIŞI ORMANCILIK FAALİYETLERİ, ORMAN ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ 4 adet bal ormanı, 1 adet şehir ormanı, 8 adet mesire yeri açılması. 420.000 ster yakacak odun, 493.000 m 3 endüstriyel odun üretimi yapılması. ile İlgili Açıklama Proje ve plan safhasında. Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2014-31.12.2018 2014-2018 yılları arasında çalışmalara başlanarak tamamlanması sağlanacaktır. Teknik Özellikleri Arıcılık sektörüne katkı ve destek için bal ormanı tesis edilecektir. Eskişehir İli halkının rekreasyon, eğitim, sağlık, kültürel, spor, sosyal ve turizm maksatlı ihtiyaç ve taleplerini karşılamak üzere şehir ormanı ve mesire yerleri kurulacaktır. FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkın ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Halkın çevreye, doğaya olan duyarlılığı artırılacaktır. Eskişehir İli nde yatırımla ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır. Doğaya uygun ve sürdürülebilir, yerel halkın desteği ve katılımı sağlanmış ormancılık faaliyetlerine ulaşılmış olacaktır.

38 Eskişehir Gelişim Planı İZİN İRTİFAK, KADASTRO ÇALIŞMALARI Eskişehir İli nde ki ormanlık alanlarda gerekli izinlerin verilmesi ve kadastro işlerinin bitirilmesi. ile İlgili Açıklama Proje ve plan safhasında. Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2014-31.12.2018 Teknik Özellikleri 2014-2018 yılları arasında çalışmalara başlanarak tamamlanması sağlanacaktır. Tapu Kadastro Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğünce yürütülen Orman Kadastrosunun Bitirilmesi Eylem Planı (OKBEP) çerçevesinde 2014 yılında 30.690 hektar ormanlık alanın kadastro çalışmaları bitirilerek orman sınırları belirlenecek ve vatandaşla olan mülkiyet ihtilafları bitirilecektir. FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkın ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Arazi kullanımıyla alakalı problemler ve kafalarda oluşacak sorular giderilmiş olacaktır. Halkın çevreye, doğaya olan duyarlılığı artırılacaktır. Eskişehir İli nde 2014 yılında izin irtifak ve kadastro faaliyetleri için yapılacak olan yatırımla ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır. Vasfı belli olmuş arazilerde, hangi yönlü çalışılacağı ile alakalı belirsizlikler ortadan kalkacaktır. Usulsüz arazi kullanımının önüne geçileceğinden çevreye olumlu yansımaları olacaktır. Nesli tehlikede olan türlerin korunacak, hava, su ve toprak yani çevreye, biyoçeşitliliğe olumlu tesirleri olacaktır. Tabiata uygun ve sürdürülebilir, yerel halkın desteği ve katılımı sağlanmış ormancılık faaliyetlerine ulaşılmış olacaktır.

Eskişehir Gelişim Planı 39 AĞAÇLANDIRMA FAALİYETLERİ Eroyonla Mücadele Eylem Planı (2013-2017) kapsamında yapılacak çalışmalar; Ağaçlandırma tesis: 79.500 dekar Ağaçlandırma bakım: 321.200 dekar Rehabilitasyon tesis: 135.630 dekar Rehabilitasyon bakım: 131.900 dekar ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi Maliyeti Finansman Kaynakları Teknik Özellikleri Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Projesi kapsamında yapılacaktır. 2014 yılında çalışmalara başlanarak Eskişehir İli Gelişim Planı süresince tamamlanması sağlanacaktır. 01.01.2014-31.12.2018 76.000.000 TL. Orman Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü imkanları ile bu süreçte toplam 79.500 dekar alanda ağaçlandırma ve 135.630 dekar alanda bozuk orman alanlarının iyileştirilmesi çalışmaları yapılacaktır. FAYDALARI Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkının ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve yerinde istihdamını sağlayacaktır. Halkın çevreye, doğaya olan duyarlılığı artacaktır. Eskişehir İlinde yapılacak ağaçlandırma faaliyetleri ile ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır. Mevcut olan ormanlara bilinçsizce müdahale edilmesinin önüne geçilerek, daha verimli ve kaliteli yapıda ormanların oluşmasına zemin hazırlanacaktır. Usulsüz arazi kullanımının önüne geçileceğinden çevreye olumlu yansımaları olacaktır. Nesli tehlikede olan türlerin korunacak, hava, su ve toprak yani çevreye, biyo-çeşitliliğe olumlu etkileri olacaktır. Sonuç olarak doğaya uygun ve sürdürülebilir, yerel halkın desteği ve katılımı sağlanmış ormancılık faaliyetlerine ulaşılmış olacaktır.

40 Eskişehir Gelişim Planı TOHUM VE FİDAN ÜRETİMİ FAALİYETLERİ ile İlgili Açıklama Eroyonla Mücadele Eylem Planı (2014-2017) kapsamında yapılacak çalışmalar; Tohum üretimi ve Bakımı: 48 ton, Fidan üretimi ve Bakımı: 72 milyon adet, Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Projesi kapsamında yapılacaktır. 2014 yılında çalışmalara başlanarak Eskişehir İli Gelişm Planı süresince tamamlanması sağlanacaktır. Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2014-31.12.2017 Maliyeti Finansman Kaynakları Teknik Özellikleri 34.064.940 TL. Orman Genel Müdürlüğü. -Orman Genel Müdürlüğü imkânları ile bu çalışmalar yapılacaktır. FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Tabiata Katkısı Yapılan yatırımlar kırsal kesimde yaşayan halkın ormancılık faaliyetlerine etkin katılımını ve yerinde istihdamını sağlayacaktır. Halkımıza fidan dikme alışkanlığı kazandırılarak ve bunun hayatın bir parçası haline getirilmesi sağlanarak çevreye, doğaya olan duyarlılığı artacaktır. Eskişehir İlinde yapılacak fidanlık faaliyetleri ile ekonomik ve insan işgücü yönünden istihdamda ve kalkınmada katkı sağlanacaktır. Planlı bir şekilde yapılacak yatırımlarla çevreyle uyumlu şekilde çalışmalar yapılacaktır. Her yaş ve boyda fidan üreterek toplumun bütün kesimlerinin talebi karşılınacaktır. Nesli tehlikede olan türler korunarak, hava, su ve toprak yani çevreye, biyo-çeşitliliğe olumlu etkileri olacaktır. Sonuç olarak doğaya uygun ve sürdürülebilir, yerel halkın desteği ve katılımı sağlanmış ormancılık faaliyetlerine ulaşılmış olacaktır.