AB Kulisi Haziran 2010 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümü, 31 Haziran tarihinde sona erecek İspanya AB Dönem Başkanlığı ve gelecek dönemde Türkiye-AB katılım müzakere sürecini irdeliyor. Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1
Editör den Yeni Müzakere Başlığı Açılamazken İspanya, ocak ayında AB nin dönem başkanlığı koltuğuna oturduğunda, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinde en az üç dört başlık açacağını açıklamıştı. İspanya nın Dışişleri Bakanı Miguel Angel Moratinos, mayıs ayında yaptığı bir başka açıklamada da ısrarla, dönem başkanlığının son günü olan 30 Haziran gelmeden yeni başlık açılacağının sözünü verdi. İspanya nın dönem başkanlığının sonuna geldik ama altı aylık dönem içerisinde hiçbir başlığın açılması mümkün olmadı. Bu büyük ölçüde, AB deki siyasi engeller ve TBMM önünde bekleyen bazı yasal düzenlemelerin, Meclis deki Anayasa tartışmaları yüzünden onaylanamamasından kaynaklandı. Çünkü kolay olan başlıklar ilk yıllarda bir bir açıldı ve artık müzakerelerde oldukça zor bir noktaya gelindi. Bundan sonra yeni başlıkların açılabilmesi için ya Türkiye nin çaba göstererek faslın açılması için gerekli olan açılış kriterlerini tamamlaması ya da temel olarak Kıbrıs, biraz da Fransa dan kaynaklanan siyasi engellerin kaldırılması gerekiyor. Şu anda üzerinde siyasi engellerin kaldırılmasının mümkün görünmediği 18 başlığı bir kenara bırakırsak, Ankara nın açabileceği dört başlık kaldı. Bu başlıklar, rekabet politikası, kamu alımları, sosyal politika ve istihdam ile gıda güvenliği fasılları olarak öne çıkıyor. İspanya nın döneminde son olarak gıda güvenliği faslının açılabileceği yönünde bir umut doğmuştu. Ama bu faslın açılması için gerekli olan gıda kanunu Meclis den geçmeyince, bu fasıl da kaldı. Aynı şekilde sosyal politikalara ilişkin başlık da, ülkede sendikalara ilişkin yasal düzenlemelerin geçmemesi yüzünden yine rafa kondu. Böylece açılamayan başlıklar, önümüzdeki döneme, Belçika nın 1 Ağustos ta başlayacak ve yıl sonuna kadar devam edecek dönem başkanlığına kalmış oldu. Tıkanmaya Doğru Giderken Bunların ötesinde, müzakerelerde Brüksel-Ankara arasında tıkanma noktasına doğru gidildiği dikkatlerden kaçmıyor. Zira son kalan dört başlık da açılınca, açılabilecek hiçbir başlık kalmayacak. O zaman da tam bir yerinde sayma dönemi başlayacak. Konuştuğumuz AB yetkilileri de, eğer yıl sonuna kadar Kıbrıs taki barış müzakerelerinden bir şey çıkmazsa, o zaman müzakerelerde kırılma yaşanması muhtemel diyerek uyarıyorlar. Bu uyarı bir taraftan Türkiye nin Kıbrıs sürecinde daha aktif ve yapıcı olmasını sağlamak için söylenmiş, ancak kendi içinde gerçekleri de yansıtan sözler. AB deki siyasi engeller bir yana, Türkiye son dönemde reform süreci konusunda da giderek artan oranda AB nin eleştiri oklarına hedef oluyor. Kürt açılımı ya da demokratik açılım, bir ara bu süreçten sonuç alınacağı düşünülerek heyecan yaratmıştı. Ancak bu inisiyatifin ömrü uzun olmadı. Şiddet tekrar başladı! Türkiye de köklü reformların gerçekleştirilmesi için 1982 Anayasası nın tamamen değiştirilmesi ise ülkenin kendi içindeki siyasi çekişmeleri yüzünden mümkün olmadı. Meclis te kavga dövüş kabul edilen, referanduma sunulmasına karar verilmesine rağmen siyasi uzlaşmazlık yüzünden Anayasa Mahkemesi nin önüne giden Anayasa değişikliği paketinin akıbeti bile belli değil! Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2
Gündem AİHM de Rumlar Aleyhine Yeni Bir Dava Güney Kıbrıs tan, KKTC deki eski evleri kendi isimlerine kayıtlı olmayan kişiler, bundan sonra konut hakları çiğnendiği gerekçesiyle, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne (AİHM) dava açamayacaklar. AİHM, Tassos Asproftas ve Marianna Petrakidu adlı Kıbrıslı Rumların 1974 yılı öncesi eski evlerine ilişkin konut hakkının, Türkiye tarafından ihlal edildiğini iddia eden bir davayı geçtiğimiz ay sonuçlandırdı. Buna göre mahkeme, Rumların talep ettikleri taşınmaz mülklerinde neredeyse hiç yaşamadıklarını gerekçe göstererek, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. Maddesi kapsamındaki konut haklarını yitirdiklerine hükmetti. Karar, Kuzey Kıbrıs tan Güney e göç eden bazı Rumlar için aile evi kavramının geçerli olmaması anlamına geliyor. AİHM, geçen uzun zaman sonucu söz konusu kişilerin eski ikametleri ile olan bağlarının zayıfladığı ve bu nedenle ikamet üzerinde hukuki haklar talep edemeyeceklerinin altını çizdi. Rum Yönetimi, göçmenlerin hiç oturmadıkları aile evlerine ilişkin konut haklarının ellerinden alınmasına tepki gösterdi. Kıbrıs ta Müzakereler Tekrar Başladı KKTC nin yeni Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Dimitris Hristofyas arasındaki Kıbrıs barış müzakereleri, geçtiğimiz ay sonunda başladı. Nisan ayında Kuzey Kıbrıs ta yapılan seçimlerden hemen sonra iş başına gelen Eroğlu ve Hristofyas arasında, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri nin Kıbrıs Özel Danışmanı Alexander Downer in de katıldığı üçlü toplantının oldukça olumlu bir havada geçtiği belirtildi. Downer görüşme sonrasında, daha önce varılan görüş birliklerinin yeniden teyit edildiğini söyledi. Tarafların müzakere sürecine, görüşmelerin en can alıcı noktası olan mülkiyet konusu ile devam etmesi bekleniyor. KPK de Anayasa Polemiği Avrupa Parlamentosu (AP) ile TBMM üyelerini geçtiğimiz ay İstanbul da bir araya getiren Karma Parlamento Komisyonu (KPK) toplantısına Anayasa paketi polemiği damgasını vurdu. Devlet Bakanı ve AB Müzakerecisi Egemen Bağış, İçişleri Bakanı Beşir Atalay, Prof. Dr. Ergun Özbudun un katıldığı ve AP den ve TBMM den toplam 50 milletvekilinin yer aldığı toplantıda CHP ve hükümet üyeleri arasında Anayasa polemiği yaşandı. AP milletvekilleri, Anayasa paketini genel olarak desteklediklerini belirtirken, Meclis te Anayasa konusunda uzlaşma yaratılamamasına yönelik eleştirilerini dile getirdiler. Bu eleştirileri fırsat bilen CHP milletvekili Onur Öymen de söz alarak, Şu ana kadar Anayasa değişikliklerinde geçmişte hep uzlaşma yaratıldı. Hükümet niye Anayasa paketi konusunda uzlaşma yaratmak için çaba göstermedi? çıkışını yaparak hükümeti AB milletvekillerine şikayet etti. CHP den söz alan birkaç milletvekili de benzer bir çıkış yaptılar. Söz alan Bakan Atalay, Biz paketi açıkladığımız gün CHP ile görüşmeye gittik. CHP sözcüleri aynı gün, Daha paketi incelemedik. Ama AK Parti ile uzlaşamayacağız dediler diye konuştu. AP nin Türkiye raportörü Ria Oomen Ruijten ise, Reform paketini desteklemelerine rağmen, uzlaşma paketinin bazı önemli konuları içermediği gerekçesiyle eksik olduğu eleştirisini getirdi. İsrail ile Gerginlik Ekonomiyi Etkilemez Avrupa Birliği (AB) yetkilileri ile görüşmek üzere Brüksel e gelen Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, İsrail ile ekonomik ilişkilerin bozulmasının Türk ekonomisini olumsuz etkilemesinin söz konusu olmadığını söyledi. AB nin önemli düşünce kuruluşlarından biri olan Avrupa Politika Merkezi nin (EPC) düzenlediği bir toplantıda AB çevrelerine hitaben konuşan Şimşek, son 3
olaydan sonra ikili ilişkiler hiçbir zaman eskisi gibi olmayacak. İsrail bu yaptıklarının sonuçlarına katlanacak. Bunun Türk ekonomisi üzerindeki yansıması sınırlı olur. Çünkü İsrail in bizimle olan ticareti, yatırımlar, turistler olsun, Türk ekonomisindeki payı %1 in altında şeklinde konuştu. Şimşek, İsrail den gelen binlerce turistin rezervasyonlarını iptal etmesine ilişkin ise, turizmde önemli bir yansıma olmaz. Muhtemelen İsrail den gelecek turistlerin birkaç katı Ortadoğu dan gelecek. Ortadoğu dan gelen turistlerin turist başına harcaması, İsraillilerin birkaç katı. Dolayısıyla insanlığı ilgilendiren konularda bu tür küçük ekonomik kayıplar bizim için önemli değil dedi. Muttaki: BM den Yaptırım Kararı Çıkmaz İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Türkiye ve Brezilya ile sağladığı uranyum takası mutabakatı sonrasında, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi nden yaptırım kararı çıkmasını beklemediğini söyledi. Brüksel de Avrupa Birliği (AB) yetkilileri ile iki gün boyunca yaptığı temasları değerlendiren Mutteki, Görüştüğüm bütün yetkililer, kabul ettiğimiz paketi desteklediklerini söylediler. Belçika Dışişleri Bakanı ile görüştüm, aynı şeyi o da teyit etti. BM Güvenlik Konseyi nden yaptırım kararı beklemiyorum. diye konuştu. BM den yaptırım kararı çıkması halinde, İran ın Türkiye ve Brezilya ile imzaladığı anlaşmayı iptal edeceğini belirten Mutteki; Bu paketin kabul edilmesini isteyen ABD Başkanı Obama nın kendisidir. Hem Erdoğan a hem de Lola ya mektup yazarak, onlardan arabuluculuk yapmalarını istedi. dedi. Uluslararası toplumun elinde iki opsiyonu olduğunu belirten İran, Ya işbirliği ya da çatışma yolunu seçecekler. sözlerine vurgu yaptı. İsrail in gerçekleştirdiği katliama ilişkin Türk milletine taziyelerini bildiren Mutteki, İsrail in uluslararası toplum tarafından cezalandırılmasını da istedi. Bosna-Hersek ve Arnavutluk a Vize Talebi Kaldırılıyor Avrupa Komisyonu, geçtiğimiz ay sonunda Arnavutluk ve Bosna-Hersek vatandaşlarının biyometrik pasaportlarıyla Schengen alanına vizesiz girişlerinin sağlanması için öneri sundu. Ancak bu öneri, iki ülkenin de vizesiz giriş için belli ön şartları yerine getirmesine bağlı olacak. Her iki ülke, kısa sürelik vizesiz giriş hakkını elde edebilmek için pasaport güvenliği, sınır kontrollerinin arttırılması, kurumsal altyapının geliştirilmesi, organize suçlarla mücadele de dahil olmak üzere birçok konuda gelişme gösterdi. Avrupa Komisyonu yaz aylarında iki ülkenin gösterdiği gelişmeyi takip edecek. Avrupa Parlamentosu ve AB karar organı Konsey in sonbaharda bu konuya ilişkin bir karara varması gerekiyor. AYB den KOBİ lere Artan Oranda Destek Avrupa Yatırım Bankası (AYB), KOBİ lere bundan sonra daha fazla destek verecek. AYB ve Halkbank arasında, KOBİ ler için 150 milyon Euro değerinde yeni bir AYB kredi anlaşması imzalandı. AYB Başkan Yardımcısı Mathias-Kollatz-Ahnen, bankanın KOBİ lerin gelişimine 2009 yılında destek verdiğini söyleyerek, son kredi anlaşmanın AYB nin Türkiye ye destek kararlılığını bir kez daha ortaya koyduğuna dikkat çekti. AYB, 2009 yılında Türkiye de 2,6 milyar Euro luk destek sağlayarak düşük kredi verdi. Bu rakam, kriz olmayan dönemde gerçekleşen yıllık 2 milyar Euro luk desteğin çok üzerinde. KOBİ lere Kimyasal Düzenlemelerde Kolaylıklar Avrupa Komisyonu, kimyasal maddelere ilişkin AB düzenlemelerine uyum ve idari ve mali yükün azaltılması kapsamında, KOBİ ler için hizmet ücretlerinin düşürülmesine karar verdi. Bu kapsamda, AB; Sınıflandırma, Etiketleme ve Paketleme (CLP) Yönetmeliği uyarınca Avrupa 4
Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından KOBİ lerden alınacak ücretlere ilişkin yeni bir Yönetmelik kabul etti. Buna göre, mikro büyüklükteki KOBİ ler %90, küçük ölçekli KOBİ ler %60 ve orta büyüklükteki KOBİ ler ise %30 oranında indirimden yaralanabilecekler. Söz konusu ücretler, bir şirketin; bir kimyasal maddeye ilişkin alternatif isim talebinde bulunması veya kimyasalların uyumlaştırılmış sınıflandırma ve etiketlenmesine ilişkin talebi çerçevesinde ECHA tarafından alınıyor. Söz konusu KOBİ ler, ayrıca birçok diğer karışımda herhangi bir ücret ödemeden alternatif yeni ismi kullanabilecek. AB den Gelişmekte Olan Ülkelere Küresel Isınma Yardımı AB Maliye Bakanları, küresel ısınmaya karşılık gelişmekte olan ülkelere Avrupa tarafından yapılacak mali yardıma ilişkin geçtiğimiz ay bir rapor kabul etti. Aralık ayında fiyasko ile sonuçlanan, küresel ısınmaya ilişkin Kopenhag Konferansı öncesinde AB fakir ülkelere küresel ısınma konusunda yardımcı olabilmek için 2010-2012 yılları arasında yılda 2,4 milyar Euro yardım sözü vermişti. AB tarafından bu konuda hazırlanan rapor, toplam yardım miktarını konfirme etmekle birlikte, yardım maliyetlerinin Avrupa ülkeleri tarafından nasıl paylaşılacağı sorusunun cevabını vermiyor. AB Bakanları, hızlandırılmış prosedür ile uzlaşı sağlanan ödeme güvencelerinin gönüllük esasına dayanacağının altını çizdi. Öte yandan rapor, hangi öncelikli eyleme ne kadar para ayrılacağına ilişkin detay vermezken; uyum, etkinin hafifletilmesi ve teknoloji işbirliği anahtar temalar olarak vurgulanıyor. İklim değişikliğinin ulusal plana entegre edilmesi, yenilenebilir enerji ve enerji etkinliği projelerinde işbirliği ile düşük karbon altyapısının tesis edilmesi, enerji etkin projeler, sürdürülebilir orman yönetiminin desteklenmesi ve teknolojilerin yerel şartlara adapte edilmesi ise yardım yapılacak öncelikli alanlar olarak sıralanıyor. AP, Binaların Enerji Performansı ve Ürünlerin Enerji Etiketlemesine ilişkin gözden geçirilmiş yasa tekliflerini kabul etti Avrupa Parlamentosu, Binaların Enerji Performansı Yönetmeliği ve Ev Aletleri ve Ürünlerin Enerji Etiketlerine ilişkin Yönetmeliği kapsamında gözden geçirilmiş yasa tekliflerini 19 Mayıs tarihinde kabul etti. Binaların Enerji Performansına ilişkin 2002/91/AT sayılı mevcut Yönerge nin yerini alacak yeni Yönerge, 1 Ocak 2021 tarihinden sonra inşa edilecek tüm binaların sıfır enerji (zero energy) standardına uymasını hedeflemektedir. Buna göre; binaların, AB bina standartları Eurocodes uyarınca mümkün olan asgari seviyede enerji sarf etmesi gerekmektedir. Enerji etiketlemesine ilişkin yeni Yönerge ise 92/75/AT sayılı mevcut Yönerge nin kapsamını genişletmektedir. Buna göre; buzdolabı, dondurucu, çamaşır makinesi, kurutma makinesi, bulaşık makinesi, fırın gibi ev aletlerinin yanı sıra soğutma odaları, teşhir dolapları, endüstriyel mutfak aletleri, otomatlar, endüstriyel motorlar gibi ticari ve endüstriyel enerji sarf eden ürünler ve pencere, pencere çerçevesi ve dış kapı gibi enerji tasarrufu sağlayacak yapı ürünlerinin de enerji tüketimini gösteren etiket taşıması gerekmektedir. Üç yeni TEN-T Projesi için Teklif Çağrısı Avrupa Komisyonu, Avrupa ulaştırma altyapısı projelerini finanse etmek üzere oluşturduğu Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T) mevcut bütçesine 172 milyon Euro ilave ederek, üç yeni proje önerisi için çağrıda bulundu. Verilecek fonlar, TEN-T nin yıllık ve çok-yıllı programları çerçevesinde detaylandırılan öncelikler temelinde değerlendirilecek. Buna göre; 2010 çok yıllı programı kapsamında öncelikli alanlar; deniz oto yolları ( 85 milyon) ve nehir bilgi hizmetleri 5
( 10 milyon) olmakla birlikte 2010 yıllık çalışma programı kapsamında öncelikler entegre ve daha yeşil ulaştırma sistemi ( 30 milyon), TEN-T proje uygulamalarının hızlandırılması ( 40 milyon) ve kamu-özel ortaklıklarının desteklenmesi kapsamındaki çalışmalar ( 7 milyon) olarak sıralanıyor. TEN-T Yürütme Ajansı tarafından, TEN-T önceliklerine uygunluk, gelişmişlik ve etki kapsamında değerlendirilecek proje başvuruları 31 Ağustos tarihine kadar yapılabilecek. AB de Bankacılıkta Krize Karşı Yeni Oluşum Avrupa Komisyonu, küresel krizle mücadele kapsamında, bankaların iflasına karşı, üye devletler tarafından finanse edilecek bir Pan-Avrupa yapı oluşturmak yerine finansmanı bankacılık sektörü tarafından herhangi bir kriz öncesi garanti altına alınacak bir bankalar arası anlaşma fonu oluşturmak istiyor. Bankalardan alınması öngörülen fon miktarı, paranın nasıl toplanacağı ve kullanılacağı ise Komisyon un Ekim 2010 da açıklaması beklenen yol haritasında detaylandırılacak. Düzenlemenin 2011 başında yasalaşması bekleniyor. Fonların, bankaların başarısızlığa uğraması halinde değil operasyonun devam etmesi için bir köprü banka kurulması, tüm veya bazı varlıklarının üçüncü tarafa geçirilmesi, zararlı varlıkların ayrıştırılması, hukuki ve danışmanlık hizmetlerinin alınması ve ödemeler gibi esas banka hizmetlerinin devam etmesi kapsamında kullanılması öngörülüyor. Motorlu Taşıtlarda Yeni AB Rekabet Kuralları Avrupa Komisyonu, motorlu taşıt üreticileri, yetkili satıcı ve servisleri ve yedek parça distribütörleri arasındaki anlaşmalara ilişkin yeni rekabet kurallarını kabul etti. Yeni kurallar, onarım için gerekli teknik bilgiye erişimin geliştirilmesi ve alternatif yedek parça kullanımının kolaylaştırılması ile taşıt bakım ve onarımında rekabetin güçlendirilmesini hedefliyor. Ayrıca, motorlu taşıtların sadece yetkili servislere götürülmesi talebi kapsamında üreticinin garantiyi ihlal etmesinin önüne geçilmesi ve aşırı katı kuralların ortadan kaldırılması sonucu yeni araba dağıtımlarında maliyetlerin düşmesi bekleniyor. Avrupa Konseyi Yapı Malzemelerine ilişkin Yönetmelik Teklifini Onayladı Avrupa Konseyi, yapı malzemelerinin piyasaya sunulması için uyumlaştırılmış kuralları düzenleyen taslak Yönetmelik üzerinde siyasi uzlaşma sağladı. Avrupa Komisyonu tarafından Ekim 2009 da gözden geçirilen yasa teklifi yürürlüğe girdikten sonra AB nin 89/106/AET sayılı Yapı Malzemeleri Yönergesi nin yerini alacak. Tek Pazarda serbest dolaşımı kolaylaştırmayı hedefleyen değişiklik; yasa kapsamındaki temel kavramların ve CE markası uygulamasının daha anlaşılır hale getirilmesini, özellikle KOBİ ler olmak üzere işletmeler için maliyetleri azaltıcı basitleştirilmiş yöntemlerin ortaya konmasını ve yapı ürünlerinin performans istikrarının değerlendirilmesi ve onaylanmasında sorumlu kurumlar için yeni ve daha katı kriterler belirlenmesi ile tüm sistemin güvenilirliğinin arttırılmasını öngörmektedir. NİSAN Ajanda 7 Haziran -AB nin Euro grubu toplantısı -AB nin İstihdam, Sosyal Politikalar, Sağlık ve Tüketiciler Bakanları Konseyi 6
8 Haziran - Türkiye de Demokrasi adlı Avrupa Politika Merkezi (EPC) adlı düşünce kuruluşunun düzenlediği toplantı, http://www.epc.eu - Balkanlarda Basın Özgürlüğü konusunda EPC nin toplantısı -AB nin Ekonomi ve Maliye Bakanları Konseyi -AB nin İstihdam, Sosyal Politikalar, Sağlık ve Tüketiciler Bakanları Konseyi 9 Haziran -AB nin Ulaştırma Bakanları Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı nı tartışacaklar - Ağustos Savaşı Sonrası: Gürcistan ile bağlantıda olmak için yeni bir strateji mi? 10 Haziran -Bilimsel ve Teknik Araştırma Komitesi gayri resmi toplantısı, Santiago de Compostela, İspanya 11 Haziran -AB nin Belçika Dönem Başkanlığı nın öncelikleri, EPC nin kahvaltı toplantısı -AB nin Çevre Bakanları Konseyi -Avrupa Kadınları Lobisi Konferansı, Madrid 14 Haziran -AB nin Genel İşler ve Dışişleri Konseyi -AB nin Toplum Politikaları Bakanları Konseyi 15 Haziran -AB ve Körfez İşbirliği Konseyi Dışişleri Bakanları toplantısı, Lüksemburg -Avrupa Bilim ve Teknoloji İşbirliği Bakanlar Konferansı 15 Haziran -AB-Yeni Zelanda arasında Bakanlar düzeyinde Zirve 17 Haziran -AB nin Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi 21 Haziran -Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu (21-24 Haziran) -AB nin Şehir Gelişimi gayri resmi bakanlar toplantısı, (21-22 Haziran) Toledo, İspanya 22 Haziran -AB nin İspanya dönem başkanı AP Genel Kurulu nda konuşacak 24 Haziran -AB nin Ulaştırma, Telekom ve Enerji Konseyi 28 Haziran -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi -AB nin Adalet Bakanlıklarının Yasal İşbirliği Ağı toplantısı 29 Haziran -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 7