2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği. Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi STK Hibe Programı Bileşen A5: Çevrenin Korunması

2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi STK Hibe Programı Bileşen A5: Çevrenin Korunması

2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi STK Hibe Programı Bileşen A5: Çevrenin Korunması

2 2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği Bu yayının bütün hakları saklıdır. 2008, Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye Bu yayının hiçbir kısmı herhangi bir formda izin alınmadan satılamaz yada satılmak için çoğaltılamaz. Bu yayının basımı yararlanıcısının Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ve sözleşme biriminin Merkezi İhale ve Finans Birimi olduğu Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi: STK Hibe Programı - A5 Çevre Bileşeni projesi kapsamında REC Türkiye tarafından Avrupa Komisyonu nun mali desteği ile gerçekleştirilmiştir. Ancak, yayının içeriği hiçbir şeklide Avrupa Komisyonu nun resmi görüşlerini yansıtıyor olarak algılanmamalıdır. ISBN: 978-975 - 6180-30 - 3 Yayımcı: Bölgesel Çevre Merkezi REC Türkiye İlkbahar Mahallesi 571. Cadde 617. Sokak No:8 Yıldız Ankara, Türkiye Tel: +90 (312) 491 95 30 Faks: +90 (312) 491 95 40 E-posta: info@rec.org.tr Web sitesi: www.rec.org.tr Hazırlayanlar Nazlı Deniz Biçer, Hande Özüt, Gülnaz Akşahin Yayıma Hazırlayan- Grafik Tasarm Yeşim Aslıhan Çağlayan Baskı Hazırlık İris İletişim Çözümleri Basım Elma Teknik Basım

3 2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği İçindekiler Önsöz 5 Projeler listesi 6 Kurumsal Kapasite Geliştirme Hibe Bileşeni 9 AKED - Sürdürülebilir Kalkınma için Yerel Çevre Ağlarının Kurulması 10 IDD - Doğa Bilgi Ağı 11 TURCEK - MarDoğa: Marmara Bölgesi nde İletişim ve İşbirliği Ağı Projesi 12 Tematik Hibeler Bileşeni 13 KONCED - Toprak Verimliliğinin Biyolojik Gübrelerle Artırılıp Çevre Kirliliğinin Önlenmesi 14 DOĞADER - Sulamada Su Tasarrufu ve Meraların Çevreci Kullanımı 15 BİSADER - Gedikli Köyü Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi 16 UYD - Munzur Vadisi Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 17 ATED - Konya Yöresi Çiftçilerine Damla Sulama Yönteminin Öğretilmesi 18 OSDER - Geri Dönüşüm Dostu Okullar 19 TTKD - Tarım-Çevre Etkileşiminde Sürdürülebilir Su ve Toprak Kullanımı 20 KÇD - Evsel Atikların Yerinde Ayrıştırılarak Toplanması Halkın Eğitimi Projesi 21 WWF - Eğirdir ve Bafa Gölleri nde Akılcı Su Kullanımı 22 DOĞA DERNEĞİ - Sürdürülebilir Eko-turizm Uygulamalarıyla İnözü Vadisinin Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 23 ELENKE - Elektrik Enerjisinin Verimli Kullanım Bilincinin Geliştirilmesi Projesi 24 EAGD - Evsel Katı Atıkların Kaynağında Ayrıştırılması 25 ÇEVGÖN - Küresel Isınmaya Karşı Çevre Dostu Üretim Projesi 26 DOÇEV - Büyük Menderes Havzasında Tarım Kimyasallarının Bilinçli Kullanımının Yaygınlaştırılması 27 Sonsöz 28

4

5 Önsöz Bizim çevremiz... Bizler çevremizi şekillendiriyoruz, çevremiz bizi şekillendiriyor. Çevreyi gündelik hayatımızdan bağımsız, sadece çevrecilerin ve çevre ile ilgili uzmanların işi olarak görmek artık mümkün değil. Bugün, çevresel değerlerin korunması ve çevre sorunlarının çözümü toplumun tüm kesimlerini yakından ilgilendirmektedir. REC Türkiye, bu sürece destek olmak amacı ile kamuoyunun ve ilgili tüm paydaşların mevcut çevre sorunların çözümüne yönelik farkındalığını artırmak ve insiyatif almalarını desteklemek için katkı vermektedir. Bu hedefle, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği nin faydalanıcısı olduğu Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Geliştirilmesi Projesi: A5-Çevre Hibe Programı kapsamında kamuoyuna ulaşmayı hedefleyen 17 sivil toplum kuruluşunun projesi desteklenmiştir. REC Türkiye, tematik uygulamalar ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi olarak iki başlık altında desteklenen bu projelerin yürütülmesini adım adım izleyerek, projelerin daha etkin uygulanabilmesi için kendi deneyim ve bilgi birikimini STK larla paylaşmıştır. Proje sahipleri ile, projelerin etkin bir şekilde uygulanmasına destek olmak ve başarı ile tamamlanan proje çıktılarının daha geniş kitlelere iletilmesini sağlamak amacı ile 10 ayı aşkın bir süre birlikte çalıştık. Yapılan bu çalışmaları ve projelerden elde edilen kazanımları ise bu yayın aracılığı ile sizlerle paylaşmayı arzu ediyoruz. Yayın içeriğinde her proje hakkında özet bilgiyi ve seçilen iki projenin tanıtım filmlerini bulabilirsiniz. Umarız bu projeler çevre için daha çok kişinin insiyatif almasını teşvik eder. Çünkü hem sorunun hem çözümün sahibi bizleriz. Dr. Sibel Sezer Eralp Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye Direktörü

2007-2008 Dönemi REC Türkiye Hibe Desteği - Projeler Listesi Proje no Proje ismi Kurumsal kapasite geliştirme projeleri 5 Sürdürülebilir Kalkınma için Yerel Çevre Ağlarının Kurulması 32 Doğa Bilgi Ağı 36 MarDoğa: Marmara Bölgesi nde İletişim ve İşbirliği Ağı Projesi Tematik Projeler 3 Toprak Verimliliğinin Biyolojik Gübrelerle Artırılıp Çevre Kirliliğinin Önlenmesi 6 Sulamada Su Tasarrufu ve Meraların Çevreci Kullanımı 9 Gedikli Köyü Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi 42 Munzur Vadisi Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 43 Konya Yöresi Çiftçilerine Damla Sulama Yönteminin Öğretilmesi 45 Geri Dönüşüm Dostu Okullar 46 Tarım-Çevre Etkileşiminde Sürdürülebilir Su ve Toprak Kullanımı 52 Evsel Atıkların Yerinde Ayrıştırılarak Toplanması Halkın Eğitimi Projesi 56 Eğirdir ve Bafa Gölleri nde Akılcı Su Kullanımı 60 Sürdürülebilir Eko-turizm Uygulamalarıyla İnözü Vadisinin Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 74 Elektrik Enerjisinin Verimli Kullanım Bilincinin Geliştirilmesi Projesi 94 Evsel Katı Atıkların Kaynağında Ayrıştırılması 95 Küresel Isınmaya Karşı Çevre Dostu Üretim Projesi 104 Büyük Menderes Havzasında Tarım Kimyasallarının Bilinçli Kullanımının Yaygınlaştırılması

7 STK ismi Proje alanı Bütçe ( ) Anadolu Kalkınma ve Eğitim Derneği Elazığ 19.825,65 İnsan ve Doğa Derneği Antalya 30.494,43 Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu Derneği Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Yalova 33.820,56 Konya Çevre Koruma Eğitim ve Araştırma Derneği Doğayı Çevreyi Koruma ve Doğa Sporları Derneği Konya 43.477,22 Bursa 39028,00 Bilim ve Sanat Gönüllüleri Derneği Adana 33.996,53 Ulaşılabilir Yaşam Derneği Tunceli 46.080,77 Anadolu Teknik Elemanlar Derneği Konya 37.955,30 Osmangazi Sosyal Yardım, Eğitim ve Kültür Gönüllüleri Derneği Bursa 19.261,57 Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Konya 32.374,80 Karabük Çevre Derneği Karabük 36.171,44 Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF- Türkiye) Aydın, Isparta, Muğla 41.328,39 Doğa Derneği Ankara 37.464,05 Elektrik Enerjisi Kalite Enstitüsü Derneği Kayserı 25.363,19 Eskişehir Anadolu Gelişim Derneği Eskişehir 14.567,77 Diyarbakır Çevre Gönüllüleri Derneği Diyarbakır 39.617,82 Doğa ve Çevre Vakfı Denizli 11.132,71

8

9 Kurumsal Kapasite Geliştirme Hibe Bileşeni Çevre konusunda yapılacak iş çok; bu bakımdan çevre konusunda çalışan STK lara da büyük sorumluluk düşüyor. Ancak işe koyulmadan önce STK ların kendi kurumsal kapasitelerini güçlendirmeleri de son derece önemli. Bir STK nın kendi vizyon ve misyonunu tanımlaması, stratejik planını yapması, ulusal ve uluslararası diğer STK larla iletişim ve işbirliği geliştirmesi, bilgi ve deneyim paylaşımı yapması hem uygulayacağı projenin hem diğer faaliyetlerinin daha başarılı olmasını sağlayacaktır. Bu görüşten yola çıkarak Hibe Programı nın alt bileşenlerinden birisinin STK ların kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi için geliştirildi. Bu bölümde, Kurumsal Kapasite Geliştirme Hibe Bileşeni altında desteklenen projeler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

10 Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yerel Çevre Ağlarının Kurulması Anadolu Kalkınma ve Eğitim Derneği (AKED) Amaç: Çevrenin korunması ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına yönelik sivil toplum mekanizmalarının geliştirilmesi Ortaklar: Cip Barajını ve Çevresini Koruma ve Güzelleştirme Derneği Proje Hedefleri: 1. Çevrenin korunmasına yönelik sivil toplum izleme mekanizmalarının yerel düzeyde güçlendirilmesi 2. Yerel çevre eylem planları ve sürdürülebilir kalkınma programları ile kamuoyunun farkındalık düzeyinin yükseltilmesi 3. Elazığ daki STK lar arası çevre ağının kurulması. 1. Çevre SOS telefon hattı faaliyete geçirilerek halkın çevre ihlalleri bildirimleri ve şikayetlerini ulaştırmaları sağlandı. 2. STK lara yönelik Sürdürülebilir Kalkınma ve Kadın Çevre Aktivistleri eğitimleri yapldı 3. STK lar ve ilgili paydaşlar ile işbirliği ve koordinasyon toplantıları ve çalıştaylar yapıldı. 4. Hepimiz için temiz bir çevre temiz bir gelecek konulu kompozisyon ve resim yarışması düzenlendi. 1. 2. 3. 4. 5. 15 STK Elazığ Yerel Çevre Ağı nı kurdu. Elazığ Yerel Çevre Ağı na dahil olan STK lara üyelikler %20-%30 oranlarında arttı. 353 kişi SOS telefon hatlarına ulaştı. 26 STK eğitimlere katıldı ve 45 kadın çevre aktivisti eğitildi. 1 tören, 4 sergi, 4 çalıştay, 7 işbirliği toplantısıyla toplam 4250 kişiye ulaşıldı. Ayrıntılı bilgi için: Bünyamin Atıcı aked23@gmail.com; www.aked.org.tr/elcev

11 Doğa Bilgi Ağı İnsan ve Doğa Derneği (İDD) Amaç: İlköğretim okullarında doğa sevgisinin geliştirilmesi ve ilköğretim okulları arası işbirliği ve bilgi paylaşımının sağlanması Ortaklar: Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Proje Hedefleri: 1. Öğretmenlerin ve öğrencilerin doğa koruma konusunda bilgi ve bilincinin artması 2. Antalya ili ilköğretim okulları arasında çevre eğitimi ve çevre sorunları konusunda bilgi ağı sisteminin oluşturulması yoluyla özgür bilgi paylaşımının arttırılması 1. Doğa bilgi ağı sistemi oluşturuldu ve web sitesi hazırlanarak internette yayımlanması ve öğretmenlerin katkılarıyla geliştirilmesi sağlandı. 2. Öğretmenlere yönelik ekoloji, doğa koruma ve uygulamalı çevre eğitimi konusunda seminer verildi ve doğa bilgi ağı konusunda çalıştay yapıldı. 3. Web sitesinin geliştirilmesi, kontrolü ve devamlılığının sağlanması için gönüllü olan öğretmenlerden doğa eğitim komisyonu oluşturuldu. 4. Çevre Sorunlarına Çözüm Yolları konulu resim yarışması ve sergisi düzenlendi ve dereceye giren öğrencilere Doğa Araştırma Setleri verildi. 5. İDD üyeleri tarafından okullarda doğanın yapısı, koruma yolları ve insan faktörünün doğaya etkileri üzerine uygulamalı eğitimler verildi. 1. 2. 3. 4. 5. Doğa Bilgi Ağı sistemi ve 24 öğretmenden oluşan doğa eğitim komisyonu kuruldu. Web sitesine 5172 ziyaret yapıldı. Öğretmenlere yönelik 2 günlük düzenlenen 4 uygulamalı çevre eğitimi programında 88 öğretmen bilgilendirildi. Resim yarışmasına 73 resim gönderildi ve sergilendi. Dört okulda toplam 8 sınıfta düzenlenen eğitimlere yaklaşık 250 öğrenci katıldı. Ayrıntılı bilgi için: Tamer Albayrak albayraktamer@gmail.com; www.dogabilgiagi.org

12 MarDoğa: Marmara Bölgesi nde İletişim ve İşbirliği Ağı Projesi Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu Derneği (TURÇEK) Amaç: Türkiye genelinde doğa koruma konusunda çalışan STK ların etkin ve işbirliği içinde çalışmalarına katkıda bulunmak Ortaklar: Çevreyi Koruma ve Geliştirme Derneği, Avrupa Birliği Politikaları Enstitüsü Derneği, Yalova Saksılı Süs Bitkileri Yetiştiricileri Derneği, Edremit Çevre Sağlığı ve Doğayı Koruma Derneği, Kocaeli Doğa Sporları Kulübü Derneği Proje Hedefleri: 1. Marmara Bölgesinde yer alan 5 yerel STK nın oluşturacağı doğa koruma işbirliği ağının iletişim alt yapısını oluşturmak 2. Yerel STK ların önceden belirlemiş olduğu Bölgesel Doğa Koruma Önceliği olan su kirliliğine dikkat çekilmesi ve suyun akılcı kullanımı temalı bir kampanya içeriği oluşturmak 3. Kampanyayı 5 ay süresince uygulayarak, oluşturulan Bölgesel Doğa Koruma İşbirliği Ağını işlevsel hale getirmek 1. 5 yerel STK dan oluşan işbirliği ağı kurularak STK ların proje geliştirme, yönetme ve kampanya yürütme kapasitelerini arttırmak amacıyla eğitimler düzenlendi. 2. MarDoğa STK ları tarafından kamu ile işbirliği içerisinde eğitim ağırlıklı bir kampanya düzenlendi ve suyun akılcı kullanımı ve korunması için halkın bilinçlendirilmesi Yalova ili pilot projesi hazırlandı. 3. Proje ortaklarının bir kısmı ve projeye dahil olmamış bazı çevreci sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile Marmara Doğa Koruma Federasyonu kurulması planlandı ve resmi hazırlıklar başlatıldı. 1. MarDoğa ortakları tarafından yürütülen kampanya çerçevesindeki suyun akılcı kullanımı eğitimi Yalova nın tüm köylerinde uygulandı. 2. Proje ortağı STK lara yönelik kapasiteleri sınırlı yerel sivil toplum kuruluşlarının proje geliştirme ve yönetme kapasitelerini arttırmak amacıyla 3 eğitim düzenlendi. Ayrıntılı bilgi için: M.Serkan Bilgin serkan@turcek.org.tr; www.mardoga.org

13 Tematik Hibeler Bileşeni Çevre sorunlarının yelpazesi çok geniş ve farklı birçok boyutu var. Ancak halkın bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi sorunların çözümü için atılması gereken ilk adımlardan. Tematik Hibeler Bileşeni ile çevre ile ilgili farklı temalarda pilot uygulamalar, eğitimler, seminerler, bilgilendirici dökümanlar v.b. araçlarla halka ulaşmayı ve bilinç düzeyini yükseltmeyi hedefleyen projeler desteklendi. Ekoturizm, enerjinin ve suyun verimli kullanımı, atıkların geri dönüşümü, sürdürülebilir tarım gibi çeşitli konularda çalışan projeler ile ilgili özet bilgiyi bu bölümde bulabilirsiniz.

14 Toprak Verimliliğinin Biyolojik Gübrelerle Artırılıp Çevre Kirliliğinin Önlenmesi Konya Çevre Koruma Eğitim ve Araştırma Derneği (KONÇED) Amaç: Konya Yöresi nde mineral azot uygulamalarından kaynaklanan çevre kirliliğini azaltmak ve çiftçilerin çevre konusundaki hassasiyetini arttırmak Ortaklar: S.S. Konya Bölgesi Sulama Kooperatifleri Birliği Proje Hedefleri: 1. Azotlu gübreler yerine biyolojik gübrelerin kullanılması ile srdürülebilir tarım tekniklerinin desteklenmesi 2. Araştırma kuruluşları ile çiftçi arasında işbirliğinin arttırılarak yeni tarım tekniklerini uygulama alanlarının genişletilmesi 1. Çiftçilere biyolojik gübrelerin baklagil tarımında kullanımı, faydaları, baklagil tarımında sürdürülebilirliğinin sağlanması yolları hakkında eğitim verildi. 2. Eğitimler sırasında biyolojik gübre kullanmak isteyen çiftçilerden siparişler alındı ve Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü tarafından temin edilen biyolojik gübreler çiftçilere teslim edildi. 3. Çiftçilerin katılımıyla demonstrasyon alanlarında biyolojik gübre ekimi yapıldı. 4. Tarla günleri düzenlenerek biyolojik gübre kullanılan tarlalar gezildi ve projenin amacı ve biyolojik gübrenin çevreye etkileri hakkında bilgiler verildi. 1. 29 eğitim çalışması düzenlenerek 880 çiftçinin eğitilmesi sağlandı. 2. Düzenlenen 12 tarla gününe 192 çiftçi katıldı. 3. Eğitimler sırasında 110 kişiden biyolojik gübre siparişi alındı ve yörede toplam 230 kilo biyolojik gübre 3500 dekar alana uygulandı. Ayrıntılı bilgi için: Nihal Göksu nihalyavuz@hotmail.com

15 Sulamada Su Tasarrufu ve Meraların Çevreci Kullanımı Doğayı Çevreyi Koruma ve Doğa Sporları Derneği (DOĞADER) Amaç: Meraların uzun süreli ve çok yönlü tarımsal ve çevresel kullanımını sağlamak Ortaklar: Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Proje Hedefleri: 1. Modern damla sulama yönteminin uygulanmasının gösterilmesi, yöre üreticilerinin kullanmasına öncülük edilmesi 2. Atıl durumda olan köy meralarının sulanması,verimliliklerinin yükseltilmesi ve bölgede yaygın biçimde olan kuş türleri ve leyleklerin buralardan daha fazla yararlanmaların sağlanması 1. Seçilen mısır tarlası damla sulama yöntemiyle sulandı. 2. Meralarda salma sulama ve yağmurlama sulama teknikleri uygulandı, sulanan alanlarda biyoçeşitliliğin artmasına ortam yaratıldı. 3. Damla sulama günü düzenlenerek çiftçilere damla sulama yöntemi hakkında yerinde eğitim verildi ve verim farklılıkları gösterildi. 4. İzleme planları oluşturulup uzmanlara danışılarak leyleklerin yaşamı ve amfibi ve omurgasız hayvan varlığı gözlemlenip raporlandı 1. 2. 3. 4. 5. Damla sulamada %50 oranında su tasarrufu ve her sulamada 5-6 saat oranında işgücü tasarrufu sağlandı. Mısır veriminde 500-700 kg/ dekardan 1653 kg/dekara ulaşıldı. Hektar başına ödenen su miktarında %40 azalma oldu. Üretici eğitimleri sonunda 500 kişiye direk, basın yoluyla çok daha fazla kişiye ulaşıldı. Leyleklerin beslenme alanında yoğun kurbağa çoğalmaları sağlandı. Köy meralarında ot gelişimi ve meralardan yararlanma arttırıldı, otlanma süreleri uzatıldı. Ayrıntılı bilgi için: İsmet Arıcı arici@uludag.edu.tr

16 Gedikli Köyü Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi Bilim ve Sanat Gönüllüleri Derneği Amaç: Gedikli Köyü tarım arazilerinde doğru tarım tekniklerinin benimsenerek toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilirliğinin sağlanması Ortaklar: Adana İl Tarım Müdürlüğü, Adana Tarımını ve Çalışanlarını Kalkındırma Derneği Proje Hedefleri: 1. 2. 3. 4. 5. Doğal kaynakların korunması konusunda köy halkında farkındalık yaratmak Toprak erozyonunu ve toprak kirliliğini azaltmak Su kaynaklarının ve kalitesinin korunmasına katkıda bulunmak Kimyasalların insanlar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak Kurumlar arası işbirliği ve diyalogun yaratılmasına katkıda bulunmak 1. Çiftçilere yönelik toprak, su kaybı ve kirliliği, su kaynaklarının etkin yönetimi, küresel ısınma ve tarıma etkileri; tarımsal teraslar ve teraslama teknikleri; modern sulama teknikleri ve damla sulama ve Zirai Mücadelenin toprak ve su kirliliğine etkileri konularında eğitimler düzenlendi. 2. Çiftçileri eğitmek amacıyla Gedikli köyünde kontur tarım, tarımsal teras ve damla sulama demonstrasyonları gerçekleştirildi. 3. Çiftçilere numune alma demonstrasyonları yapıldı. Alınan toprak numuneleri toplanarak; İl Tarım Müdürlüğü tarafından analizleri yaptırıldı. 4. Konferans ve seminerler düzenlenerek projenin tanıtımı, projenin amaçları, küresel ısınmanın tarıma etkileri, toprak ve su kaynaklarının etkin kullanımı konularında halka bilgi verildi. 1. 4 eğitim grubunda 200 çiftçiye eğitim verildi. 2. 9 adet konferans düzenlenerek 364 kişiye ulaşıldı. 3. 100 çiftçinin tarlasından toprak numunesi alınarak analiz yaptırıldı. 4. 5 çiftçinin kiraz bahçesinde entegre mücadele uygulandı. Ayrıntılı bilgi için: Hanifi Atlı hanifiatli@gmail.com; www.surdurulebilirkaynakyonetimi.net

17 Munzur Vadisi Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması Ulaşılabilir Yaşam Derneği Amaç: Doğal kaynakların sürdürülebilir geçim kaynağı olarak kullanımı ve biyolojik çeşitliliğin korunması Proje Hedefleri: 1. Tunceli sarımsağının biyolojik değeri ve korunma gereği hakkında yöre halkının bilinçlendirilmesi 2. Türün yerel/ ulusal pazarlama ve tanıtım stratejileri belirleyerek, pazarlanma koşullarının sağlanması 3. Tunceli sarımsağının üretim alanlarının genişletilmesi, yaygınlaştırılması, verim ve kalitenin arttırılması ve üreticilerin teknik kapasitesinin yükseltilmesi, 4. Munzur dağlarında biyoçeşitlilik envanterinin oluşturulması 1. Pilot alanda sarımsak ekimi yapıldı, yetiştirme teknikleri hakkında kadınlara eğitim verildi, 2. Biyolojik çeşitlilik, Tunceli sarımsağı, coğrafi işaretler ve markalama v.b. konularda STK, KOBİ, öğrenci, minibus şöförleri, esnaf, tüketici ve üreticilere eğitimler verildi, 3. Saha araştırması sonucunda bitki türleri tespit edildi ve kültüre alma denemeleri yapıldı, 4. Türk Patent Enstitüsü nün Coğrafi İşaretler Tescili ile ilgili olarak Menşe belgesi ve Marka Tescili baivuruları yapıldı. 1. 2. 3. 4. 5. 31 üretici, 150 öğrenci, 40 esnaf, 40 toplayıcı, 80 tüketici, 13 minibüs şöförü ve 70 yaylacı eğitildi. Sarımsak üretim alanı 24 dekara çıkarıldı ve 39 deneme alanı kuruldu. 25 adet Afiş, 1.000 adet broşür, 2000 adet sarımsak ambalajı basıldı. Arazi çalışması sonuçları Munzur Vadisi Biyolojik Çeşitlilik Envanteri olarak 500 adet basıldı. Tunceli sarımsağının CITES kapsamına alınmasına yönelik mevzuatın geliştirilmesi gündeme geldi. Ayrıntılı bilgi için: Yekbun Uzun yekbun.uzun@gmail.com

18 Konya Yöresi Çiftçilerine Damla Sulama Yönteminin Öğretilmesi Anadolu Teknik Elemanlar Derneği (ATED) Amaç: Konya İli İçeri Çumra kasabası çiftçilerini yetersiz olan su kaynaklarını en verimli şekilde nasıl kullanacakları konusunda bilinçlendirmek ve bu amaçla suyu en verimli şekilde kullanan damla sulama yöntemini uygulamalı olarak öğretmek Ortaklar: S.S. Konya Bölgesi Sulama Kooperatifleri Birliği Proje Hedefleri: 1. Konya İli İçeri Çumra kasabası çiftçilerinin damla sulama yöntemi konusunda bilgi ve kapsatelerinin artması 2. Damla sulama yönteminin yaygınlaşmasıyla daha fazla tarım alanının sürdürülebilir yöntemlerle sulanmasının sağlanması 1. Eğitimci olarak eğitilen ziraat mühendisleri tarafından çiftçilere damla sulama yöntemi eğitimleri verildi. 2. Belirlenen bir arazide 3 farklı bitkide (mısır, şeker pancarı ve domates) damla sulama uygulaması yapılarak elde edilen sonuçların ışığında çiftçilere uygulama alanında bilgiler verildi. 3. Tarımda Suyun Akılcı Kullanımı adıyla bir konferans düzenlendi ve damla sulama uygulaması hakkında bilgiler verildi. 1. 885 çiftçi sürdürülebilir sulama teknikleri konusunda bilgilendirdi. 2. Eğitimlere katılan 885 çiftçiden 218 çiftçinin damla sulama yöntemini kendi arazisinde uygulamaya başladığı, 316 çiftçinin de önümüzdeki yıldan itibaren uygulamaya geçmeyi planladığı görüldü. 3. Damla sulamanın önemi konulu konferansa 356 kişinin katılımı sağlandı. Ayrıntılı bilgi için: Sadettin Akpınar sakpinar69@hotmail.com; www.anatekder.org.tr

19 Geri Dönüşüm Dostu Okullar Osmangazi Sosyal Yardım, Eğitim ve Kültür Gönüllüleri Derneği Amaç: Çevre bilinci, geridönüşüm ve sürdürülebilir kalkınma konularındaki duyarlılığı yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde arttırmak Ortaklar: Bursa Osmangazi Belediyesi, TEMA Vakfı Proje Hedefleri: 1. Geri dönüşüm ve çevrenin korunması konularında öğrencilerin bilinçlerinin arttırılması 2. Çocukların geri dönüşebilir üretim maddelerini tüketmeye yönelik, tüketici alışkanlıklarının değiştirilmesi. 3. Toplumun genelinden gelen geri dönüşüm miktarının arttırılması 1. İlköğretim okullarında çevre bilinci, geridönüşüm ve sürdürülebilir kalkınma konularında eğitimler düzenlendi. 2. İlköğretim okullarına konteynır, karton geri dönüşüm kutusu ve poşetleri dağıtımı yapıldı. 3. Projeye katılan tüm okullardan atık toplandı ve bir ayda en çok atık toplanan okula belediye tarafından bilgisayar hediye edildi. 4. İlköğretim öğrencilerine bilgilendirici el kitapçıkları, hikaye ve boyama kitapları, not defteri, afiş, pankart ve stikırlar dağıtıldı. 1. Projeye katılan 75 İlköğretim Okulunda toplam 93.478 öğrenci, 3.306 öğretmene 933 saat eğitim verildi. 2. Yaklaşık 5 aylık bir sürede 191 ton atık kâğıt ve yaklaşık 8 ton plastik atık toplandı. Toplanan atık miktarı önceki yılların ortalamasının 3 katı oldu. 3. Proje kapsamında, 75 Okul, öğretmen, öğrenci ve ailelerle birlikte değerlendirildiğinde 300.000 civarında kişinin katılımı gerçekleşti. Ayrıntılı bilgi için: Şaban Uyar uyars@uludag.edu.tr

20 Tarım-Çevre Etkileşiminde Sürdürülebilir Su ve Toprak Kullanımı Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) Amaç: Konya yöresinde tarımsal faaliyetlerin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak Ortaklar: Konya Çevre Eğitim Derneği (KONÇED) İştirakçiler: Taşkent Ziraat Odası, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Proje Hedefleri: 1. Tarımda suyun doğru kullanımı, sulama planlanması ve modern sulama teknikleri ile gübreleme toprak muhafazası konusunda uygulamalı eğitim ve pilot uygulamaların yaygınlaşmasını sağlamak 2. Çevre dostu tarımsal faaliyetler konusunda Selçuk Üniversitesi nden danışmanlık hizmeti sunulması 3. Tarımdan kaynaklanan çevresel sorunların azaltılması amacıyla Üniversite-STK ve Çiftçi Organizasyonu ağını kurmak 1. Tarımda toprak ve su kullanımı ve çevre dostu uygulamalar konularında çiftçilere 200 saat teorik ve 200 saat uygulamalı ders verildi. 2. Eğitime katılan kursiyerler, öğretim görevlileri ve yerel önderler tarafından örnek bir tarım işletmesine bir teknik gezi düzenlendi. 3. Tematik alan komiteleri ve çalışma grupları ile konunun uzmanları, sivil toplum kuruluşları, üniversite ve ulusal-uluslararası ağ oluşturuldu 4. Yöreden toprak analizleri yapıldı. 1. 25 erkek ve 25 kadın çiftçiden oluşan 50 kursiyere eğitim verildi. 2. Üniversite, STK ve Çiftçi organizasyonları Eğitim, Yayım, Danışmanlık ve Ar-Ge Ağı oluşturuldu. 3. 250 numunenin Toprak analizi yapılarak, toprağın ihtiyacı olmayan gübreler hakkında bilgilendirildi. 4. Ziraat Odasına (Taşkent) danışmanlık hizmeti vermek üzere bir akademisyen görevlendirildi ve benzer uygulamaların yaygınlaşacağı yapı kuruldu. Ayrıntılı bilgi için: Kenan Peker kenanpeker@selcuk.edu.tr; www.ttkder.org.tr

21 Evsel Atıkların Yerinde Ayrıştırılarak Toplanması Halkın Eğitimi Karabük Çevre Derneği Amaç: Evsel katı atıkların geri dönüşümü sağlanarak doğanın kirletilmesini azaltmak, doğal kaynak israfını önlemek ve bölge ve ülke ekonomisine katıda bulunmak Ortaklar: Karabük Belediyesi Proje Hedefleri: 1. Karabük halkını evsel katı atıkların yeniden değerlendirilmesinin hem çevresel hem ekonomik önemi hakkında bilinçlendirmek, 2. Karabük Şirinevler ve Yenişehir mahallesi pilot alanında katı atıkların ayrıştırılması ve geri kazanımı ile ilgili uygulama yapılması 1. İlköğretim okulu öğrencilerine, pilot bölgedeki hanehalkına, apartman yöneticileri, görevlileri ve çöp toplayanlara atıkları geri kazanımı konusunda eğitimler verildi. 2. Geri dönüşümde çöp toplayanların ve belediyelerin karşılaştıkları zorluklar, zirai ilaçların çevre kirliliğine etkisi ve otellerde oluşan değerlendirilebilir atıklar ve bu atıkların geri kazanımı konularında konferanslar verildi. 3. Belediye ile işbirliği içinde ayrı toplama poşetleri dağıtıldı, konteynırlar yerleştirildi. 1. 2. 3. 4. Apartman yöneticileri ve görevlileri eğitimlerinde 233; çöp toplayanların eğitimlerinde 81 kişiye eğitim verildi. 11 okulda eğitim düzenlenerek 4229 öğrencinin eğitimi tamamlandı. Halkın eğitimi için düzenlenen konferanslarda 1181 katılımcıya ulaşıldı. Proje boyunca 327 ton ambalaj atığı geri dönüştürülmek üzere ayrı toplandı. Ayrıntılı bilgi için: Haldun Sevinçler h_sevincler@hotmail.com; www.cevre78.org

22 Eğirdir ve Bafa Gölleri nde Akılcı Su Kullanımı Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-TÜRKİYE) Amaç: Eğirdir Gölü ve Bafa Gölü Havzalarında doğal kaynakların akılcı kullanımını ve sürdürülebilir yönetimini sağlamak Proje Hedefleri: 1. Havzalar bazında doğal kaynakların akılcı kullanımı ve sürdürülebilir yönetimi konusunda kapasite geliştirmek ve işbirliğini arttırmak 2. Akılcı doğal kaynak kullanımını desteklemek amacıyla tarımda verim arttırıcı ve üretim maliyetlerini düşürücü uygulamaları başlatmak ve yaygınlaştırmak 3. Havzalar bazında doğal kaynakların akılcı kullanımı ve sürdürülebilir yönetimi için kamu, özel, STK ve üniversite temsilcilerinin ortak çalışmasını düzenleyen yönetim planı oluşturmak 4. Yerel ve ulusal kamuoyunun doğal kaynakların akılcı kullanımı ve çevre konusunda bilincini arttırmak 1. Çiftçilere ve tarım sektöründe faaliyet gösteren ilgi gruplarına yönelik Bafa Gölü çevresindeki pamuk üretiminde sulama, Eğirdir Gölü nde sürdürebilir balıkçılık ve damla sulama konularında eğitimler yapıldı. 2. Yerel yönetimlerin kapasitesini arttırmak amacıyla Sulak Alan Yönetim Planı eğitimi gerçekleştirildi. 3. İlgi gruplarına yönelik pilot uygulamaları başlatıldı ve tarla uygulamaları yapıldı. 4. Eğirdir Gölü ve Bafa Gölü Havza Platformlarının kurulması için çalışmalar ve toplantılar yapıldı. 1. Toplam 240 kişinin doğal kaynakların akılcı kullanımı konusundaki eğitimi yapıldı. 2. Doğal kaynakların akılcı ve sürdürülebilir kullanımına yönelik 4 adet yeni proje geliştirildi. 3. Pilot uygulamaları kapsamında 3 adet tarla uygulaması yapıldı. Ayrıntılı bilgi için: Çağrı Deniz Eryılmaz ceryilmaz@wwf.org.tr; www.wwf..org.tr

23 Sürdürülebilir Eko-turizm Uygulamalarıyla İnözü Vadisi nin Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması Doğa Derneği Amaç: Beypazarı İnözü Vadisi nde biyolojik çeşitliliğin korunması için yöre halkının katılımıyla doğa ile uyumlu ve sürdürülebilir bir turizm altyapısının oluşturulması Ortaklar: Beypazarı Belediyesi Proje Hedefleri: 1. 2. 3. Vadideki turistik tesislerde doğa turizmi uygulaması için fiziksel altyapının oluşturulması Tesislerin doğanın tanıtımı konusundaki kapasitesinin artırılması. İnözü Vadisi ve doğal değerleri konusunda genel tanınırlığın artırılmasıyla vadiye doğal değerleri için gelen ekoturist sayısının artırılmasına katkı sağlanması 1. Kuş yuvalarının yakından izlenebilmesine olanak veren 6 tesise teleskop temin edildi. 2. 8 turistik tesise ve Beypazarı ilçesi girişine vadide yaşayan kuş türlerini tanıtıcı panolar yerleştirildi ve rehber kitaplar verildi. 3. Turistik tesis çalışanlarına vadi ekosistemi ve İnözü Vadisi nin biyolojik çeşitliliği hakkında temel ve uygulamalı eğitimler verildi. 4. Türkiye deki kuş gözlem toplulukları ile biraraya gelinerek kuş gözlem kampı düzenlendi. 5. Poster ve broşürler basıldı, seyahat acentalarıyla gezi düzenlendi, standlar açıldı ve basın gezisi düzenlendi. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Beypazarı tesislerinde çalışan 45 kişi, Beypazarına tur düzenleyen seyahat acentelerinde rehberlik yapan 34 kişi vadideki bioçeşitlilik ve kuş gözlem konularında eğitildi ve 110 kişi kuş gözlem kampına katıldı. Ankara standını 3700 kişi, Uçurtma Festivali standını ise 1500 kişi ziyaret etti. KuşBank veritabanına 12 kuş gözlem kaydı girildi. Tanıtım amaçlı basılan materyallerin (36000 adet) büyük bir bölümü (Amerikan servis, 6300 broşür, 370 poster) dağıtıldı. Vadideki 8 tesis, teleskop, kuş rehberi ve panolarla donatıldı. Beypazarı ndaki çalışmalar 14 kez basına yansıdı. Ayrıntılı bilgi için: Gökmen Yalçın gokmen.yalcin@dogadernegi.org; www.dogadernegi.org

24 Elektrik Enerjisinin Verimli Kullanım Bilincinin Geliştirilmesi Elektrik Enerjisi Kalite Enstitüsü Derneği (ELENKE) Amaç: Kayseri de elektrik enerjisinin verimli kullanılması yönünde kamuoyu bilincinin geliştirilmesi Ortaklar: Kablo ve İzoleli İletken Sanayicileri Derneği İştirakçiler: Kayseri ve Civarı Elektrik TAŞ Proje Hedefleri: 1. Kayseri de enerji tüketiminin düşürülmesine yönelik olarak kamuoyunun bilinçlendirilmesi 2. Elektrik enerjisinin verimli kulanımı konusunda uluslararası sözleşme ve yönetmeliklerin uygulanmasına destek verilmesi 1. İlköğretim öğrencilerine yönelik eğitim kiti hazırlandı ve belirlenen okullara teslim edildi. 2. Enerji Verimliliği Konulu Resim, Kompozisyon ve Karikatür Yarışması düzenlendi 3. İlköğretim okullarında öğrencilere, okul müdürlerine ve Halk Eğitim Merkezleri nde ev kadınlarına yönelik bilgilendirme seminerleri düzenlendi. 4. Tasarruflu ampul, no defteri, broşür vb. bilgilendirici ve özendirici malzemeler dağıtıldı. Apartmanlara fotobloklar asıldı. 5. AB Enerji Politikaları ve Türkiye nin Sürece Uyumu konulu araştırma raporu hazırlandı ve kitap halinde basıldı 1. Elektrik enerjisi verimliliği konusunda 3727 öğrenci, 40 okul müdürü ve 604 kadın kursiyere bilgilendi. 2. İlköğretim öğrencilerine yapılan testlerde bilgi düzeylerinde ortalama %25,19 gelişim gözlemlendi, 3. 210.000 broşür ile Kayseri de tüm evlere, 1000 afişle tüm okullara ulaşıldı, 4. 80 gazete, internet ve TV haberleri, 6 Ulusal Dergi ve 3 canlı yayın ile medyada yer alındı. Web sitesine 2200 ziyaretçi ulaştı. 5. Araştırma raporu 800 adet basıldı. Ayrıntılı bilgi için: Serpil Gür info@elenke.org; www.elenke.org

25 Evsel Katı Atıkların Kaynağında Ayrıştırılması Eskişehir Anadolu Gelişim Derneği Amaç: Evsel Katı Atıkların, kaynağında ayrıştırılmasının; çevre ve insan sağlığının korunması ve ekonomiye getirisi konusunda toplumsal bilincin geliştirilmesine katkıda bulunmak Ortaklar: Odunpazarı Belediyesi Proje Hedefleri: 1. Pilot bölge olarak seçilen 75. Yıl mahallesinde oturan ev hanımlarının, ticari işletmelerin ve kamu kuruluşlarının, evsel katı atıkları, doğru ayrıştırma ve değerlendirmeleri konusunda bilinçlenmelerinin sağlanması 2. Bölgedeki, ilköğretim okullarındaki öğrencilerde, konuyla ilgili bilinçlenmenin sağlanması 3. Ambalaj atıklarının çöp sahasına gitmemesi ve bilinçli tüketim konusunda toplumsal duyarlılığın oluşturulmasına katkı sağlamak 1. İlköğretim okulları ve konutlarda geri kazanım eğitimleri verildi. 2. Tiyatro ekibi kurularak ilköğretim okullarında gösteriler düzenlendi. 3. Halkımızda geri kazanım bilincinin oluşturulması ve yaygınlaştırılması amacıyla afiş tasarımı yarışması düzenlendi. 4. Geri Kazanılabilir Materyallerden Yapılan Oyuncak Yarışması düzenlenerek dereceye giren ilköğretim öğrencilerine ödüller verildi. 5. İlköğretim öğrencilerinin katılımıyla, belirlenen kağıtçılık firmaları, geri dönüşüm ve plastik fabrikasına teknik gezi düzenlendi. 1. 2. 3. 4. Projede pilot bölge olarak seçilen 75. yıl mahallesinde ambalaj atığı toplama verimi %31 artış gösterdi. İlköğretim okullarında yapılan eğitimlerde 2902 öğrenciye, tiyatro gösterisi ile 1472 öğrenciye ulaşıldı. Konut eğitimlerinde 50 kapıcı ve yöneticiye, 504 ev hanımına ulaşıldı. Oyuncak yarışmasına 134, teknik geziye ise 235 öğrenci katıldı. Ayrıntılı bilgi için: Şule Canbaz sulecanbaz@mynet.com; www.anadolugerikazanim.com

26 Küresel Isınmaya Karşı Çevre Dostu Üretim Projesi Diyarbakır Çevre Gönüllüleri Derneği (ÇEVGÖN) Amaç: Diyarbakır daki üretici firmaların AB çevre standartlarında üretim yapmalarına destek olmak Ortaklar: Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Proje Hedefi: Diyarbakır da faaliyet gösteren KOBİ lerin çevre bilincinin artmasını ve AB çevre politikaları ve standartlarında hakkında bilgilenmesini sağlamak 1. Diyarbakır merkez ve Bismil, Ergani ve Silvan ilçelerinde 4 tane AB standartlarında üretim konulu seminer düzenlendi. 2. AB çevre mevzuatı ve Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) konularında seminerlerler düzenlendi 3. Deneyim paylaşımı ve başarılı örneklerin incelenmesi amacıyla 10 kobi yöneticisi Bursa Organize Sanayi Bölgesine 2 günlük inceleme ziyareti yaptı. 4. GAP ta Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevrenin Korunması ve Geliştirilmesi paneli düzenlendi. 1. Eğitim ve seminerlerde Diyarbakır yöresindeki KOBİ lerden toplam 182 kişi bilgilendirildi. 2. GAP ta Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevrenin Korunması ve Geliştirilmesi paneli sonunda sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için GAP Çevre Yönetim Birimi nin kurulması ve güvence altına alınması önerildi. 3. Proje boyunca Diyarbakır da ÇED raporu hazırlayan firma sayısı %10 oranında arttı. Ayrıntılı bilgi için: Meral Baylan meralbaylan@mynet.com

27 Büyük Menderes Havzası nda Tarım Kimyasallarının Bilinçli Kullanımının Yaygınlaştırılması Doğa ve Çevre Vakfı (DOÇEV) Amaç: Tarım kimyasallarının kullanımında tarım üreticilerinin bilinçlendirilmesi ve Menderes Havzası ndaki toprak ve su kirliliğinin azaltılmasına katkı sağlanması Ortaklar: Denizli Ziraat Odası Proje Hedefleri: 1. Tarımsal kirlilik ve etkilerinin kamuoyunda tartışılması 2. Tarım kimyasallarının daha bilinçli kullanılarak tarım kimyasalı artık ve ambalaj atıklarının neden olduğu kirliliğin azaltılması 3. Çevre bilincinin arttırılması ve katılımcılığın sağlanması 1. Bilinçlendirmeye ve kamuoyuna yönelik proje yayınları hazırlandı. 2. Tarım üreticilerine yönelik tarım kimyasallarının doğru kullanımı hakkında eğitim çalışmaları yapıldı. 3. Atık kağıt kutusu ve konteynır dağıtımları yapılarak atık toplanması sağlandı. 4. Okullarda gençlere yönelik çevre eğitimleri düzenlendi. 1. Tarım kimyasallarının doğru kullanımı konulu yayınlar geliştirildi. 2. Tarım kimyasallarının doğru kullanımı konulu 5 yerleşimde yapılan eğitimlerde 260 çiftçiye, 10 okulda yapılan eğitim seminerlerinde ve çevre gezilerinde toplam 1042 öğrenciye doğrudan ulaşıldı. 3. Denizli ili genelinde 18 tarım kimyasalı satıcı ile yüz yüze anket yapılarak, tarımsal kirliliğin nedenleri, etkileri ve çözüm önerileri tespit edildi. 4. Atık toplama çalışmaları sonucunda 12 ton değerlendirilebilir atık ve 1500 adet zirai ilaç ambalaj atığı toplanıp gerikazanım firmalarına ulaştırıldı. Ayrıntılı bilgi için: Bahtiyar Aksoy docevvakfi@ttnet.net.tr; www.docev.org.tr

28 Sonsöz REC Türkiye olarak tüm proje sahiplerine teşekkür ederiz. Proje uygulamanın STK lar için bir amaç değil, vizyon ve misyonlarını gerçekleştirmek için kullanabilecekleri araçlardan biri olduğununu hep akılda tutarak, tamamlanan bu projelerin yeni projeler için yol gösterici olacağını umuyoruz.

REC Türkiye, siyasî görüşlerden ve çıkar guruplarından bağımsız, kâr amacı gütmeyen, uluslararası bir kuruluş olan Orta ve Doğu Avrupa için Bölgesel Çevre Merkezi nin (REC) Türkiye deki temsilcisidir. REC Türkiye nin genel amacı, Türkiye nin çevre konusunda hukuki, kurumsal, teknik ve yatırım alanlarına yönelik kapasitesini güçlendirmek, böylelikle de AB çevre müktesebatının etkili bir şekilde uygulanması sürecini hızlandırmaktır. REC Türkiye, bu hedefe ulaşabilmek için,farklı finansal kaynaklar aracılığı ile yürütmekte olduğu çalışmalar çerçevesinde, hükümetler, sivil toplum kuruluşları (STK lar), özel sektör ve diğer çevresel paydaşlar arasında işbirliğini, bilgi paylaşımını ve çevresel karar alma süreçlerine halkın katılımını desteklemektedir. ISBN: 978-975-6180-30-3 www.rec.org.tr