Enerjimizi artırıyoruz...
İçindekiler 2 Zorlu Enerji Grubu 4 Özetle Zorlu Grubu 5 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 7 Zorlu Enerji nin Kilometre Taşları 8 Finansal Göstergeler 10 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Santralleri 12 Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı 14 Zorlu Enerji Grubu Başkanı nın Değerlendirmesi 18 Yönetim Kurulu 20 Üst Yönetim 22 Yönetimin Faaliyet Sonuçlarını Değerlendirmesi ve Analizi 32 Zorlu Enerji, İnsan ve Çevre 36 Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu 47 Kâr Dağıtım Politikası 48 Denetçi Raporu Özeti 49 Yönetim Kurulu Kararı 50 01.01.-31.12.2009 Hesap Dönemine Ait Bağımsız Denetim Raporu 108 Yatırımcılara Bilgiler
Enerjimizi artırıyoruz... Zorlu Enerji olarak, bu topraklardan aldığımız enerjiyi yine bu topraklara vermeyi amaçlıyoruz. Verimli ve kaliteli enerji üretimi için teknolojik gelişmeleri yansıtan, yerel ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yatırımlarımız ile büyümeye ve Türkiye ye güç katmaya devam ediyoruz....türkiye ye güç katıyoruz. Sayfa 1
Zorlu Enerji Grubu Zorlu Enerji Grubu, kaynakta ve hizmette çeşitlilik stratejisine dayalı bütünleşik faaliyetleriyle enerji sektörünün en güçlü katılımcılarından biridir. Zorlu Enerji Grubu: Kaynakta ve hizmette çeşitlilik Zorlu Enerji Grubu nun temelleri 1993 yılında Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ile atılmıştır. Şirket; elektrik üretimi ve satışı, doğal gaz üretimi, dağıtımı ve satışı, proje sürecinden enerji santrallerinin anahtar teslimi kurulumu ve uzun vadeli bakım ve işletimi hizmetlerine uzanan bütünleşik faaliyetleriyle enerji sektörünün farklı alanlarında varlığını güçlendirmektedir. Zorlu Enerji Grubu, 5 doğal gaz santrali, 7 hidroelektrik santrali, 1 jeotermal santrali, 1 rüzgâr santrali, 1 motorin santrali ile 2009 sonu itibarıyla toplam 660 MW kurulu güce sahiptir. Haziran 2010 itibarıyla tam kapasite olarak üretime geçmesi öngörülen Gökçedağ Rüzgâr Santrali (135 MW) ile birlikte Grubumuzun toplam kurulu gücü 738 MW a ulaşmaktadır. Grubun santrallerinde üretilen enerji, DUY sistemine, sanayi kuruluşlarına ve ticarethanelere kesintisiz ve kaliteli enerji sağlamaktadır. Zorlu Enerji Grubu, Türkiye nin yanı sıra, Avrupa, Asya ve Orta Doğu da enerji talebinin ve özelleştirme çalışmalarının hızla arttığı pazarlarda fırsatları değerlendirmek ve bölgesel bir güç konumuna gelmek üzere faaliyet göstermektedir. Rusya, Pakistan ve İsrail de yürütülen projeler Grubun bu hedefine yönelik gerçekleştirdiği önemli atılımlardır. Grup, elektrik üretiminin yanı sıra, Trakya bölgesinde doğalgaz arama, sondaj ve üretim faaliyetlerine devam etmekte, Trakya ve Gaziantep bölgelerinde doğal gaz dağıtımını gerçekleştirmektedir. Zorlu Enerji Grubu, toplumla birlikte kazanma ilkesiyle hareket etmekte, yatırımlarının çevreye ve sosyal hayata zarar vermemesine özen göstermekte, faaliyette bulunduğu bölgenin gelişmesi yönünde çaba sarf etmektedir. Zorlu Enerji Grubu nun yetkinlikleri ve rekabet gücü Zorlu Enerji Grubu, sektöre ilk giren şirketlerden biri olma avantajını çok iyi değerlendirmiş; vizyonu ve öncü kimliğiyle pazar fırsatlarını en doğru şekilde algılamış ve potansiyeli başarıya dönüştürmüştür. Global bir enerji gücü olma yolunda sağlam adımlarla ilerlemekte olan Zorlu Enerji Grubu; Yenilenebilir enerji potansiyelini en iyi şekilde değerlendirerek portföyünü hidro, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla çeşitlendirmektedir. Risk dağılımını gerek enerji kaynağı, gerekse ülke bazında en iyi şekilde yapmakta; değişen piyasa dinamiklerine uyum sağlayarak rekabetçi konumunu korumaktadır. Ekonomik ve çevresel anlamda enerji verimliliğini artıran ileri teknolojileri santrallerinde kullanmakta, bu uygulamaları tüm sektöre yaymak için çaba harcamaktadır. Ülkemiz kaynaklarını en verimli şekilde değerlendirerek, doğaya dost ve sürdürülebilirliği gözeten yöntemlerle enerji arz güvenliğini sağlamak üzere faaliyetlerini sürdürmektedir. Türkiye dışında enerji talebinin yüksek olduğu hedef ülkelerde enerji alanındaki gelişmeleri yakından takip ederek faaliyetlerini geliştirmektedir. Maliyet-verimlilik-kalite üçgeninde yakaladığı başarı çizgisini proje ve hizmetlerine yansıtmaktadır. Zorlu Enerji Grubu ulusal ve uluslararası arenada gücünü pekiştirmek amacıyla stratejilerini iki eksende şekillendirmektedir: Enerji sektörünün farklı alanlarında etkin hizmet Zorlu Enerji Grubu, bugün artan kapasitesiyle Zorlu Grubu dışında diğer sanayi kuruluşlarının ve ticarethanelerin elektrik ve buhar ihtiyaçlarını da karşılamaktadır. Grup ayrıca, konusunda ihtisaslaşmış şirketleri aracılığıyla doğal gaz arama, üretim ve toptan satışı, jeotermal arama ve sondaj, sanayi kuruluşlarına anahtar teslim santral kurulumu hizmetleri, işletmelerin ve konutların doğal gaz ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik doğal gaz satış ve dağıtım hizmetleri, santral işleten sanayi kuruluşlarına bakım ve işletme hizmetlerini içeren geniş bir yelpazede faaliyet göstermektedir. Zorlu Enerji Grubu, kaynak ve servis çeşitlendirme stratejisi doğrultusunda, rüzgâr santralleri, özelleştirme kapsamındaki üretim ve elektrik dağıtım ihaleleri ve doğal gaz kontrat devri ihalelerini de takip etmektedir. Geniş bir coğrafyada gerçekleştirilen projeler Moskova da özel sektör tarafından kurulacak ilk enerji santrali projelerine ortaklıklarla imza atan Zorlu Enerji Grubu, gelişmekte olan yeni pazarlardaki projelerle de ilgilenmektedir. Proje finansmanı sürecinde olan Pakistan (50 MW lık rüzgâr santrali) ve İsrail deki (toplam 1.085 MW lık 4 adet doğal gaz dönüşümlü kojenerasyon santrali) projeler, Grubun mevcut know-how ve deneyimini farklı coğrafyalara taşıma vizyonunu yansıtmaktadır. Sayfa 2
Türkiye de Zorlu Enerji Grubu Doğal gaz santralleri Hidroelektrik santralleri Rüzgâr santrali Jeotermal santrali Doğal gaz dağıtım Doğal gaz üretim Lüleburgaz Marmara Bölgesi Trakya Bölgesi Yalova Rize Bursa Eskişehir Ankara Tokat Erzincan Tunceli Erzurum Kars Kayseri Van Denizli Osmaniye Gaziantep Zorlu Enerji Grubu Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Grubun İMKB de kote olan şirketi Yurt İçi Zorlu Doğal Elektrik Üretim A.Ş. (142,6 MW) Diğer Doğal Gaz Dağıtım Gazdaş Gaziantep Doğal Gaz Elektrik Üretimi (517,5 MW) 7 Hidroelektrik, Zorlu Endüstriyel Dağıtım 1 Jeotermal, %100 5 Doğal Gaz Enerji Santrali 1 Motorin Santrali Zorlu O&M Trakya Bölgesi Doğal Gaz Dağıtım %83,7 Rotor Elektrik Üretim %83,7 Zorlu Hidroelektrik %73 Zorlu Jeotermal Zorlu Elektrik Enerjisi İthalat İhracat ve Toptan Ticaret Zorlu Doğal Gaz İthalat İhracat ve Toptan Ticaret %83,7 Zorlu Rüzgar Enerjisi Elektrik Üretim Doğal Gaz Arama + Üretim %73 Zorlu Petrogas %100 Amity Oil Yurt Dışı %51 Rosmiks LLC %100 Zorlu Energy Pakistan %25 Dorad Energy %51 Ashdod Energy %51 Ramat Negev Energy %27 Solad Energy %100 Bundoran Financial Corporation Sayfa 3
Özetle Zorlu Grubu 23 bin çalışanı, 10 milyar TL yi aşan toplam aktifleri ile Zorlu Grubu, Gideceksek en uzağa gideceğiz, çıkacaksak en yükseğe çıkacağız, olacaksak en iyisi olacağız... felsefesi doğrultusunda gelişmeye, dünya arenasında Zorlu markasından daha fazla söz ettirmeye ve markasına duyulan güveni artırmaya devam etmektedir. Ev tekstili, polyester iplik Elektronik ürünler, bilgi teknolojileri ve dayanıklı tüketim malları Enerji Gayrimenkul Korteks Zorluteks Vestel Zorlu Enerji Grubu Zorlu Gayrimenkul Türkiye nin en büyük, tam entegre polyester iplik üreticisi Avrupa TV, beyaz eşya ve dijital ürünler pazarının lider OEM-ODM ürün sağlayıcısı 2009 sonu itibarıyla 660 MW lık kurulu gücüyle ulusal pazarın başlıca oyuncularından biri 2006 da faaliyet geçti Avrupa nın lider ev tekstili şirketi 2009 yılı son çeyreğindeki %15 lik pazar payıyla Avrupa LCD pazarının en büyük üç oyuncusundan biri Türkiye de özel sektör tarafından üretilen toplam elektrik enerjisinin yaklaşık %6,4 ünü üreten grup (Yİ, YİD, İHD hariç) Hedefi yurt içinde ve yurt dışında değerli araziler üzerinde dünya standartlarında özgün projelerle nitelikli konut, ofis, alışveriş merkezi ve otel projeleri geliştirmek ve yatırım yapmak Türkiye ve Rusya da üretim tesisleri Rusya da devam eden yatırımlar, Pakistan ve İsrail de proje finansmanı aşamasındaki projeler Devam eden ana projesi: Zorlu Center - Zincirlikuyu, İstanbul da karma nitelikte gayrimenkul geliştirme projesi Vestel markası ile ulusal pazarın ilk üç oyuncusundan biri Doğal gaz üretimi, ticareti ve dağıtımında aktif Sayfa 4
Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş.: Zorlu Enerji Grubu nun amiral gemisi Zorlu Enerji Grubu nun ilk şirketi olan Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. (Zorlu Enerji), Zorlu Grubu na bağlı tekstil fabrikalarının elektrik ve buhar ihtiyacını karşılamak amacıyla bir otoprodüktör şirket olarak kurulmuştur. Şirket, zaman içinde Grup dışından gelen talep üzerine, başka kuruluşlar için de elektrik ve buhar üretmeye başlamıştır. Şirketin 2009 yılı sonu itibarıyla 5 termik santralde toplam kurulu gücü 460 MW elektrik ve 192 ton/saat buhara ulaşmıştır. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 2009 yılında yenilenebilir enerji yatırımlarında önemli yol kat etmiştir. 2010 yılı Haziran ayı itibarıyla, Gökçedağ Rüzgâr Santrali nde 54 türbin devreye alınarak 135 MW kurulu güce ulaşılması öngörülmektedir. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., Avrupa nın enerji alanında en hızlı büyüyen şirketlerinden biridir ve global arenada da dikkat çekmektedir. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., İstanbul Sanayi Odası nın her yıl açıkladığı ilk 500 şirket sıralamasında, 2007 yılında 138. sıradayken 2008 yılında 100. sıraya yükselmiştir. Çevreye, doğaya ve topluma duyarlı bir şirket Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., faaliyet gösterdiği çevreye, doğaya ve topluma duyarlı bir şirket olarak, tüm santrallerini Dünya Bankası nın öngördüğü sınır değerlerinin altında NOX emisyonunu garanti eden su enjeksiyon sistemleriyle donatmıştır. Atık ısının buharda kullanılması yoluyla atmosferin ısınmasını önleyen bu sistem, çevre dostu enerji üretimine olanak tanımaktadır. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., Türkiye de kalite belgesi alan ilk otoprodüktör şirkettir. Şirket TS/EN ISO 9001-2000, OHSAS 18001 ve ISO 14001 sertifikalarıyla Entegre Yönetim Sistemi ne sahiptir. 2000 yılında hisselerinin %20 si halka arz olunan Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin bugün %32 oranındaki hissesi İMKB de işlem görmektedir. Türkiye de halka açılan ilk enerji şirketi olan Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., Zorlu Enerji Grubu nun da halka açık tek şirketidir. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., TS/EN ISO 9001-2000, OHSAS 18001 ve ISO 14001 sertifikalarıyla Entegre Yönetim Sistemi ne sahiptir. Sayfa 5
Ortaklık Yapısı (%) Korteks %18 %41 Zorlu Holding Diğer Zorlu Grubu %9 Halka Açık %32 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Yurt İçi Elektrik Üretimi (517,5 MW) %100 5 Doğal Gaz Enerji Santrali %83,7 Rotor Elektrik Üretim %83,7 Zorlu Hidroelektrik %73 Zorlu Jeotermal %83,7 Zorlu Rüzgar Enerjisi Elektrik Üretim Doğal Gaz Arama + Üretim %73 Zorlu Petrogas Yurt Dışı %51 Rosmiks LLC %100 Zorlu Energy Pakistan %25 Dorad Energy %51 Ashdod Energy %51 Ramat Negev Energy %27 Solad Energy %100 Bundoran Financial Corporation %100 Amity Oil İSO İlk 500 Şirket arasında 100. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., İstanbul Sanayi Odası nın her yıl açıkladığı ilk 500 şirket sıralamasında, 2007 yılında 138. sıradayken 2008 yılında 100. sıraya yükselmiştir. Sayfa 6
nin Kilometre Taşları 1993 Zorlu Grubu na ait sanayi kuruluşlarının elektrik ve buhar ihtiyaçlarını karşılamak üzere Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. kuruldu. 1997 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile otoprodüktör anlaşmaları imzalandı. Lüleburgaz ve Bursa illerinde iki adet enerji santralinin yapımına başlandı. Lüleburgaz da 7 MW gücünde elektrik ve 20 ton/saat kapasitesinde buhar verebilen ilk santral devreye alındı. 1998 Bursa kombine çevrim santraline ait 26 MW kurulu gücünde LM2500 basit çevrim halinde devreye girdi. 9 MW gücünde buhar türbininin de devreye girmesi ile kombine çevrim kapasitesi 35 MW a ulaştı. Böylelikle Zorlu Enerji, Zorlu Grubu nun elektrik tüketiminin %100 ünü karşılayabilir duruma geldi. 1999 Bursa da ve Lüleburgaz da 43 MW gücündeki kombine çevrim santralleri, Zorlu Enerji Santral Yapım Grubu tarafından tamamlandı ve basit çevrim olarak devreye alındı; toplam kapasite 135 MW a ulaştı. Bursa da kurulan şalt merkezi ile Şirket, ürettiği enerjinin %50 ye yakınını Grup dışındaki şirketlere satar hale geldi. 2000 Zorlu Endüstriyel ve Enerji Tesisleri İnş. Tic. A.Ş. kuruldu. Toplam kapasite 156 MW elektrik, 150 ton/saat buhar a çıkarıldı. Kapasitesinin Zorlu Grubu dışına satılma oranı %70 e yükseldi ve Zorlu Enerji Grubu enerji piyasasında yerini aldı. Şirketin ödenmiş sermayesinin %20 si İMKB aracılığıyla halka arz edildi. Zorlu O&M Enerji Tesisleri İşletme ve Bakım Hizmetleri A.Ş. kuruldu. Zorlu Petrogas Petrol, Gaz ve Petrokimya Ürünleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. kuruldu. 2001 ISO 9001/2000 kalite yönetim sistemi belgesi alındı. Zorlu Grubu dışındaki müşterilerinin sayısı 200 e yaklaştı. 2003 Zorlu Elektrik Enerjisi İthalat, İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. kuruldu. 2004 OHSAS 18001 İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı Sistem Belgesi ve ISO 14001 Çevre Sistem Belgesi alındı. 2005 İsrail de 800 MW kurulu güce sahip olacak Dorad Energy Ltd. şirketine %25 ortak olundu. Moskova da ilk özel elektrik santrali projesi alındı ve temel atıldı. Doğal gaz arama ruhsatı alındı. Zorlu Petrogas, Gaziantep-Kilis ve Kırklareli-Tekirdağ-Edirne doğal gaz dağıtım ihalelerini kazandı. Zorlu Enerji Avrupa da en hızlı büyüyen 100 şirket arasına girdi. Kayseri Santrali basit çevrim olarak ticari üretime başladı. Trade Finance Magazine tarafından Kayseri projesi 2005 yılının en başarılı finans projesi seçildi. 2006 Pakistan da rüzgâr santrali kurmak üzere Pakistan Alternatif Enerji Geliştirme Kurulu (AEDB) ile 20 yıl süreli elektrik üretim anlaşması imzalandı. Dalaman Çayı üzerinde bulunan Sandalcık-Sami Soydam (124 MW) ve Narlı (80 MW) hidroelektrik santralleri için açılan ihale kazanıldı ve fizibilite çalışmaları başlatıldı. 2007 Rotor Elektrik Üretim A.Ş. nin rüzgâr santrali lisansı devralındı. Türkiye nin tek bir alanda en büyük kurulu güce sahip 135 MW kapasiteli rüzgâr santralini inşa etmek üzere Osmaniye ilinde çalışmalara başlandı. DSİ Genel Müdürlüğü nün, Giresun ili Tirebolu ilçesinde kurulması planlanan 60 MW lık Tirebolu HES için açtığı ihale kazanıldı. Zorlu Grubu, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi ni (Global Compact) imzaladı. 2008 Zorlu Enerji Osmaniye de kurulmakta olan 135 MW lık rüzgâr santrali için EcoSecurities ile Karbon Emisyonu Satış Sözleşmesi imzaladı. Rotor Elektrik Üretim A.Ş., Osmaniye de 135 MW gücündeki rüzgâr santralinin yanı sıra, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan yine aynı bölgede 60 MW ve 50 MW RES projelerini kapsamak üzere iki adet üretim lisansı daha aldı. ADÜAŞ a (Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.) ait toplam 141 MW kurulu güce sahip dokuz santral için yapılan özelleştirme ihalesi, 510 milyon dolar ihale bedeli ile kazanıldı. Lüleburgaz Doğal Gaz Santrali ne ilave olarak 75 MW lık kombine çevrim santralinin kurulmasına başlandı. Amity Oil in %100 hissesi Zorlu Enerji ye geçti. 2009 Lüleburgaz Santrali nin kapasitesi 115,3 MW a yükseltildi. Zorlu Enerji Grubu bünyesinde yürütülen yeniden yapılandırma çalışmaları paralelinde Haziran ayında, Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin Zorlu Doğal Elektrik Üretim A.Ş. (ADÜAŞ aktifleri), Trakya Bölgesi Doğal Gaz Dağıtım A.Ş., Gazdaş Gaziantep Doğal Gaz Dağıtım A.Ş., Zorlu Doğal Gaz İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş., Zorlu Endüstriyel ve Enerji Tesisleri İnşaat Ticaret A.Ş., Zorlu O&M Enerji Tesisleri İşletme ve Bakım Hizmetleri A.Ş. ve Zorlu Elektrik Enerjisi İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş., Zorlu Enerji ve İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. de sahip olduğu paylar Zorlu Holding A.Ş. ve diğer Zorlu Grubu şirketlerine devredildi. Nakit sermaye artırımı yapılarak, Şirketin 81.665.350 TL olan sermayesi 281.665.350 TL ye yükseltildi. Gökçedağ Rüzgâr Santrali nde 2009 yılsonu itibarıyla 23 adet türbinle 57,5 MW kapasite devreye alındı. Sayfa 7
Finansal Göstergeler (milyon ABD doları) 2009 2008* Satış Gelirleri 353,8 410,9 Brüt Kâr 83,0 82,1 Faaliyet Kârı 173,0 35,8 VAFÖK 201,3 64,0 Net Dönem Kârı 63,3 (260,1) Aktifler 1.603,5 1.714,6 Özsermaye 152,3 (0,2) Net Finansal Borç 888,2 1.177,9 Brüt Kâr Marjı (%) %23,5 %20,0 VAFÖK Marjı (%) %56,9 %15,6 * 2009 yılına ait yukarıda sunulan finansal göstergeler 23.06.2009 tarihinde gerçekleşen iştirak satışları nedeniyle sürdürülen faaliyetlere ilişkin sonuçları içermektedir. 2009 yılı finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından 2008 yılına ilişkin karşılaştırmalı bilgiler ise bu doğrultuda yeniden düzenlenmiştir. VAFÖK ve VAFÖK Marjı* (Milyon ABD Doları) Net Finansal Borç (Milyon ABD Doları) Özkaynaklar (Milyon ABD Doları) 100 80 60 40 20 64 %16 85 %30 1.000 %24 888 %20 800 %10 1.200 600 400 200 1.178 175 150 125 100 75 50 25 0,24 152 0 2008 2009* %0 0 2008 2009 0 2008 2009 * 23.06.2009 tarihinde gerçekleşen iştirak satışlarından gelen gelirler hariç olarak +%33 İştirak satış gelirleri hariç olarak VAFÖK dolar bazında %33 artış göstererek 85 milyon dolar olmuştur. Sayfa 8
Hisse Bilgisi (ABD doları) 2009 Hisse Adedi 281.665.350 Halka Açık Hisse Adedi 90.076.579 Yıllık En Yüksek Fiyat 2,24 Yıllık En Düşük Fiyat 0,43 Yılsonu Fiyatı 2,08 Yıllık Getiri 279% 2009 yılsonu itibarıyla Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., > İMKB 100 > İMKB TÜM > İMKB Ulusal-Hizmetler > İMKB Elektrik endekslerinde yer almaktadır. Yıllık Ortalama Hacim 6.605.536 Piyasa Değeri 586.841.998 Piyasa Değeri (Milyon ABD Doları) Karşılaştırmalı Hisse Performansı (ABD Doları) ZOREN İMKB 700 600 500 400 300 200 100 0 15/01/09 18/06/09 17/12/09 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0 01/01/09 01/06/09 01/12/09 Dolar bazında hisse getirisi %279 2009 yılında İMKB100 endeksi dolar bazında %100 artarken bu dönemde Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. hisselerinin dolar bazında getirisi %279 olmuştur. Sayfa 9
Santralleri* Lüleburgaz Santrali Türü Doğal Gaz Kojenerasyon Santrali Kapasitesi 115,3 MW Elektrik + 162 ton/saat Buhar Bursa Santrali (Organize Sanayi Bölgesi) Türü Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Kapasitesi 90 MW Elektrik Kayseri Santrali (Organize Sanayi Bölgesi) Türü Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Kapasitesi 188,5 MW Elektrik Sayfa 10
Yalova Santrali (İpek Kağıt - Altınova) Türü Doğal Gaz Kojenerasyon Santrali Kapasitesi 15,9 MW Elektrik + 30 ton/saat Buhar Ankara Santrali (Organize Sanayi Bölgesi) Türü Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Kapasitesi 50,3 MW Elektrik Rüzgâr Santrali Gökçedağ Rüzgâr Santrali (Osmaniye) Türü Yenilenebilir Rüzgâr Santrali Kapasitesi 57,5 MW Elektrik * 2009 yılı sonu itibarıyla Sayfa 11
Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı Enerjide arz güvenliği ve sürdürülebilir kalkınma Enerjide arz güvenliği ve sürdürülebilir kalkınma 2009 yılında da dünyanın ve ülkemizin önde gelen gündem maddeleri olmaya devam etmiştir. Artan enerji fiyatları ve konvansiyonel enerji kaynaklarına bağımlılığın yakın gelecekte devam edecek olması, dünya enerji talebindeki artışa karşılık yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin kullanılmaması ve yeni enerji teknolojileri alanındaki gelişmelerin artan talebi karşılayabilecek ticari gelişimden henüz uzak oluşu, ülkelerin enerji arz güvenliği konusundaki kaygılarını her geçen gün daha da artırmaktadır. Diğer taraftan, 2008 ortalarında ABD de başlayan ekonomik krizin küresel ölçekte talep üzerindeki yansımaları sebebiyle sınai üretimde büyük düşüşler yaşanırken, yeni yatırımların neredeyse durma noktasına geldiği gözlenmiştir. Bu gelişmelerin enerji sektöründe devam eden ve planlanan projeler üzerindeki olumsuz etkileri de izlenmektedir. Enerji talebinde 2009 yılında yaşanan %2,3 lük düşüş, 1981 yılından beri yaşanan ilk düşüş olmuştur. Bu gerileme döneminin ardından 2010 dan başlamak üzere enerji tüketiminin hızlanarak artacağı aşikardır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) nın projeksiyonlarına göre mevcut enerji politikalarının devamı halinde, 2030 yılında dünya enerji talebinin, ortalama yıllık %1,5 lik artışla, 2007 yılına göre %40 daha fazla olacağı ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde, elektrik üretiminde kömür ve doğal gazın en önemli kaynaklar olmaya devam edeceği, petrolün payının düşeceği öngörülmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretiminde kullanım payının %18 seviyesinden 2030 yılında %22 ye ulaşacağı düşünülmektedir. Yenilenebilir kaynaklardaki artışa en büyük katkı ise rüzgâr enerjisinden gelecektir. Küresel ısınma ve iklim değişikliği açısından enerji sektöründeki üretim faaliyetlerinin çevresel etkilerinin azaltılması önümüzdeki dönemde de önemli bir olgu olarak karşımıza çıkacaktır. Bu olumsuz etkilerin giderilmesi yine enerji sektörü katılımcılarının bilinçli ve kararlı çabalarına bağlıdır. Zira, enerji sektöründen kaynaklı ve sera etkisi yapıcı gaz emisyonlarının, 28,8 milyar ton karbondioksit eşdeğerinden 2030 da 40,2 milyar ton düzeyine ulaşacağı hesaplanmaktadır. Arz güvenliğini sağlamak için... Türkiye nin kaynak çeşitliliğini ve yerli kaynakların azami ölçüde kullanılabilirliğini esas alan sürdürülebilir enerji politikalarını disiplinli şekilde uygulaması, başta rüzgâr olmak üzere yenilenebilir kaynaklara yönelmesi arz güvenliğinin sağlanmasında kilit öneme sahiptir. Sayfa 12
Enerji verimliliği başta olmak üzere teknolojik gelişmelere paralel iyileştirmeler, fosil yakıtlara alternatif olarak nükleer enerji ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında yaygınlaşma, çevresel etkileri azaltma hedefine yoğunlaşan Ar-Ge faaliyetleri (karbon tutma ve depolama ve temiz kömür teknolojileri), gaz emisyonlarının azaltılmasına yönelik geliştirilen önlemlerin temel belirleyicileridir. Türkiye nin enerji tablosu ve Zorlu Enerji 2009 verilerine göre 44,5 bin MW kurulu güce ve yaklaşık 200 milyar kwh yıllık tüketim miktarına sahip ülkemizde yerli kaynaklar yeterince kullanılmamakta, doğal gaz halen elektrik üretiminde %50 ye yakın olan payını korumaktadır. TEİAŞ ın son projeksiyonlarında, baz talep senaryosuna göre, elektrik talebinin ve kurulu gücün 2017 yılında iki katına çıkacağı hesaplanmaktadır. 2009 yılında hazırlanan Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi ne göre 2023 yılına kadar tüm yerli kömür ve hidroelektrik potansiyelimizin kullanılması, rüzgâr kurulu gücünün 20,000 MW a, jeotermal kurulu gücünün 600 MW a ulaştırılması hedeflenmektedir. 2020 yılında ise elektrik üretimimizin %5 inin nükleer enerjiden sağlanması öngörülmektedir. Türkiye nin kaynak çeşitliliğini ve yerli kaynakların azami ölçüde kullanılabilirliğini esas alan sürdürülebilir enerji politikalarını disiplinli şekilde uygulaması, başta rüzgâr olmak üzere yenilenebilir kaynaklara yönelmesi arz güvenliğinin sağlanmasında kilit öneme sahiptir. Diğer bir hayati unsur, yatırımlarda gecikmenin enerji darboğazına yol açacağını ve enerji yatırımlarının orta ve uzun vadeli değerlendirilmesi gerektiğini unutmayarak hızlı karar alma mekanizmalarının çalıştırılmasıdır. Türkiye nin var olan potansiyelini değerlendirmek ve artan enerji ihtiyacını karşılamak yönünde önemli adımlar atan Zorlu Enerji Grubu, yurt içi ve yurt dışı yatırımlarıyla sektöründe güçlü ve öncü bir katılımcıdır. Zorlu Enerji Grubu, üzerine düşen sorumlulukla, çevreyle dost, yerli kaynakların kullanımına öncelik veren ve sürdürülebilir ekonomik değerler yaratan kalıcı projelere imza atmaktadır. Grup, yatırımlarının çevre etkisinin yanı sıra sosyal etkisini de ölçümlemek için çalışmalar yapmakta, faaliyette bulunduğu bölgelerde ekonomik ve toplumsal gelişim, refahın artması gibi nihai hedeflere katkı sağlamak için çaba harcayarak toplumsal sorumluluk yaklaşımını genişletmektedir. Zorlu Grubu nun taraf olduğu Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact), çok yönlü toplumsal sorumluluğu temel alan uygulamaların hayata geçirilmesinde önemli bir rehberlik görevi görmektedir. Zorlu Holding, Küresel İlkeler Sözleşmesini imzaladığı 2007 yılından bu yana sürdürülebilirlik uygulamalarına yer verdiği ilk İlerleme Raporu nu 2009 yılında yayımlamıştır. Zorlu Enerji Grubu nun Küresel İlkeler Sözleşmesi nin ışığında gerçekleştirdiği ve sürdürülebilirliği hedefleyen çalışma ve uygulamaları bu raporda paydaşlarımıza sunulmuştur. Son birkaç cümle Her zaman söylediğimiz gibi, enerji sektöründe kamusal bir hizmet verdiğimizi dikkate alarak, sektörün gerektirdiği özverili ve sorumlu davranış modelimizi koruyoruz. Zorlu Enerji Grubu olarak, bu topraklardan aldığımız enerjiyi yine bu topraklara vermeyi amaçlıyoruz. Grubumuz, verimli ve kaliteli enerji üretimi için teknolojik gelişmeleri yansıtan, yerel ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yatırımları ile büyümeye ve Türkiye ye güç katmaya devam edecektir. Zorlu Enerji Grubu ailesi başta olmak üzere tüm sosyal paydaşlarımıza en iyi dileklerimi sunuyorum. Zorlu Enerji Grubu, elektrik üretim faaliyetlerinin yanı sıra, ülkemizin kaynaklarını ortaya çıkarmak ve işlemek üzere doğal gaz arama, sondaj, üretim ve dağıtım faaliyetlerini de sürdürmektedir. Nihai hedefimiz, ülkemiz enerji büyüme haritasında belirleyici ve vazgeçilmez oyunculardan biri olmaktır. Sürdürülebilirlik esastır 21.yüzyılda gelişen teknoloji ve hızlı nüfus artışı ile enerjinin temel kaynakları olan toprak, hava ve su ciddi tehdit altındadır. Doğal kaynakların verimli ve sürdürülebilir kullanımında hem kurumlara hem de bireylere önemli sorumluluklar düşmektedir. Zeki Zorlu Yönetim Kurulu Başkanı Küresel ısınma ve iklim değişikliği açısından enerji sektöründeki üretim faaliyetlerinin çevresel etkilerinin azaltılması önümüzdeki dönemde de önemli bir olgu olarak karşımıza çıkacaktır. Sayfa 13
Zorlu Enerji Grubu Başkanı nın Değerlendirmesi 2009 yılında krizin zorlayıcı etkilerine ve elverişsiz yatırım ortamına rağmen Zorlu Enerji Grubu yatırımlarına devam etmiş, kurulu gücünü artırmış ve enerji arenasının güçlü oyuncularından biri olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır. Grubumuz, 2009 yılında doğal gaz santralleri ağırlıklı olarak ürettiği 2,8 milyar kwh (2,3 milyar kwh Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ye ait olmak üzere) elektrik enerjisiyle ülkemiz özel sektör üretiminin %6,4 ünü karşılamıştır. Küresel krizin reel sektörü daraltıcı etkisiyle azalan sinai üretim ve elektrik tüketimi, üretim rakamlarında da doğal olarak gerilemeye yol açmıştır. Ancak, etkin pazarlama ve satış faaliyetlerimiz sonucunda yılı gelirlerimizde artışla kapatma başarısı göstermiş bulunuyoruz. Enerjisiz kalmamak için yenilenebilir ve yerli enerji kaynaklarına öncelik veriyoruz Petrol ve doğal gaz rezervlerinin yetersizliği nedeniyle yurt dışına önemli ölçüde bağımlı olan Türkiye, son yıllarda yöneldiği alternatif enerji kaynakları ve mevcut potansiyeli ile önemli avantajlara sahiptir. 2009 yılında, enerji kaynakları bakımından net ithalatçı konumunda bulunan ülkemizde, enerji arzının, petrolde ve doğal gazda %90 ların üzerinde, kömürde ise %20 oranında olmak üzere toplamda %74 lük bölümü ithalat ile karşılanmıştır. Yenilenebilir kaynakların elektrik üretimindeki payı hala sınırlıdır. 2009 yılı elektrik üretiminde hidroelektriğin payı %18,5 tur. Ülkemizdeki rüzgâr enerjisi potansiyeli 48 bin MW olup bunun %20 ye yakını çok verimli düzeydedir. Buna karşılık, üretimde rüzgârın payı %1 in altında kalmakta; jeotermal kaynakların ise sadece %0,3 ü kullanılmaktadır. Rüzgâr enerjisinden daha çok yararlanmalıyız. Ülkemizdeki rüzgâr enerjisi potansiyeli 48 bin MW olup bunun %20 ye yakını çok verimli düzeydedir. Buna karşılık, üretimde rüzgârın payı %1 in altında kalmaktadır. Sayfa 14
Bu tablo Grubumuzun ısrarla üzerinde durduğu ve stratejilerini temellendirdiği yerel ve yenilenebilir kaynakların artan oranda enerji üretimine yönlendirilmesinin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Zorlu Enerji Grubu, Türkiye yi bekleyen enerji darboğazını aşmanın en önemli yolunun yenilenebilir ve yerel kaynaklara yatırım yapmaktan geçtiğine inanmaktadır. Üretime ve yatırımlara devam Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Ankara, Yalova, Bursa, Lüleburgaz ve Kayseri de bulunan beş doğal gaz santrali ve 2009 yılının Ağustos ayında üretime kademeli olarak geçen Gökçedağ Rüzgâr Santrali ile 2009 yılsonu itibarıyla toplam 517,5 MW kurulu güce ulaşmıştır. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin çatısı altında faaliyet gösterdiği Zorlu Enerji Grubu nun diğer sekiz yenilebilir enerji tesisi de göz önüne alındığında Grubun toplam kapasitesi 660 MW a ulaşmaktadır. 2009 yılında, mevcut santrallerde yürütülen iyileştirme çalışmalarının yanı sıra Lüleburgaz da bulunan doğal gaz kojenerasyon santralinde gerçekleştirilen ek yatırımla ilk etapta 50 MW lık güç artışı sağlanmıştır. 115,3 MW kurulu güce ulaşan santral kapasitesinde %80 in üzerinde artış kaydedilmiştir. Dalaman Çayı üzerindeki 124 MW kapasiteli Sami Soydam ve 80 MW kurulu güce sahip olacak Narlı hidroelektrik santralleri için finansman, yatırım öncesi hazırlık çalışmaları ve ÇED süreci devam etmektedir. Giresun Tirebolu da 29 MW kapasiteli bir hidrolik santrali için lisans alma çalışmaları devam etmektedir. Moskova da yapımını sürdürdüğümüz, her biri 340 ar MW lık Tereshkovo ve Kojukhovo doğal gaz santrallerinin montaj çalışmaları hızla devam etmektedir. Yaklaşık 700 milyon dolarlık yatırım tutarına sahip bu santrallerden Tereshkovo nun 170 MW lık ilk fazının 2010 yılının ilk yarısında, Kojukhovo nun 170 MW lık ilk fazının ise 2010 yılının son çeyreğinde üretime geçirilmesi hedeflenmektedir. Pakistan ın güneyindeki Thatta şehrinin Jhimpir bölgesindeki 50 MW kapasiteye sahip rüzgâr santrali yatırımı ile ilgili olarak proje finansmanı süreci devam etmektedir. İsrail de ise 800 MW lık elektrik santrali projesini hayata geçirmek için çalışmalarımız son aşamasına gelmiştir. Buna ilaveten, yatırım sözleşmesi imzalanan 55 MW, 110 MW ve 120 MW kapasiteli üç santral projemiz de finansman aşamasındadır. Jeotermal, öncelikli alanlarımızdan Zorlu Enerji Grubu, jeotermal enerjide dünya altıncısı olan Türkiye de bu alandaki yatırımları artırmayı öncelikli faaliyet konularından biri olarak görmektedir. Grup Denizli, Kızıldere; Manisa, Alaşehir ve Kütahya, Simav da arama, sondaj ve rezervuar belirleme faaliyetlerini yürütmektedir. Kızıldere de mevcut santralimizin yanı sıra 60 MW kapasiteli yeni bir jeotermal santral için lisans alarak inşaat öncesi çalışmalara başlamış durumdayız. Zorlu Enerji Grubu nun jeotermal alanındaki en önemli projesi olan ve kapasite açısından Türkiye nin en zengin sahasında yer alan Denizli, Kızıldere jeotermal santralinde, tesis kurulduğundan bu yana hayata geçirilemeyen reenjeksiyon sisteminin devreye girmesi 2009 yılında kaydettiğimiz önemli başarılardan biridir. Rezervuarın su seviyesi ve sürdürülebilirliğini koruyan bu sistemle enerji üretiminden sonra kalan atık jeotermal suyun tamamının yeniden kuyulara enjekte edilmesi sağlanmaktadır. Türkiye nin en büyük rüzgâr santralini tamamladık 2009 yılında özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarında önemli yol almış bulunuyoruz. 2010 yılı Haziran ayı itibarıyla, Gökçedağ Rüzgâr Santrali nde 54 türbin devreye alınarak 135 MW kurulu güce ulaşılması öngörülmektedir. Osmaniye bölgesinde sahip olduğumuz 50 ve 60 MW lık iki lisansla kuracağımız yeni santrallerle bölgedeki toplam kurulu gücümüzü 245 MW e ulaştırmayı hedeflemekteyiz. Başarımızı ödüllerle taçlandırıyoruz Gökçedağ RES, Karbon Emisyon Satış Sözleşmesi sonrasında geçen iki yıl içinde Gold Standard kriterlerini tamamlamış ve Gönüllü Emisyon Azaltımı piyasasında Gold Standart ile tescil edilen dünyanın en büyük projesi unvanını almıştır. Gökçedağ RES, Gold Standard kriterlerini tamamlamış ve Gönüllü Emisyon Azaltımı piyasasında Gold Standart ile tescil edilen dünyanın en büyük projesi unvanını almıştır. Sayfa 15
Zorlu Enerji Grubu Başkanı nın Değerlendirmesi Projemizin sürdürülebilir kalkınmaya etkisi en üst mertebede kabul görürken, STK lar tarafından da doğa, çevre ve hayvan haklarına saygılı yatırım olarak ödüle layık görülmektedir. Diğer yandan, Gökçedağ RES in finansmanı için Uluslararası Finans Kurumu, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, Denizbank ve HSBC ile imzalanan 130 milyon euroluk kredi anlaşması, Euromoney Project Finance Ödülleri çerçevesinde Avrupa da 2009 Yılının En İyi RES Finansmanı Ödülü nü almıştır. Düşük karbon ekonomisine doğru Ekonomik faaliyetlerin küresel ısınmaya etkisinin azaltılması bağlamında gündemimize giren atmosfere karbon salımının azaltılması ve karbon ayak izinin silinmesi kavramları tüm üretim faaliyetlerinin odağında yer almaya adaydır. Zorlu Enerji Grubu nun Gökçedağ Rüzgâr Santrali ile ilgili olarak EcoSecurities ile imzalamış olduğu Karbon Emisyonu Satış Sözleşmesi bu konuda Türkiye deki bir ilki işaret etmiştir. Gökçedağ RES yılda yaklaşık 500.000 MWh elektriği sıfır CO 2 salımıyla üretecektir. Tam kapasiteye ulaşıldığında gerçekleştirilecek olan doğrulama işlemi sonrasında, karbon senetleri gönüllü karbon piyasasında alım satıma konu olmaya başlayacaktır. Proje özelinde gerçekleşen yıllık karbon emisyonu ile ilgili tüm hakları ve gönüllü pazarlarda işlem yapma yetkisini, vardığımız anlaşma kapsamında EcoSecurities e 2012 yılına kadar vermiş bulunuyoruz. Zorlu Enerji Grubu, doğaya olan duyarlılığı ve kurumsal sorumluluğu gereği, tüm üretim tesislerinde emisyon hesaplamalarını yaparak 2010 da aktif olarak karbon piyasasına katılmayı planlamaktadır. Karbon salımının azaltılması ile ilgili olarak tüm ülkelerin hedeflerini daha net ortaya koymasıyla birlikte, önümüzdeki dönemde karbon piyasasının daha da hareketlenmesi ve giderek önem kazanması beklenmektedir. Karbon ayak izimizi siliyoruz. 2007 yılı verilerine göre Türkiye nin toplam seragazı emisyonu CO 2 eşdeğeri olarak 372,6 milyon ton olarak tahmin edilmiştir. Emisyonlarında CO 2 eşdeğeri olarak en büyük payı %77 ile enerji kaynaklı emisyonlar almıştır. Zorlu Enerji Grubu rüzgâr, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerjiye dayalı santralleriyle yaklaşık 600 bin ton karşılığındaki karbondioksit gazı emisyonunu önlemektedir. Kişi başına 5 tondan hesaplandığında, Türkiye de yaşayan 120 bin kişinin emisyonu sıfırlanmaktadır. Başka bir deyişle, Zorlu Grubu, tüm çalışanlarının aileleriyle birlikte karbon ayak izini silmiş olmaktadır. Temiz enerji için alternatif çalışmalar yürütüyoruz Zorlu Enerji Grubu, günümüzde yaygın olmayan ancak büyük bir potansiyel vadeden güneş enerjisi gibi farklı alternatif enerji konularında da aktif iş geliştirme ve gösterim projeleri yürütmekte; kömür gazlaştırma gibi yöntemlerle temiz enerji üretilmesi konularında Ar-Ge faaliyetlerini sürdürmektedir. Grubumuz, Zorlu Holding çatısı altında faaliyet gösteren Hitit Solar ile birlikte Solar Termal Enerji teknolojisi üzerinde Ar-Ge çalışmaları yürütmektedir. Güneş enerjisinden sağlanan buharla elektrik üretilmesi esasına dayanan sistemde test aşaması başarıyla sonuçlanmış; iyileştirme çalışmaları sürdürülmektedir. Karbon emisyonunu azaltmalıyız. Zorlu Enerji Grubu rüzgâr, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerjiye dayalı santralleriyle yaklaşık 600 bin ton karşılığındaki karbondioksit gazı emisyonunu önlemektedir. Sayfa 16
Bir diğer proje olan kömür gazlaştırma teknolojisine dayalı elektrik üretimi ne yönelik Ar-Ge çalışmaları ile kömürün çevreye olan zararlı etkisinin minimuma indirilmesi hedeflenmektedir. Zorlu Enerji Grubu-TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) işbirliği ile kurulacak olan kömür gazlaştırma teknolojisine dayalı enerji üretim pilot tesisi, kömürün çevreye verdiği zararı yok ederek enerjinin verimli kullanılmasına yönelik gerçekleştirilecek diğer çalışmalara öncülük edecek bir projedir. 2011 yılı sonunda faaliyete geçirilmesi hedeflenmektedir. Yatırımlarımızı yaptığımız yöreler için bir fark yaratmak en önemli hedefimiz Zorlu Enerji Grubu yatırımlarının sosyal ve çevresel etkilerini araştırmaya, olumsuzlukları mümkün olan en aza indirecek önlemleri almaya ve sürekli izlemeye özellikle önem vermektedir. Osmaniye deki Gökçedağ Rüzgâr Santrali için inşaat kararı alındığı andan itibaren bölgede hem çevre hem de sosyal durum araştırmaları başlatılmıştır. Yörenin sosyoekonomik yapısını anlamaya yönelik Mevcut Sosyal Durum Araştırması ve 21 köyde eğitim durumu ve insan gücü altyapısını öğrenmeye yönelik detaylı bir sosyoekonomik araştırma yürütülmüştür. Bu araştırma sonuçlarından hareketle burs uygulamamız hayata geçirilmiş olup 2009 yılında Mehmet Zorlu Vakfı aracılığıyla 82 üniversite ve yüksek okul öğrencisi gencimizin eğitimine katkıda bulunduğumuzu mutlulukla dile getiriyoruz. Gelecek için enerjimizi artırıyoruz. Her yıl artan bir enerjiyle, ülkemiz ve dünyamız için daha iyi bir gelecek hazırlamada üzerimize düşeni yapmaya çalışıyoruz. Devam eden yatırımlarımız ve geliştirdiğimiz projeler, ekonominin düzenli ritmine kavuşacağını ve elektrik talebinin süratle artacağını öngördüğümüz 2011 yılı ve sonrası için arz güvenliği açısından önemli adımlardır. Portföyümüzdeki kaynak ve tesisleri devam eden yıllarda hızla yenilenebilir enerji lehine artırma hedefimizi sağlam adımlarla ve heyecanla hayata geçirmek için çabalıyoruz. Hedeflerimize bizi yaklaştıran sürekli destek ve katkıları için, Yönetim Kurulumuza, çalışanlarımıza ve tüm paydaşlarımıza en içten teşekkürlerimi sunarım. Murat Sungur Bursa Enerji Grubu Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi Çevresel Etki Araştırması kapsamında ise bölgenin kuşların göç yolu üzerinde olduğu dikkate alınarak göç dönemleri gözlemlenmiş, santralin bu göçleri nasıl etkileyeceği araştırılmıştır. Bu yaklaşım ülkemiz için çok yeni olmasına karşın, yeni proje ve yatırımlarda vazgeçilmez bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Grubumuz, enerji yatırımlarının yöre halkı tarafından sahiplenilmesi ve yatırımcıların yöredeki kalkınma çalışmalarında kaldıraç görevi görebilmesi için bu tür araştırmaların yapılmasının ve gerçekleştirilecek kalkınma projelerinin halkın katılımı ve işbirliği ile hayata geçirilmesinin önemine inanmaktadır. Devam eden yatırımlarımız ve geliştirdiğimiz projeler, ekonominin düzenli ritmine kavuşacağını ve elektrik talebinin süratle artacağını öngördüğümüz 2011 yılı ve sonrası için arz güvenliği açısından önemli adımlardır. Sayfa 17
Yönetim Kurulu Zeki ZORLU Yönetim Kurulu Başkanı (1939 - Denizli) Çalışma hayatına tekstil sektöründe aile şirketinde başladı ve ilk tekstil mağazasını Trabzon da açtı. 1976 yılında Korteks i kuran Zeki Zorlu, Denizli Babadağ da başlayıp İstanbul da devam eden iş hayatında bugün 25.000 çalışan ve 60 şirketi bünyesinde bulunduran Zorlu Holding in temellerini attı. Zorlu Grubu tekstil sektöründeki yeni yatırımlarının yanı sıra 1994 yılında satın alınan Vestel ile elektronik ve beyaz eşya, 1996 yılında enerji ve 2006 yılında gayrimenkul sektörüne girdi. Zeki Zorlu, Zorlu Holding in Yönetim Kurulu Eş Başkanlığı görevinin yanında Grubun tekstil ve enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketlerinin Yönetim Kurulu Başkanlığı nı da yürütmektedir. Melih E. ARAZ Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı (1948 - İstanbul) Melih E. Araz, 1972 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi nden mezun oldu. Kelley School of Business, Indiana University de MBA yaptıktan sonra, Harvard Business School da Üst Düzey Yönetim konusunda eğitim aldı. Kariyerine Citibank N.A. nın Türkiye organizasyonunda başlayan Araz, bankanın İstanbul, İzmir, Bahreyn, Atina ve New York birimlerinde üst düzey görevlerde bulundu ve Citibank organizasyonunun kuruluş ve genişleme aşamalarında önemli sorumluluklar üstlendi. Daha sonra İnterbank A.Ş. de CEO/Genel Müdür olarak görev yapan Araz, İnterbank ın ülkemizin kurumsal ve yatırım bankacılığı alanında saygın bir konuma gelmesinde liderlik yaptı. Melih E. Araz halen çeşitli şirketlere finans ve stratejik yönetim konularında danışmanlık yapmakta ve Zorlu Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı nın yanı sıra, Ata Yatırım A.Ş. de Murahhas Aza, Şenocak Holding A.Ş, Klimasan A.Ş., İzmir Enternasyonel Otelcilik A.Ş. ve Entegre A.Ş. de Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürütmektedir. Olgun ZORLU Yönetim Kurulu Üyesi (1965 - Trabzon) Olgun Zorlu İngiltere de tamamladığı yüksek öğreniminin ardından 1986 yılında iş hayatına atılarak Zorlu Grubu nun tekstil şirketlerinde yöneticilik deneyimi kazanmıştır. 1998 yılından itibaren Zorlu Holding Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yapmaya başlamıştır. Zorlu Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Üyeliği nin yanı sıra halen Zorlu Holding ve şirketlerinin Yönetim Kurulu Üyeliği görevini de yürütmektedir. Sayfa 18
Murat Sungur BURSA Yönetim Kurulu Üyesi Burak İ. OKAY Yönetim Kurulu Üyesi Selen ZORLU MELİK Yönetim Kurulu Üyesi (1975 - Trabzon) Selen Zorlu Melik, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü nden mezun oldu. Çalışma yaşamına 1998 yılında Denizbank ta başladı. Denizbank Bursa Şubesi ndeki stajın ardından 1999 yılında aynı bankada Management Trainee (MT) programına katıldı. Denizbank Genel Müdürlüğü nde çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 2001 yılında California Üniversitesi nde (ABD/ Berkley) Pazarlama Diploma Programı na katıldı. 2002 yılında Korteks İplik Fabrikası nda çalışmaya başlayan Selen Zorlu Melik, 2004 yılında Korteks Yönetim Kurulu Üyeliği ne atandı. 2005 yılından bu yana Zorlu Enerji Grubu Başkan Yardımcılığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yürütmektedir. (1954 - Mersin) Murat Sungur Bursa, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü nden 1977 yılında mezun oldu. Amerikan Hobart School of Welding Technology deki eğitiminin ardından, 1983 yılında Gazi Üniversitesi, İşletme İdaresi Üretim Yönetimi nde yüksek lisansını tamamladı. Murat Sungur Bursa, çalışma hayatına 1977 yılında Sınai Eğitim ve Geliştirme Merkezi (SEGEM) Genel Müdürlüğü nde Makine Mühendisi olarak başladı. 1986-1991 yılları arasında kamu sektöründe çeşitli görevler yürüten Bursa, 1991-1994 tarihleri arasında Çevre Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Birimi Genel Müdürü oldu. Murat Sungur Bursa, 1995-1998 yılları arasında önce Çevre Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı na, ardından da Çevre Bakanlığı Müsteşarlığı na atandı. 2003 te Başbakanlık Proje Uygulama Birimi Direktörü olan Bursa, 2006 yılında Zorlu Enerji Grubu Başkanlığı görevine getirildi. Halen Zorlu Enerji Grubu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yürütmektedir. Prof Dr. A. Can TUNCAY Yönetim Kurulu Üyesi (1944 - Ankara) A. Can Tuncay, 1966 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden mezun oldu. Avukatlık stajını tamamladıktan sonra 1968 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi nde akademik kariyerine başladı. 1975 te hukuk doktoru, 1980 yılında da hukuk doçenti oldu. 1988 de profesör olan Tuncay, 32 yıl İstanbul Hukuk Fakültesi nde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı nda ders verdikten sonra 2000 yılında emekliliğini isteyerek İstanbul Üniversitesi nden ayrıldı. 2006 yılında Zorlu Enerji Grubu Yönetim Kurulu Üyeliği ne getirilen Tuncay, 2003 yılından itibaren Bahçeşehir Üniversitesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı nda öğretim üyeliği yapmakta olup 2009 yılı Ekim ayında aynı fakültenin dekanlığına atanmıştır. A. Can Tuncay yerli ve yabancı birçok şirkete hukuk danışmanlığı da yapmaktadır. (1967 - Ankara) Burak İ. Okay, 1990 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden mezun oldu. New York ta tamamladığı uluslararası hukuk sertifikası programı sonrası Türkiye İş Bankası Hukuk Müşavirliği nde çalışmaya başladı. Ardından sırasıyla Garanti Bankası, MNG Bank, Nortel Networks Netaş ta çalıştı ve Bener Hukuk Bürosu nda yöneticilik yaptı. 2006 yılında Zorlu Grubu na katılarak Grubun tüm şirketlerine hizmet veren hukuk bölümünün yapılandırılmasını sağlayan Okay, Grubun Hukuk Koordinatörlüğü nün yanı sıra 2007 den itibaren Zorlu Enerji Grubu Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmaktadır. Sayfa 19
Üst Yönetim Murat Sungur BURSA Grup Başkanı, Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Bursa nın özgeçmişi sayfa 31 de Yönetim Kurulu bölümünde yer almaktadır. Selen Zorlu MELİK Grup Başkan Yardımcısı, Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Melik in özgeçmişi sayfa 31 de Yönetim Kurulu bölümünde yer almaktadır. İ. Sinan AK Finans Genel Müdür Yardımcısı (1971 - Ankara) İ. Sinan Ak, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi nden mezun oldu. Çalışma yaşamına Evgin Yatırım Menkul Değerler de yatırım uzmanı olarak başladı. Ardından, ABD deki Old Dominion University de MBA yaptı. 2000-2002 yılları arasında Vestel Komünikasyon da Finans Şefi, 2002-2006 yılları arasında ise Vestel Beyaz Eşya da Finans Müdürü olarak çalışan Ak, 2006 yılında Zorlu Enerji Grubu na katıldı. Halen Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürütmektedir. Serhat ŞİMŞEK Üretim ve Ticaret Genel Müdür Yardımcısı (1968 - Elazığ) Serhat Şimşek, Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü nden 1990 yılında mezun oldu. Çalışma hayatına Tekfen de mühendis olarak başladı. Daha sonra Temel Su, Shell ve Trakya İplik in farklı birimlerinde yönetici olarak görev yaptı. 2001 yılında Zorlu Enerji Grubu na katılan Şimşek, 2007 den bu yana Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. de Üretim ve Ticaret Genel Müdür Yardımcılığı görevini yürütmektedir. Sayfa 20
Gökmen TOPUZ Yatırımlar Genel Müdür Yardımcısı (1972 - İstanbul) Gökmen Topuz, İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü nden 1995 yılında mezun oldu. Yeditepe Üniversitesi nde MBA yaptı. Çalışma yaşamına MAN Enerji Sistemleri nde proje yöneticisi olarak başladı. 1998-2007 yılları arasında Wartsila-Enpa, Kale Enerji ve Piramit Enerji nin farklı birimlerinde yönetici olarak çalıştı. 2007 den bu yana Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. de Yatırımlar Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Bülent ÇİLİNGİR Satınalma ve Lojistik Direktörü (1963 - Ankara) Bülent Çilingir, Ortadoğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü nden 1985 yılında mezun oldu. Aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı. Çalışma yaşamına 1985 yılında Kutlutaş İnşaat ta proje mühendisi olarak başladı. 1989-2003 yılları arasında Bayındır Holding, Bayındır İnşaat, Erel Teknoloji Grubu nun farklı birimlerinde yönetici olarak görev yaptı. 2003 te enerji yatırımları konusunda danışman olarak çalışmaya başladı. 2006 da Zorlu Enerji Grubu na katılan Çilingir, Satınalma ve Lojistik Direktörü olarak görev yapmaktadır. A. Tansel VARAN İnsan Kaynakları ve Kurumsal İletişim Direktörü (1970 - İstanbul) A. Tansel Varan, İstanbul Üniversitesi Maliye Bölümü nden mezun oldu. Yüksek lisansını Viyana Üniversitesi Ekonomi Bölümü nde yaptı. 1997 yılında California Üniversitesi nde (ABD - Berkley) İş İngilizcesi ve İnternet sertifika programına katıldı. Çalışma yaşamına Anadolu Grubu nda Management Trainee (MT) olarak başladı ve farklı birimlerde yönetici olarak görev yaptı. 2002-2005 yılları arasında Doğan Grubu ve Ak-Al Tekstil de İnsan Kaynakları Müdürü olarak çalıştı. Aralık 2005 te Zorlu Enerji Grubu na katılan Varan, halihazırda İnsan Kaynakları ve Kurumsal İletişim Direktörü olarak görev yapmaktadır. Sayfa 21
Türkiye ve uluslararası arenada güçleniyoruz. Sayfa 22
Yönetimin Faaliyet Sonuçlarını Değerlendirmesi ve Analizi Türkiye Elektrik Sektöründeki Gelişmeler Yaşanan küresel kriz paralelinde 2009 yılında elektrik tüketimi 2008 yılına göre %2,3 oranında azalarak 193.472 milyon kwh olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de elektrik talebi, ekonomik gelişme, sanayileşme ve kentleşme paralelinde 1985 ten bu yana yıllık ortalama %7,2 lik bir hızla artmıştır. 2009 yılında tüm dünyada yaşanan küresel kriz paralelinde meydana gelen ekonomik daralma, Türkiye de de elektrik talebinde azalmaya neden olmuştur. 2009 yılı sonu itibarıyla 44.556 MW kurulu güce sahip olan Türkiye nin, tahmin edilen elektrik talep artışına paralel olarak önümüzdeki on yıllık süreç içinde mevcut kapasitesini en az iki katına çıkarmaya gereksinim duyacağı öngörülmektedir. Krizin neden olduğu talepteki daralma yakın dönemde yaşanması öngörülen arz darboğazını ertelemiş olsa da, TEİAŞ ın yayınladığı Türkiye Elektrik Enerjisi 10 yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu raporuna göre yüksek talebin öngörüldüğü senaryoda 2014 yılında; düşük talebin öngörüldüğü senaryoda ise 2015 yılında elektrik arzı açığı ile karşı karşıya kalınması beklenmektedir. Enerji yatırımları için gereken minimum 3-4 yıllık yatırım süreci ve önümüzdeki dönemlerde ortaya çıkması beklenen ek kapasite ihtiyacı da göz önünde bulundurulduğunda, gelecek yıllarda arz açığıyla karşılaşmamak için önlemlerin şimdiden alınması ve yatırımlara başlanması gerekmektedir. Önümüzdeki dönemde arz talebini karşılayabilmek adına gerekli olan yatırım ortamının yaratılması ve verimliliğin artırılması için serbestleşmeyi esas alan çalışmalar sürdürülmektedir. Devlet Planlama Teşkilatı, bu süreçte kılavuzluk etmek amacıyla 21 Mayıs 2009 tarihinde Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi ni yayınlamıştır. Belge, sektörde hedeflenen piyasa yapısının aşamalarını, özelleştirme, orta ve uzun vadede elektrik arzında kullanılacak kaynaklara ilişkin hedefleri, arz güvenliğini sağlamak üzere atılacak adımları kapsamaktadır. Yaşanan bu serbestleşme sürecinde özelleştirme tarafında 2009 yılındaki gelişmeler aşağıda yer almaktadır. Üretim tarafında: DPT nin Strateji Belgesi uyarınca özelleştirilecek üretim tesisleri portföyler halinde gruplandırılması ve mevcut portföy gruplarının tekrar değerlendirilerek kesinleştirilmesi planlanmaktadır, buna paralel olarak üretim tesislerinin özelleştirme işlemlerine 2009 yılı içerisinde başlanmıştır. Bu kapsamda Özelleştirme İdaresi, T. Elektrik Üretim A.Ş. ye ait 52 adet akarsu santralinin (Hidroelektrik Santralı- HES) 19 ayrı grup halinde işletme hakkı verilmesi yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin ihale süreçlerini başlatmış ve ön yeterlilik için en geç 19 Şubat 2010 a kadar başvuruda bulunulmasına karar verilmiştir. Dağıtım tarafında: T. Elektrik Dağıtım A.Ş. ye ait elektrik dağıtım şirketlerinden Başkent, Meram ve Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. nin özelleştirme süreçleri tamamlanmış ve hisse devirleri gerçekleşmiştir; Aras, Çoruh, Osmangazi ve Yeşilırmak Elektrik Dağıtım A.Ş. nin özelleştirme süreçlerinde ise nihai pazarlık görüşmeleri tamamlanmış, hisse devirleri henüz gerçekleşmemiştir. Çamlıbel, Fırat, Uludağ ile Vangölü Elektrik Dağıtım ın ihale süreçleri ise Özelleştirme İdaresi tarafından başlatılmış ve 16 Aralık 2009 tarihi itibarıyla toplam 43 şirket önyeterlilik için başvuruda bulunmuştur. Özelleştirme İdaresi nin elinde bulunan T. Elektrik Dağıtım A.Ş. ye ait diğer dağıtım bölgeleriyle ilgili özelleştirilme süreçlerinin de önümüzdeki dönemlerde başlaması beklenmektedir. DPT nin Strateji Belgesinde dağıtım bölgelerinin özelleştirmesinin 2010 yılının sonuna kadar büyük ölçüde tamamlanmasının hedeflendiği belirtilmiştir. Aynı paralelde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca hazırlanan ve 16 Eylül 2009 tarihinde resmi gazetede yayınlanan Orta Vadeli Program (2010-2012) raporunda elektrikte işleyen bir serbest piyasanın tesisi amacıyla dağıtım öncelikli olmak üzere özelleştirmelerin tamamlanacağı ve özel sektör yatırımlarının istikrarlı bir şekilde sürdürülmesinin destekleneceği belirtilmiştir. Ayrıca raporda, elektrik enerjisinde kaynak çeşitliliğine ve arz güvenliğine katkı sağlayacak olan nükleer güç santrallerin yapımına başlanacağı, elektrik enerjisi üretiminde, ithal bir kaynak olan doğal gaza aşırı bağımlılığı azaltmak üzere yerli ve yenilenebilir kaynakların kullanımına hız verileceği ve enerji verimliliğini artırmaya yönelik etkin uygulama mekanizmaların oluşturulacağı belirtilmiştir. Türkiye de 2009 yılında elektrik tüketimi 2008 yılına göre %2,3 oranında azalarak 193.472 milyon kwh olarak gerçekleşmiştir. Sayfa 23